Morgunblaðið - 15.10.1996, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 15. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MENNTUN
Bangsi breytir sér
LEIKLIST
Sjönlcikhúsiö
B ANGSALEIKUR EFTIRILL-
UGA JöKULSSON
Leikendur: Jakob Þór Einarsson og
Stefán Sturla Sigurjónsson. Leik-
stjóri: Sigrún Edda Björnsdóttir.
Tónlist: Guðni Franzson. Búninga-
hönnun: Helga Rún Pálsdóttir.
Leiktjöld og búningar unnir af
hópnum. Gerðuberg, fimmtudagur
10. október.
HLUTI af því leiklistarstarfi sem
fer af stað á haustin eru stuttar sýn-
ingar ætlaðar skólabörnum, settar
upp af fámennum hópi leikara sem
síðan ferðast milli skóla í borg og
bæjum landsins og falbýður vinnu
sína. Leikskólastjóri einn hér í höfuð-
borginni sagði mér að nú í ár væru
svo margar sýningar í boði að skóla-
stjórnendur ættu í mestu vandræðum
með að velja á milli, því skólamir (og
foreldrar) hefðu því miður ekki efni
á að kaupa allar sýningarnar. Slík
samkeppni gerir að sjálfsögðu bara
auknar kröfur til ieikhópanna; kröfur
um að sýningarnar séu boðlegar
bömunum sem eru, eins og alþekkt
er, kannski sá áhorfendahópur sem
hvað þakklátastur er, þegar vel tekst
til, en hikar heldur ekki við að láta
í ljós leiða og þreytu, ef sýningin
heldur ekki athygli þeirra.
Sjónleikhúsið hefur lagt mikinn
metnað í að setja upp góða barnasýn-
ingu sem þeir bjóða nú leikskólum
landsins, áhorfendum á aldrinum 2-7
ára. Leikararnir Jakob Þór og Stefán
Sturla fengu Illuga Jökulsson til að
semja leikritið, Guðna Franzson til
að semjatónlist, Helgu Rún Pálsdótt-
ur til að hanna búninga og Sigrúnu
Eddu Björnsdóttur til að leikstýra.
Þetta er allt fólk sem hefur áður
gert góða hluti ætlaða bömum og
er þekkt, hvert á sínu sviði.
Bangsaleikur segir sögu sem er
skemmtandi um leið og hún hefur
boðskap fram að færa; að maður
eigi aldrei að reyna að vera eitthvað
annað en maður sjálfur; að ekki borgi
sig að reyna að herma eftir öðmm,
bara til að geðjast þeim. Sagan seg-
ir frá „litla bangsa", sem villist burt
frá vini sínum, „stóra bangsa“, held-
ur inn í skóginn í leit að vinum og
hittir fyrir ljón, krókódíl, fíl og páfa-
gauk. Litli bangsi reynir að vingast
við dýrin, en þau hafna honum á
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
STEFÁN Sturla Sigurjónsson
og Jakob Þór Einarsson í hlut-
verkum sínum í Bangsaleik.
þeim forsendum að á hann vanti
makka, hala, rana og vængi. í til-
raunum sínum til að verða sér út um
það sem hann vantar verður litli
bangsi hjákátlegur og smám saman
svo afskræmdur að jafnvel stóri
bangsi þekkir hann ekki þegar þeir
hittast á ný. Þetta er smellin saga
hjá Illuga og höfðar ágætlega til
barna, ef marka má þá ungu áhorf-
endur sem sáu sýninguna með mér.
Jakob Þór leikur litla bangsa, sem
á alla samúð hinna ungu áhorfenda
(sem buðu honum ákaft vináttu og
félagskap sinn þegar hann var ein-
mana). Jakob Þór fór léttilega með
hlutverkið, nema þegar hann fór að
syngja, þar_ brást honum nokkuð
bogalistin. Eg velti því fyrir mér
hvort þar væri um að kenna að lög
Guðna Franzsonar hentuðu ekki
raddgerð Jakobs eða hvort skýring-
una væri að finna í því að undirleik
vantar og söngur Jakobs einn og sér
nær ekki að skapa það iíf sem tónlist-
inni hlýtur að vera ætlað í sýning-
'unni. Stefán Sturla leikuröll hin hlut-
verkin og gerði hann margt mjög
skemmtiiega í dýrahlutverkum sín-
um. Þar hafa sniðugir búningar
Helgu Rúnar einnig mikið að segja.
Bangsaleikur er ágætis afþreying
fyrir yngstu kynslóðina og Sigrúnu
Eddu leikstjóra hefur tekist vel að
útfæra leikinn í takmörkuðu rými.
Aðalgalli sýningarinnar finnst mér
vera, eins og áður er sagt, að of lít-
ið er lagt í að tónlist Guðna Franz-
sonar njóti sín og söngatriðin verða
flöt og grípa ekki eyru ungviðisins.
Eitt hljóðfæri hefði skipt hér sköpum
(t.d. undirleikur af bandi).
Soffía Auður Birgisdóttir
Konan sem komst
á barminn
KVIKMYNDIR
Háskóabíó
Kvikmyndahátíö
lláskólabíós o£ DV
HULDUBLÓMIÐ
(„LA FLOR DE MI SECR-
ETO“) ★ ★ ★
Leikstjóri og handritshöfundur
Pedro Almodóvar. Kvikmyndatöku-
stjóri Alfonso Beato. Tónlist Alberto
Iglesias. Aðalleikendur Marisa Pa-
redes, Juan Echanova, Imanol Arias,
Carmen Elias, Rossy De Palma, Chus
Lampreave, Joaquin Cortes, Manu-
ela Vargas. Spánn 1995.
HLJÓMFÖGUR spænskan flæðir
af vörum leikaranna í Huldublóminu
nýjustu mynd Pedros Almodóvars,
sem snýst um sálarkreppu kvenna,
einkum rithöfundarins Leo (Marisa
Paredes). Hún kemst á barm örvænt-
ingarinnar, staldrar þar við og hugs-
ar sem svo: „Hingað og ekki lengra“!
Leikstjórinn og handritshöfundur-
inn Almodóvar er fyndinn og gust-
mikill í sinni bestu mynd á þessum
áratug, eða allar götur aftur til 1988,
árs Kvenna á barmi taugaáfails. Leo
skrifar ástarsögur undir dulnefni, er
orðin leið á persónum sínum og hug-
arheimi, vill fara að skrifa alvarlegri
bækur um raunverulegt fólk. Hug-
myndin heillar beinlínis ekki útgef-
andann. Astamálin eru komin í blind-
götu og Leo er farin að hallast ótæpi-
lega að flöskunni. Til sögunnar kem-
ur skari kvenna með sín ólíku vanda-
mál á herðunum og karlarnir eru
flestir óburðugir. Þrátt fyrir mótlæt-
ið tekur Leo sig saman í andlitinu
og tekur rétta stefnu undir lokin.
Raunir spænskra kvenna eru
Almodóvar yrkisefni sem fyrr, tragi-
kómísk barátta þeirra við að halda
jafnvægi í heimi karlrembu, skyggn-
ist um í brothættu sálarlífi persóna
sinna, snýr vandamálum þeirra úr
harmkvælum í gleðileik. Leo kúvend-
ir af sinni melódramatísku braut -
sem farin er að minna óþægilega á
gang mála í rómönunum - horfir á
björtu hliðarnar í jákvæðum lokakaf-
lanum. Samtölin geisla af stuttorð-
um, mergjuðum tilsvörum og skop-
skyni af öllum litum, ekki síst gálga-
húmor þeim sem jafnan hefur' ein-
kennt myndir leikstjórans. Fjölmarg-
ar og áhugaverðar persónur og hlið-
arsögur krydda Huldublómið, eink-
um flamingódansarinn þjófótti og
móðir hans, bústýra Leo; skáldkonan
með hægðateppuna - móðir hennar,
og ekki síst Rósa systir, sem leikin
er af hinni svipmiklu (vægast sagt)
og ómissandi Almodóvar-leikkonu,
Rossy De Palma. Almodóvar er
óvenju hefðbundinn sem leikstjóri og
handritshöfundur að þessu sinni,
engu að síður tekst honum með
ágætum að snúa sápunni í biksvarta
gamanmynd.
Sæbjörn Valdimarsson
Nýtt námsefni
Á VEGUM Námsgagnastofn-
unar hafa að undanförnu kom-
ið út nýjar námsbækur í móð-
urmáli og náttúrufræði.
• Lestrarglímur er kennslu-
forrit fyrir PC og Macintosh-
tölvur eftir Karl Thoroddsen,
Ebbe Raun o.fl. Er um að
ræða þjálfunarverkefni í lestri
og Iéttri ritun sem henta nem-
endum frá 8 ára aldri. Er
hægt að bæta við nýjum text-
um eftir þörfum.
• Laxdæla saga í endursögn
Gunnars Karlssonar. Bókin
er ætluð unglingum og hefur
verið stytt
og einföld-
uð. Teikn-
ingar eru
eftir Mar-
gréti
Friðbergs-
dóttur og
uppdrættir
eftir Jean-
Pierre Biard. Bókin er 124
bls. að stærð með stóru letri
og aftast er orðalisti og nafna-
skrá.
• Umhverfið - Skiptir það
máli? eftir Stefaníu Björns-
dóttur. Námsefnið er einkum
ætlað nem-
endum á
miðstigi.
Ljósmyndir í
bókinni eru
teknar af
Birni Rú-
rikssyni
o.fl. Um er
að ræða
nemendabók, kennarahandbók
og 32 vinnublöð sem eru aft-
ast í handbókinni. Námsefnið
fjallar um umhverfismál á ís-
landi og skiptist nemendabók-
in í fjóra kafla; um landið,
hafíð, loftið og manngert um-
hverfi. Er markmiðið m.a. að
þjálfa nemendur í að skil-
greina, leysa og koma í veg
fyrir umhverfísvandamál m.a.
með þátttöku í fyrirbyggjandi
aðgerðum. Einnig að auka
þekkingu nemenda á náttúru
og umhverfi í heild. Bókin er
80 bls. og aftast í henni er listi
um heimildir og ítarefni.
• Lífríkið í fersku vatni eft-
ir Reyni Bjarnason kom fyrst
út 1975 en kemur nú út endur-
saminni út-
gáfu eftir
Stefán
Bergmann.
Bókin er
einkum ætl-
uð 11-12
ára nemend-
um og er
fjallað um
ferskt vatn og lífverur sem lifa
í því. Athuganir, vettvangs-
ferðir og umræður gegna mik-
ilvægu hlutverki í bókinni auk
spurninga úr efninu. Bókin er
56 bls. og í henni eru fjölmarg-
ar myndir, flestar eftir Jóhann
Óla Hilmarsson. Aftast í bók-
inni eru ábendingar um ítar-
efni.
• Einkenni lífvera í þýðingu
Hálfdans Ómars Hálfdanar-
sonar og Þuríðar Þorbjarn-
ardóttur er
kennslubók í
náttúru-
fræði fyrir
nemendur á
ungling-
stigi. Fjallað
er um
vinnuað-
ferðir vís-
indamanna, minnstu einingu
lífs, einkenni lífvera, sam-
skipti þeirra o.fl. I hverjum
kafla eru markmið kaflans og
verkefni sérstaklega tekin út
auk upprifjunaratriða. Aftast
í bókinni, sem er 132 bls. að
stærð eru orðskýringar og
atriðaorðaskrá.
KYNJASKIPTING hefur verið mjög á undanhaldi í breskum
skólum síðustu áratugina en nú eru viðhorf að breytast.
Tilraunir með kynjaskipta bekkl í Bretlandi
Arangnr drengja
batnar í móðurmáli
COTSWOLD-skóli í Bourton-on-
the-Water í Bretlandi hefur undan-
farin tvö ár í tilraunaskyni látið
skipta nemendum í móðurmálstím-
um í bekki eftir kyni og hefur
reyndin orðið sú að árangur batnar
verulega, að sögn The Sunday Ti-
mes. Meðaltalsárangur drengja í
þessari grein hefur síðustu árin
versnað mjög í landinu borið saman
við árangur stúlkna.
Nemendurnir sem tóku þátt í
þessari tilraun eru nú 16 ára
gamlir en margir hafa bent á að
drengjum á táningsaldri gangi oft
erfiðlega að fjalla um viðkvæm
efni í bókmenntum þegar stúlkur
séu viðstaddar. Þeir verði því út-
undan í tímunum og afleiðingin
sé mun lélegri námsárangur í
þessari grein móðurmálsins. Þeg-
ar stúikurnar voru ekki lengur í
skólastofunni varð reyndin sú að
feimnir drengir töluðu af mun
meiri þroska um ljóð og sígildan
skáldskap en í blönduðu bekkjun-
um.
Makbeð andspænis
Rómeó og Júlíu
„Það er ýmiss konar ávinningur
af þessu sem ekki er hægt að sýna
með staðtölum. Framkoma, ein-
beiting og lestrargeta, allt batnaði
þetta svo að um munaði," sagði
Marian Cox, yfírmaður enskudeild-
ar skólans en hún stjórnar tilraun-
inni. Telur hún að enn meiri árang-
ur gæti náðst ef byijað væri á
skiptingunni í yngri bekkjardeild-
um, áður en sjónvarpsgláp og ann-
að sem glepur fari að draga úr
áhuga nemenda á bókmenntum.
Nokkur munur er hafður á náms-
efni drengja og stúlkna, hinir fyrr-
nefndu lesa meira af „karlmann-
legum“ texta á borð við ljóð eftir
hermenn í stríði og Makbeð Sha-
kespeares. Stúlkurnar lesa róman-
tískari bókmenntir eins og Jane
Eyre og Rómeó og Júlíu.
Alls voru nemendurnir 97, þar
af 50 stúlkur. Sem dæmi um breyt-
inguna í Cotswold má nefna að
fyrir tveim árum var reiknað út
að ekki mætti búast við að meira
en 9% af drengjunum, er þá voru
14 ára, fengju lokaeinkunnir á bil-
inu A til C en á þessu ári varð
niðurstaðan 34%.
Hjá stúlkunum var hlutfallið að
þessu sinni 74% sem er einnig veru-
leg breyting til batnaðar, í fyrra
var hlutfallið 56%. Unglingarnir
eru nú harðánægðir með tilraun-
ina, þeim og foreldrum þeirra leist
flestum illa á hana í upphafí.
Kynjaskipting sögð „óeðlileg"
Stefnan hefur verið sú í Bret-
landi síðustu tvo áratugina að
draga úr aðskilnaði kynjanna í
skólunum og hefur ríkisreknum
skólum, þar sem stofnunin var
aðeins ætluð öðru kyninu, fækkað
úr um það bil 1.200 í 150. Fullyrt
hefur verið að aðskilnaður væri
„óeðlilegur". Ákveðið var að fara
eins konar milliveg í Cotswold,
skipta eftir kyni í ákveðnum grein-
um en láta nemendur að öðru leyti
njóta þess að vera í skólaum-
hverfí þar sem bæði kynin stunda
nám.
Samstarf HI og Skálholtsskóla
Ahersla lögð á rann-
sóknir og fræðslu
HASKOLI Islands (Hl) og Skál-
holtsskóli munu í náinni framtíð
vinna saman að fræðslu og rann-
sóknum, svo og aukinni kynningu
á sögu og menningu þjóðarinnar
sem tengist Skálholti. Þessu til
staðfestingar undirrituðu Svein-
björn Björnsson, rektor HÍ, og Jón
Pálsson, settur rektor Skálholts-
skóla, samning fyrir skömmu.
Jafnframt stefna skólarnir í sam-
einingu á að koma upp vinnuað-
stöðu fyrir fræðimann í Skálholti.
Samningurinn felur meðal ann-
ars í sér að Skálholtsskóli veitir
HÍ aðstöðu til funda, námskeiða
og ráðstefna fyrir deildir, stofnanir
og stjórnsýslu háskólans. Aðstaðan
er þegar til staðar og getur ráð-
stefnusalur skólans tekið um 100
manns. Hægt er að hólfa hann í
þrjár kennslustofur með milli-
veggjum. I bókasafni er ennfremur
aðstaða fyrir smærri fundi og nám-
skeið auk þess sem þar er mögu-
leiki á að koma upp vinnuaðstöðu
fyrir starfsmenn Hl til viðbótar
aðstöðu fræðimanns, að því er seg-
ir í frétt frá HÍ.
Háskólinn setur aftur á móti upp
tölvu í Skálholti sem verður tengd
við tölvukerfi háskólans og gilda
sömu reglur um hana og almennt
tölvukerfi skólans.
Undirbúningur að fræðimanns-
íbúð er þegar hafinn. Verður þar
lagt fyrir tölvu og síma, auk þess
sem komið verður fyrir nauðsyn-
legum skrifstofubúnaði. Þannig
verður fræðimönnum gert kleift
að dvelja í Skálholti um lengri eða
skemmri tíma en dvalartími hefur
ekki verið ákveðinn. Skólamir
munu í sameiningu veita aðgang
að fræðasetrinu þegar þar að kem-
ur.
Tveir kostir munu bjóðast fræði-
manni sem dvelur í Skálholti, ann-
ars vegar einstaklingsherbergi í
skólanum og hins vegar íbúð í kjall-
ara biskupsbústaðar fyrir fræði-
mann og fjölskyldu hans.