Morgunblaðið - 16.10.1996, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1996 C 3
FRÉTTIR
Hrakfarirnar má rekja
til samkeppnishæfni
Perkins Bátavélar
GÆÐI • ÖRYGGI • EJVDIIVG
4 cyl. 76-82 hö
við 2200-2800 snúninga
Gctum boðiö mjög gott verö til 1. nóvember.
Vélar til afgreiðslu strax með gír og skrúfubúnaði.
6 cyl. 250-300 hö
við 2500 snúninga
V4Iar & Tmki chf.
Tryggvagata 18 • Símar 552 1286 • 552 1460
P.O. Box 397 • 121 Reykjavík • Telefax 562 3437
Tími til kominn
að meta þörfina
„VEGNA stjórnskipaðs aumingja-
dóms íslenskra skipasmíðastöðva
hafa verið byggð erlendis stærstu
skip íslenska fiskiskipaflotans og
viðamiklar stækkanir og breytingar
farið fram á mörgum af hinum eldri skipum okkar til að takast á við
ný verkefni á úthöfunum á sama tíma og við íslendingar höfum allt
sem þarf nema kannski samkeppnishæfni í verði og tíma og eitthvað
af iðnaðarmönnum,“ segir Freysteinn Bjarnason, útgerðarstjóri hjá Síld-
arvinnslunni hf., sem fjallaði m.a. um málmiðnað og þarfir fískiskipa-
flotans á aðalfundi Samtaka fiskvinnslustöðva á dögunum.
Freysteinn segir að ástæður
hrakfara iðnaðarins á síðari árum
megi fyrst og fremst rekja til sam-
keppnishæfni. Þau glæsifley, sem
byggð hafi verið hérlendis á árum
áður, hafi einfaldlega verið of dýr
og menn lent á verðbólgubáli, sem
þá var kynnt með hvað mestum
myndarskap, en eigi ekki lengur
við. Auk þess hafi stjórnvöld
ákveðið að fiskiskipastóllinn væri
orðinn of stór og með öllum tiltæk-
um ráðum hefði þurft að stöðva
stækkun eða öllu heldur þróun
hans, þó fyrirséð hafi verið að þær
aðgerðir gengu af skipasmíðaiðn-
aðinum dauðum. Þannig hefðu ís-
lenskar skipasmíðastöðvar koðnað
niður og mannafli með mikla
starfsþekkingu horfið til annarra
starfa. „Árin liðu og minnkandi
kvóti á helstu nytjategundum í
lögsögunni leiddi til þess að út-
vegsmenn fóru meira að huga að
veiðum utan lögsögu og það er sá
vaxtarbroddur, sem skipt hefur
sköpum.“
Öflug viðgerðarþjónusta
Freysteinn segir að þó svo að
stjórnvaldsaðgerðir hafi leitt til
þess að allar leiðandi skipasmíða-
stöðvar í landinu hafi lent út af
sporinu og siglt í þrot, sé nú upp-
bygging þeirra hafin að nýju og
þess vegna sé full þörf á að kanna
hver hin raunverulega þörf sé nú
og hvert beri að stefna. Undanfar-
in ár hafi ákveðin endurnýjun átt
sér stað í togaraflotanum, en hún
hafi því miður nánast öll átt sér
stað erlendis. „Eigum við að una
því eða stefna að því að hefja
nýsmíðar af einhveijum krafti inn-
anlands eða einbeita okkur að við-
haldsverkefnum og því sem ég tel
hvað markverðast, smíði á vinnsl-
ulínum og búnaði þeim tengdum,
hátæknibúnaði sem við sannarlega
stöndum hvað fremstir í.
Mín skoðun er sú að málm- og
skipaiðnaðurinn eigi fyrsta kastið
að byggja upp öfluga viðgerðar-
þjónustu þar sem verkefnin eru
ærin. Enn er dijúgur hluti loðnu-
flotans úr sér genginn og þarfnast
mikilla úrbóta og fjöldi togara og
báta eru úr sér gengnir," segir
Freysteinn.
Áð hans mati þarf að byija á
því að stöðva þann óslitna straum
íslenskra verkefna, sem Ieita til
útlanda með því að bjóða sam-
keppnishæfa þjónustu hérlendis.
Aftur á móti vandi það málið að
eina kynslóð málmiðnaðarmanna
vanti inn í greinina þar sem að
fjölgun hafi engin orðið í stéttinni
í 10-15 ára niðursveiflutíma og
því ættu stjórnvöld vandlega að
huga að verknámi og starfsþjálfun
yngri manna. ■
Verk-og útboðsgögn
Hann nefnir sömuleiðis sem
mikilvægt atriði undirbúning
verka og gerð útboðs- og tilboðs-
gagna, en þar sitji útgerðaraðilar
ekki síður í súpunni en stöðvarnar
sjálfar. „Mörg dæmi eru um að
gerð hafa verið tilboð í ákveðinn
verkefni og aðilar orðið ásáttir um
verð og verktíma, en verkið varla
farið af stað þegar aukaverkin
hrúgast upp. Oftast og án athuga-
semda taka stöðvarnar við þeim
Vilja breytt hlutaskipti
og allan fisk á markað
BREYTT hlutaskipti og að allur
fiskur fari á markað verða tvær
meginkröfur Vélstjórafélags ís-
lands í komandi kjarasamningum.
Með því vilja vélstjórar koma
böndum yfir kvótabrask og hækka
hlutaskipti vélstjóra í samræmi
við námstíma.
Helgi Laxdal, formaður Vél-
stjórafélags íslands, segir að frá
því að fiskverð var gefið fijálst
hafi verið reynt að fara tvær leið-
ir til að koma böndum á að útgerð-
ir gætu ákveðið fiskverð eftir eig-
in geðþótta. „Þar á meðal er úr-
skurðarnefnd sjómanna sem við
bundum ákveðnar vonir við og að
mínu mati hefur nefndin gert
margt gott en nær engu að síður
ekki utan um það sem henni var
ætlað. Þá er aðeins eftir að setja
allan afla á markað því þá fæst
hreint verð til að gera upp úr,“
segir Helgi.
„Að setja allan fisk á markað
hefur miklar afleiðingar og þess
vegna hef ég lagst gegn því þang-
að til nú. Hér er mjög gróið kerfi
til staðar og útgerðir með eigin
skip sækja í mörgum tilfellum
afla og tegundir í samræmi við
vinnsluþörfina hverju sinni. Þetta
kerfi myndi því koma til með að
riðlast ef allur fiskur færi á mark-
að en auðvitað mun það komast
í jafnvægi aftur.“
Vilja hærri hlut en stýrimenn
Auk þess mun Vélstjórafélagið
setja fram þá kröfu að hlutakipt-
um vélstjóra á skipum með stærri
aðalvélar en 1500 kílóvött verði
breytt. Á þessum skipum er kraf-
ist vélfræðingsmenntunar sem er
sjö ára nám, utan ákveðins sigl-
ingatíma. Helgi segir þennan
námstíma vera um það bil þrisvar
sinnum lengri en námstíma skip-
stjóra og stýrimanna á vikomandi
skipum. „I dag er yfirvélstjóri
með einn og hálfan hlut líkt og
stýrimaður. Stýrimaðurinn ber
samt sem áður enga lagalega
ábyrgð heldur vinnur undir stjórn
skipstjóra. Yfirvélstjóri ber hins-
vegar mikla lagalega ábyrgð
gagnvart viðhaldi og skoðunar-
skyldum. Við teljum því að yfir-
vélstjóri eigi að hafa hærri laun
en stýrimaðurinn, vera með
hlutaskiptin 1.75, fyrsti vélstjóri
1.5 og annar vélstjóri 1.25. Fyrir-
myndina af þessu kerfi höfum
við reyndar frá Færeyjum en hér
er hlutaskiptakerfið rótgróið og
þegar fara á að breyta því mætir
það ævinlega mikilli andstöðu,"
segir Helgi.
6 cyl. 215-225 hö
m/hicldrifi
Sparneytnar og
endingargóðar
Ocyl. 130-225 hö
við 2500 Nnúninjia
Períiis
íStir
Ný stofnun hefur orðið til með sameiningu Siglingamálastofnunar ríkisins og
Vita- og hafnamálastofnunar. Lög þess efnis tóku gildi 1. október.
Ný stofnun mun taka yfir öll verkefni eldri stofnananna og sinna þeim áfram
í lítt breyttri mynd.
Siglingastofnun er staðsett að Vesturvör 2, Kópavogi þar sem áður var
aðstaða Vita- og hafnamálastofnunar.
SIGLINGASTOFNUN
ÍSLANDS
VESTURVÖR 2 • 200 KÚPAVOGUR
SÍMI 560 0000 • FAX 560 0060
til að hressa upp á afkomuna því
verðlag á aukaverkunum er oftast
allt annað og raunar stundum
næstum glæpsamlega hátt. Síðan
tefjast verklok. Þá fer stundum
að æsast leikurinn og þrátt fyrir
að umsamið tilboðsverk sé langt
á eftir tímanum, segir viðgerðarð-
ilinn að það sé allt vegna auka-
verkanna, sem þó voru ekki nefnd
sem seinkunarvaldar. Afleiðing-
arnar verða þær að verð viðgerð-
arinnar, verktími og traust milli
aðila fýkur veg allrar veraldar.
Utgerðarmenn eru litlu framsýnni
þegar þeir fara utan með verk-
efni, en oft tekst þó erlendu stöðv-
unum að standa betur við tíma-
áætlanir þar sem þær eru stærri
en þær íslensku, en verðið hækkar
ekki síður en hér heima. Þarna
þurfa íslensku stöðvarnar að taka
sig verulega á.“
NýsmíAi sem sveiflujöfnun
Að mati Freysteins, er að skap-
ast visst hættuástand vegna
þenslu sem ofgert gæti iðnaðinum
þó sú þróun gæti allt eins gjör-
breyst innan fárra mánaða. í þessu
sambandi finnst honum koma til
greina það sem hann kallar ný-
smíði sem sveiflujöfnun, sem klár-
lega þyrfti að vera ríkisstyrkt á
einhvern hátt án þess þó að þeir,
sem kynnu að reyna nýsmíði hér
á landi, hvorki tapi eða græði veru-
legar upphæðir, heldur verði slíkir
styrkir til að auðvelda hagkvæmni
í rekstri.
„Hagkvæmt geti t.d. reynst að
kaupa skrokka inn frá ódýrari
löndum, eins og Norðmenn hafa
gert í verulegum mæli, og nýta
síðan hæfni íslenskra iðnaðar-
manna til að innrétta slík skip.
Þó ekki eigi að stuðla að miðstýr-
ingu, gæti hæglega verið réttlæt-
anlegt að ruglaðar rúmmálsreglur
um stækkun flotans yrðu látnar
víkja í slíkum tilvikum og það teld-
ist þá stuðningur hins opinbera
við greinina.
Sá þáttur, sem mér hinsvegar
virðist vera hvað álitlegastur í dag
er smíði og hönnun á alls kyns
vinnslulínum og búnaði til full-
vinnslu á afurðum. Þar hafa ís-
lenskir hönnuðir og iðnaðarmenn
sannað sig svo um munar og þar
er sá vaxtarbroddur, sem ég tel
vænlegastur. Ekki er að efa að
með góðri markaðsstýringu eru
miklir möguleikar fyrir hendi.
Hátæknibúnaður, sem þróaður
hefur verið hjá okkur, er með því
allra besta sem þekkist í veröld-
inni,“ segir Freysteinn Bjarnason.
STÖÐVA þarf þann óslitna straum íslenskra verkefna, sem leita
til útlanda, með þvi að bjóða samkeppnishæfa þjónustu hér á
landi, að mati Freysteins Bjarnasonar.
O---J----
Siglingamálastofnun ríkisins eru komnar ýsömu höfn: