Morgunblaðið - 09.10.1996, Blaðsíða 6

-6 C MIÐVIKUDAGUR 9. OKTÓBER 1996
MARKAÐIR
MORGUNBLAÐIÐ
fFiskverð heima
Faxamarkaður
Fiskmarkaður
Hafnarfjarðar
Fiskmarkaður
Suðurnesja
Ag. Sept Okt.
35. v 136.v 137.V 136. v j 39.V
Karfi
Alls fóru 115,0 tonn af þorski um fiskmarkaðina þrjá hér syðra
í síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnarfjarðar fóru 23,5 tonn á
97,06 kr./kg. Um Faxamarkað fóru 25,1 tonn á 92,50 kr./kg
og um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 66,4 tonn á 114,68 kr./kg.
Af karfa voru seld alls 124,9 tonn. í Hafnarfirði á 39,00 kr.
hvert kíló (2,61), á Faxamarkaði á 45,73 kr. hvert kíló (0,61) og
á 55,93 kr. (121,71) á Suðurnesjum. Af ufsa voru seld alls
86,9 tonn. í Hafnarfirði á 54,78 kr. (10,61), á Faxagarði á
56,26 kr. (4,21) og á 59,54 kr. hvert kíló á Suðurnesjum
(72,11). Af ýsu voru seld 70,0 tonn á mörkuðunum þremur
hér syðra og meðalverðið var 85,37 kr./kg.
Fiskverð ytra
110
Ágúst
35. yika
Sept.
36, vika
Eingöngu var seldur
fiskur úr gámum í
Bretlandi í síðustu
viku, samtals 272,6
tonn á 147,92 kr./kg.
Þar af voru
27,7 tonn af þorski
á 165,13 kr./kg.
Af ýsu voru seld
122,0 tonná
122,0 kr. hvert kíló,
44,2 tonn af kola á
195,13 kr./kg og
23,0 tonn af karfa
á 101,24 kr./kg.
Þorskur Karfi wmm—m Ufsi *******
Eingöngu var seldur fiskur úr gámum I Bremerhaven, Þýskalandi í síðustu viku.
Af karfa voru seld samtals 138 tonn á 87,46 kr./kg.
Ofveiði veldur breytingum
á framboði og fiskneyslu
Þorskurinn hefur tapað
sinni fyrri stöðu
A SIÐUSTU árum
hafa orðið miklar
breytingar á fiskfram-
boði á helstu markaðs-
svæðunum og sérstak-
lega hvað varðar skiptingu á milli tegunda. Framboð af þorski hefur
stórminnkað en í staðinn hafa komið tegundir eins Alaskaufsi, lýsa,
lýsingur, hokinhali og fleiri tegundir. Er ástæðan fyrir þessum svipting-
um langoftast ofveiði, sem leitt hefur til mikils samdráttar í veiðinni
eða jafnvel hruns einstakra fiskstofna.
Fiskimiðin á Georgsbanka og
Miklabanka við austurströnd Norð-
ur-Ameríku voru meðal þeirra auð-
ugustu um aldir en þar leiddi of-
veiðin loks til mikils hruns eins og
öllum er kunnugt. Við Nýfundna-
land var sett algert þorskveiðibann
1992 og ekki er enn ljóst hvort
þorskurinn þar muni ná sér aftur.
Þó eru vísbendingar um, að hann
hafi eitthvað rétt úr kútnum á
sunnanverðu svæðinu.
Á Georgsbanka hefur ástandið
að mörgu leyti verið svipað og veiði
í helstu tegundunum hefur verið
sáralítil í langan tíma. Þó virðist
eitthvað vera að rætast úr, að
minnsta kosti í Kanada því að þar
hafa kvótar í þorski, ýsu og lúðu
verið auknir lítillega. Eftir sem
áður eru þeir mjög litlir og ekki
nema nokkur þúsund tonn í þorski
og ýsu og aðeins 1.000 tonn í lúð-
unni.
Harðar aðgerðir í Nýja Englandi
Sjómenn í Nýja Englandi hafa
að sjálfsögðu fagnað fréttum um
aukna fískgengd á Georgsbanka
en þar, ólíkt því sem er í Kanada,
hafa aldrei verið neinir kvótar. Sjó-
menn eru hins vegar afar óánægð-
ir með þær reglur, sem gilda um
veiðarnar. Bannað er að koma með
meira en 250 kg af ýsu úr hverri
veiðiferð og það hefur aftur leitt
til þess, að þeir hafa neyðst til að
henda aftur í sjóinn öllu, sem er
umfram það.
Miðin úti af Nýja Englandi hafa
verið ofveidd áratugum saman og
nú loksins hafa stjórnvöld gripið í
taumana. Hafa þau ákveðið að
skera sóknina niður um 80% á
næstu tveimur árum. Ná á 50%
samdrætti í sókninni með því að
banna mönnum að sækja sjóinn
lengur en í 88 daga á ári og 30%
með lokunum og nýjum reglum um
möskvastærð.
Auk þessa hefur verið settur kvóti
í fyrsta sinn i helstu nytjafiskunum
og sem dæmi má nefna, að þorsk-
kvótinn á þessu ári vérður 4.600
tonn en fyrir tveimur árum var árs-
aflinn 17.500 tonn. Sýna þessar
tölur best hvemig komið er fyrir
þessum fyrmm gjöfulu miðum.
Allurafll að landi
Áætlað hefur verið, að allt að
25 milljónum tonna af fiski sé kast-
að í sjóinn aftur og því er hér um
alþjóðlegt vandamál að ræða, sem
farið er að brenna á sjávarútvegin-
um um allan heim. Víða er reynt
að vinna gegn þessu með því gera
veiðarfærin þannig úr garði, að þau
skilji á milli æskilegs og óæskilegs
físks en sú aðferð gengur ekki
neraa að nokkru leyti.
I Alaska hafa þessi mál verið
mikið til umræðu og nú hafa sam-
tök verksmiðjuskipaútgerðanna
tekið af skarið. Hafa þau lagt til,
að öllum fiskiskipum í Alaska verði
gert að skyldu að koma með að
landi allan þorsk og Alaskaufsa,
sem þau veiða. Búist er við, að fisk-
veiðayfirvöld í ríkinu fallist á þessa
tillögu og talið er, að þessi regla
geti að lokum leitt til, að aukaafli
skipanna minnki um helming.
Fyrir nokkrum árum var mikið
búrfisksævintýri við Nýja Sjáland
og Ástralíu en nú hefur orðið mik-
il breyting á. Augljóst er, að geng-
ið hefur verið of nærri þessari eftir-
sóttu fisktegund enda vex hún
mjög hægt og er langan tíma að
ná kynþroska. Hafa Nýsjálending-
ar leitað út fyrir efnahagslögsög-
una í leit að nýjum búrfisksmiðum
og eitt fyrirtæki hefur jafnvel sent
skip til búrfisksveiða við Namibíu.
Rússar auka þorskveiðar
Þótt þorskurinn í Atlantshafi
standi illa víðast hvar þá er staðan
ekki alveg jafn slæm hjá frænda
hans í Kyrrahafi. Hafa Bandaríkja-
menn eða sjómenn í Alaska lengi
veitt mest af honum en nú virðist
sem Rússar séu í mikilli sókn í
þessum veiðum. Á síðasta ári var
landað 320.000 tonnum af Kyrra-
hafsþorski í Alaska en talið er, að
þá hafi afli Rússa verið kominn í
220.000 tonn. Er jafnvel búist við,
að bilið muni enn minnka á þessu
ári.
Áratugum og raunar öldum sam-
an var þorskurinn í mestum metum
á vesturhveli jarðar en sá tími er
nú kannski liðinn. Aðrar tegundir
eins og Alaskaufsi, lýsa, lýsingur,
hokinhali, lax og fleiri hafa víða
komið í hans stað. Þorskurinn er
þó enn eftirsóttur og hvergi eins
og í Bretlandi. Þótt breskir fiski-
menn komi í mesta lagi með 5%
þorskaflans að landi þá láta Bretar
ofan í sig allt að 25% þorskfram-
leiðslunnar.
Leigja kvótann og
veiða í Smugunni
NORSKA dagblaðið Dagens Næringsliv, sem fjallar um viðskipti
og atvinnulíf, slær því upp á forsíðu í gær, að íslensku útgerðirn-
ar, sem sent hafi skipin til veiða í Smugunni, hafi með því slegið
tvær flugur í einu höggi. í fyrsta lagi fái þær peninga fyrir Smugu-
þorskinn og í öðru lagi fyrir íslenska kvótann, sem þær leigi öðrum
meðan á Smuguveiðunum stendur.
Blaðið segir, að leigan á þorskkílóinu sé nú um 150 isl. kr. og
þar við bætist, að þau íslensku skip, sem stundað hafa Smuguna,
geta gert sér vonir um að fá mestu kvótana þar náist um það samn-
ingar milli Norðmanna og Islendinga.
Rekur blaðið ganginn þannig, að fyrst niðurgreiði norska ríkið
skipin fyrir íslendinga og síðan leigi útgerðirnar kvótann öðrum,
til dæmis smábátunum, meðan skipin þeirra séu að veiðum í Smug-
unni, á Reykjaneshrygg eða Flæmska hattinum.
Sagt er, að á síðustu 10 árum hafi verið smíðuð í Noregi 22
skip fyrir íslendinga fyrir rúmlega 13 milljarða ísl. kr. og hafi
niðurgreiðsla norska ríkisins numið tveimur milljörðum kr.
Dagens Næringsliv hefur það einnig eftir Erni Pálssyni hjá
Landssambandi smábátaeigenda, að það muni koma sér afar illa
fyrir smábátaeigendur ef Smuguveiðarnar hætti. Það sé meðal
annars þeim að þakka, að hlutur smábátanna í þorskaflanum við
Island hafi aukist á undanförnum árum.
Innflutningur á fiski og fiskafurðum til Bretlands, jan.- júní 1995 og 1996

Ferskur og ísaður fiskur
(án skelfisks)
MAGN VERÐMÆTI
Þús. tonna Millj. pund
1995 1996 1995 1996
Frystur fiskur (án skelf.)
MAGN VERÐMÆTI
Þús. tonna 17<; r
1995 1996 1995 1996
MAGN VERDMÆTI
Þús. tonna Millj. pund
1995 1996 1995 1996
Ferskvatnsfiskur
MAGN VERÐMÆTI
Þús. tonna Millj. pund
1995 1996 1995 1996
Tilbúnir réttir
úr sjavarafurðum
MAGN VERÐMÆTI
1995 1996 1995 1996
Framboð
Markaðshlutdeild fimm
helstu smásöluaðila
á matvörumarkaði
(Bretland, Frakkland, Þýskaland)
Litli fisksalinn
er að hverfa
SMÁSÖLUMARKAÐURINN í
ESB er að færast á færri hendur
og eru fimm helstu smásöluaðil-
ar í matvöru í Bretlandi, Frakk-
landi og Þýskalandi nú með um
64% markaðshlutdeild en voru
árið 1994 með 52% hlutdeild.
Því þykir ijóst að meiri sam-
þjöppun á sér stað á evrópskum
smásölumarkaði. Stærri aðilar
eru að kaupa upp þá smærri auk
þess sem fyrirtækin tengjast
milli landa. Þessarar þróunar
hefur sérstaklega orðið vart á
undanförnum tíu árum og eru
stóru og sterku fyrirtækin
sömuleiðis að leita eftir sem
beinustum tengslum við fram-
leiðsluiðnaðinn til að sleppa við
milliliðina.
Eftirspurn
Freðfiskmarkaðurinn
f nokkrum löndum ESB
1994 - í milljónum ECU
Frakkland
Bretland
Þýskaland
Ítalía
Spánn
Danmörk |72
Holland |52
írland §38
434
233
SÖMULEIÐIS hefur orðið vart
mikilla breytinga í vörugerðinni
sjálfri, en gífurleg aukning hef-
ur orðið á eftirspurn eftir svo-
kölluðum þægindavörum sem
hafa skamman eldunartima og
á það við bæði um tilbúna og
frysta rétti. Jafnframt er al-
gengara að fiskur sé nú seldur
pakkaður í loftskiptar umbúðir
í stað þess að selja hann í lausum
flökum yfir borð. Að sögn Ilösk
uldar Ásgeirssonar helgast
þetta einkum af minni fjöl-
skyldustærðum, fleiri útivinn-
andi konum, fjölgun einbúa og
aldraðra.