Morgunblaðið - 16.10.1996, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1996 7
FRETTIR
Vímuvarnanefnd Reykjavíkur
Mætum neikvæðri þróun
með jákvæðri uppbyggingu
Vímuvarnanefnd Reykjavíkur tekur þátt í sam-
starfi 200 evrópskra borga gegn fíkniefnum. í
samtali við Ragnhildi Sverrisdóttur segir Kristín
A. Árnadóttir, formaður nefndarinnar, að evrópsku
borgirnar hafi sett sér það markmið að ísland
verði fíkniefnalaust árið 2002.
Vímuvarnanefnd Reykjavíkur var
stofnuð á síðasta ári og er miðað við
að hún starfi í tvö ár. Verkefni henn-
ar er að samþætta starf allra þeirra,
sem koma að forvörnum í borginni.
Þá á nefndin að útfæra stefnu borg-
arinnar í vímuvörnum. Fyrsta verk
nefndarinnar var að koma á fót
Vímuvarnaskólanum. Sá skóli var
ætlaður kennurum og öðrum starfs-
mönnum grunnskóla í Reykjavík.
Kristín A. Árnadóttir, aðstoðar-
maður borgarstjóra, er formaður
Vímuvarnanefndarinnar. Hún segir
að nefndin hafi verið sett á laggirnar
í kjölfar mikillar umræðu um vímu-
efnavandann og til þess að taka
heildstætt á málum. „Nú eru þær
raddir aftur mjög háværar, sem segja
stöðuna mjög alvarlega og það má
vera rétt. Hins vegar er rangt að
halda því fram að ekkert sé gert.
Reykjavíkurborg á til dæmis aðild
að samstarfi evrópskra borga sem
berjast gegn fíkniefnum og það sam-
starf gæti skilað miklu.“
Evrópskar borgir
gegn fíkniefnum
Samstarf evrópsku borganna, sem
Kristín vitnar til, er kallað ECAD
eða European cities against drugs
(evrópskar borgir gegn fíkniefnum).
ECAD er ætlað að beijast gegn sí-
fellt öflugara starfi þeirra samtaka
sem vilja lögleiða fíkniefni, en Krist-
ín segir markaðsstarf þeirra verða
sífellt öflugara og ófyrirleitnara.
„Innan ECAD var nýlega ákveðið
að styðja íslensk stjórnvöld og stefna
að fíkniefnalausu Islandi árið 2002,“
segir Kristín. „Ástæða þess að Island
varð fyrir valinu er sú, að hér eru
aðstæður til slíkrar baráttu taldar
ákjósanlegar. Landamæraeftirlit ætti
að vera mun auðveldara en annars
staðar, fámenni gerir eftirlit auðveld-
ara og hér býr vel menntuð þjóð, sem
auðvelt er að virkja og koma upplýs-
ingum til. Ef allir leggjast á eitt í
baráttunni gegn fíkniefnum ættum
við að ná góðum árangri.“
Kristín segir að Reykjavíkurborg
geti ekki staðið ein að slíku átaki,
því ríkisvaldið hafi innan sinna vé-
banda lögreglu, tollgæslu og aðra sem
taka verði þátt í baráttunni. „Borgar-
stjóri hefur kynnt dómsmálaráðherra
þessar hugmyndir og hann kynnir
þær samstarfsmönnum sínum í ríkis-
stjóm. Ég vona að við getum gripið
þetta einstaka tækifæri, enda gæti
þetta starf fallið mjög vel að stefnu'
mótun ríkisstjórnarinnar í fíkniefna-
málum. ECAD býður fram alla þá
sérfræðiaðstoð sem við teljum okkur
þurfa og ber kostnað af þátttöku sinni
í verkefnisstjóm. Fulltrúar ECAD
munu aðstoða við að skilgreina vand-
ann og mennta ýmsa hópa, sem gegna
lykilhlutverki í baráttunni gegn fíkni-
efnum. Þar hafa ýmsar borgir náð
góðum árangri og i raun getum við
fleytt ijómann af þeirra reynslu og
þekkingu."
Unnið í hverju hverfi fyrir sig
Starf Vímuvarnanefndar Reykja-
víkur á heimavelli hefur þegar skilað
árangri, að mati Kristínar. „Við höf-
um aðallega beint starfi okkar að
grunnskólunum, þar sem við teljum
nauðsynlegt að þróa kerfisbundið
samstarf og mæta neikvæðri þróun
með jákvæðri uppbyggingu. Við álít-
um æskilegt að vinna í hveiju hverfi
fyrir sig og sameina þar krafta fé-
lagsmiðstöðva, skóla, íþróttafélaga,
kirkjunnar og fleiri, sem hingað til
hafa starfað lítið eða ekkert saman.
Þá má ekki gleyma foreldrum, sem
telja sig afskipta og þurfa að eiga
greiðan aðgang að því starfi sem
mótar börnin þeirra."
Kristín segir að lykillinn að ár-
angri sé að stilla saman strengi allra
þeirra, sem nú þegar vinni gegn
fíkniefnanotkun. „Þessir aðilar störf-
uðu allir saman að Vímuvarnaskól-
anum og það gaf góða raun. Við
höfum þegar boðið öðrum sveitarfé-
lögum að nýta sér þá reynslu okkar.“
Þegar Vímuvarnaskólinn hóf
fræðslu fyrir kennara og starfsfólk
skóla kom í ljós að innan skólanna
var óttast að nú ættu þeir enn að
taka við nýju hlutverki. „Fræðslan
er nauðsynleg, því innan skólanna
mætast ólíkir tímar. Fíkniefni voru
ekki ríkur þáttur í lífi kennaranna
og starfsmannanna þegar þeir voru
yngri og því vita þeir ekki hvernig
á að bregðast við og Jiekkja jafnvel
ekki einkenni neyslu. I kjölfar Vímu-
varnaskólans kom í ljós nauðsyn
þess að skólarnir marki sér ákveðna
stefnu í forvörnum."
Neysla eykst og
neytendur verða yngri
Kristín segir að enginn viti með
fullri vissu hve útbreiddur fíkniefna-
vandinn sé. „Það er þó ljóst að neysl-
an eykst og um leið verða neytendur
yngri. Foreldrar, sem þekkja vand-
ann, hafa fullyrt að þegar unglingur-
inn ánetjast fíkniefnum fari hann
einnig að selja þau og þá sér yngri
krökkum. Jafnvel er talað um fíkni-
efnasölu á skólalóðum. Skólarnir
verða að taka skýra afstöðu og sum-
ir gera það. Það þekkjast jafnvel
dæmi þess að í samráði við foreldra
og ef ástæða hefur þótt til hafi verið
tekin þvagsýni úr nemendum ef
grunur leikur á að börn hafi neytt
fíkniefna. Rætt hefur verið um að
grípa í auknum mæli til slíkra ráða,
rétt eins og bílstjórum er gert að
blása í blöðru, séu þeir grunaðir um
ölvun við akstur. Fíkniefnanotkun
barna og unglinga á að taka mjög
föstum tökum og hana á ekki að líða
undir neinum kringumstæðum. Minn
draumur er sá að hægt verði að
skapa þannig aðstæður, að krökkum
verði kippt úr skólanum um leið og
vandi þeirra er ljós og unnið verði
ineð foreldrum að úrlausnum. Við
eigum í viðræðum við ýmsa aðila um
slíkt átak og félagsmálaráðherra
hefur sömu áherslur."
Auglýsingaherferð
Næsta skref Vímuvarnanefndar-
innar er að blása til auglýsingaher-
ferðar, í samvinnu við ýmis fyrir-
tæki, stofnanir og félagasamtök.
„Við ætlum að vekja athygli á vand-
anum og leggja áherslu á að fíkniefn-
in eru árás á viðkvæmustu einstakl-
inga fiölskyldunnar, börnin. Foreldr-
arnir hafa valdið til að sporna við.
Þeir verða að vera sammála um að
líða ekki þessa misnotkun^ á börnum
sínum,“ segir Kristín A. Árnadóttir,
formaður Vímuvarnanefndar
Reykjavíkur.
Kvikmynd um ruðn-
ingshetju á Stöð 2
*
Islenskur
læknir kem-
ur við sögn
SIGUR viljans, kvikmynd byggð á
ævisögu ruðningshetjunnar Dennis
Byrd sem hálsbrotnaði í leik með
N.Y. Jets árið 1992 verður sýnd á '
Stöð 2 í dag kl. 13 og kl. 23.45.
I ævisögunni er farið lofsamleg-
um orðum um starf Kristjáns Tóm-
asar Ragnarssonar, forstöðumanns
endurhæfingardeildar Mount Sinai
sjúkrahússins í New York en hann
mehöndlaði Byrd eftir slysið.
Byrd lamaðist en undir hand-
leiðslu Kristjáns auðnaðist honum
að ganga að nýju.
Kristján heldur ennþá sambandi
við Byrd en segir hann þurfa á lít-
illi læknishjálp að halda. „Hann
gengur um hjálparlaust en getur
ekki stundað aðrar íþróttir en veiði-
mennsku," sagði Kristján í samt'ali
við Morgunblaðið.
Kvikmyndina segir Kristján vera
ágætlega framleidda og saga Byrds
er að hans mati vel sögð. „Margt
hefði þó mátt betur fara hvað varð-
ar lýsingu á endurhæfingunni. Að
auki er læknirinn í myndinni kaldur
og harður í horn að taka en það
er ég ekki í raun.“
Dennis Byrd rekur nú æfinga-
búðir í Oklahoma fyrir fatlaða jafnt
sem heilbrigð unglinga sem áhuga
hafa á íþróttum.
------♦ ♦ ♦
15 millj. til að
bæta aðgengi
fatlaðra
BORGARRÁÐ samþykkti á fundi
sínum í gær að veita 15 milljónir
árlega til úrbóta á aðgengi fyrir
fatlaða í stofnunum borgarinnar.
Ferlinefnd Reykjavikur skilaði
skýrslu í september þar sem fram
koma ábendingar um úrbætur fyrir
fatlaða og forgangsröðun og verður
fénu varið samkvæmt þeim. Gert
er ráð fyrir að stjórnendur stofnana
sæki árlega um endurbætur og að
byggingadeild borgarverkfræðings
skipti niður verkefnum og áætli
kostnað. Einnig er lagt til að tekið
verði mið af skýrslunni þegar ný
mannvirki eru reist á vegum borg-
arinnar.
Sólveig Pálsdóttir man vel eftir
Skeiðarárhlaupi 1922
Jakarnir byrgðu
sýn í klukkustund
Morgunblaðið/Þorkell
SOLVEIG Pálsdóttir er elst Austur-Skaftfellinga.
HAUSTIÐ 1922 lagði Sólveig Pálsdóttir
frá Hofi í Öræfum af stað yfir Skeiðarár-
sand. Hún var þá á tuttugasta og fimmta
aldursári, á leið í kaupavinnu hjá séra
Þorvarði Þorvarðssyni, presti í Vík í Mýr-
dal. Með í ferð var meðal annars póstur-
inn, sennilega Hannes frá Núpsstað, faðir
Eyjólfs og Filipusar sem þar búa nú, og
fleira fólk úr sveitinni.
Stórt Skeiðarárhlaup hafði komið þá
um haustið, eftir gos í jöklinum, ogtafið
brottför Sólveigar um viku. Þegar þau
lögðu af stað var hlaupið i rénun, en jak-
ar voru langt fram á sandinn.
„Ég man ekki að sérstaklega erfitt
hafi verið venjulega að komast yfir Skeið-
arána fyrir þá sem vanir voru, en milli
jakanna og yfir ísinn sem flóðið hafði
skilið eftir, var erfitt að fara. Við vorum
klukkustund að komast yfir þann hjalla
og á þeim tíma sáum við ekkert nema upp
í heiðbláan himin fyrir jökunum." Sól-
veigu minnir að hlaupið hafi komið
skyndilega þá um haustið, en engar
skemmdir urðu af því, enda hvorki síma-
lína né vegur komin á sandinn.
Sólveig komst klakklaust á leiðarenda
til séra Þorvarðar og var þar um vetur-
inn, við að matreiða og þjóna og einnig
fór hún dálítið í kvennaskóla til að læra
að sauma. Hún man ekki eftir jökum á
heimleiðinni sumarið eftir, og hafaþeir
þá sennilega verið bráðnaðir. Næsta vetur
fór hún aftur til Víkur til Þorvarðar, en
skömmu eftir það giftist hún og fór að
búa á Svínafelli.
Sá eldstrókinn
að hciman
Tólf árum eftir ferðalag Sólveigar yfir
jakanna á Skeiðarársandi kom annað
hlaup, eftir eldgos uppi á Jökli. Hún sá
þá eldstrókinn heiman frá Svínafelli. Fjór-
um árum síðar kom næsta stórhlaup. Sól-
veigu minnir að það hafi komið vestarlega
á sandinum, sennilega við Gígjukvisl, því
hún sá það illa heiman frá sér.
Eftir hlaupið var eiginmaður hennar,
Gunnar Jónsson, fenginn til aðstoða við
að flytja símastaura yfir Skeiðará til að
gera við þá sem eyðilagst höfðu. Síma-
línan hafði komið árið 1929. Til að flytja
staurana voru aktygi fest á hesta og staur-
arnir í þá. „Þetta gekk erfiðlega man ég,
því eitthvað voru hestarnir að flækjast
fyrir hver öðrum með staurana. Þeir kom-
ust samt allir slysalaust yfir.“
Sólveig er nú á hundraðasta aldursári,
elst Austur-Skaftfellinga. Hún býr á elli-
og hjúkrunarheimilinu Skjólgarði á Höfn
í Hornafirði. Sólveig segist lítinn áhuga
hafa á að sjá hlaupið núna. „Ég held
reyndar að það komi ekki nærri strax,
en ég hugsa ég líti á það í sjónvarpinu
þegar þar að kemur. Heyrnin er að vísu
farin að dofna, en ég sé ennþá vel.“