Morgunblaðið - 16.10.1996, Page 21

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1996 21
AÐSENDAR GREINAR
UNDANFARIN
áratug hefur mjög
hallað undan fæti á
landsbyggðinni. Öll
ijölgun landsmanna
frá 1985, alls 26 þús-
und manns, hefur
safnast á höfuðborg-
arsvæðið. Lands-
byggðin hefur ekki
náð að halda því sem
nemur sínum hlut í
fólksfjölguninni eða
um 12 þúsund manns,
heldur hefur orðið bein
fólksfækkun. Það er
engin tilviljun að á
þessu sama tímabili
hefur vaxið upp 12
þúsund manna byggð í Grafarvogi.
Þetta er þróun sem enginn hagnast
á þegar upp er staðið.
Reisa þarf mannvirki á höfuð-
borgarsvæðinu fyrir milljarða
króna, skóla, götur, lagnakerfi og
íbúðarhúsnæði fyrir fólkið sem flyt-
ur frá landsbyggðinni, en þar standa
sams konar mannvirki tilbúin til að
Hafa stjórnarflokkarnir
virkilega skrifað upp á
það, spyr Kristinn H.
Gunnarsson, að fisk-
vinnslan í landi eigi að
lognast út af?
þjóna þörfum sama fólks. Fullyrða
má að undanfarinn áratug hefur
verið varið tugum milijarða króna í
opinbera fjárfestingu umfram það
sem hefði þurft, ef jafnvægi hefði
ríkt í íbúaþróun. Þessi kostnaður er
tekinn út í lakari lífskjörum þjóðar-
innar, bæði á höfuðborgarsvæðinu
og landsbyggðinni. Auk þess leiðir
af röskuninni verðfall á íbúðarhús-
næði þar sem hallar undan fæti.
Það lendir á eigendunum og kemur
fram við sölu.
Milljarðar króna þar.
Byggðaþróunin á sér ýmsar skýr-
ingar og leikur stefna stjórnvalda
lykilhlutverkið í henni, bæði í at-
vinnumálum og uppbyggingu opin-
berrar þjónustu. Það skiptir öllu
hvernig fiskveiðum er stjórnað eða
búið að fiskvinnslunni svo dæmi séu
nefnd. Það skiptir líka miklu máli
hvernig opinber þjónusta, einn
stærsti atvinnuvegur
þjóðarinnar, er upp-
byggð og dreifð um
landið. Síðustu 10 ár
hefur um 70% af öllum
nýjum störfum í opin-
berri þjónustu verið
valinn staður á höfuð-
borgarsvæðinu, þar
sem bjuggu um 54%
þjóðarinnar. Þau störf
draga til sín fólk og nú
búa tæplega 60%
landsmanna á svæðinu.
Röskunin er afleiðing
af mannanna verkum.
Annað dæmi: Frá
1990 til 1994 varð um
16% fækkun á ársverk-
um eða um 2200 störf á Norðvestur-
landi, en þar á ég við Vesturland,
Vestfirði og Norðuriand vestra. Á
móti varð aukning í opinberri þjón-
ustu um 200 ársverk sem segir lítið
upp í 2200 ársverka samdrátt. Á
höfuðborgarsvæðinu fjölgaði hins
vegar um 2350 störf í opinberri
þjónustu eða ríflega það sem sam-
drættinum nam í öðrum atvinnu-
greinum, sem var um 2000 ársverk.
Niðurstaðan varð þessi: á Norðvest-
urlandi fækkaði störfum um 2000
eða 10% en þeim fjölgaði um 350 á
höfuðborgarsvæðinu. Afleiðingin
varð fyrirsjáanleg, frá 1990 hefur
fækkað um 1400 manns á Norðvest-
urlandi í stað þess að fjölga um
1600 manns sem hefði þurft til að
svæðið héldi hlut sínum í íbúafjölda
landsins. Á aðeins 5 árum tapaði
svæðið sem svarar 3000 manns. Það
verður seint kallað góðæri.
Þessi niðurstaða er afleiðing af
stefnu, stefnu sem er hin eiginlega
byggðastefna. Það er krafa til
stjórnvalda að breyta um byggða-
stefnu og þau hætti að beita ríkinu
landsbyggðinni í óhag. Uppbygging
opinberrar þjónustu og dreifing
hennar á að stuðla að fjölbreyttu
atvinnulífi um land allt. Það er krafa
til stjórnvalda að þau láti til sín
taka ástandið í atvinnumálum og
hafa stjórnarflokkarnir virkilega
skrifað upp á það að fiskvinnslan í
landi eigi að lognast út af? Það er
gífurlegur þungi í kröfu fólks á
landsbyggðinni um jafnrétti í <-
vinnumálum, einkum á Vestfjörð-
um, þar sem byggð stendur veikar
en dæmi eru um.
Höfundur er þingmaður
Alþýðubandalagsins.
um milljarð á 10 árum,
segir Laufey Stein-
grímsdóttir, og 200
milljónir barna teljast
vannærðar.
Árið 1992 var haldin alheims-
ráðstefna um næringu á vegum
Sameinuðu þjóðanna. Þar komu
saman þjóðarleiðtogar og fulltrúar
frá flestum löndum heims og hétu
því að leggjast á eitt til að vinna
bug á næringarskorti og hörgul-
sjúkdómum í heiminum. í yfirlýs-
ingu ráðstefnunnar segir meðal
annars að markmiðið sé að fyrir
árið 2000 fækki vannærðum börn-
um um helming miðað við árið
1990. Þetta eru auðvitað orð í tíma
töluð en hver hefur framgangurinn
orðið þegar sígur á seinni hluta
þessa tímabils?
Það er hörmuleg staðreynd að
þrátt fyrir yfirlýsingar ráðamanna
stendur fjöldi vannærðra barna á
tímabilinu 1990-1995 nokkurn
veginn í stað. Þá eru ekki talin
með öll þau börn sem þjást af al-
varlegum hörgulsjúkdómum vegna
skorts á einstökum bætiefnum
Meðal efiiis:
• JVútíma eldhúsið
• Nýjungar í gólfefiium
• Leitin að rétta
húsbúnaðinum
• Tttknivteðing
heimilisins
• Gardínur og ráðgjöf
• Lýsing og Ijós
• Vinnuaðstaðan heima
• Bamaherbergið
• Rúm og rúmdýnur
• Borðbúnaður
• Málverk, myndir
og speglar
• Litir og litaval
• Þrif
• Nýjungar o.fl.
heldur eingöngu þau
sem ekki fá næga orku
og prótein. Ef beitt er
prósentureikningi má
að vísu sjá 3,4% fækk-
un en heildarfjöldinn
eykst hins vegar stöð-
ugt vegna fólksfjölg-
unar í heiminum. Árið
1990 töldust 196 millj-
ónir barna vera van-
nærð, árið 1995 var
fjöldinn orðinn 200
milljónir. Við eigum
greinilega langt í land
til að ná markmiðum
ráðstefnunnar í þessu
efni. Fyrirheit um
bjartari framtíð láta
líka á sér standa, því nú bætist
enn ein ógnin við, en það er fyrir-
sjáanlegur matvælaskortur í heim-
inum. Síðastliðna hálfa öld höfum
við búið það vel að matvælafram-
leiðsla hefur aukist til jafns við
fólksfjölgun, og jafnvel gott betur.
Nú blasir við á nýrri öld að fram-
leiðslugeta jarðar verður ekki auk-
in miklu frekar. Mannkyninu fjölg-
ar hins vegar á ógnarhraða, á tíu
árum eykst mannfjöldinn um heil-
an milljarð. Afleiðingar matvælas-
korts snerta fleiri en fátækustu
þjóðir heims, því mat-
væiaverð mun að öll-
um. líkindum hækka
vegna skorts á fóður-
korni, hér á landi sem
annars staðar. Hag-
kvæmni í landbúnaði
og matvælafram-
leiðslu verður því æ
brýnni eigum við að
geta brauðfætt börn
okkar og barnabörn.
Ný öld bíður á
næsta leiti með erfið-
ari og flóknari við-
fangsefni á mörgum
sviðum en mannkynið
hefur staðið frammi
fyrir til þessa. Meng-
un ógnar lífríkinu og matvæla-
skortur er fyrirsjáanlegur verði
ekkert aðhafst. Við búum yfir
nauðsynlegri tækni og þekkingu
til að takast á við vandann, á hitt
mun reyna hvort þjóðir heims
geti sýnt þá samstöðu sem verkið
krefst. Málin varða alla heims-
byggðina og þar er engin þjóð firrt
ábyrgð, jafnvel þótt hún sé fá-
menn og búi við ystu höf.
Höfundur er forstöðumaður
Manneldisráðs.
Gerum föst
tilboð.
Vélavinnum fyrir einstaklinga
og fyrirtæki.
oÚtihurðir
®gluggur
Bíldshöföa 18 s: 5678 100,
fax: 567 9080
íLAÐSINS
í r i r m \ 7eggja heimilislns
Sunnudaginn 27.október
í hinum árlega blaðauka lnnan veggja hehnilisitis verður Jjallað vítt og breitt
um heimilið á liflegan og skemmtilegan hátt.
Tekið verður hús á fólki og lesendutn gefin góð ráð í tnáli og myndum.
f blaðaukanum verður m.a. rætt við innanhússarkitekt og ráðgjafa um hönnun, samsetningu húsmuna, gardínur
og lýsingu. Einnig verður sýnt hvernig ávextir, blóm og grænmeti geta lífgað upp á heimilið. Þá verða
nýjungar í gólfefnum, litum og innréttingum skoðaðar og leitast verður við að kynna það nýjasta á markaðnum.
Atina Elínborg Gunnarsdóttir og Agties Amardóttir,
sölufulltrúar í auglýsingadeild, veita allar nánari upplýsingar í síma 569 1171 eða með símbréfi 569 1110.
Skilafrestur auglýsingapantana
er til kl. 12.00 mánudaginn 21. október.

- kjarni málsins!
16. október er Alþjóð-
legnr dagur fæðunnar
ÞANN 16. október ár hvert er
haldinn Alþjóðlegur dagur fæð-
unnar að frumkvæði FAO, Mat-
væla- og iandbúnaðarstofnunar
Sameinuðu þjóðanna. Þennan til-
tekna dag er þess minnst að holl
fæða er undirstaða velfarnaðar í
heiminum og í ár er dagurinn sér-
staklega helgaður baráttu gegn
hungri og næringarskorti. Jafnvel
þótt matvælaframleiðsla í heimin-
um hafi aukist ár frá ári síðastl-
iðna hálfa öld og þótt heildarfram-
leiðslan nægi í rauninni til fram-
færslu allra jarðarbúa, hrjáir nær-
ingarskortur milljónir manna um
víða veröld. Börn og gamalmenni
líða mest vegna lélegrar næringar.
Mönnum telst svo til að árið 1995
hafi 200 milljónir barna undir fimm
ára aldri ekki náð fullum þroska
sökum vannæringar og 56% dauðs-
falla í þessum aldurshópi eru rakin
til ófullnægjandi næringar.
Næringarskortur tengist ekki
aðeins hörmungum stríða, náttúru-
hamfara eða uppskerubrests þótt
fjölmiðlar greini helst frá slíkum
fréttnæmum viðburðum. Viðvar-
andi næringarskortur sem á fyrst
og fremst rót sína að rekja til
fátæktar og erfiðra lífsskilyrða
telst sjaldan fréttaefni en kemur
þó í veg fyrir að milljónir barna
nái eðlilegum þroska, slævir mót-
stöðu þeirra gegn sjúkdómum og
deyfir áhuga fyrir umhverfinu.
Níu milljónir af þeim tólf milljón-
um barna sem dóu vegna næring-
arskorts á síðastliðnu ári voru í
þessum hópi þar sem skorturinn
er hluti hins daglega lífs.
Hvar er góð-
ærið á lands-
byggðinni?
Kristinn H.
Gunnarsson
Mannkyninu fjölgar
Laufey
Steingrímsdóttir