Morgunblaðið - 20.10.1996, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER 1996 B 7
FEÐGARNIR Ragnar og Einar Nikulásson starfa saman í fyrirtækinu.
heiminn, í það minnsta hálfan.“
Fer þá drykkjan fyrst að verða
verulegt vandamál á ísafirði?
„Hún var orðin vandamál þó ég
hefði ekki gert mér grein fyrir því.
Eg var búinn að láta reka mig úr
skóla til að getað drukkið. Svona
eftir á er mér ljóst að drykkjan
hefur staðið í vegi fyrir eðiilegum
þroska. Þess vegna eru það forrétt-
indi fyrir alkóhólista sem hættir að
drekka að hann verður að fara að
nota það sem hann hefur í sér og
byggja sig upp til þess að geta tek-
ist á við lífið og tilveruna.“
Og þarna ferðu að lifa líkt og
bóhem?
„Já. Á þessum tíma á Isafirði
kynntist ég stúlku sem var dóttir
eins helsta athafnamannsins á
staðnum. Hann fór í ferðalög eins
og athafnamenn gera og fór ein-
mitt í ferðalag þá um sumarið og
við Snorri fluttumst þá inn á heim-
ili hans til dóttur hans. Þetta var
eitt glæsilegasta einbýlishúsið á
staðnum og líktist einna helst kon-
ungshöllum úr ævintýrum. Þar var
heilmikil víngeymsla, stórt herbergi
niðri í kjallara. í allri þessari vín-
neyslu kynntist maður ýmsum gerð-
um af lyklum og ein aðferðin til
að búa til lykil var að beygja nagla.
Ég var orðinn mjög þjálfaður í þessu
og beygði nagla sem gekk svo að
lokum að vínherberginu. Þannig
komst ég í kynni við víngeymslu
athafnamannsins. Þarna var drukk-
ið kóngavín. Við þennan „lúxus“
bjuggum við og sátum þarna í vín-
herginu þegar athafnamaðurinn var
á ferðalögum. Já, það eru engin
takmörk fyrir því hvað alkóhólistan-
um getur dottið í hug þegar hann
þarf að svala þorstanum.“
Hvað tekur svo við? Ferðu síðan
suður til Reykjavíkur eftir dvölina
á ísafirði?
„Já, og fer í Iðnskólann og í raf-
virkjun. Lauk þar einuny bekk og
síðan var það ekki meir. Ég var nú
meira eða minna fullur þegar ég
var í Iðnskólanum . Ég mætti vel
rakur í öll próf og fékk mjög háar
einkunnir í öllu munnlegu, ensku,
dönsku, þetta lék á tungunni. Ég
kynntist stelpu sem bjó rétt hjá
Iðnskólanum og þar hafðist ég við
og var alltaf að drekka og fékk
mér vín áður en ég fór í prófin.
Ég talaði ensku við stúlkuna áður
en ég fór í prófin og_ ég hélt að ég
væri orðinn enskur. Ég sagði sögur
á ensku frammi á ganginum í skól-
anum og lék á als oddi og sagði
brandara á ensku. Þegar ég kom
svo inn í kennslustofuna talaði ég
ekkert nema ensku, heilsaði á
ensku, kvaddi á ensku. Ég fékk níu
í munnlegri ensku."
Og hvernig fórstu að því að ná
þessum góðu tökum á enskunni?
„Systir mín sem er mikið í spírit-
isma taldi þetta hafa sínar skýring-
ar. Það hefði einhveiju slegið niður
í höfuðið á mér. Ég talaði lýtalausa
ensku, Oxfordensku. Hugsanlega
hefur þarna drukkið í gegnum mig
framliðinn Englendingur. Það
skyldi þó ekki vera?“
Þarna ertu orðinn verulega háður
víni. Hvað tekur svo við þegar þú
hættir í Iðnskólanum?
„Ég var farinn að drekka um
hveija einustu helgi, föstudag,
laugardag, sunnudag og stundum
mánudag. Það var verið að rúnta í
leigubílum. Við fórum stundum
nokkrir félagar saman um verslun-
armannahelgar í Þórsmörk og tók-
um ekkert með okkur nema brenni-
vín. Það var treyst á það að hægt
væri að fá far yfir árnar með stærri
bílum og það gekk eftir. Það var
stílað á það að maður kynntist ein-
hvetju kvenfólki í Þórsmörk og
fengi að liggja inni í einhveiju tjaldi.
Þegar aðrjr fóru með rútum úr
Mörkinni kom leigubíll eftir okkur
og með tvær flöskur. Þetta var
toppurinn á tilverunni. Það var stíll
yfir þessu og þessi stíll fylgdi mér
oft. Eftir að ég fór að verða veru-
lega háður áfengi hætti ég að taka
leigubíla og fór að ferðast um með
sendibílum. Þá sat maður frammi
í og svo hátt að mér fannst ég vera
hátt yfir aðra hafinn. Maður var
svo lítill innra en hækkaði þá allur
upp á við og sá yfir vítt og breitt.“
Og þannig heldur síðan di-ykkjan
áfram að vaxa með hveiju árinu?
„Já, já, vex með árunum og rugl-
ið. Ég var fyrst og fremst vínmaður
en maður notaði valíum að morgni
þegar maður fór í vinnu en síðan
hætti ég að geta notað það vegna
þess að þá sofnaði ég. Þegar ég fór
að eldast reyndi ég allt hvað ég gat
til að ná mér í amfetamín til þess
að missa ekki af neinu því þá gat
maður vakað í nokkra sólarhringa.
Ég fór í sambúð með konum
hvað eftir annað á þessum árum.
Það leið aldrei langur tími þar til
ég var kominn í sambúð með ann-
arri konu þegar slitnaði upp úr sam-
búð. Sem alkóhólisti var þetta svona
eins og aðstoðarmaður minn sem
ég varð að styðjast við í ósjálfstæði
mínu. Þannig að ástin var oft hrein
blekking og byggð á rangri for-
sendu. Svo giftist ég mitt í allri
neyslunni þýskri konu og við eign-
uðumst strák. Kjarkurinn var nú
ekki meiri en svo þegar við giftum
okkur að ég varð að drekka einn
pela af vodka til að geta gengið inn
kirkjugólfið og var með fullan
munninn af opali þannig að ég sagði
auðvitað „mjá“ í staðinn fyrir ,já“
þegar presturinn bað um samþykki
fyrir hjónabandinu.“
Náinn frændi Ragnars og vinur
um árabil, Þórarinn Beck, prentari
var kominn í heimsókn þegar leið
á viðtalið. Af því tilefni greip Ragn-
ar gítarinn og lék af fingrum fram
tregafullan blús að mér heyrðist.
Þar sem Ragnar rak í vörðurnar í
upprifjun sinni leiðrétti Þórarinn
hann enda hafa þeir margt brallað
saman um ævina.
„Þegar ég var kominn hvað
lengst í drykkjunni var engin sjálfs-
virðing eftir. Mestá öruggið var að
setja upp sólgleraugu og horfa í
myrkrið. Áður en ég fór fyrst í
meðferð var ég farinn að drekka
með rónum og ræflum. Það var
áður en mamma sendi mig inn á
Klepp. Ég lá á tímabili á Landspítal-
anum vegna psoriasis á húð- og
kynsjúkdómadeild í útálmu. Ég
hringdi eina helgina í leigubíl og
pantaði brennívín inn á spítalann.
Bíllinn kom og bílstjórinn færði mér
tvær flöskur. Þarna voru sjómenn
á deildinni og það endaði með því
að hluti af deildinni lenti á allsheij-
ar fylliríi. Um nóttina hringdi ég
aftur á leigubíl og bílstjórinn rétti
flöskurnar inn um gluggann. Alla
föstudagsnóttina var fyllirí. Daginn
eftir vantaði mig meira vín. Ég lét
mig hafa það að fara á náttsloppn-
um og inniskónum út í bíllinn minn
sem stóð fyrir utan og keyrði niður
í Snorrabrautarríki og náði mér í
brermivín.
Ég drakk með útigangsmönnum.
Ég fór einu sinni í togarann Sírus
og var þar á fyllirí í tvo þijá daga
og neðar var ekki hægt að fara.
Svo hafði ég mig nú upp úr þessu.
Sjálfsvirðingin var til og stoltið og
ég gat ekki látið sjá mig svona.
Ég átti foreldra og hafði tækifæri
til að krafla mig upp úr ræsinu.
Ég var orðinn langt niðri og lét til
leiðast og fór með mömmu inn á
Klepp í fyrstu meðferðina. Ég var
þar í tvo til þijá daga og æddi um
alveg vitlaus, viðþolslaus, þar til
kom einhver félagsfræðingur sem
ég ruglaði algjörlega í ríminu og
hann hleypti mér út sem heilbrigð-
um manni. Síðan hélt ruglið áfram
eftir það, stöðug drykkja. Mamma
hringdi þá í Jón í Víðinesi og bað
hann að koma mér endilega í með-
ferð. Þá var SÁÁ komið með með-
ferðarheimili í Reykjadal og þangað
fór ég með Jóni. Þar er ég innan
við viku og þá orðinn viðþolslaus
og kemst einhvern veginn út og
beint á fyllirí. Síðan fór ég í þriðju
meðferðina sem bar engan árang-
ur. Tveim árum seinna keyrir allt
um þverbak og þá er ég kominn á
Víðines og er þar í þijá mánuði og
í fullri meðferð. Þá var ég með tal-
stöð með mér þannig að ég var í
talstöðvarsambandi við sprúttsala
og entist þarna í þijá mánuði því
munstrið breyttist ekkert. Nokkrum
árum seinna fór ég svo í fjórðu
meðferðina og nú á Silungapoll en
hún bar engan árangur. Ég var
ekki tilbúinn. Síðan samþykki ég
nýja meðferð ef ég þyrfti ekki að
fara á Silungapoll. Ég fór inn á
Sogn og þar var ég heila meðferð
og þegar ég kom í bæinn entist ég
í viku edrú og drakk í tvö til þijú
ár eftir það. I síðustu meðferðina
fór ég svo á Vog. Þá var ég búinn
að panta margoft sjálfur og hafði
beðið mömmu um að panta fyrir
mig en fór aldrei. En svo er partí
heima hjá mér og það er svolítið
skemmtileg saga. Mér dettur allt í
einu snjallræði í hug. Hvernig væri
að hringja í Vigdísi og biðja hana
að bjarga mér og koma mér í með-
ferð? Þá gat ég hugsað mér að fara
því ég var svo stór upp á mig. Þetta
var þá sem sagt forsetaskipun. Ég
var búinn að hringja í stjórnmála-
menn til að reyna að fá hjálp. Síðan
hringi ég í einu partíinu og spyr
hvort Vigdís sé við. Dóttir hennar
kemur í símann. Er Vigdís við, spyr
ég? Þetta er Ragnar, segi ég, eins
og allir eigi að þekkja mig. Hún
segir að mamma sín sé í baði. Ég
bið hana endilega um skilaboð. Það
sé um líf eða dauða að tefla og að
hringja í Ragnar strax og hún hafi
tök á. Síðan fer ég og legg mig um
stund þar til síminn hringir og vin-
kona mín fer í símann og kallar:
Raggi! Það er einhver Vigdís í sím-
anum. Ég mundi ekkert eftir að
hafa hringt og fer í símann og spyr:
Vigdís, hver er það? - Jú, Vigdís
Finnbogadóttir. Þá kveikti eg, var
búinn að hringja í hana. Ég segi
hver ég sé og þurfi að komast í
meðferð. Ég sé andlega og líkam-
lega orðinn úrhrak. Hún bendir mér
á ýmsar leiðir, t.d að tala við þá
hjá heilbrigðisráðuneytinu. Ég
sagði: - Getur þú annars ekki gert
þetta fyrir mig, það er miklu sterk-
ara? Jú, jú, segir hún. Ég skal gera
það. Síðan talar hún í mann í ráðu-
neytinu og tveim dögum síðar kem-
ur hringing frá þessum manni um
að ég geti komist í meðferð.
Og ég fer á Silungapoll. Þar
kynnist ég manni sem varð góður
vinur minn og ég segi honum þessa
sögu. Þá segir hann: - Við komum
eiginlega á líkum vegum hingað. -
Nú, segi ég. - Já, við komum báð-
ir á vegum þess opinbera. Ég kom
með lögreglunni. Það var álitamál
hvor innkoman var litríkari."
Nýtt líf
Og enn greip Ragnar gítarinn
og lék nokkur stef af fingrum fram.
„Þá fer ég í síðustu meðferðina
á Vog og ákvað að hlusta. Ég hlust-
aði á_ allt með athygli og gekk mjög
vel. í þessari meðferð gerði ég mér
far um að vera alltaf mjög vel til
hafður. Þá kom þessi saga þegar
ég kom niður einu sinni fínt klædd-
ur. Ráðgjafinn segir: - Þú ert bara
alltaf eins og klipptur út úr tísku-
blaði! Þá svaraði ég því til að ég
bæri svo mikla virðingu fyrir fólki
í kringum mig. Ég bjó það til _að
þetta væri bara allt fyrir aðra. Ég
var í rauninni að gera þetta fyrir
sjálfan mig. Ég kynnist konu þegar
ég kem úr þessari meðferð. Hún
er aktív, nýkomin sjálf úr meðferð
og fer á fundi og les bækur. Þá var
það kvensemin í mér sem varð til
þess að ég fór að fara á hvern fund-
inn af öðrum og hún varð mér til
bjargar. Ég bjó með þessari konu
í átta ár og það er oft á tíðum erf-
ið sambúð þegar tveir alkóhólistar
búa saman. Loks tókst svo að hætta
eftir að hafa farið sex sinum í
meðferð."
Voru það ekki heilmikil átök að
halda sér frá víni eftir að þú varst
hættur?
„Jú, þetta var oft á tíðum mjög
erfitt, hrikalega erfitt. Ég ákvað
með sjálfum mér að taka sem allra
mesta ábyrgð strax. Reyna að venja
mig á það.“
Og þessi ár síðan þú hættir
drykkju hefur þú starfað hjá fýrir-
tækinu Iðnlömpum?
„Já, og er þar meðstjórnandi,
framkvæmdastjóri og í stjórn hluta-
félagsins. Þegar mér tekst að hætta
að drekka þá byija ég að vinna hjá
fyrirtækinu að nýju. Það hafði
gengið illa hjá pabba eitt ár þarna
í EN-lömpum þannig að hann varð
að hætta með fýrirtækið og upp frá
því stofnuðum við nýtt fyrirtæki og
systkini mín komu inn í, Nikulás
og Þórhildur, seinna meir gekk hún
út úr fyrirtækinu, þannig að við
þrír urðum eftir. Síðan hættir Niku-
lás þannig að við pabbi rekum það
í dag ásamt Sigrúnu, konu Nikulás-
ar, sem er fjármálastjóri."
Og starfsemi fyrirtækisins í dag?
Hver er hún?
„Fyrir aðeins örfáum árum var
góðæri og við náðum í tvö ár af
því og fórum út í innflutning á sjón-
varpstækjum og högnuðumst mjög
vel. Unnum mikið og mikið var um
að vera. Síðan koma þessi hallæ-
risár, samdráttarár, þá fara menn
að fara á hausinn í kringum okkur
og borga ekki skuldir sínar þannig
að það gengur á okkar fjárhag og
þetta var eiginlega komið alveg í
þrot fyrir um það bil tveim árum.
Þá seldi ég íbúð, ég átti tvær íbúð-
ir, og ég lagði andvirði í fyrirtækið
og borgaði allar mínar skuldir og
lagði hluta af upphæðinni í fyrir-
tækið. Það sem við höfum verið að
vinna með. Núna síðastliðin tvö ár
hefur verið mjög góður gangur í
fyrirtækinu. Við framleiðum lampa
og erum líka í innflutningi. Við flyt-
um inn mest af efninu í lampana.
Helstu viðskiptavinir okkar eru
ýmis stór fyrirtæki og stærstu hús,
opinberir aðilar, skólar, borgin og
rafvirkjar."
Hvað viltu svo segja að lokum
um þessa miklu og átakalegu
reynslu þína?
„Ég er orðinn það öruggur með
sjálfan mig að svei mér þá, ég
myndi treysta mér í dag til að halda
ræðu á útifundi á Lækjartorgi án
þess að finna fyrir því. í dag er það
andlega heilsan sem er aðalatriðið.
Áður sagði ég að „heilsan" væri
númer eitt. Ég hef gutlað á gítar
í gegnum tíðina. Ég var ekki mikið
fyrir það að spila fyrir aðra ófullur
en eftir að ég hætti að drekka kom
einu sinni maður að máli við mig
og spurði hvort ég vildi spila á
göngudeild Landspítalans, þar er
fólk sem á í erfiðleikum og líður
illa. Fyrri reynsla mín varð til þess
að ég sagði já. En hvílíkur kvíði
þegar ég var að fara þangað niður
eftir í fyrsta sinn. Þetta gerði mér
gott og jók sjálftraust mitt. Þarna
spilaði ég meira eða minna í tvö
ár. Þarna var ekki geðveiki en í
brennivínspartíunum áður var geð-
veikin þar sem vínið réð ríkjum.
Ég hef gengið í gegnum eld og
brennistein en þegar ég get miðlað
af reynslu minni er ég að sinna
minni trú.“
Og til að Ieggja áherslu á orð sín
greip Ragnar enn gítarinn, raulaði
lagstúf og sló nokkra hljóma...
Útsala - Útsala
Vefnaðarvöruverslunin
Horn
Kársnesbraut 84, Kópavogi
framlengir útsöluna um eina viku:
21. til 26. október.
Ný efni komin í hillurnar.
Komið og gerið góð kaup