Morgunblaðið - 06.10.1996, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
w
LISTIR
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
ANNA Guðný Guðmundsdóttir og Thomas Dausgárd voru ánægð í lok tónleikanna.
Svo mælti Zaraþústra
TONLIST
Háskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Carl Nielsen,
Beethoven og Richard Strauss. Ein-
leikari: Anna Guðný Guðmundsdóttir
Stjómandi: Thomas Dausgárd.
Fimmtudagurinn 3. október, 1996.
TÓNLEIKARNIR hófust á Helios
forleiknum eftir Carl Nielsen. For-
leikurinn er glæsileg tónsmíð í
klassískum anda, óður til sólarinnar
eða öllu heldur sólguðsins Helíosar.
Hinn gullni hljómur hornanna er
táknandi fyrir sólarupprás og þegar
Helíos ekur yfir himininn í sínum
logandi vagni tilkynna trompetarnir
komu hans með glæsilegum lúðra-
þyt og sólarstefið er síðan flutt af
fullri hljómsveit. Undir lokin hnígur
sólin til viðar og all er kyrrt og
hljótt. Verkið var mjög vel flutt
undir stjóm Dausgárd, þar sem
túlkuð var kyrrðin í upphafi verks-
ins, tignarleg upprisa sólarinnar og
sólarlagið.
Annað verkið á tónleikunum var
píanókonsert nr. 2, eftir Beethoven.
Höfundurinn mun ekki hafa verið
alls kostar ánægður með þennan
sinn fyrsta konsert sinn en sá nr.l
er í raun saminn seinna. Fyrsti
kaflinn er í ekta Mozart-stíl en í
hæga kaflanum gægist fram hinn
sérkennilegi þungi, sem varð helsta
einkenni hægu þáttanna hjá Beet-
hoven. Þessi sérkennilega alvara
og þungi, sem hann náði oft að
túlka með hæglátu og jafvel ein-
rödduðu tónferli, hafa margir tón-
vísindamenn talið tilkomið vegna
áhrifa frá Carli Philipp Emanuel
Bach, sem var mikil áhrifavaldur
um gerð píanósónötunnar og hafði
einnig mikil áhrif á Haydn. Glaðleg-
ur og fjörugur lokaþáttur í rondó-
formi var svo sjálfsagður og er
upphafsstef hans eitt af þessum
stefjum, sem mörgum samtíma-
mönnum Beethovens fannst vera
allt of einföld. Auk þess eru kafla-
skilin innan rondósins ekki eins
skýr og í öðrum rondóum meistar-
ans, því t.d. g-moll stefið er í raun
eins konar úrvinnsla á aðalstefinu
og þrátt fyrir að vera mjög
skemmtilega unnið, myndar það
ekki sterka andstæðu við aðalstefið.
Anna Guðný Guðmundsdóttir flutti
konsertinn mjög fallega og tært,
eins og hún væri að leika Mozart,
sem á mjög vel við þennan kon-
sert. Léttur og leikandi flutningur
hennar í 1. kaflanum var góður en
hún hefði mátt einstaka sinnum
sækja tóninn ögn dýpra, sérstak-
lega í hæga þættinum og þar með
leiða hugann að því, að þarna er
Beethoven að leita að sjálfum sér
og ef til vill er þar að finna ástæð-
una fyrir óánægju hans með árang-
urinn. Rondóið var mjög skýrt og
fallega mótað en vantaði þá skerpu,
sem oft einkenndi óþol og bráðlæti
Beethovens. Allur leikur Önnu
Guðnýjar var í heild á fínlegu nótun-
um, mjög failega mótaður og naut
sín best í 1. kafla verksins.
Síðasta verk kvöldsins var Svo
mælti Zaraþústra, eftir Richard
Strauss. Gagnrýni manna varðandi
heimspeki Nietzshe, hefur tengst
þessu verki og þó tónaljóð sé eins
konar sagnaverk, hefur sú stað-
reynd vikið fyrir hinu músiklega
innhaldi verksins. Tónferlið, tón-
hugmyndirnar, blæbrigðin og leik-
urinn með hryn og styrkleika, lifir
sínu lífi af svo miklu afli, að tengsl
alls þessa við söguna hverfa og
tónlistin ein talar sínu máli og öðl-
ast nýtt inntak við hvern flutning.
Unga fólkið skynjar upphaf verks-
ins í tengslum við kvikmynd og
vísast til eru fáir sem muna eftir
Nietzscheog nasistunum í tengsl-
um við þetta meistarverk. Verkið
var vel flutt, þó enn verði að minn-
ast á fæð strengjanna, sem nú
voru 14 í 1. fiðlu en hefðu átt að
vera minnst 24 og fiðlusveitin sam-
kvæmt því, til að hafa í fullu tré
við blásarana og ná að byggja upp
sterkan strengjahljóm, þar sem
strengjasveitinni var t.d. skipt í 14
raddir, svo nokkuð sé nefnt. Hvað
sem þessu líður var flutningurinn
góður og auðheyrt að Dausgárd
er frábær stjórnandi en hann
stjórnaði eftir minni og náði oft
að magna upp fallegar stemmning-
ar. Það mætti benda stjórn hljóm-
sveitarinnar á að tími er til kominn
að flytja öll stóru hljómsveitarverk-
in á sérstökum tónleikum og
stækka þá hljómsveitina, þ.e.
strengjasveitina upp í filharmón-
íska stærð. Þessu mætti mæta með
hærra miðaverði, sem myndi ekki
fæla frá, ef tónleikagestir ættu von
á einhvetju sérstöku og af stóru
gerðinni.
Jón Ásgeirsson
Lauren
Piperno
heldur fyr-
irlestur
BANDARÍSKI ljósmyndarinn
Lauren Piperno mun fjalla um
verk sín í Ljósmyndamiðstöð-
inni Myndás, Laugarásvegi 1,
þriðjudaginn 8. október kl.
20.30. Hún hefur síðustu tvö
árin myndað íslenskar konur
og er nú að vinna að gerð ljós-
myndabókarinnar „Dætur
sögueyjarinnar". Til þessa
verkefnis hefur hún m.a. feng-
ið styrk frá „The American-
Scandinavian Foundation" í
New York.
Lauren Piperno lauk námi
við Pratt Institute í New York
1973 og hefur síðan starfað
við ljósmyndun. Hún hefur
fengið ýmsa styrki og viður-
kenningar fyrir verk sín vestan
hafs og myndir hennar birst í
fjölda tímarita. Hún hefur
haldið yfír 20 sýningar á verk-
um sínum, haldið fjölda fyrir-
lestra um verk sín og kennt á
námskeiðum um listræna ljós-
myndun.
Síðustu 10 árin hefur hún
m.a. myndað í næturklúbbum
í New York og hluti af því
verki var myndaserían „Sígar-
ettustúlkurnar“ sem sýnd var
í Reykjavík sl. vor.
Á fyrirlestrinum í Myndás
sýnir Lauren Piperno skyggn-
ur af myndum sínum síðustu
tvo áratugina og ræða um
væntanlega bók um „Dætur
sögueyjunnar". Aðgangseyrir
á fyrirlesturinn er kr. 450 en
kr. 250 fyrir meðlimi í ljós-
myndaklúbbnum Loka.
Rússneskar
mánudags-
myndir í bíó-
sal MÍR
FÉLAGIÐ MÍR tekur upp þá
nýbreytni í félagsstarfínu í
vetur að sýna til jafnaðar
tvisvar í mánuði hveijum vald-
ar kvikmyndir úr safni félags-
ins sem eru ótextaðar en með
rússnesku tali. Eru þessar
kvikmyndasýningar einkum
hugsaðar fyrir þá sem hafa
nokkurt vald á rússneskri
tungu, eru að læra málið eða
vilja rifja upp kunnáttuna, en
sýningarnar eru þó að sjálf-
sögðu opnar öllum sem áhuga
hafa og aðgangur ókeypis.
Kvikmyndasýningar af
þessu tagi verða fyrsta og
þriðja mánudag hvers mánað-
ar (þó ekki á stórhátíðum) og
fyrsta myndin mánudags-
kvöldið næsta kl. 20 er mynd-
in „Vanja frændi“ frá 1971.
Leikstjóri er Andrei Mikhal-
akov-Kontsalovskíj og meðal
leikenda er Innokentí Smokt-
únovskíj, sem leikur Voin-
itskíj. Kvikmyndin er byggð á
leikriti Antons Tjekhovs.
Kvikmyndir MIR eru sýndar
í bíósalnum Vatnsstíg 10.
Miki 3
DANSKA teiknimyndin Miki 3
verður sýnd í Norræna húsinu
á morgun, sunnudag, kl. 14.
í myndinni er sagt frá
stráknum Mika sem er þriggja
ára og leiðist sjaldan, því hann
finnur alltaf upp á einhveiju
skemmtilegu að gera.
Myndin er full af glensi og
gríni og tekur um 30 mín. í
flutningi. Myndin er með
dönsku tali.
Allir eru velkomnir og að-
gangur er ókeypis.
Nýjar bækur
• ÍSLENSKI kiljuklúbbur-
inn hefur sent frá sér þijár
bækur; Híbýli vindanna -
skáldsaga um vesturfara eft-
ir Böðvar Guðmundsson.
Sagan kom út í fyrra og hlaut
góðar móttökur. Á ferðalaginu
yfir hafið og á öræfum Amer-
íku skiptast á skin og skúrir
en að lokum kemst landnema-
hópurinn á eigið land vestan
Winnipeg-vatns og stofnar þar
nýlendu í nágrenni við indján-
ana.
Nýja-ísland. Verð 899 kr.
Eldhús eftir Banana Yoshi-
moto er fyrsta skáldsaga ungr-
arjapanskrar skáldkonu. Hún
fjallar um unga stúlku sem
missir foreldra sína og elst upp
hjá afa sínum og ömmu. Bókin
olli miklu ijarðafoki þegar hún
kom út og sópaði til sín þar-
lendum bókmenntaverðlaun-
um. Hún hefur síðan verið gef-
in út í Evrópu og Bandaríkjun-
um og vakið athygli.
Elísa Björk Þorsteinsdóttir
þýddi bókina sem kom fyrst
út hjá bókaútgáfunni Bjartur.
Verð 799 kr.
Spennusaga íslenska kilju-
klúbbsins er að þessu sinni
Sælir eru þeir sem þyrstir
eftir Anne Holt. Tólf nauðgan-
ir og nokkur morð eru óupplýst
í Osló og Wilhelmsen lögreglu-
fulltrúi verður að viðurkenna
að nauðgunarmálin hafa síður
en svo forgang.
Jón Daníelsson þýddi. Verð
799 kr.
FLÓKIOG VATN
MYNDLIST
Úmbra
FLÓKI
Ingnnn Lára Brynjólfsdóttir, Sandra
Laxdal, Björg Pétursdóttir, Anna
Þóra Karlsdóttir. Opið þriðjudaga-
föstudaga 15-18, laugardaga 13-18,
sunnudaga 14-18. Til 9. október.
Aðgangur ókeypis.
Í LISTHÚSINU Úmbru hefur
undanfarið staðið yfír kynning á
flókateppum, verkum þriggja list-
nema og kennara þeirra í þessari
ævafornu aðferð við gerð klæðis.
Að þæfa ull til klæðagerðar er elsta
aðferð sem þekkt er og hefur verið
notuð allt til dagsins í dag við gerð
teppa og klæðis hjá hirðingjum og
þjóðum Mið- og Austur Asíu en lít-
ið notað á síðari árum, þó aðferðin
við gerð flóka hafi aldrei lagst af.
Nýjungar felast einnig í endurnýjun
fornra aðferða, svo sem víða sér
stað í núlistum og hér á landi eru
þær Kristín Jónsdóttir frá Munka-
þverá og Anna Þóra Karlsdóttir
kunnastar fyrir að hafa notað flóka
í verk sín og báðar með framúrskar-
andi árangri. Er ánægjulegt að
áhugi fyrir þessari sérstöku aðferð
við vinnslu ullar skuli hafa fest
rætur meðal yngri kynslóða, og
mun sýningin vera liður í að vekja
athygli hér á um leið og tæknin er
kynnt.
Einhver slappleiki og fljótfærnis-
bragur er á kynningunni, því engin
sýningarskrá liggur frammi, en í
þess stað er eintak af því prýðilega
riti heimilisiðnaðarfélagsins „Hug-
ur og hönd“ á staðnum, og getur
þar að líta fróðlega grein um tækn-
ina eftir Þóri Sigurðsson. Einnig
er þar útlent tímarit er kynnir tækn-
ina. Þetta er þó ekki nóg, því að
fyrir utan Önnu Þóru er um óþekkt-
ar listspírur að ræða, og þótt teppi
þeirra séu hin ásjálegustu gefa þau
litla hugmynd um hvar hver og ein
sé á vegi stödd á listasviði þótt
tæknin virðist óaðfinnanleg. Hið
þrívíða skálarform Önnu Þóru vísar
hins vegar sterkt til listar hennar,
þótt það kalli á hnitmiðaðri upp-
setningu.
M o k k a
VATN
Svanur Kristbergsson. Opið á tíma
kaffistofunnar. Til 11. október.
Aðgangur ókeypis.
HINN ungi Svanur Kristbergs-
son er höfundur innsetningar í
Mokka, sem byggist á vatni í stór-
um plastflöskum sem raðað er
skipulega á litlar jafn stórar hillur
um aila veggi. Fyrir ofan þær eru
stálplötur sem í eru rist nöfn ýmissa
helstu listhúsa heimsins svo sem
Mary Boone, Leo Castelli, Guggen-
heim, Lelong, Gagorian, Moma,
Sonnabend o.fl.
í lítilli skrá sem fylgir sýning-
unni má lesa hugleiðingar um vatn
eftir einhvern Björn Þorsteinsson,
sem vitnar í Mósebók 4M 20.11.
„Heyrið þér, þijóskir menn. Hvort
munurn vér leiða mega vatn út af
kletti þessum handa yður?“ - og
úr spratt vatn í eyðimörkinni. I
Kana breytti lausnarinn vatni í vín
og lét það verða sitt fyrsta tákn (og
veislustjórinn sagði við brúðgum-
ann: „Allir menn bera fyrst fram
góða vínið og síðan hið lakara, er
menn gerast ölvaðir. Þú hefur
geymt góða vínið þar til nú.“). (Jh.
2.1.11) Sé uppsprettan heilög, og
tilurðin kraftaverk, er vatnið okkar
vín.
Þetta er nokkuð langsótt líking,
og þótt hún hreyfi vafalítið við
heilasellum áhugasamra er nánari
skýringa þörf, hins vegar opnar
gjörningurinn fyrir flóðgáttir af
getspeki og má það vera list út af
fyrir sig. Mjög snyrtilega er gengið
frá uppsetningunni, og hin eintóna
endurtekning sem einungis er rofin
af nöfnum hinna nafnkenndu list-
húsa er sem skilvirkt endurvarp
þess sem getur að líta í sumum
þeirra. Tilefni er að minna á, á að
listsýningar eru eins og samræður
og þá skiptir máli að kunna að
spyija og leggja framkvæmdina á
ljósan hátt í hendur skoðenda til
að framkalla viðbrögð. Hér er hann
úti að aka, finnur ekki haldfestu.
Bragi Ásgeirsson
I
)
)
)
)

I
!
>
r
i
,
i

■
i