Alþýðublaðið - 01.12.1933, Blaðsíða 1

FÖSTUDAGINN 1. DIZ. 1033.
XV. ÁRGANGUR. 30. TÖLUBHAÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARS&ON
_ . __ _ . _ _ _ ^ JTGEFANDI:
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ alþýðuflokkurinn
APOLLO
Fyrsti danzleikur klúbbsins á
vetrinum i kvöld, á fullveldis-
daginn, i Iðnó hefst kl. 9 '/2.
Hljómsveit Aage Lorange. —
Aðgöngumiðar í Iðnó í dag
kl. 4-9 síðd. Simi 3191.
DAOBLAÐIÐ komur út afta viíka daga It). 3 — 4 slSdeals. Askrlttagjald kr. 2,00 4 múnuðl — kr. 5,00 fyrir 3 múnuðl, ef greitt er fyrlrfram. I lausasðlu fcostar blaðíð 10 aura. VIKUBLAÐIÐ
kemur út ú hverjum miðvikudegl. t»að kostar aðelns kr. 3,00 4 4ri. f þvl blrtast allar helstu greinar, er blrtast I dagblaðinu, fréttir og vlkuyflrlit. RITSTJÓRN OO AFQREiÐSLA Aljjýðu-
biaðslns er vlð Hverfisgfitu nr. 8—10. SlMAR: 4990- afgreiðsla og augiysingar, 4901: rltstjórn (Innlendar fréttlr), 4902: ritstjóri, 4003: Vilhjálmur 3. Vith]álmíSon, blaOamaður (heima),
Magnöji Ásgeirsson, blaðamaðnr, Framneavegi 13, 4904: F. R. Vaidemarsson. ritstjórl, (heima), 2937: Sigurður Jóhannesson, afgreiðslu- og augiýsíngastjófi (heímaV 4905: prentsmjðjan.
STJORNIN
Hvað líðnr stlórnarmjmd«
un Ásgeirs Ásgeirssonar ?
Á að vera þlngræðlsstlórn eða kon-
ungsstlórn í hmu fuilvalda fslenzka
rfki?
í dag er liðiim rúmur hálíur
mánuður síðan konungur veitti
ríkisstjórninini lausn og setti hina
fráfarandi ráðherra til pess að
gegna embættisverkum sílntutm,
pangað til ný stjórn, er hefði
traust þingsins, yröi skipuð. P.
22. fyrra mánaðar fól konungur
skv. bendingu forsieta sameinaös
pings Ásgeiri Ásgeirssyni að gera
„síðustu tilraun til pess að mynda
pingræðisstjórn“. Lauk konungur
skeyli siuu til Ásg. Ásg. með fœita
orðum, að hann „biði" svárs for-
sætisráðherra „sem allra fyrst“.
Pað má vafailaust afsakia pað, að
pað liggur vi-ð að p-essi orð séu
afkár-aleg, m-eð pví, að konungur
fslen-dinga er danskur maður, og
©inikaráðgjafi ha'ns í pieirn máfuim
er island snierta, er fremur da!n.sk-
ur en íslenzkur, a. m. k. semi
emb-ættismaður, pví að hann er
|akld í pjónustu ísl. ríkisins, n-ema
sem svarar hálftíma á árj (og
fær rúmar 4000 kr. fyrir). En
h-itt er algerlega óáfsakanlegt, að
kionungur s-kuli álíta, að nú sé
sv-o komið, að ekki sé ann-áð
eftir en að gera „síðustu tiiriáun
til pess að mynda pingræðisstjórn
hér á landi", og pað pegair af
peirri ástæðu, að tilraun sú, er
Á-sg. Ásg. hefir verið faiið að
■ gera til pes-s, er fijrsta tilraiun,
sem gerð yrði tii pess, síðan siam-
s.teypustjórn Ásg. Ásg. sá sig
j neydda ti-1 að aegja af sér.
En pótt sú tilraun kyn-ni að
| misheppnast, pá er alls -ekki ör-
vænt um pað, að enn mætti tak
ast að mynda pingræðisstjórn.
Síðan konungur fól Ásgeiri Ás-
geirssyni aö mynda stjórn er liðin
rúm vika. (M-enn vita ekki einu
sinn-i hv-ort hanin, hefiir tekið pað
að sér.) Allan pann tímia h-efir
ek-kert frá h-onum h-eyrst. Pað má
áreiðanliega haldiá pví fram með
góðuim rétti, að s-líkar vinnuað-
fefðir uim stjórnarmyndun eru
mjög óvan-álegar í pinigræðis-
lön-dum. Og ekkiert sýnir betur,
Iwe pingræðið er lítt runnið
jnönnum í merg -og blóð hér, en
pað, að þttígið skuli í hálfán
mánuð hafia látið bjóð-a sér pa-ð,
að bú-a, eins -og ekkert hefði i
skoriist, við stjórn sem hefir sagt
af sér uegn\a fiess, a'ð liún hafði
•ekki tmrnt pingsins,
Það er pví áreiðan-liega kominn
tílmi til að spyrja: Hvað líður
stjómarpiyndun Ásgeirs Ásqeirs-
srmar?
Hefir Ásgeir Ásgeirsson tekið
að sér að mynda stjórn? Og ef
svo er, hvenær kemur hanin pá
mieð hana fram fyrir pingið?
Því að ef hanin ætlar að mynda
pin|gr,æðisstjórn, pá er ekki nóg
að sitja hálfán mánuð uppi í
Lanfási og telj-a á fingrum sér
pá pingmenn ,sem kynnu að fást
tií að veita h-enni fylgi, og v-elta
vönjgum yfir pví, hv-ort hún muni
fallla eða ekki. I pingræðislöndum
er pað vani, að stjórnir k-omii
fram fyrir pingjn og stand-i og falli
á stefnuskrám sinum og engu ööru.
Ef Ásgeir Ásgeirsson hefir í
hyggju að draga stjórnarmyndun
sína pangiað til pingið hefir lokið
störfum og getur ekki lengur látið
í ljós traust sitt eða vantraust á
hinni nýju stjórn, pá er -ekki len-g-
ur pingrœði í 'piessu landi. Og ef
pað er tilgangur hans mieð peim
drætti að haga svo tii, áð hin
n-ýja stjórn sitji sem bráðabirgða-
istjórn í h-eilt ár á ábyrgð k-on-
tvngs eins, en ekki pingsins, pá
hefir hann með pví afnnmið p-iing-
ræðið í ejtt á;r -og sett konungs,-
(stjórn í p-ess stað. Er ástæða til
að athuga pað nú á fulilveldis-
daginn, hv-ort slík sikipun á stjóvjn
landsins g-eti talist sæm-ileg.
„Nýja stúdentablaðið“
'kom út í gær og verður selt á
;götuniumí í dag. Er pað fjölbreytt
að efni og vandað að ölium frá-
gangi. Að blaðinu standa róttækir
stúd-entar af öllum flokkum og
flokksleysingjar. Alpbl. er kunn-
ugt u,m, að páð er hin m-esta fjar-
stæða að hér sé nokkurt kommún-
istam’álgagn að ræða, enda mun
ritstjóri blaösins v-era utalnflokka.
I dag er veizt að blaðinu í
„Mgbl.“ af íhaldsmeirihlutanum í
stúdentaráðinu á rniður heið-arlieg-
an hátt og reynt að spilla fyrir
'sölíú pes,s í d.ag, Mun stáppa nærri
að peir stúdentar, s-em að „Mgbl.“
greininmi standa, haifi gert sig
seka um svipað brot gegn löguim,
um varnir gegn ó.löglegu,m verzl-
unarháttum og peir Thorarens-ens-
bræður og fleiri liggja nú undir
ák-æru fyrir.
Alpbl. vill skora á a,-Ila róttæka
-og frjálislynda menm að svara
pesisu frumhlaupi ihaldsstúdent-
annia með pví áð kaupa og liesa
„Nýja stúdentab}aðið“ í dag —
án pess pó að pað sé á nokkurn
hátt að reyna áð spilil-a fyrir
gamla stúdentah-Iaðinu.
Breytingar til bóta á
kosningalðgunum voru
samþyktar i efri deild i
gær.
Tvennskonar landslistar,
Kjöirdagur i júni.
Komingalögin komu úr mefnd
í efri deild í gær -og voru till 2.
umr. Aðalbreytingarnar, sem sam-
pykki náðu, voru pessar:
Frá stj.skr.n.: Landslistar getai
verið tvenns konar. a. Lamdslisti
par sem nöfnum er -ekki raðað
fyriT fram. Á honum skulu eiga
s-æti aliljr frambjóðendur flokks
í kjördæmum, en pó eigi fleiri
frambjóðen-dur úr ineinu kjördæmi
en kjósa á pingmenn (einn úr ein-
menningskjördæmi, tv-eir úr tví-
menningskjördæ;mu-m o. s. frv.)
Séu frambjóðendur fleiri frá sama
ffokki í kjördæmi, ákvieður fjokks-
stjórn hver eða hverir peirra skulii
teknir á lands-lista. b. Lándslisti
par sem nöfnurn -er skipað í röð
fyrir fram. Skal par a. m. k.
an-naðhvort sæli 10 hinoa efstu
vera skipuð frambjóðendum után
Rvíkur. Áður var svo ákv-eöið,
að einupgis frainbjóðendur miættu
vera á landsiista. Þá v-ar og samp.
sú brt., að vilji kjósandi g-efa ei-n-
hverjum frambjóðenidainna á list-
anum atkvæði sitt persónulega,
ritar ha.nn nafn frambjóðánida á
kjörseðilinn.
Þá var samp. brtt. Jóns Bakl-
vinssonar um færslu kjördagsins.
Skal kjördm/ur eftir fm., •eins og
pað, er mí, mnc/ síðasfi sitnmir
{dagur. í júnjmággði í stgð fyrsta
mnmidags í júUmániiðj.
Þetta1 voru stórfeMustu breyt-
ingarn-ar, sem s-ampykki náðu, en
auk p-esis voru ýmsar fleiri brtt.
samp. Voru brtt. pessar samp.
með 8—9 atkv. gegn 2—5.
Jón Þorláksson taldi, að frv.
í peirri mynd, sem pað kom í
frá neðri deild væri ekki í sam-
ræmi við anda stjórnársikráxinin-
ar, né pa;u loforð, sem hefðu
verið gefin um afgneiðslu máls-
ins í fyiTa.
Má fcelja vist, að frv. fari með
pessum breytingum út úr e. d.
Er pá eftir em umr. í n, d., o-g
verði par gerðar breytingar á frv.
fer pajð í s. p.
Afnám 2nnflutn(nfgs~
haftanna
í dag kemur frant í efri d-eikl
alpingis tillaga til pingsályktún-
ar um afnám innflutningshaftanna.
Eru flutningsmienin heninar peir
Jón Bal,dv insson og Pét-
ur Magnússon . Hafði aills-
herjarniefnd efri deildar klofnað
um málið. Jónas Jónsson var and-
vígur öllum breytingum á ion-
f lutning s h öftunum.
HÚSRANNSÓKN HJÁ
ÍRSKUM NAZISTUM
Dublin í gærkvelidi. UP. FB.
LeyniIögregMnenn gerðu í dag
húsrannisókn á aðalskrifstofum
„Sameinaða iriiandsflokksins".
Höfðu peir á brott með sér mikið
af skjöium, er pieir fundu par.
Einnig var gerð húsr-anjnsókn á
heimilum peirra O’Duffy og Er-
nest Blythie, fyrverandi fjármála-
ráðherra. Leituðu lögreglumíenn-
irnir að skjölum, s-em búist var
við að myndi sannia iandráða-
starfsemi peirra. Einnig bjóst iög-
reglan við að finnia skotvopn hjá
peim. En leitio bar ekki tilætliað-
an árangur.
INNFLDTNINGUR VÍNA
tfl Bandariklanna
Normahdiie í ntorgun. FÚ.
italia, Frakkliand og f'leiri lönd,
isem flytja út vín, eru nú að búa
sig undir að mæta pöntunum frá
Banid-aríkjunum, en p-eim hefir
verið tilkynt, að innflutningur
\rerði miðaður við meðailmnflutn-
ing á áruinum 1910 til 1914.
Bretar stofna happðrætti
Normandiie í mlorgun. FÚ.
í brezka pingiinu í gær var
aðallega rætt um afstöðu pings-
ins ti-1 sölu á happdrættismiðum,
en löggjöf um pietta mál hefir
íverið í undirbúniingi síðafn í fyyra,
og er gert r-áð fyrir a'ð frumvarp;
par að lútaodi verði lagt fyrir
pingið í næstu viku.
Peningnm oo áfenoi stolið
i nótt
í nótt var brotist inn í Áfengis-
verzlun rik'sins i Mjólkurfélags-
húsinu, Hafði glerið í hurðinni
verið brotið og farið inn um opið,
Talið er að stolið hafi verið 50--
60 krónum og um 24 fiöskum af
áfengi. Ekki getur lögreglan sagt
enn með vissu hvenær i nótt inn-
hiotið befir verið framið.
Eldgos*
Fregnir hafa borist um pað, a'3
i gærkvöldi hafi eldsúlur sést á
lofti frá Víðikeri í Bárðardal og
Ieít helst út fyrir að pær bæru við
Trölladyngju. Ekki munu menn pó
hafa orðið varir við öskufall eða
jarðskjálfta. Steindór Steindórsson
jarðfræðingur ætlaði í morgun að
leggja afstað inn á öræfi til að
rannsaka upptök jarðeldsins.
„DÆMALAUS
KIRKJA“
Kaliundborg í gærkveldi. FÚ.
Klierkdráð pýzk-evangelisku kirkj-
luiriihar hefir nú sagt af sér, með
sampykki rikisbiskupsiins. Þetta
jmluin í r-aunin-ni táknia pað, að ein-
ræði sé koimið á í pýzk-ievangel-
isku kirkjunni, -og að (nazistinn)
Múller ríkisbiskup ráði par nú
lögucm og liofum.
■ Deila sú í kirkjunni, sem vaM-
ið hefir afsögn klerkaráðsiins, hef-
ir staðið um afstöðu kirkjunnajr
tii stjórnmála. Sá fl-okkurinn, siem.
undir hefir -orðið, vildi e-kki láta
blanda stjórnmálum og kirkju-
málum saman, en lýsti pví hins
wgaT yfir, að hann hefði ekkert
á móti stefnu nazista í sjálfu sér,
en teldi það ganga í bága við
samvizkufrelsí pað, sem í kirkj-
imní cetti að ríkja að skipa henni
að taka ákveðm afstöðn til
flokkasíjómmáJa!
NAZISTAR HEIMTA
SAARHÉRAÐIÐ
Normandil'e í mjorguin. FÚ.
Hitler befir sagt Frökkum, að
ekki geti verið um neina samn-
dngagerð að ræða milli Frakk-
iands og Þýzkalands, nema pví
að eins að Frakkar vilji afsala
-sér réttinidrum peta til pjóðar-
atkvæðis í Saar-héraðinu, sem
fram á að fara 1935 skv. Versala-
friðaraamniingu-num. — Frakkar
haMa pví aftur á móti fram, að
Saiair-héraðið sé enn pá undir yfir-
ráðum Þjóðabandálagsins, og
verði pað að minista kosti par til
1935, og að ekkert verði gert í
pessu máli pangað tiil pjóðarat-
kvæðið er tekið.
MENNINGARLÖG!!
Berlin í giærkveldi.
Samkv-æmt nýjum pýzkum 1-ög-
um, sem kölluð eru menningar-
lög, eru nú allir pýzkir rithöf-
lundar, nema blaðamenn, skyld-
aðir til pess að ga-ngá í Samband
pýzkra rithöfun-da, og hefir veriö
gefin út fyrirskipun p-ess efnis, að
peir skuli hafa gert pað fyrir 15.
dez.
HUGSJÓNIR NAZISTA
Berlin í gærkveMi.
Dr. Göbbells hélt ræðul í miorg-
un u-m nat iona.1- so cialismiann í
boði hjá pýzka hermálaráðherr-
anum. Lýsti hann pví par, hve
hugsjónir nazista væru nátengd-
ar við hierinin og liandvömina.