Morgunblaðið - 10.10.1996, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 1996 11
FRÉTTIR
Akvörðun umhverfisráðherra um flutning
Landmælinga íslands á Akranes
Skortur á stj órn-
sýsliilegimi rökum
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi greinargerð frá starfs-
mönnum Landmælinga íslands, sem
byggist á úttektum Framkvæmda-
sýslu og Hagsýslu ríkisins sem um-
hverfísráðherra lét gera 1994 og
1996: „Umhverfisráðherra hefur
ákveðið að Landmælingar íslands
verði fluttar á Akranes og taki þar
til starfa 1. janúar 1999. Ráðherra
segir þetta vera pólitíska ákvörðun,
verið sé að framfylgja stefnu ríkis-
stjómarinnar, og bregður fyrir sig
óljósri byggðastefnu og enn óljósari
stefnu um að flytja ríkisstofnanir út
á land. Ráðherrann telur sig jafn-
framt óbundinn af stjómsýslulögum
nr. 37/1993, þó að þar séu ákvæði
um að stjórnvöldum beri að sinna
rannsóknar- og upplýsingaskyldu
áður en stjórnsýsluákvörðun ertekin.
Öll stjórnsýsluleg rök skortir fyrir
ákvörðun um flutning Landmælinga
íslands. Flutningurinn er ekki nauð-
synlegur til að ná fram settum mark-
miðum með starfseminni. Þvert á
móti setur ákvörðunin alla starfsemi
stofnunarinnar í uppnám. Þá má
færa rök fyrir því að sú kvöð, sem
lögð er á starfsmenn, að tilkynna
fyrir 1. janúar 1998 hvort þeir hygg-
ist starfa hjá stofnuninni á nýjum
stað, sé í raun dulbúin uppsöjgn.
Starfsmenn Landmælinga Islands
mótmæla ákvörðun umhverfísráð-
herra og senda í því skyni þetta bréf
til alþingismanna og borgarfulltrúa
í Reykjavík. Efni þessa bréfs er að
mestu byggt á úttektum Fram-
kvæmdasýslu og Hagsýslu ríkisins,
sem umhverfisráðherra létgera 1994
og 1996. Umræða og kynning á nið-
urstöðum þessara umsagna hefur
verið með þeim hætti að starfsmenn
Landmælinga íslands hljóta að koma
þeim á framfæri.
Arið 1994 fól fyrrverandi um-
hverfísráðherra, Össur Skarphéðins-
son, Framkvæmdasýslu ríkisins að
gera úttekt á kostnaði vegna flutn-
ings Landmælinga íslands til Akra-
ness. Framkvæmdasýslan fól aftur
Hagsýslu ríkisins að vinna hluta út-
tektarinnar. Í þessum úttektum var
gert ráð fyrir að markaðs- og sölu-
deild Landmælinga starfaði áfram í
Reykjavík, önnur starfsemi flyttist
til Akraness og húsnæði væri keypt
á báðum stöðum. Helstu niðurstöður
úttektanna árið 1994 voru þessar:
• Hægt er ná fram hagræðingu í
nýtingu húsnæðis og minnka þannig
húsnæðisþörfina, t.d. í samhengi við
endurmat á starfsemi stofnunarinn-
ar. Kostnaður við fasteignakaup á
Akranesi og í Reykjavík ásamt
kostnaði við flutning er áætlaður
tæplega 200 m.kr.
• Sértekjur stofnunarinnar eru um
50 m.kr. á ári. Heildarveltan er hins
vegar um 120 m.kr. á ári. Það er
mat Framkvæmdasýslunnar að sér-
tekjur muni minnka í kjölfar flutn-
ings.
• Kostnaður ríkisins, til langs tíma
litið, mun aukast ef stofnunin flytur
frá Reykjavík.
í úttekt Hagsýslu ríkisins 1994
er bent á að með því að flytja stofn-
unina út fyrir höfuðborgina sé verið
að rýra möguleika hennar til að sinna
hlutverki sínu og torvelda viðskipta-
vinum samskipti við stofnunina og
gera þau tímafrekari og kostnaðars-
amari. Einnig megi vænta þess að
stofnunin eigi ekki jafn margra kosta
völ í starfsmannavali á Akranesi og
í Reykjavík. Hagsýslan telur að slík
stjómsýslu- og samhæfíngarstofnun,
sem Landmælingar íslands á að vera,
geti best og hagkvæmast sinnt hlut-
verki sínu sé hún staðsett í höfuð-
borginni.
Þá virðist Hagsýslu ríkisins full
ástæða að taka starfsemi Landmæl-
inga Islands til nákvæmrar skoðunar
og gera jafnframt athugun á kostum
og göllum þess að sameina eða sam-
þætta starfsemi Landmælinga ís-
lands, Skipulags ríkisins og jafnvel
Sjómælinga íslands. Þá bendir Hag-
sýsla ríkisins á reynslu annarra þjóða
af afleiðingum þess að flytja stofnan-
ir til. Víða er reynslan sú, að rekstur
stofnana verður dýrari, samskipti
kostnaðarsamari og starfsemi stofn-
unarinnar truflast um árabil vegna
flutnings, endumýjunar á starfsfólki
og breytinga á húsnæði og umhverfí.
í umræðu um flutning Landmæl-
inga íslands hefur Guðmundur
Bjarnason umhverfísráðherra forð-
ast að tíunda niðurstöður þessara
úttekta, enda treysti forveri hans sér
ekki til að taka ákvörðun um flutning
stofnunarinnar á grundvelli þeirra.
Snemma árs 1996 fól Guðmundur
Bjarnason umhverfísráðherra Fram-
kvæmdasýslu og Hagsýslu ríkisins
að láta á ný í ljós álit á hugsanlegum
flutningi Landmælinga Íslands til
Akraness.
í minnisblaði frá Hagsýslu ríkisins
11. mars 1996 eru teknartil skoðun-
ar það sem Hagsýslan telur breyttar
forsendur varðandi flutning Land-
mælinga til Akraness frá því sem
var 1994. Þessar forsendur eru:
• Veggöng undir Hvalfjörð.
• Möguleikar á hraðvirkum gagna-
flutningum.
• Drög að frumvarpi um landmæl-
ingar og kortagerð.
• Ekki er gert ráð fyrir markaðs-
og söludeild í Reykjavík.
• Húsnæði á Akranesi boðið til leigu
í stað kaups.
Þegar tekið er mið af ofangreind-
um forsendum telur Hagsýsla ríkis-
ins að dregið hafi úr ókostum þess
að flytja Landmælingar íslands á
Akranes. Hagsýslan bendir á, að á
Akranesi séu aðstæður ekki hag-
stæðari en annars staðar og hugs-
anlega þurfí að meta á ný hvort flutn-
ingur á Akranes hafí nægilega mikil
byggðaáhrif eftir að veggöng undir
Hvalfjörð hafa fært kaupstaðinn nær
vinnumarkaði höfuðborgarsvæðisins.
Í stað þess að kaupa húsnæði á
Akranesi bauðst umhverfisráðuneyti
að leigja 1.300 fm húsnæði til 20
ára en auk þess bauðst leigusali til
að innrétta húsnæðið að þörfum
Landmælinga íslands. Einnig hafði
eigandi húsnæðis Landmælinga fs-
lands í Reykjavík gert umhverfís-
ráðuneyti tilboð um áframhaldandi
leigusamning á 1.455 fm til 10 ára.
Samanburður á þessum tveimur
kostum, samkvæmt mati Fram-
kvæmdasýslu ríkisins, er dreginn
saman í meðfylgjandi töflu, en þar
er reiknað núgildi leigusamninga til
10 og 20 ára.
Umhverfísráðuneytinu stendur til
boða að kaupa húsnæðið, sem Land-
mælingar íslands leigja nú hluta af.
Söluverð 2.189 m2 miðað við stað-
greiðslu er um 92 m. kr. Ef samsvar-
andi rými og leigt er í dag (1.590
m2) er kaupverð um 67 m.kr. ef mið-
að er við sama fermetraverð.
Hagkvæmasti kosturinn, til langs
tíma, væri því að kaupa húsnæðið,
sem Landmælingar eru nú í. Næst
hagkvæmasti kosturinn væri að
leigja áfram núverandi húsnæði.
Dýrasti kosturinn er að taka á leigu
húsnæði á Akranesi, en á leigukostn-
að þar bætist kostnaður vegna flutn-
ings.
Arin 1992-1993 gekkst umhverf-
isráðuneytið fyrir tilraunaverkefni
um stafræn staðfræðikort, gróður-
kort og landfræðileg upplýsinga-
kerfí. Verkefnið var unnið í fram-
haldi af þingsályktun frá 13. mars
1991. Á fjárlögum var varið 108
m.kr. til verkefnisins, en því lauk
með skýrslu verkefnisstjómar 1994.
Síðan hefur þessi skýrsla Iegið í
þagnargildi í umhverfísráðuneytinu.
I skýrslunni er bent á mörg brýn
verkefni í landmælingum og korta-
gerð, sem krefjast úrlausnar. Við
bendum ykkur vinsamlega á að
kynna ykkur skýrslu verkefnisstjóm-
ar, sem umhverfísráðuneytið gaf út,
og íhuga síðan hvort flutningur
Landmælinga íslands til Akraness
þjóni best því markmiði að efla land-
mælingar og kortagerð á íslandi."
Staður m2 kr./m2mán. m.kr. á ári 10 árm.kr. 20 ár m.kr.
Akranes 1.300 550-650 8,6-10,1 80-91 116-134
Reykjavík 1.455 483 8,5 72 107
Lyfjaútgjöld
Stefnt er að 400
milljóna sparnaði
STEFNT er að því að spara 400
milljónir í lyfjaútgjöldum á næsta
ári. Þórir Haraldsson, aðstoðarmaður
heilbrigðisráðherra, segir að ráðu-
neytið hafí markað þá stefnu að
hækka ekki almennt hlutdeild sjúkl-
inga í lyfjakostnaði frá því sem verið
hefur, en þó kunni að verða gerðar
breytingar á einstökum lyijum. Hann
segir að innan heilbrigðisráðuneytis-
ins sé hafín vinna sem miði að því
að endurskoða listann yfír þau lyf
sem ríkið greiðir niður. íslenska ríkið
taki þátt í að greiða niður mun fleiri
lyf en nágrannaþjóðir okkar.
Heildarlyfjakostnaður lands-
manna hefur hækkað um liðlega 10%
á ári síðustu ár þrátt fyrir að gripið
hafi verið til ýmissa aðgerða til að
stemma stigu við vexti hans. Talið
er að ef ekkert hefði verið gert hefði
hann vaxið um 12-15% á ári. Stefnt
er að því að vöxturinn á næsta ári
verði 9%. Lyfjaútgjöld Trygginga-
stofnunar á þessu ári stefna í að
verða um 3.500 milljónir. Fjárlaga-
frumvarp næsta árs gerir ráð fyrir
að útgjöldin verði 3.600 milljónir.
Margþættar aðgerðir
Þórir sagði að á þessu ári hefði
verið gripið til aðgerða, sem vonast
væri eftir að skiluðu enn meiri ár-
angri á næsta ári. Fyrsta júlí sl.
hefði verið sett hámark á álagningu
lyfja sem sjúkrahúsin afgreiða. Sam-
ið hefði verið við apótekin um af-
slátt á tilteknum lyfjum, en samning-
urinn hefði skilað umtalsverðum
spamaði. Stefnt væri að því að end-
umýja hann, en hann gildir aðeins
til áramóta. Lyfjaverðsnefnd hefði
hafíð skoðun á innflutningsverði til-
tekinna lyfja sem væru flutt inn á
hærra verði hingað til lands en í
nágrannalöndum okkar.
„Það er búið að setja á fót eftirlits-
kerfí með lyfjaávísunum lækna. Með
því getum við fylgst betur en áður
með bæði kostnaði og gæðum þjón-
ustunnar. Við höfum þar með fengið
í hendur betra tæki til að beita að-
haldi þar sem kostnaðurinn verður
til,“ sagði Þórir.
Þórir sagði að miklar breytingar
ættu sér stað í lyfjanotkun á hveiju
ári. Stjórnvöld þyrftu þess vegna að
fylgjast vel með og vera tilbúin til
að bregðast við með eðlilegu aðhaldi
þegar ný lyf kæmu á markað og
þegar lyflanotkun breyttist. Nú væri
ráðuneytið t.d. að skoða sérstaklega
geðdeyfðarlyfin, en notkun á þeim
hefur stóraukist og kostnaður ríkis-
ins þar með.
„Það er stefna ráðuneytisins að
ekki verði gerðar almennar breyting-
ar á kostnaðarþátttöku almennings
á næsta ári. Stefna ráðuneytisins er
að íslenskir sjúklingar greiði svipað-
an hlut og sjúklingar í nágrannalönd-
um okkar. Hlutfall sjúklinga hér á
landi er núna 32-33%, en meðaltalið
í Evrópu er 35-36%. Breytingar á
lyfjaneyslu hafa áhrif á þetta hlut-
fall og leiddu m.a. til þess að það
lækkaði nokkuð á síðasta ári.“
Lyfjalistinn til skoðunar
Þórir sagði að til skoðunar væra
ýmsar fleiri leiðir til að stemma stigu
við sjálfvirkum vexti lyfjaútgjalda.
M.a væri áformað að skoða frá
granni lista yfír öll lyf sem ríkið tek-
ur þátt í að greiða.
„Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
hefur gefíð út lista yfír lyf sem hún
telur eðlilegt að velstödd þjóðfélög
taki þátt í að greiða. Við greiðum
niður u.þ.b. fjórfalt fleiri lyf en eru
á þessum lista.“
Þórir sagði óvíst hvenær þessari
vinnu lyki eða hve mikill fjárhagsleg-
ur sparnaður yrði af þessu fyrir ríkið.