Morgunblaðið - 23.10.1996, Qupperneq 1

72 SÍÐUR B/C/D/E
STOFNAÐ 1913
242. TBL. 84. ÁRG. MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER1996 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Clinton setur stækkun NATO tímamörk í fyrsta sinn
Vill ný ríki í NATO
ekki síðar en 1999
Detroit. Reuter.
65% Belga
trúaekki
Dehaene
Brussel. Reuter.
FLESTIR Belgar draga í efa að belg-
íska stjórnin standi við loforð sín um
umbætur á dómskerfinu, samkvæmt
könnun sem dagblaðið La Derniere
Heure birti í gær.
Jean-Luc Dehaene, forsætisráð-
herra Belgíu, hefur lofað að beita
sér fyrir því að stjórnarskránni verði
breytt þannig að stjórnmálaflokkarn-
ir geti ekki skipt sér af embættum
í dómskerfinu. 65% aðspurðra í könn-
uninni sögðust ekki trúa forsætisráð-
herranum, 26,3% töldu að hann
myndi standa við orð sín og 8,7%
sögðust ekki hafa skoðun á málinu.
Dehaene lofaði stjórnarskrár-
breytingunni eftir fjölmenn mótmæli
í Brussel vegna dauða fjögurra
stúlkna sem voru í haldi bamaníð-
ingsins Marcs Doutroux. Margir
Belgar telja að ótilhlýðileg afskipti
stjórnmálamanna og spilling í dóms-
kerfinu eigi sök á því að Doutroux
var ekki handtekinn fyrr en í haust
þótt lögreglan hafi fengið upplýs-
ingar um athæfi hans löngu fyrr.
Reuter
Gæfurík
fiskstunga?
ÞÁTTTAKANDI í skrúðgöngu í
Phuket í Tælandi stingur eftirlík-
ingu af sverðfiski í gegnum
kinnina. Skrúðgangan er liður í
árlegri hátíð Tælendinga af kín-
verskum uppruna. Þeir trúa því
að slíkar stungur og fleiri trúarat-
hafnir stuðli að góðri heilsu og
færi mönnum gæfu.
BILL Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, kvaðst í gær vilja að fyrrver-
andi kommúnistaríki í Mið- og
Austur-Evrópu fengju aðild að Atl-
antshafsbandalaginu (NATO) ekki
síðar en árið 1999. Þetta er í fyrsta
sinn sem forsetinn setur viðræðum
um stækkun NATO ákveðin tíma-
mörk.
„Ég vil í dag greina frá mark-
miði Bándaríkjastjórnar; ekki síðar
en árið 1999 - á hálfrar aldar af-
mæli NATO og tíu árum eftir hrun
Berlínarmúrsins - verði fyrstu rík-
in, sem við bjóðum inngöngu, orðin
fullgildir aðilar að NATO,“ sagði
Clinton á kosningafundi í Detroit.
Forsetinn nefndi engin ríki, en
talið er að Pólland, Ungverjaland
og Tékkland verði fyrstu löndin til
að fá aðild að NATO eftir hrun
kommúnismans í Mið- og Austur-
Evrópu. „NATO verður áfram opið
fyrir öllum nýjum lýðræðisríkjum
Évrópu sem eru reiðubúin að axla
þá ábyrgð sem fylgir aðild. Ekkert
ríki verður útilokað sjálfkrafa. Ekk-
ert ríki utan NATO fær neitunar-
vald,“ bætti forsetinn við og vísaði
til kröfu Rússa um að fallið yrði frá
áformunum.
Boðar samning
við Rússa
Clinton reyndi þó að sefa Rússa
og sagði að áformin um stækkun
NATO ættu að auka öryggi ríkja
utan bandalagsins. Hann lagði til
að samið yrði um formlegan sam-
starfssamning milli Rússa og NATO
sem kvæði á um reglulega samráðs-
fundi.
Ráðherrar frá NATO-ríkjunum
koma saman í desember til að und-
irbúa leiðtogafund á næsta ári þar
sem ákveðið verður hvaða ríki geti
fengið aðild að bandalaginu.
Stjórnvöld í Mið- og Austur-Evr-
ópuríkjunum fögnuðu yfirlýsingu
Clintons en talsmaður utanríkis-
ráðuneytisins í Moskvu ítrekaði þá
afstöðu rússnesku stjórnarinnar að
stækkun NATO myndi ógna örygg-
ishagsmunum Rússa. Alexander
Lebed, sem var vikið frá sem yfir-
manni öryggismála í Rússlandi í
vikunni sem leið, sagði yfirlýsingu
Clintons aðeins þátt í baráttu hans
fyrir forsetakosningarnar 5. nóvem-
ber.

Reuter
JACQUES Chirac, forseti Frakklands, ýtir burt óeinkennisklæddum lögreglumanni á ferð um gamla
borgarhlutann í Austur-Jerúsalem. „Farið burt, hér hafið þið ekkert að gera,“ sagði forsetinn við
öryggisverði, sem fylgdu honum eins og skugginn og stjökuðu við blaðamönnum og fylgdarliði hans.
Níiján sviknir vara-
hlutir í sjö SAS-þotum
Ósló. Morgunblaöið.
KOMIÐ hefur í Ijós að 19 sviknir
varahlutir voru í sjö þotum SAS-
flugfélagsins um árabil. Er þetta
alvarlegasta mál sinnar tegundar
í sögu SAS, að sögn Arne Petters
Clausens, yfirmanns tæknideildar
félagsins á Fornebu-flugvelli.
SAS-flugfélagið fékk ábending-
ar frá bandaríska loftferðaeftirlit-
inu (FAA) í ágúst um, að fyrir-
tæki í Kaliforníu sem seiur flug-
vélavarahluti, Jacman Aircraft,
hefði ekki getað lagt fram upp-
runavottorð fyrir íjölda varahluta.
Kom í ljós, að 19 þrýstivökva-
leiðslur í vængjum sjö flugvéla
SAS, einni MD-80 þotu og sex
DC-9, reyndust sviknir, þ.e. þeim
höfðu ekki fylgt viðhlítandi vott-
orð.
Leiðslurnar voru hluti af vökva-
kerfi sem knýr vængbörð og rauf-
unga á vængjum sem notuð eru
til þess að auka lyftikraft vængja
í flugtaki og aðflugi.
Strangar kröfur
Simen Revold, blaðafulltrúi
SAS, sagði í gær, að félagið gerði
strangar kröfur um upprunavott-
orð varahluta, sem keyptir væru.
Allir varahlutasalar yrðu að leggja
fram skjöl er sýndu að hlutirnir
væru upprunalegir og uppfylltu
allar kröfur. Léki einhver vafi á
því bæri strax að koma varahlut,
sem grunur léki á að væri óekta,
fyrir kattarnef svo engin hætta
væri á, að hann yrði seldur öðrum
flugrekanda.
Haft var eftir heimildarmönn-
um innan FAA fyrr á árinu að 166
flugslys á árunum 1973-93 mætti
að hluta rekja til varahluta sem
ekki hefðu uppfyllt kröfur.
Frakklandsforseti í Jerúsalem
Beðinn afsök-
nnar á ákafa
öryggisvarða
Jerúsalem. Reuter.
BENJAMIN Netanyahu, forsætis-
ráðherra ísraels, bað í gær Jacques
Chirac Frakklandsforseta afsökun-
ar á framgöngu ísraelskra öryggis-
varða, sem reittu forsetann til reiði
þegar hann gekk um gamla borgar-
hlutann í Austur-Jerúsalem. Chirac
reiddist mjög gestgjöfum sínum
vegna öryggisgæslunnar, sem hon-
um þótti úr hófi fram, en öryggis-
verðirnir sinntu því engu þótt hann
skipaði þeim burt.
Uppákoman í Jerúsalem þykir
til marks um stirð samskipti ísra-
ela og Frakka, sem hafa deilt um
skilmála friðarsamninga í Mið-
austurlöndum, hlutverk Evrópu-
ríkja í friðarumleitunum og fram-
tíðarstöðu Jerúsalemborgar.
„Þetta er ögrun. Hættið þessu,“
sagði Chirac á ensku þegar hann
hafði fengið sig fullsaddan á örygg-
isvörðunum. „Viljið þið að ég fari
aftur í flugvélina og haldi heim til
Frakklands?"
Öryggisverðirnir höfðu tilmæli
forsetans að engu. Vopnaðir lög-
reglumenn komu í veg fyrir að
Chirac gæti rætt við arabíska kaup-
menn og vegfarendur og ýttu
blaðamönnum og aðstoðarmönnum
forsetans frá honum þegar hann
gekk um gamla borgarhlutann í
Austur-Jerúsalem. Chirac ofbauð
framganga lögreglumannanna og
reyndi að ýta nokkrum þeirra burt.
Þegar Netanyahu ræddi við
Chirac síðar um daginn bað hann
forsetann afsökunar á ákafa varð-
anna við að gæta „góðs vinar“.
Hann reyndi að koma í veg fyrir
að atburðurinn varpaði skugga á
heimsóknina og hlóð lofi á forset-
ann.
Gagnrýndur á þinginu
Chirac hafði lýst því yfir að ör-
yggishagsmunum Israela yrði best
borgið með því að samþykkja stofn-
un sjálfstæðs ríkis Palestínumanna.
Netanyahu vísaði þessu ekki algjör-
lega á bug og ítrekaði að hann
væri staðráðinn í að virða gerða
samninga og semja um frið við alla
nágranna Israela.
Netanyahu sagði að Chirac hefði
fært sér skilaboð frá Sýrlendingum
sem hann vonaði að gætu orðið til
þess að blása lífi í friðarviðræður
við stjórnina í Damaskus. „Þetta
voru jákvæð skilaboð en ég hygg
ráðlegast að segja sem minnst um
þessi mál.“
Óánægja ísraelskra stjórnvalda
með stefnu Chiracs í málefnum
Miðausturlanda kom aftur upp á
yfirborðið þegar forsetinn heimsótti
ísraelska þingið síðdegis í gær.
Tveir hægrisinnaðir þingmenn
gengu út og sökuðu hann um and-
úð á gyðingum.
„Við höfum átt í deilum við þig,“
sagði Dan Tichon, forseti þingsins,
þegar hann ávarpaði forsetann.
„Það sem þú segir lætur ekki alltaf
vel í eyrum allra borgara ísraels.“
■ Reynt til þrautar að semja/16