Morgunblaðið - 17.10.1996, Blaðsíða 4

4 C FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Á NÆSTU vikum fer fram fyrsta
almenna könnunin á starfsvitund í
íslensku atvinnulífi. Með starfsvit-
und er átt við viðhorf starfsfólks
til þátta eins og ábyrgðar, hollustu
og frumkvæðis. Þá er starfsandi
óaðskiljanlegur hluti starfsvitund-
ar. Könnunin er gerð eftir erlendri
fyrirmynd og nær til almennra
þátta sem einkenna daglegt starfs-
umhverfi fólks. Markmið könnunar-
innar er að beina sjónum stjómenda
og starfsfólks að mikilvægi starfs-
umhverfis, samskiptahátta og dag-
legrar líðanar starfsfólks á vinnu-
stað. Stjórnunarfélag íslands og
Mannheimar ehf. standa að könn-
uninni. Reynt verður að ná til sem
flestra fyrirtækja og stofnana svo
hægt sé að lýsa og bera saman ólík
atvinnusvið og starfsstéttir. Stefnt
er að því að kynna fyrstu niðurstöð-
ur á Spástefnu Stjómunarfélagsins
í byrjun desember nk.
Mæling starfsvitundar
Það er almennt viðurkennt að
starfsandi á vinnustað hafi ekki
aðeins áhrif á daglega líðan starfs-
fólks, heldur einnig afköst, íjarvist-
ir og heilsufar. Starfsandinn tengist
þannig beint daglegum rekstri fyr-
irtækisins og afkomu. Meðal þeirra
fyrirtækja þar sem starfsandi er
góður eru afköst almennt meiri en
í fyrirtækjum sem hafa daufan
starfsanda. Þar sýnir starfsfólkið
meira frumkvæði, er reiðubúið að
axla ábyrgð og sýnir markmiðum
og stefnu fyrirtækisins meiri holl-
ustu en starfsfólk í fyrirtækjum þar
sem starfsandinn er lakur.
Stjómunarfélag íslands og Mann-
heimar ehf. hafa á síðustu mánuðum
unnið að stöðlun mælitækis til að
kanna þætti sem tengjast starfsvit-
und starfsfólks og starfsanda í fyrir-
tækjum. Fyrirmynd mælitækisins
(Energy Meter) er þróuð af danska
alþjóðafyrirtækinu Time Manager
Intemational og mælir sjálfstæða
mæliþætti sem tengjast daglegu
starfí fólks. Mælitækið metur við-
horf starfsfólks til fjölda atriða er
varða dagleg störf, vinnuaðstæður
og samskipti við aðra. Samanlagt
tengist niðurstaðan beint starfsvit-
und innan fyrirtækisins. Meðal þess
sem mælt er eru ábyrgð, hollusta,
frumkvæði, eigin afköst, vandvirkni,
eigin hæfni, sveigjanleiki og sam-
skipti. Tækið hefur verið notað með
góðum árangri bæði í Evrópu og í
Bandaríkjunum. Kostir þess eru
fyrst og fremst þeir að það mælir
almenn atriði í starfsumhverfínu og
gefur því möguleika á samanburði
milli fyrirtækja, starfsstétta og at-
vinnugreina.
Mælitækið er í formi spuminga-
lista með 62 spurningum sem tekur
um 5-10 mínútur að svara. Niður-
staða gefur bæði vísitölu starfsvit-
VIÐSKIPTI
Hringferli framfara
Innri þjónusta Orka smrfsfólks Hollusta^tarfsfólks Framleiðni - Gæði framleiðslunnar
i
Árangur Ánægja viðskiptavina Hollusta viðskiptavina
Mamúegi
þátturínn niældur
Sjónarhorn
Það er almennt viðurkennt að starfsandi á vinnustað hafí ekki
aðeins áhrif á daglega líðan starfsfólks, heldur einnig afköst, fjar-
vistir og heilsufar, segja þeir Halldór Kr. Júlíusson og Ami Sig-
fússon. Starfsandinn tengist þannig beint daglegum rekstri fyrir-
tækisins og afkomu.
undar, sem er ein tala fyrir
hvern vinnustað og tölulega
útkomu fyrir sérhvern mæli-
þátt (13 alls). Frávik á ein-
stökum þáttum frá almennum
viðhorfum má kanna nánar
með því að greina svör við
þeim atriðum sérstaklega sem
standa að baki hveijum mæli-
þætti. Ef t.d. sveigjanleiki
starfsfólks í einu fyrirtæki er
lítill er hægt að komast að
því hvort það er fremur vegna
óvilja starfsfólks til að bæta
við sig verkefnum eða kvíða
fyrir að læra nýja starfshætti.
Mælitækið hefur á undir-
búningsstigi verið kynnt
starfsmannastjórum 30 fyrir-
Halldór Kr. Ámi
Júlíusson Sigfússon
tækja sem starfa með Stjórnj-
unarfélagi íslands og hafa
þeir veitt mikilvægar leiðbein-
ingar við stöðlun þess og að-
lögun að íslenskum aðstæðum.
Þá hefur tækið í framhaldi af
því verið prófað í 6 fyrirtækj-
um og sýnt sig að gefa glögga
mynd af mikilvægum þáttum
sem tengjast starfsumhverf-
inu. Þáttagreining hefur leitt
í ljós að spurningar íslenska
listans svara til erlendu fyrir-
myndarinnar. Að síðustu hefur
spurningalistinn sýnt sig að
veita upplýsingar um viðhorf
sem hafa ákveðinn stöðugleika
í huga starfsfólks. Tvær mæl-
ingar sama hóps með þriggja
vikna millibili gáfu niðurstöðu sem
bendir til mikils innri stöðugleika
(Cohens Kappa=0,95).
Gæðastjórnun og starfsvitund
Stjórnunaraðferðir sem tengjast
gæðastjórnun hafa leitt til mælinga
á innri starfsþáttum fyrirtækja og
viðleitni til að tengja þá eftirspurn
eftir þjónustu eða annarri fram-
leiðslu fyrirtækisins. Með því að
tengja innri starfþætti við árangur
er viðbragðstími starfseminnar
styttur verulega og unnt að aðlaga
starfsemina jafnhraðan breytingum
markaðarins. Vegna tengsla innri
starfsþátta og árangurs geta ná-
kvæmar upplýsingar um þætti
starfseminnar verið mikilvægt
stjórntæki og skipt sköpum á tímum
vaxandi samkeppni og þróunar.
Þó mannlegi þátturinn sé einn
þessara innri starfsþátta hefur hann
oftast orðið útundan við úttekt á
ferli starfseminnar. Nýlegar athug-
anir í Danmörku hafa leitt í ljós að
meðal starfsfólks í þjónustustofnun
eru tengsl milli þess þáttar Energy
Meter sem mælir viðhorf til starfs-
þróttar starfsfóks og orku annars
vegar og hollustu viðskiptavinanna
hins vegar. Þar sem hollusta við-
skiptavina snýr að því hvort þeir
mæli með þjónustunni og hvort þeir
sækja hana áfram eru upplýsingar
um tengsl þessara þátta afar mikil-
vægar fyrir stjómendur. Á meðfylgj-
andi mynd má sjá hvernig viðhorf
starfsfólks tengjast aukinni framl-
eini með því að hafa áhrif á hollustu
viðskiptavina. Bráðabirgðaniður-
stöður mælinga á íslenskum þjón-
ustufyrirtækjum benda tii að viðhorf
starfsfólks til starfsþrótts og orku
séu mjög misjöfn milli fyrirtækja.
Niðurlag
Leiða má að því líkur að ef ís-
lensk fyrirtæki eiga að standast
samkeppni verða þau að tileinka sér
aðferðir sem tryggja stöðuga þróun
og skjóta aðlögun að breyttum að-
stæðum. Haldgóðar upplýsingar um
starfsumhverfi fyrirtækisins og
starfsanda verða sífellt mikilvægari
með aukinni tæknivæðingu og vax-
andi ábyrgð sérhvers starfsmanns
á þróun fyrirtækisins. Með mæling-
um á starfsvitund er komið öflugt
tæki til mats á innri starfsþætti sem
tengist sveigjanleika, frumkvæði og
aðlögunarhæfni fyrirtækisins á tím-
um örrar þróunar. Þetta verkfæri
mun væntanlega reynast íslenskum
fyrirtækjum notadijúgt í sókn á
mið nýrrar aldar.
Dr. Halldór Kr. Júlíusson
sdlfræðingur er
framkvæmdastjóri Mannheima
ehf. Ámi Sigfússon
stjórnsýslufræðingur er
framkvæmdastjóri
Stjómunarfélags íslands.
Vista skrifstofuhúsgögn samræma ströngustu kföfur úm
igæði, glæsilegt útiit og notagildi. Uppröðunarmöguleikarnir
eru fjölmargir og’bjóða upp á góða starfsaðstoðu. ifiriahbús-
arkitektar okkar veita faglega ráðgjöf, þér að kostnaðarlausu
Hönnuður: Gunnar Magnússon FHI
Evrópusambandið
Þjóðverjar með ráð-
stefnu um alnetíð
Lúxemborg’. Reuter.
IÐNAÐARRÁÐHERRAR Evr-
ópusambandsins hafa samþykkt
að Þjóðveijar haldi alþjóðlega ráð-
stefnu um leiðir til að koma í veg
fyrir að alnetið/internetið og önn-
ur upplýsingakerfi séu misnotuð.
Þjóðveijar höfðu lagt til á fundi
ráðherranna að á ráðstefnunni
yrði fjallað um gagnaleynd, leyfis-
veitingu til handa upplýsingaaðil-
um, hugverk sem eru eign höf-
unda, klám og upplýsingaöryggi.
Gúnter Rexrodt efnahagsráð-
herra sagði að ESB ætti að beita
sér fyrir því að komizt yrði að
alþjóðlegu samkomulagi um
„markmið og leiðir á vettvangi
hnattrænna upplýsingakerfa.“
írski ráðherrann Richard Bru-
ton, sem var í forsæti á fundinum,
sagði að ákveðið hefði verið að
Þjóðveijar héldu slíka ráðstefnu á
næsta ári. Efnahagssanbandið
hyggst lýsa yfir stuðningi við ráð-
stefnuna í skjali um leiðir til að
takast á við „ólöglegt og skaðlegt"
efni á alnetinu. Mál þetta hefur
vakið vaxandi athygli í Evrópu
vegna barnamorðanna í Belgíu.
Barnaklámi haldið
utan við alnetið
Fjarskiptaráðherrar ESB hafa
samþykkt að fela nefnd að kanna
leiðir til að halda barnaklámi utan
við alnetið og á nefndin að skila
skýrslu fyrir næsta fund ráðherr-
anna í nóvember.
Skjal framkvæmdastjómarinn-
ar mun fjalla um alls konar ólög-
legt og skaðlegt hátterni á alnet-
inu eins og brot gegn höfunda-
rétti og not á alnetinu til að æsa
til hryðjuverka.