Morgunblaðið - 20.10.1996, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER 1996
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ
HRAUSTIR MENN
URÐA FLATEYRI
UM SAMA leyti og
DV birti á forsíðu frá-
sögn Sighvats Björg-
j^/inssonar, alþingis-
manns Vestfirðinga af
því að þriðjungur Flat-
eyringa væri fluttur
burt eða á förum það-
an eftir snjóflóðið
mikla úr Skollahvilft
26.10. 1995 og DV
birti einnig á forsíðu
myndir af Kristjáni J.
Jóhannessyni, fyrrver-
andi sveitarstjóra að
flytja burt, en hann
segir fólkið á Flateyri
„hrætt og óánægt“,
birtir DV 20.9. 1996
grein tveggja ábyrgðarmanna að
framkvæmdum við snjóflóðavarnir
"Já Flateyri. Höfundamir eru Magn-
ús Jónsson, veðurstofustjóri, en
Veðurstofunni var falin yfirstjórn
snjóflóðavarna með lögum frá Al-
þingi sl. vor, og Flosi Sigurðsson,
yfirverkfræðingur VST hf. aðal-
hönnuður „varnanna." Fylgja góð-
ar myndir af báðum og eru þeir
þar greinilega hvorki hræddir né
óánægðir með tillögur sínar um
urðun Flateyrar, en á því bera þeir
saman alla meginábyrgð sam-
kvæmt stöðum þeirra.
— tGreininni fylgdi mynd af Flat-
eyri, tekin fyrir slysið frá Bæjar-
hryggnum yfir bæinn með fjallið
Þorfinn hinum megin fjarðarins í
baksýn. Fremst á myndinni t.v.
mátti sjá snjóflóðasvæðið þar sem
23 hús sópuðust burt og 20 manns
fórust. Betra hefði verið að sjá þá
sjálfa aftan frá að virða fyrir sér
eigin tillögur um 20 m háa „varnar-
garða“ í Merarhvammi, mitt á milli
hættusvæðanna úr Eyrarfjalli, sitt
hvoru megin við byggðina á Flat-
eyri. Þar sem „varnargarðarnir“
koma saman efst í
Merarhvammi er ekki
snjóflóðahætta. Hætt-
an stafar frá snjóflóð-
um, sem koma niður
bæði gilin, og unnt er
að bægja frá byggð
með snjóflóðabrautum
neðan þeirra, til
beggja handa. Fæst
þannig full vörn fyrir
alla byggð á Flateyri.
Þessu hefi ég haldið
fram frá því snjóflóðið
féll, en tilgangur
greinarhöfunda er að
andmæla þessu, án
þess þó að færa til
þess nothæf rök.
Ég sendi þeim og viðkomandi
stjómvöldum ítarlega vettvangslýs-
ingu með ,um 30 ljósmyndum af
öllu snjóflóðasvæðinu og tillögum
að snjóflóðabrautum hinn 17. júní
sl. og skömmu síðar verklýsingu
að gerð snjóflóðabrautanna. Taldi
ég að tvær stórar jarðýtur myndu
gera fullnægjandi snjóflóðabraut
neðan Skollahvilftar á þremur mán-
uðum og ein stór jarðýta myndi
gera fullnægjandi snjóflóðabraut
efst í gegn um Bæjarhrygginn á
tveimur mánuðum. Ríflegt verð
fyrir slíka jarðvinnu er 10 milljón
krónur á mánuði pr. jarðýtu eða
um 80 miljón krónur alls. Til sam-
anburðar er verkáætlun þeirra á
rúmar 430 milljónir króna. Þetta^
hafa þeir hunzað, og er þó einfalt
með nútíma tölvutækni við slíka
verkfræðivinnu að reikna út gerð
slíkra brauta. í stað þess hafa þeir
sett undirmenn sína til að setja
saman ábyrgðarlausan orðaflaum
til birtingar í dagblöðum, svo sem
menn hafa séð og þeir vitna nú
til. Slíkt hefir engin áhrif á snjóflóð
í Eyrarfjalli og tilgangur slíks hlýt-
Þar sem „varnargarð-
arnir“ koma saman efst
í Merarhvammi er ekki
snjóflóðahætta. Hættan
stafar frá snjóflóðum,
sem koma niður bæði
gilin, og unnt er að
bægja frá byggð með
snjóflóðabrautum neðan
þeirra, til beggja handa.
Fæst þannig full vörn
fyrir alla byggð á Flat-
-------------o--------
eyri, skrifar Onimdur
—^--------------------
Asgeirsson vegna fyr-
irhugaðra snjóflóða-
varna á Flateyri.
ur því að vera blekkingin ein gagn-
vart almenningi.
Islendingar hafa enga reynzlu
af hönnun snjóflóðavarna og því
var það rétt ákvörðun hjá VST að
leita samstarfs við NGI í Noregi
um þetta fyrsta verkefni hér.
Árangur þessa varð þó þessi mi-
stök, sem hér eru til umræðu. Til-
laga þeirra um fleiglaga 20 m háa
urðargarða í laginu sem bókstafur-
inn A, upp í Eyrarfjall ofan Merar-
hvamms, þar sem engin snjóflóða-
hætta er, getur aðeins hafa orðið
til vegna ókunnugleika um aðstæð-
ur til snjóflóðavarna í fjallinu. Þessi
sameiginlega tillaga VST/NGI
Önundur
Ásgeirsson
nóvember n.k. lendir naln þitt r lukkupotti Eldhuss og baðs. Verði nafn
Ef þú kemur til okkar og staðfestir kaup á eldhúsinnrettingu fyrir 20.
Eldhús og bað er íslenskt fyrir-
tæki sem einbeitir sér að hönn-
un, smíði og ráðgjöf á sviði
innréttinga. Við höfum langa
reynslu af að leiðbeina fólki við
val á innréttingum. Við leggjum
áherslu á faglega ráðgjöf sem
hentar hverjum og einum, hag-
stætt verð og góða þjónustu.
þitt dregið úr pottinum færðu okeypis Scholtes helluborð og ofn.
Funahöfði 19 •Sími 577 1600
I
gengur út frá að eðlilegt sé að
hleypa snjóflóðum úr báðum giljun-
um, beggja megin Flateyrar, inn á
snjóflóðalaust svæði í Merar-
hvammi ofan Flateyrar. Með þessu
er tekin ástæðulaus áhætta fyrir
byggðina á Flateyri, sem ég hefi
árangurslaust reynt að benda á.
Snjóflóðum á að beina burt frá
byggð, ekki að henni.
Samskipti mín við NGI
Bæði VST og Snjóflóðavarnir
hafa lokað fyrir alla umræðu um
aðrar tillögur. Með því hafa þeir
útilokað ákvörðun stjórnvalda og
stjórnmálamanna um þær. Ég
skrifaði því til NGI í Oslo, benti á
möguleika á staðsetningu snjó-
flóðabrauta neðan beggja giljanna
og spurði, hvort NGI hefði verið
skýrt frá þessu. Svo var ekki. í
bréfi sínu 20. ágúst gerði NGI þrjár
athugasemdir við snjóflóðabraut-
irnar, sem ég svaraði með bréfi til
þeirra 23. ágúst og ástæða er til
að rekja hér:
1. NGI: Stærðir, bæði í hæð og
lengd, virðast vera of litlar til að
vinna gegn stóru snjóflóði með
mikinn hraða. Svar mitt: Ég hefi
ekki gert neinar tillögur um stærð-
ir, en læt fagmönnum eftir ákvörð-
un um slíkt. Rými er nægilegt á
báðum stöðum.
2. NGI: Vestari snjóflóðabrautin
er alltof stutt til að verja alla
byggðina og auk þess er stefnu-
breytingin það mikil, að hæð varn-
argarða þarf að vera verulega
meiri en í okkar tillögu. Svar mitt:
Vestari brautin efst í gegn um
Bæjarhrygg er í raun mjög stutt
og unnt er að grafa hana niður
eftir þörfum. Því gefur hún full-
komið öryggi. Það er Bæjarhrygg-
urinn sjálfur, sem stýrir snjóflóðinu
burt frá byggð, og þessvegna þarf
aðeins stutta braut og stuttan garð.
Stefnubreytingin er ekki mikil, því
að stefna brautarinnar er í beinu
framhaldi af klettaveggnum í suð-
austurkanti (Bæjar)-gilsins. Þetta
má sjá af myndum, sem ég sendi
fyrr, sjá 2.16 og 2.17.
3. NGI: Eystri brautin er of
þröng efst til að taka við stóru flóði
í fullri breidd. Auk þess sýnist
stefna snjóflóðsins vera of nærri
austurhluta byggðar á Flateyri.
Svar mitt: Hægt er að auka breidd
brautarinnar eftir þörfum. Breidd
mynnisins í Skollagróf er aðeins
um 40 m, en þykkt snjóflóðsins var
talið um 15 m og því þarf tiltölu-
lega stóra niðurgrafna braut (ka-
nal) þar fyrir neðan. Ef menn telja
stefnu snjóflóðsins ganga of nærri
Flateyri að austan er hægt að gera
samskonar varnargarð þar og sýnt
er á tillögu VST. Ég tel þetta þó
óþarft. Við veginn er breidd braut-
arinnar um 150 m, sama breidd
og á sama stað og í tillögu VST.
Þetta voru samskipti mín við
NGI í ágúst, en nú koma greinar-
höfundar og segja NGI hafa feng-
ið allar upplýsingar. Ég tel grein-
arhöfunda vera að blekkja bæði
NGI, stjórnvöld og almenning.
Afleiðingin er sú að þeir gera sjálfa
sig ótrúverðuga. „Svona gera
menn ekki.“ Ég held að fela ætti
Vegagerð ríkisins yfirstjórn Snjó-
flóðavarna. Þar er bæði þekking
og reynzla fyrir.
Landskrið
Höfundar eyða miklu máli í að
býsnast yfír því að mér skuli koma
til hugar að ekki sé öruggt að gera
20 m háa garða (7-8 hæðir) úr um
2 milljónum tonna af urð utan í
bratta fjallshlíðina ofan einu mýrar-
innar í Merarhvammi. Staðsetningin
er yfir miðri Flateyri og beint rennsli
niður á efstu byggðir á Flateyri, þær
sem sluppu við snjóflóðið. „Hætta
á slíku jarðskriði er ekki til staðar
og byggðinni stafar engin hætta af
varnargörðunum sjálfum," segja
þeir. í fyrradag voru almannavarnir
á Isafirði kvaddar í viðbragðsstöðu
vegna meintrar hættu á jarðskriði
á byggðina þar af völdum rigninga.
Minna en mánuður er liðinn frá því
heil fjallshlíð hljóp fram í jarðskriði
vegna rigninga í Vatnsdal. Það er
ekki hægt að taka þessa menn al-
varlega. Þeir eru að búa til hætt-
una, bæði af snjóflóðum og jarð-
skriði.
Engir valkostir á Flateyri?
Höfundar harma „óábyrg orð
Önundar um framtíð byggðar á
Flateyri.“ Ég hefi þó verið að benda
á lausnir, sem tryggðu örugga bú-
setu á Flateyri. Það gera þeir ekki.
Þeir segja: „Valkostirnir eru aðeins
þrír: Að gera ekkert og búa við
hættuna, að flytja byggðina burt
eða verjast. Tveir fyrstu kostirnir
þýða endalok byggðar á Flateyri í
núverandi mynd.“ Þriðji kosturinn,
þ.e. skv. tillögum VST hefir þegar
valdið brottflutningi þriðjungs íbúa
Flateyrar, sbr. a.o. Er þetta góður
kostur fyrir framtíð Flateyrar? Á
að skilja orð þeirra svo, að aðrir
kostir séu ekki til? Svar óskast.
Ég harma óheiðarlegan málflutn-
ing þeirra.
Eltingaleikur um
snj óflóðavarnir
Snjóflóðavarnir Veðurstofunnar
hafa reynzt úrræðalausar og
ábyrgðarlausar við úrlausn þessa
fyrsta verkefnis þeirra. Þeir hafa
bent á VST („Við gerum það sem
verkfræðingarnir segja"), sem síð-
an bentu á NGI í Ósló, sem síðan
bentu á sérfræðinga í Davos í Sviss.
Þett'a segja þeir hafi tryggt „að
bezta þekking og reynzla" hafi
verið notuð fyrir Flateyri. „Fullyrð-
ingar um annað eru alveg úr lausu
lofti gripnar" eru lokaorð þeirra.
Úrræði þeirra er að reyna að beija
á ímynduðum óvini framkvæmd-
anna á Flateyri skv. tillögum VST.
Þetta hefir engin áhrif á snjóflóðin
á Flateyri. Þetta minnir mig aðeins
á gamla skopmynd af strák, sem
var að elta kött. Undirskrift mynd-
arinnar var: „Mamma barði pabba,
og pabbi barði mig, en bíddu bara
þangað til ég næ í köttinn.“ Skyldu
þeir telja sig hafa náð að beija
bévaðan köttinn? Þeir eru að eyði-
leggja framtíð Flateyrar af óvita-
skap. Það er nauðsynlegt að stjórn-
völd stöðvi þetta, áður en það verð-
ur um seinan. Enn er lag.
Höfundur cr áhugnmnður um
réttar snjóflóðnvarnir n Flateyri.