Morgunblaðið - 23.10.1996, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER 1996 23
Tuttugu ár
í sviðsljósinu
ÞRÁTT fyrir að þýski
fiðluleikarinn Anne
Sophie Mutter, sé að-
eins 33 ára, hefur hún
verið í sviðsljósinu í
tuttugu ár. Leikur
hennar er agaður,
eins og við er að búast
af afsprengi mið-
evrópskrar tónlistar-
hefðar, hún hefur
mikið dálæti á nýjum
verkum og tekur und-
irleik píanósins fram
yfir sinfóníuhljóm-
sveit. Þetta kom fram
í viðtali sem birtist við
hana í The Sunday
Times.
Mutter var á unglingsaldri er
hún lék nokkra þekktustu fiðlu-
konserta tónlistarsögunnar, s.s.
eftir Mozart, Mendelsohn, Beet-
hoven og Brahms, undir stjórn
Herberts von Karajan, inn á plöt-
ur. Á síðustu árum hefur hún hins
vegar einbeitt sér að nýrri verk-
um, svo sem eftir Bartok, Strav-
inskij og Sibelius, svo og nýjum
verkum sem mörg hver hafa ver-
ið samin sérstaklega fyrir hana.
Má þar nefna verk Lutoslawskis
og Wolfgangs Rihms.
Á geisladiski sem út kom fyrir
skemmstu, Ieikur hún sónötur og
hluta úr verkum ýmissa tónskálda
við undirleik bandaríska píanó-
leikarans Lambert Orkis. Þar
kennir ýmissa grasa, leikurinn
hefst á Brahms, þá tekur Debussy
við, Mozart, Franck og Brahms.
Ástæðuna fyrir því að hún réðst
ekki i að leika sónöturnar inn á
geisladisk fyrr, segir Mutter þá
að hún hafi talið það of snemmt,
hún hafi ekki þekkt verkin sem
skyldi. Og hún segist ekki telja
verra að spila tónlist eftir fleiri
en eitt tónskáld inn á disk, þrátt
fyrir takmarkaða hrifningu
þeirra sem selja sígilda tónlist á
blönduðu efni.
Hæfileikarnir koma
snemma í ljós
Fiðluleikur Mutter er gott
dæmi um hina þýsku fiðluhefð,
en minnstu munaði að hún hyrfi
um miðja öldina er margir helstu
fiðluleikarar Þýskalands, þar á
meðal margir gyðingar, hröktust
úr landi vegna ofsókna nasista.
Höfðu kennarar Mutter tækni
Carl Flesch til hliðsjónar. „Hann
varð fyrstur manna til að skil-
greina það hvemig litir hljóma
og hvernig menn koma því til
skila. Það er ekki bara eðlisávís-
unin, heldur það
hvemig fiðluleikar-
inn beitir boganum,
hvemig hann styður
fingmnum á fiðlu-
hálsinn. Þetta er
gjörólíkt þeim að-
ferðum sem viðhafð-
ar em í Juilliard-tón-
listarskólanum í New
York. Það heyrist á
leik nemenda skólans
hvar og hjá hveijum
þeir hafa lært og ég
velti því stundum fyr-
ir mér hvort það sé
af hinu góða.“
Mutter hefur einn-
ig sitthvað að segja
um undrabörn í tónlist. Sjálf tald-
ist hún til þeirra en Karajan upp-
götvaði hæfileika hennar þegar
hún var þrettán ára. „Flestir af
bestu fiðlu- og píanóleikurunum
vora undrabörn. Hæfileikamir
koma snemma í (jós, þeir koma
ekki með aldrinum,“ segir Mutter.
Hún varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að fá tóm til að þroskast,
þrátt fyrir að hlj óms veitarstj ór-
inn heimsfrægi hefði komið auga
á hæfileika hennar. Fyrstu árin
lék hún í mesta lagi á sjö tónleik-
um á ári. En Karajan vildi fyrir
alla muni að hún léki með Berlin-
arsinfóniunni og hafði mikinn
áhuga á því að hún léki fiðlukon-
sert Beethovens inn á plötu þegar
hún var 14 ára. Þegar til kom
þótti Karajan leikur Mutter afleit-
ur og hann frestaði upptökunni.
„Þegar ég hafði æft verkið í eitt
ár var Karajan ánægður og kon-
sertinn var tekinn upp. Síðar,
þegar við höfðum flutt verkið
nokkmm sinnum á tónleikum,
sagði hann að það væri synd að
upptakan hefði verið gerð svona
snemma. En þetta var dæmigert
fyrir Karajan."
Stjórnar ekki sjálf
Mutter hefur ekki leikið nein
þeirra verka, sem hún lék á ungl-
ingsámnum undir stjóm Karajans,
inn á plötu að nýju. Hún segist
hafa áhuga á þvi að leika fiðlukon-
sert Brahms undir stjóm Ricardo
Muti en ekki verk eftir Beethoven.
Þá komi Roger Norrington vel til
greina sem hljómsveitarstjóri ef
hún flytji fiðlukonsert Mozarts
aftur. Hins vegar sé útilokað að
hún stjórni hljómsveitinni sjálf við
flutning einhvers fiðlukonserts.
Slíkt telur Mutter til marks um
að hljóðfæraleikarinn sé allt of
upptekinn af sjálfum sér.
ANNE Sophie
Mutter
Morgunblaðið/Gilli
OFNIR hlutir og útsaumur
ungra kvenna í Hússtjórnar-
skólanum nefnist sýning á
kaffihúsinu Café au lait.
Kl. 20 Sólon íslandus. Listakvöld MH.
Kl. 21 Tjamarbíó. Jasstónleikar á
vegum jassdeildar FÍH. Þijár hljóm-
sveitir nemenda úr Tónlistarskóla FÍK
leika. Umsjón Sigurður Flosason.
Akureyri
Kl. 20 Gryfjan. Stuttmyndahátíð.
Ketilshúsið.
Unglist
DAGSKRÁ Unglistar í dag, miðviku-
daginn 23. október, er eftirfarandi:
Kl. 9-23 Hitt húsið. Myndlistarsýning
Unglistar.
Kl. 9-19 Ráðhúsið. Sýning Iðnskól-
ans í Tjarnarsal.
Kl. 10-01 Café au lait. Sýning Hús-
stjómarskólans.
Kl. 10-01 Kaffígallerí. Amma í Rétt-
arholti. Sýning Bleks.
Kl. 17-19 Háskólabíó. „Kill your
darlings". Lokadagur. Ókeypis.
Kl. 20.30 MÍR-salurinn. Kvikmynda-
sýning Perestroiku, félags rússnesku-
nema við HÍ: „Ófullgert tónverk fyrir
sjálfspilandi píanó“ eftir Nikita Mik-
haikov.
AÐSTANDENDUR Safnarans; f.v. María Ólafsdóttir, Gunnar
Gunnsteinsson, Björk Jakobsdóttir, Dofri Hermannsson og Magn-
ús Árni Magnússon.
Æfingar á Safnaranum
LEIKHÓPURINN Draumasmiðjan
hefur hafið æfíngar á leikgerð
Dofra Hermannssonar á skáldsög-
unni Safnarinn ( The Collector) eft-
ir John Fowles, en stefnt er að
frumsýningu laugardaginn 16. nóv-
ember í Höfðaborg í Hafnarhúsinu
í Reykjavík.
Aðstandendur sýningarinnar em
Björk Jakobsdóttir og Dofri Her-
mannsson, sem fara með hlutverk
Ferdinands Clegg og Miröndu,
Gunnar Gunnsteinsson er leikstjóri,
María Ólafsdóttir búningahönnuður,
Anna Jóa myndlistarmaður hannar
leikmynd og Magnús Ámi Magnús-
son sem sér um almannatengsl.
„Höfundurinn John Fowles og
skáldsagan Safnarinn em sjálfsagt
mörgum kunn þar eð bókin hefur
verið valbók í enskudeildum margra
framhaldsskóla landsins. Hún er
sálfræðitryllir um ungan mann sem
er ástríðufullur fiðrildasafnari.
Hann vinnur mikla peninga í lottói,
kaupir stórt hús í útjaðri Lundúna
og notar það til að halda fanginni
stúlkunni sem hann elskar og hefur
numið á brott. Það hefur ófyrirsjá-
anlegar afleiðingar.
Á áttunda áratugnum var gerð
kvikmynd eftir sögunni með Ter-
ence Stamp í aðalhlutverki og náði
hún nokkmm vinsældum.
Leikgerð Dofra hefur þegar hlot-
ið samþykki höfundarins og mun
vera eina leikgerðin sem slíka náð
hefur hlotið fyrir augum hans þó
fleiri hafí verið um hituna,“ segir í
kynningu.
Ljóðaupp-
lestur í
Gerðarsafni
UÓÐAUPPLESTUR verður í kaffi-
stofu Gerðarsafns, fimmtudaginn
24. október milli kl. 17 og 18.
Þessi skáld lesa úr verkum sín-
um; Eyvindur P. Eiríksson, Sigríður
Vilhjálmsdóttir og Steinþór Jó-
hannsson.
Allir velkomnir.
.....----------
Út í vorið
á Laugar-
bakka
KARL AK V ARTETTINN Út í
vorið heldur söngtónleika í Ás-
byrgi á Laugarbakka I Miðfirði
föstudaginn 25. október kl. 21
og laugardaginn 26. október kl.
15 í samvinnu við Kaffi Krók í
Kaffi Króki á Sauðárkróki.
Kvartettinn skipa þeir Einar
Clausen, Halldór Torfason, Þor-
valdur Friðriksson og Ásgeir
Böðvarsson sem allir hafa verið
félagar í Kór Langholtskirkju.
Við hyóðfærið er Bjarni Þ. Jóna-
tansson sem jafnframt er aðal-
þjálfari og leiðbeinandi kvart-
ettsins. Bjarni starfar sem píanó-
kennari og organisti í Reykjavík
og hefur starfað með fjölda ein-
söngvara og kóra.
„Efnisskráin mótast mjög af
þeirri hefð sem ríkti meðal ís-
lenskra karlakvartetta fyrr á
öldinni og hefur einkum verið
sótt í sjóði Leikbræðra og MA-
kvartettsins. Þar er einnig að
finna dæmi um útsetningar Carls
Billich, sem hann gerði fyrir
MA-kvartettinn, á sígildum perl-
um eftir Schubert og vinsælum
dægurlögum fyrri ára. Þá hefur
Bjarni Þór Jónatansson útsett lög
fyrir kvartettinn og verða nokk-
ur þeirra flutt á tónleikunum.
Lög Bellmanns er einnig að finna
á efnisskránni og loks má nefna
útsetningar Magnúsar Ingimars-
sonar á lögum sem vom vinsæl
fyrir nokkmm áratugum. En alls
hefur kvartettinn rúmlega 50 lög
á efnisskránni og verða um 20
þeirra flutt á tónleikunum að
þessu sinni,“ segir í kynningu.
Kvartettinn var stofnaður í
október 1992, síðan hefur kvart-
ettinn haldið tónleika víða, sömu-
leiðis hefur hann oft komið fram
á lokuðum samkomum og í út-
varpi og Ríkissjónvarpinu.
Viðburðarík ævisaga
KYIKMYNPIR
Iláskólabíó
Kvikmy ndahátíð
Háskólabíós og DV
FRANKIE STJÖRNUGLIT-
„Frankie Starlight" ★ ★ Vt
Leikstjóri: Michael Lindsay-Hogg. Byggð á
bók Chet Raymos, „The Dork of Cork“.
Aðalhlutverk: Corban Walkcr, Alan Pen-
tony, Gabriel Byrne, Ann Parillaud, Matt
Dillon. Pandora. 1996.
FRANKIE stjörnuglit er ekki ein
af hetjum Stjömustríðsmyndanna
heldur dvergur sem í samnefndri
mynd Michael Lindsay-Hogg skrifar
ævisögu móður sinnar og verður tals-
vert frægur útá það. Um leið er sú
saga hans rakin með endurliti og er
hún býsna undarleg og myndin um
leið svolítið tætingsleg vegna frásögu-
háttarins. Ann Parillaud leikur móð-
urina og fær lítið að gera nema horfa
döprum augum á mannlífíð eftir að
lítillega gölluð forspárgáfa hennar
hefur kostað föður hennar lífíð í lok
seinni heimsstyijaldarinnar. Hún fer
með herskipi eftir stríðið í vesturveg
en lendir á írlandi og fæðir son sem
verður dvergurinn Frankie stjöm-
uglit, sögumaður myndarinnar. Góð-
viljaður og kvæntur tollafgreiðslu-
maður hefur þá séð aumur á henni
og þau orðið ástfangin en unglings-
dóttir tollarans kemur að þeim í rúm-
inu og verður aldrei söm eftir. Tollar-
inn hverfur úr lífí þeirra mæðgina en
ungur Ameríkani tekur þau með sér
vestur um haf og...
Það er ekki hægt að segja að líf
þeirra mæðgina sé viðburðalítið. Sag-
an fer raunar ótrúlegustu krókaleiðir
að takmarki sínu. Hún er brotin upp
með atriðum úr samtímanum þegar
dvergurinn er kominn á fullorðinsár
og er enn að greiða úr lífí sínu og
kannski komast í sátt við það á endan-
um. Sú ágæta mynd Vinstri fóturinn
kemur upp í hugann en myndir þess-
ar gerast báðar á írlandi og lýsa svip-
uðu sálarstríði listamanna sem eru
fangelsaðir af líkama sínum þótt
Vinstri fóturinn hafi verið mun burð-
armeira verk. Leikstjóri Frankie
stjömuglits, Lindsay-Hogg, gerir
mynd sína á hjartnæmum og angur-
værum nótum með léttu yfírbragði
og snert af fortíðarþrá minningafrá-
sagna og þótt margt sé heillandi við
myndina er hún slitrótt í heildina.
Móðirin, sem Parillaud leikur,
verður aldrei neitt meira en dular-
full huldukona á skjön við umhverfi
sitt hvar sem hún er. Hún binst ekki
tilfinningaböndum. Gabriel Byrne
gerir margt gott sem tollarinn og
kennir Frankie hinum unga á himin-
tunglin en dettur útúr myndinni án
þess frá því sé gengið nægilega vel.
Matt Dillon er fremur vitgrannur
Ameríkani og er saga hans einnig
endaslepp. Uppúr stendur saga
dvergsins en hann er frábærlega vel
leikinn af Corban Walker (eldri) og
Alan Pentony (yngri). Þótt móðir
hans bindist ekki tilfinningaböndum
er það nokkuð sem hann á mjög
auðvelt með þegar hann er ungur.
Vinskapurinn sem hann mætir er
glitið sem lýsir upp þessa mynd.
Arnaldur Indriðason
KARLAKVARTETTINN Út í vorið, Einar Clausen, Halldór Torfa-
son, Þorvaldur Friðriksson og Ásgeir Böðvarsson sem allir hafa
verið félagar í Kór Langholtskirkju.