Morgunblaðið - 16.10.1996, Blaðsíða 6

6 C MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MARKAÐIR
Fiskverð heima
Alls fóru 110,0 tonn af þors% um fiskmarkaðina þrjá hér syðra
í síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnarfjarðar fóru 77,1 tonn á
67,61 kr./kg. Um Faxamarkað fóru 6,0 tonn á 69,58 kr./kg
og um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 26,9 tonn á 121,09 kr./kg.
Af karfa voru seld 29,8 tonn. í Hafnarfirði á 304,00 kr. (0,11), á
Faxagarði á 65,00 kr. (0,21), en á 66,87 kr. (29,61) á Fiskm.
Suðurnesja. Af ufsa voru seld 12,8 tonn. í Hafnarfirði á 48,00
kr. (0,51), á Faxagarði á 61,00 kr. (1,01) og á 63,22 kr. hvert
kíló á Suðurnesjum (12,21). Af ýsu voru seld 63,8 tonn á
mörkuðunum þremur hér syðra og meðalverðið 95,00 kr./kg.
Fiskverð ytra h
Þorskur mmm—m
Karfi
Ufsi
Eingöngu var seldur
fiskur úr gámum í
Bretlandi í siðustu
viku, samtals 304,8
tonná141,35kr./kg.
Þar af voru 37,4
tonn af þorski seld
á 177,73 kr./kg.
Af ýsu voru seld
141,9tonná127,87
kr./kg, 24,5 tonn af
kola á 202,38 kr./kg
og 44,7 tonn af
karfa á 76,84 kr.
hvert kíló.
Ekkert íslenskt skip seldi afla í Þýskalandi í síðustu viku.
Hrun kommúnismans hefur
gjörbreytt fiskmarkaðinum
■mmmmmmmmmm^^mmmn^^mm k síðustu 13
Óhjákvæmilegt að bylta S SS
úrvinnslunni í þorskinum a? ^pa markaðs
r hlutdeild sinni fynr
nýjum tegundum eins og lýsingi og sérstaklega alaskaufsa. Er það
meginniðurstaða nýrrar markaðskönnunar, sem greint var frá á sjávar-
útvegssýningunni Nor Fishing í Þrándheimi í Noregi í ágúst síðastliðn-
um. Samkvæmt henni hefur Alaskaufsi frá Rússlandi og Kína miklu
meiri áhrif á markaðinn og mikið magn af ufsaflökum frá þessum tveim-
ur löndum hefur dregið verulega úr þýðingu þorsksins.
markaðnum þar hafa Norðmenn
og íslendin'gar ekki getað nýtt sér
það. í stað kanadíska þorsksins
hafa komið ufsaflök f'rá Rússlandi
og Kína.
Augljóst er, að á þessum mark-
aði hafa orðið grundvallarbreyt-
ingar og engin ástæða er til að
ætla, að þær gangi til baka á
næstunni.
Rússar og Kínverjar ráðandi
í skýrslunni um könnunina er
bent á og kom mörgum á óvart,
að hrun kommúnismans í Austur-
Evrópu er ein af meginástæðunum
fyrir þeim breytingum, sem orðið
hafa á markaðnum. Eftir að Sovét-
ríkin leystust upp neyddust út-
gerðarfélög þar til að selja aflann
þar sem hægt var að fá fyrir hann
erlendan gjaldeyri, sem síðan var
notaður til kaupa á eldsneyti og
ýmsum búnaði. Þetta þýddi, að
mikið af fiski, sem áður fór til
neyslu í Sovétríkjunum, barst nú
inn á heimsmarkaðinn á lágu
verði. Átti þetta ekki lítinn þátt í
að ýta þorskinum út af gamalgrón-
um mörkuðum sínum í Evrópu og
'•'Norður-Ameríku.
Úr 80% í 40%
Sem dæmi um þetta má nefna,
að 1988 voru þorskflökin með 80%
Evrópumarkaðarins en 1995 var
hlutfallið komið niður fyrir 40%. Á
Bandaríkjamarkaði hefur þróunin
verið svipuð.
Lýsingur og alaskaufsi hafa á
móti aukið sína markaðshlutdeild
í Evrópu og er hún nú komin í
60% en var 20% fyrir 13 árum.
Raunar hefur afli og framboð af
svokölluðum „hvítfíski“ minnkað á
heimsmarkaði en innan Evrópu-
sambandsins hefur neyslan þó
-aukist á sama tíma. Hefur eftir-
spurninni verið mætt með ódýrum
fiski frá Austurlöndum.
Verulega hefur dregið úr þorsk-
^ veiðum á síðustu árum ef Barents-
hafið er undanskilið. í Noregi hef-
ur þorskaflinn aukist um nokkurt
árabil en þrátt fyrir gott framboð
þaðan hefur gengið illa að hasla
þorskinum aukinn völl í Evrópu.
Er það fyrst og síðast að kenna
verðinu. I Bandaríkjunum er það
sama uppi á teningnum. Þótt
þorskur frá Kanada sé horfinn af
Evrópusambandsríkin eru að
langmestu leyti háð innflutningi
á fiski eða að 87%. Af hveiju kílói
af fiski, sem þar er neytt, koma
næstum 0,9 kg annars staðar frá
og mikið frá Rússlandi og Kína.
í Bandaríkjunum er ástandið
betra en þar nemur innflutningur
21% af neyslunni. Þetta þýðir hins
Bjartsýni í Grimsby
MJÖG vel hefur tekist til með
Anb-ín víúclrinti q endurnýjun fiskmarkaðarins í
ivuKin viosKipti a Grimsby og hafa ViðSkiPtin við
fiskmarkaðnum hann aukist verulega. Er hann
nú með þeim bestu í Evrópu. Það
eru ekki síst Færeyingar, sem hafa aukið landanir sínar í Grimsby,
aðallega á þorski en einnig á ýsu og öðrum tegundum.
Kæligeymslur markaðarins eru mjög fullkomnar og í þeim er
unnt að geyma ferskan fisk í sólarhring að minnsta kosti án þess
að fiskgæðin rýrni nokkuð. Vegna þess er auðvelt að dreifa löndun-
um á allan sólarhringinn og draga þar með úr toppunum, sem
áður voru. Eru forsvarsmenn markaðarins bjartsýnir á framtíðina
og segja, að hann hafi hleypt nýju lífi í höfnina og þar með borg-
ina sjálfa.
Stærstu frystigeymslur í Evrópu
Fiskmarkaðurinn í Grimsby tók nýlega þátt í sjávarútvegssýn-
ingunni Nor-Fishing I Noregi og í kjölfarið hafa margir Norð-
menn sýnt markaðnum aukinn áhuga. Þar er gömul hefð fyrir
sölu á ferskum fiski í Bretlandi. Fyrir utan kæligeymslurnar má
nefna, að fyrirtækið Frigoscandia hefur komið upp frystigeymslum
í Grimsby, þeim stærstu í Evrópu og hugsanlega í heimi. Var
þessi framkvæmd mjög umdeild í fyrstu en þykir nú styrkja stöðu
hafnarinnar og markaðarins verulega.
vegar einfaldlega það, að Rússar
og Kínveijar munu hafa æ meiri
áhrif á heimsmarkaðinn á næstu
árum.
Það þýðir líka, samkvæmt fyrr-
nefndri skýrslu, að hefðbundnir
fískframleiðendur eins og íslend-
ingar, Norðmenn og Kanadamenn
verða að koma fram með nýja
vöru eða kannski öllu heldur að
breyta afurðunum og úrvinnslunni
frá því, sem nú er.
Öðru hveiju hafa birst fréttir
um, að farið sé að ganga á ufsa-
stofninn í Norður-Kyrrahafi en
nýjustu athuganir sýna, að hann
er enn mjög sterkur. Það má því
búast við, að ufsinn eigi enn eftir
að sækja sig á flakamarkaðnum.
Rétt er þó að nefna, að þorskurinn
hefur enn forystu á markaðnum
fyrir lausfryst flök.
Ný úrvinnsla óhjákvæmiieg
Þegar verðið er skoðað kemur
í ljós, að mikil fylgni er með þorsk-
og ufsaverðinu í blokkinni. í laus-
frystu flökunum hefur þorksinum
hins vegar tekist að halda sínu
striki óháð ufsanum. Það gefur
aftur tilefni til að hugleiða hvort
„hvítfisks“-markaðurinn sé að
verða lagskiptur. Hvort kominn
sé til sögunnar dýr markaður fyr-
ir lausfryst þorskflök og ódýr
markaður fyrir ufsa? Þótt eitthvað
sé til í því, ættu þorskframleiðend-
ur samt að fara varlega. Þeir geta
ekki keppt við ódýru ufsaflökin frá
Rússlandi og Kína og vilja það
heldur varla.
Eins og áður segir eru þorsk-
framleiðendur hvattir til að fara
að hugsa framleiðsluna og úr-
vinnsluna upp á nýtt en í skýrsl-
unni segir, að þess sjáist þó fá
merki enn. Hjá því verði þó ekki
komist vilji þeir og þau samfélög,
sem háðust eru þorskveiðum,
halda stöðu sinni í breyttum
heimi.
Eftirspurn eftir unnum sjávarafurðum í Bretlandi
0 10 20 30 40 50 60þús. tonn
Magnið 1990-95
(Fish and Chips) Skyndibitastaðir
Krá
Mötuneyti
Mötuneyti í skólúm
Hótel
Veitingahús
Mötun. í heilbrigðisst.
Annað
Ferskur
sjávarafli
16g Frosinn
sjávarafli
Unnar
afurðir
Fteyktar Skelfiskur
afurðir

-h
-t- 100
1990 1991 1992 1993 1994 1995
Skipting eftir tegundum, tonn
Flök á ESB-markaði
Fiskflök á ESB-markaði
% árin 1983-1995
Þorskblokkin
á niðurleið
FYRIR13 árum eða 1983 hafði
þorskblokkin 80% markaðarins
í Evrópusambandsríkjunum en
nú aðeins 40%. í Bandaríkjunum
hefur þróunin verið sú sama. Á
þessum tíma hafa alaskaufsi og
lýsingur aukið hlutdeild sína úr
20% í 60% og virðast stöðugt
vera að styrkja stöðu sína. Það
er aðeins í lausfrystum flökum,
sem þorskurinn hefur haldið
sínu, en óvíst er hve lengi það
verður.
Verðþróun
Verðþróun á fiski
sept. 1994-ágúst 1996
4,5 dollari/kg.
0,0'94 1995 1996
EINS og sjá má hér að ofan
hefur verð á þorskblokk á
Bandaríkjamarkaði lækkað
töluvert en verð á ufsablokkinni
heldur þokast upp á við. Verð
á lýsingnum hefur verið nokkuð
sveiflukennt en meðajverðið
hefur þó lítið breyst. Í Banda-
ríkjunum er búist við, að fram-
boð á þorskblokk frá Noregi og
íslandi verði nokkuð stöðugt á
næstunni en þó takmarkað og
að óbreyttu mætti því búast við
einhverri verðhækkun. Eins og
fram kemur hér á markaðssíð-
unni er samt ekki á það treyst-
andi. Minna framboð frá Rúss-
landi gæti þó haft áhrif á verð-
þróunina svo fremi framboðið
frá Kína aukist ekki.