Morgunblaðið - 12.10.1996, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1996 41
minnar. Alltaf var jafn gott að
koma til þeirra í heimsókn á Sel-
foss. Þau áttu alla tíð svo hlýtt og
notalegt heimili og þar fékk mað-
ur, hérna í gamla daga, að dunda
sér í snyrtidótinu hennar ömmu svo
tímunum skipti afskiptalaust.
Stundum hafði ég svo með mér
pijóna- eða saumavinnu úr skólan-
um sem amma var alltaf tilbúin
að hjálpa mér við. Enda var það
hún sem kenndi mér að pijóna.
Þolinmæðina við það skorti sko
ekki á þeim bænum.
Ég gæti haldið áfram endalaust
að telja upp þessar minningar mín-
ar um það hversu hjartgóð en samt
sem áður sterk kona hún amma
mín var, en það vitum við öll sem
hana þekktum.
Elsku amma mín, ég vildi óska
þess að ég gæti verið jafn sterk
og þú varst þegar afí dó. Það var
aðdáunarvert að horfa á þig þá.
En eitt veit ég, að þótt þú sért
farin frá okkur yfir í annan heim,
þá vakirðu yfir okkur, hjálpar og
styrkir á allan hátt, eins og þú
varst vön að gera, með því að senda
okkur ljós og kærleika'.
Elsku mamma og Steddi, missir
ykkar er mikill. Megi góður Guð
styrkja ykkur á þessum erfiðum
tímum.
Guð blessi minningu þína, elsku
amma mín.
Þín Þórunn.
Elsku amma mín, það er erfitt
að hugsa um það að þú sért farin
frá mér og að ég eigi aldrei eftir
að sjá þig aftur. En minningarnar
um þig eru margar og góðar og
þær geymi ég á sérstökum stað í
hjarta mínu. Það er líka gott að
hugsa til þess að þú og afi séuð
saman á ný og ég er viss um að
ykkur líður vel á þessum nýja og
góða stað.
Þú varst alltaf svo góð vil allt
og alla og sýndir mér og öðrum
mikla væntumþykju og hvattir okk-
ur áfram í því sem við tókum okk-
ur fyrir hendur. Þú hugsaðir alltaf
fyrst og fremst um aðra en sjálfa
þig. Til dæmis kvartaðir þú aldrei
yfir veikindum þínum heldur spurð-
ir frekar hvernig öðrum liði og
hjálpaðir þeim sem þurftu á hjálp
að halda. Amma mín, þú kenndir
mér svo margt og það mun ég
hafa að leiðarljósi í framtíðinni.
Ég man þegar ég var yngri og
þú kenndir mér að pijóna, fórst
með mér í göngutúra og ég man
hvað mér þótti alltaf jafn gaman
að fá bréf frá ykkur afa. Ég gæti
skrifað heila bók ef ég ætti að
skrifa niður allar góðu minningarn-
ar sem ég á um þig. Ég á aldrei
eftir að geta þakkað þér fyrir allt
sem þú gerðir fyrir mig.
Síðasta skiptið sem ég sá þig,
elsku amma, var á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur stuttu eftir aðgerðina,
þá grunaði mig nú ekki að við
værum að kveðjast í síðasta sinn.
Það er svo margt sem ég átti eftir
að gera með þér og segja þér en
eins og sagt er, þá eru vegir Guðs
órannsakanlegir þannig að enginn
veit hvað gerist fyrirfram.
Elsku amma, þakka þér fyrir
allt sem þú gerðir fyrir mig. Ég
er viss um að þið afi gætið hvort
annars vel og þið eigið eftir að
taka vel á móti mér þegar þar að
kemur.
Ég bið góðan Guð um að styrkja
mömmu, Stedda og alla aðra sem
eiga um sárt að binda í þessari
miklu sorg.
„Þegar þú ert sorgmæddur,
skoðaðu þá aftur huga þinn, og þú
munt sjá, að þú grætur vegna þess,
sem var gleði þín.“ (Kahlil Gibran.)
Minning þín lifir, amma mín.
Þín
Dagný.
Grethe vann aldrei á sínu sér-
sviði sem fyrr sagði; þar var þröngt
fyrir í Danmörku og enn frekar hér
heima. En hún sinnti fjölbreytileg-
um verkefnum alla tíð, vann fýrst
dálítið fyrir Orðabókina, kenndi
mörgum löndum sínum íslensku í
einkatímum en lengst var hún
stundakennari i dönsku við háskól-
ann, vel á annan áratug. Hún var
prófdómari í framhaldsskólum, og
afkastamikill þýðandi; þýddi grein-
ar af ýmsum toga, ræður og skýrsl-
ur, fræðirit og bókmenntir, og var
frábær þýðandi að sögn þeirra sem
til hennar leituðu. Þegar Jakob vann
að þýðingum sínum á Halldóri Lax-
ness var hún félagi hans í því starfi
og saman þýddu þau Atómstöðina.
Og ekki bara á þeim vettvangi held-
ur studdi hún Jakob vel í öllum
hans ijölbreytilegu störfum, var
kannski helsti samstarfsmaður
hans alla tíð.
Ég kom fyrst inná heimili þeirra
Grethe og Jakobs fyrir tæpum
tveimur áratugum þegar bæði
höfðu að mestu lokið sinni formlegu
starfsævi, laus við að ijúka á fætur
fyrir allar aldir og fijáls að því að
lesa, hlusta á góða tónlist og sinna
þeim fijóu lífsnautnum öðrum sem
þeim þótti máli skipta. Loftið alveg
kyrrt og einsog þungt af mennta-
og menningarangan, bækur og
tímarit hvarvetna innan seilingar
beggja hjóna sem voru fullkomlega
samstillt í öllu lífi sínu; þunnur pípu-
reykur beint uppí loft og þægileg
angan af vindlareyk frá Grethe,
dregið fram te og meðlæti, spjallað
um heima og geima, sagðar sögur
af öllu tagi og spurt frétta af því
fólki sem einhveiju skipti. Heimili
þeirra hjóna var menntamiðstöð,
bæði miklir meistarar samræðunn-
ar, sannir húmanistar og áhugalítil
um dægurflugur og stundarmenn-
ingu; ég held að húsfreyjan hafi
fyrst hleypt sjónvarpi inná sitt
heimili þegar dönsku sjónvarps-
þættirnir Matador voru sýndir.
Grethe og Jakob voru samferða í
fullkomnu áhugaleysi á efnislegum
gæðum, þeim sem keypt verða fyr-
ir peninga; það var helst að Grethe
væri veik fyrir duglegum rafmagns-
tækjum í eldhúsið til að létta þar
störfín. Og hljómflutningstæki urðu
að vera góð á heimilinu enda var
klassísk tónlist eitt helsta áhugamál
Grethe utan heimilis og þau hjónin
fastir gestir á tónleikum sinfóníunn-
ar, tónlistarfélagsins og kammer-
músíkklúbbsins um árabil.
Grethe varð góð vinkona mín og
við skröfuðum margt saman; fyrir
þau kynni öll vil ég þakka núna.
Hún var hjartahlý kona, glaðsinna
og áhugasöm um náunga sinn, fjör-
ug og kát þegar því var að skipta,
orðheppin og skemmtileg. Hún var
afdráttarlaus í skoðunum og stóð
stundum fast á sínu en alltaf með
fullum rökum og reiðubúin að
hlusta. Hún átti held ég verst með
að umbera hroka og yfirlæti, og
erfiðast með að fyrirgefa ójöfnuð
hvort sem var vegna pólitíkur eða
heimsku. Sjálf var hún hlédræg og
hófsöm, henni var í nöp við sýndar-
mennsku og grunnfærni, fannst lít-
ið til um þá sem helst láta á sér
bera í fjölmiðlum en hún var veik
fyrir öllu afreksfólki í andanum, í
menningu og menntum, rithöfund-
um, tónlistarmönnum, fræðimönn-
um. Hún var gáfuð kona og vel
menntuð, víðsýn og fordómalaus,
víðlesin ekki bara á sínu eigin
fræðasviði heldur mörgum öðrum,
í klassískum fræðum, fornum bók-
menntum og nýjum; hafði vakandi
áhuga og fróðleiksþorsta vísinda-
mannsins allt til hins síðasta.
Þau Grethe og Jakob voru ein-
staklega samrýnd á lífsgöngunni,
samband þeirra var byggt gagn-
kvæmri virðingu, djúpri umhyggju
og ástúð, alla tíð. Síðustu árin hrak-
aði heilsu Grethe mjög. Hún hafði
lengi þjáðst af slæmum asthma en
síðar lagðist á hana erfiður gigtar-
sjúkdómur sem þjakaði hana mjög
og olli henni miklum sársauka. Síð-
ustu sex árin átti hún svo erfitt
með gang að hún komst lítið úr
húsi. Hún hélt þó andlegum styrk
sínum og þrótti, tók erfiðleikum
sínum af miklum kjarki. í þeim
þrengingum öllum stóð Jakob klett-
ur við hlið hennar, vék varla frá
henni: hans er missirinn mestur.
Örnólfur Thorsson.
STURLA JÓNSSON
+ Sturla Jónsson
fæddist á Suð-
ureyri við Súganda-
fjörð 24, ágúst
1902. Hann lést á
Hrafnistu í Reykja-
vík 2. október síð-
astliðinn.
Minningarathöfn
um Sturlu fór fram
frá Bústaðakirkju
10. október. Útför
hans fer fram frá
Suðureyrarkirkju í
dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
Sturla Jónsson frá Súgandafirði
er fallinn frá 94 ára gamall. Sturlu
kynntist ég vel þegar ég gegndi
starfi sveitarstjóra hjá Suðureyrar-
hreppi á áttunda áratugnum. Hann
var þá hættur beinum afskiptum
af sveitarstjórnarmálum en vann
ennþá við Sparisjóðinn í hlutastarfi
og söng í kirkjukórnum.
Lífshlaup Sturlu er mjög dæmi-
gert fyrir svonefnda „aldamótakyn-
slóð“ sem ólst upp við óminn af
frelsisbaráttu Jóns Sigurðssonar og
félaga og hvatningarljóð höfuð-
skálda þjóðarinnar. Þeir kraftar
blésu ungu fólki á fyrri hluta þess-
arar aldar í bijóst því afli sem dugði
til þess að íslendingar urðu sjálf-
stæð þjóð. „íslandi allt“ var kjörorð
þessarar kynslóðar og er ekki hægt
að segja annað en að það kjörorð
hafi leitt Sturlu Jónsson í öllum
hans störfum fyrir Súgandafjörð
og Island. Ekki þarf annað en að
skoða athafnasemi hans og tryggð
við Súgandafjörð þar sem hann var
héraðshöfðingi um 40 ára skeið.
Sturlu var ekkert mannlegt óvið-
komandi á Súgandafirði og var það
ævinlega hans hlutverk meðan
kraftar leyfðu að standa upp á
mannamótum og þakka fyrir hönd
Súgfirðinga, sem hann gerði að
hætti héraðshöfðingja.
Sturla var góður hagyrðingur og
orti mikið um bættan þjóðarhag,
virðingu lands og þjóðar og um
Súgandafjörð. Hann heimsótti eitt
sinn Reykjavik sem oftar í embætt-
iserindum og þegar hann hafði dval-
ið þar um hríð orti hann:
Minn hugur til fjalla
á feðranna slóð
er farinn að kalla
af víkinga móð.
Ég sigli heim aftur
í Súgandaf|örð
mitt sælunnar ríki
á þessari jörð.
Áhrif Sturlu náðu langt út fyrir
Súgandafjörð en hann var kjörinn
fyrsti forseti Ejórðungssambands
Vestfjarða árið 1955 og síðar heið-
ursforseti þess eftir 15 ára setu,
sem sýnir glöggt það mikla traust
sem sveitarstjórnarmenn á Vest-
fjörðum báru til hans.
Sturla var mikill talsmaður þess
að æskan stundaði heilbrigt líferni
og gekk á undan með góðu fordæmi
og neytti sjálfur aldrei áfengis né
tóbaks. Guðstrú hans var einnig
mjög mikil og einlæg en hann þjón-
aði í sóknarnefndinni í áratugi.
Þegar vantaði organista við kirkj-
una fór hann sjálfur að læra á orgel-
ið svo undirleikinn vantaði ekki við
athafnir. Fljótlega eftir að Eyja lést
fluttist hann á Hrafnistu í Reykja-
vík og söng þar við athafnir kominn
á níræðisaldur. Sturla var gerður
að heiðursborgara Suðureyrar-
hrepps árið 1976.
Heimili þeirra Sturlu og Eyju var
vel búið, og rausnarskapur í hví-
vetna, en gestagangur var þar mjög
mikiil allan þeirra búskap. Þess
naut ég nýkominn til embættis-
starfa og þau hjónin ánægð að fá
í heimsókn eiginkonu mína, Sóleyju
Höllu dótturdóttur sína og barna-
barnabörnin. Með Sturlu er genginn
mikilhæfur maður sem siglir nú í
hinsta sinn í sitt „sælunnar ríki/á
þessari jörð“.
Blessuð sé minning Sturlu Jóns-
sonar.
Kristján Pálsson.
„Iacta alea est.“
Teningunum er kastað.
Afi okkar Sturla Jóns-
son lést á Hrafnistu 2.
október síðastliðinn.
Hann var 94 ára gam-
all.
Minningar okkar
systkinanna um afa
eru góðar. Lífsspeki
þessa manns sem til-
einkaði ævi sína þjón-
ustu við samfélagið
hefur snert okkur öll.
Hann var maður reglu-
semi, heiðarleika og
manndóms og hin ót-
eljandi ljóð hans bera vitni um þann
hlýhug og ást sem hann bar til
samferðamannanna, sveitar sinnar
og þjóðar.
Viljastyrkur hans var mikill og
lífssýn hans var skýr. Á unga aldri
strengdi hann þess heit að neyta
aldrei áfengis né tóbaks og frá því
var aldrei hvikað. Einnig hét hann
því að blóta aldrei og við það stóð
hann.
Við systkinin minnumst þess að
hann safnaði fyrir okkur frímerkj-
um af þeim pósti sem hann fékk.
Það var okkar lán því að hann fékk
mikinn póst enda gegndi hann fjöl-
mörgum embættum og var meðal
annars hreppstjóri og oddviti í fjölda
ára. Minnisstæðar verða okkur allt-
af heimsóknirnar á skrifstofuna til
hans, því þá gaukaði hann oftast
að okkur eitthveiju góðgæti, brjóst-
sykri eða súkkulaði sem hann átti
jafnan í skrifborðsskúffunni.
Einnig voru þær ófáar stundimar
sem við systkinin sátum hjá afa við
orgelið í stofunni þar sem hann
kenndi okkur að spila lög eins og
Gamla Nóa og Allir krakkar. En
orgelið keypti hann til þess að geta
leikið undir við kirkjulega þjónustu
á Suðureyri.
Við þökkum afa fyrir góðar
stundir og fallegar minningar.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
(V. Briem.)
Eria, Sturla, Eyþór,
Sigrún og Elsa.
Suðureyri við Súgandafjörð er
undursamlegt þorp. Það liggur ýst
í óralöngum firðinum á mjóum sjáv-
arbakkanum og teygir sig upp í
fjallshlíð Spillis. Handan fjarðar rís
Göltur. Þegar gengið er út úr þorp-
inu, fram hjá Bijótnum og út í
Staðardal, blasir Atlantshafið við
augum. Þar sést sólin fyrr en inni
í firðinum eftir að hafa horfíð vik-
um saman yfír veturinn.
Hér snýst allt um fisk, segja þau
sem búa á Suðureyri, og eru ævin-
lega að hraða sér til margs konar
vinnu sinnar við fiskinn. En inni á
milli koma næðisstundir, fólk hitt-
ist í búðunum og tekur hvað annað
tali á götunum, drekkur kaffi hvað
hjá öðru og heldur skemmtanir í
samkomuhúsinu. Þetta þorp er ekki
eldra en öldin. Margt knátt og blið-
legt fólk byggði það upp og sá til
að það dafnaði. Einn þessa fólks
var Sturla Jónsson.
Sturla fæddist á Suðureyri
skömmu eftir aldamótin og bjó þar
alla starfsævi sína. Hann var hluti
þorpsins, bæði foringi og vinnumað-
ur. Níu ára hóf hann sjósókn og
varð ungur formaður. Með Ömólfi
Valdimarssyni lét hann smíða annan
af fyrstu vélbátunum sem komu til
Suðureyrar. Hann gerðist útgerðar-
maður, lét smíða fiskverkunarhús
og bryggjur, var fyrstur til að
byggja hjalla undir þaki, fyrstur til
að stunda dragnótaveiðar. Hann
breytti fiskverkunarhúsum sínum í
hraðfrystihús og frysti rækju og sá
til þess að koma aldrei með meiri
afla í hús en hæfði fólki hans þann
daginn. Hann stjórnaði alltaf sjálfur
framkvæmdunum og vann með sínu
fólki.
Sturla gegndi margvíslegum
öðrum störfum í Súgandafírði og
tók þátt i blómlegu félagslífi þorps-
ins. íþróttafélagið hét Stefnir og
undir stjóm Sturlu og Gunnars M.
Magnúss lögðu félagsmenn fyrstu
götuna í bænum. Á þeirri götu hitti
ég Sturlu fyrst fyrir tuttugu og
tveimur árum. Hann var dökk-
klæddur með hatt, ekki hávaxinn
en virðulegur. Hann talaði af festu
og valdi án nokkurs hroka og það
var glampi góðvildar og kímni i
augunum bak við gleraugun. Sam-
tal okkar Sturlu hafði mikla þýð-
ingu fyrir mig og alla kirkjuna.
Hann var formaður sóknarnefndar-
innar og við Þórður maður minn
vomm komin vestur til að segja
honum að ég vildi verða prestur
Súgfirðinga. Þá var engin kona í
prestastétt landsins og mörgum
leist illa á að svo myndi verða í
bráð. En Sturlu leist vel á það og
hann bauð mig velkomna til prests-
starfsins í Súgandafirði. Hinir
sóknarnefndarmennirnir, Þórður
Ágúst Ólafsson og Guðbjörn
Björnsson, tóku undir það af heilum
hug. Þess vegna vígðist ég þangað
prestur og komst í þann góða hóp
sem naut vináttu Sturlu.
Jafnan minnist ég vináttu hans
við börnin á Suðureyri. Hann fylgd-
ist með þeim og gladdist yfir tæki-
færum þeirra. Hann gerði það sem
hann gat til að veija þau gegn
vonbrigðum og vildi að þau væru
sátt við sjálf sig og ánægð með
framgöngu sína. Hann keypti app-
elsín og súkkulaði til að traktera
unga gesti sem heimsóttu þau Eyju.
Hann bar það á borð með sömu
virðingu fýrir þeim svo sem þau
væru aldnir heiðursborgarar
staðarins, eins og hann varð sjálfur
seinna, fyrstur allra á Suðureyri.
Og hann sagði þeim ýmsar sögur
af lífínu í Súgandafírði sem gerð-
ust löngu áður en þau urðu til.
Svona gerast ævintýrin, sagði hann
svo oft.
. Þau Eyja bjuggu í fallegu húsi
við Aðalgötu. Litlu innar var hús
sparisjóðsins. Þar var opið síðdegis
og Sturla og Maríus Þórðarson
færðu með lindarpennum banka-
viðskipti Súgfirðinga inn í stórar
bækur. Innst var kirkjan, falleg
með ljósakrossi á turninum. Trúin
er ljósið sem lýsir mönnunum, sagði
Sturla.
Eyja, Kristey Hallbjarnardóttir,
hafði veikst af lömunarveiki og sat
í hjólastól. Tvö barna þeirra bjuggu
á Suðureyri með fjölskyldum sínum
en þijú voru flutt suður. Þau eru
öll það mannkostafólk sem vænta
mátti. Heimili Sturlu og Eyju var
friðsælt og fallegt. Þar var málverk
af Geltinum og útskorinn skápur
frá Frakklandi sem Sturla hafði
pantað eftir verðlista og látið senda
sér. Þar var líka orgelið. Þegar
Sturla var um fertugt keypti hann
sér orgel og lærði á það af því að
kikijuna vantaði organista. Á laug-
ardagsmorgnum, þegar ég kom til
hans til að við legðum saman síð-
ustu hönd á messu næsta dags,
spilaði hann stundum sálmana fyr-
ir okkur Eyju. Þetta voru hátíðar-
stundir. Sturla fylgdi mér til dyra
og sagði mér glaðlega að nú hefði
Eyja eldað handa sér góða hrís-
gtjónagrautinn og sett hann upp
snemma því hrísgijónagrautur ætti
að eldast lengi.
Lífið er alltaf sambland af lífs-
baráttunni og einfaldri gleði þess.
Svona gerast ævintýrin. Af því að
trúin er ljósið sem lýsir mönnunum.
Sturla tók sjálfur þátt í að semja
hið góða ævjntýri Suðureyrar og
trúin var ljósið sem lýsti honum.
Það er ævintýri trúarinnar að örfá-
ar manneskjur skuli öldum saman
hafa haldið uppi reisn og trausti í
afskekktum firði. Það fannst mér.
En Sturlu fannst ekkert eðlilegra.
En ef hann hefði keyrt inn í fjallið
inni í botni Súgandafjarðar og kom-
ið aftur út úr því í næstu ijörðum
hefði hann samt áreiðanlega sagt:
Svona gerast ævintýrin. Guð blessi
okkur minninguna um heiðurs-
manninn Sturlu Jónsson.
Auður Elr Vilhjálmsdóttir.