Morgunblaðið - 27.10.1996, Side 10

10 E SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
INNAN VEGGJA HEIMILISINS
Hvernig
á að bera
vínið
fram?
1 BOTNFALL
myndast í góðum vínum þegar þau
eldast og er gæðamerki. Það er í
sjálfu sér ekkert slæmt eða vont að
drekka botnfallið og ástæðurnar að
baki því að menn reyna að losna við það eru fyrst og
fremst fagurfræðilegar.
2 VÍNIER UMHELLT
til þess að losna við botnfall. Það er gert varlega og
við góða birtu þangað til að botnfallið er eitt eftir.
Einnig er gott að láta vínið anda í nokkra klukkutíma
þótt áhrifaríkara sé að umhella því þá nær vínið að
drekka í sig svo mikið súrefni. Þetta á yfirleitt við um
öflug vín og ung, til dæmis Bordeaux- og Rhóne-vín
eða Cabemet Sauvignon frá Ástralíu, Chíle og
Kalifomíu.
3 ÓDÝRT HVÍTVÍN
nýtur sín best við 4-5 gráður því vín missir karakter
sinn við mikla kælingu.
4 BRAGÐM3NNIRAUÐVÍN
em ágæt við 8-10 gráður en best er að bera aðrar
gerðir fram við 18 gráður. Hitastig vínsins hækkar
um eina gráðu á mínútu þar til það nær stofuhita.
Þama er ekki átt við hitann í íslenskum stofum sem
getur farið upp í 25 gráður og gerir rauðvín flöt og
leiðinleg. Eftir því sem þau em kaldari kemur sýra
vínsins og tannin betur í ljós þannig að ung rauðvín
verða skarpari og harðari. Létt rauðvín eins og
Beaujolais eða Valpolicella má bera fram svöl,
kannski aðeins ofan við ísskápshita, við 7-8 gráður.
s SÆTVÍN
og freyðandi á að bera fram 5 gráðu heit.
6 EKKIFYLLA
stór rauðvínglös meira en að einum þriðja, ef mark-
miðið er að njóta vínsins, annars opnar vínið sig ekki.
7 SKOLIÐ GLÖSIN
vel í sjóðandi heitu vatni og þurrkið vel eða í upp-
þvottavél án þess að nota þvottaefni. Vínglas sem
staðið hefur inni í skáp eða verið geymt í pappakassa
getur borið bragðkeim af umhveríi sínu og því fer
best á því að þvo það vel fyrir notkun. Notið helst
ekki uppþvottalög.
8 SÚLFA-EFNIEYÐILEGGJA
fyssandi vín og því ber að skola kampavínsglösin
rækilega fyrir notkun svo vínið verði ekki flatt um
leið.
KIR royal
fæst nú tilbúið
á flösku.
FÓLK innbyrðir auðvitað mismikið
magn af víni en þegar keypt er mn
fyrir veislu má hafa eftirfarandi í huga.
Ef ætlunin er að bjóða gestina velkom-
na með glasi af freyðandi víni er ágætt
að miða við að hver flaska dugi fyrir
sex manns, nema gert sé ráð fyrir ábót.
Sé svo er miðað við fjóra eða fímm um
Hversu mikið
á að kaupa?
hverja flösku. Undir borðum má reikna
með hálfri til einni vínflösku á mann.
Þetta fer hins vegar alfarið eftir lengd
máltíðarinnar og hversu vel menn vilja
veita. Ef réttirnir eru 5-6 og máltíðin
stendur frá 8-1 er ekki óeðlilegt að
miða innkaupin við eina flösku á mann
en ef einn pottréttur er á
matseðlinum horfir málið auðvitað allt
öðruvísi við.
Slátur Og
Mouton-Rothschild
SÁ SIÐUR að bjóða upp á sterka og
sæta fordrykki á undan mat hefur
verið galli á vínmenningu hér og í
mörgum nágrannaríkjum. Kokteil-
ar og sterkir drykkir á borð við viskí eða
eitthvað þess háttar eru ekki ákjósanlegir
sem fordrykkir því þeir deyfa bragðskynið.
Að mínu mati jafnast ekkert á við ískalt,
skraufþurrt kampavín, það er brut, eða
þurrt sjerrí sem að mínu mati er mjög fág-
aður og góður fordrykkur. Það verður hins
vegar að gæta þess að kaupa ljóst og þurrt
fino sjerrí og bera það fram ískalt.
Ef menn vilja eitthvað sætara er betra
að velja einhvem klassískan fordrykk á
borð við kir royal, sem er kampavín eða
freyðivín með blöndu af cassis út í, eða kir;
hvítvín með slettu af cassis. Nú er meira að
segja hægt að kaupa tilbúið kir á flösku frá
framleiðandanum sem byrjaði með þennan
drykk í upphafi.
Annars er gott að setja slettu af sætum
líkjör út í kampavín, grand marnier eða
cointreau.
Þegar menn velta því fyrir sér hvaða vín
á að bera fram með matnum eru nokkur
atriði sem hafa ber í huga. f fyrsta lagi þarf
að gæta þess að vínið sé í samræmi við
matinn bæði hvað varðar bragð og gæði.
Hin sígilda regla er hvítt með forrétt-
inum, rautt með aðalréttinum og sætt
vín á eftir. En þetta getur fólk teygt og
beygt eftir smekk og því sem á borðum er.
Vilji menn brjóta reglurnar og bera fram
hvítvín með kjötrétti og rauðvín með fiski
verður að leggja einhverja hugsun í það.
Norðmenn hafa til dæmis orðið að athlægi
um alla Evrópu fyrir að borða þorsk með
rauðvíni!
Tanninið í rauðvíni á yfirleitt illa við fisk
og ung sýrumikil vín fara ekki vel með
kjöti. Að ekki sé minnst á hinn sjónræna
þátt; fallega blóðrauða steik með fagur-
rauðu víni og fölgrænt hvítvín með ljósum
fiskrétti.
Með kalkúni, kjúklingi og aliönd er hins
vegar mjög auðvelt að bera fram hvítvín,
sérstaklega eikuð Chardonnay-vín,
Vínmenning Islendinga hefur
tekið nokkrum stakkaskiptum
á undanförnum árum og ýmsir
siðir farnir að ryðja sér til
rúms í kjölfar annarra
drykkjuvenja. Slegið var á
þráðinn til Steingríms
Sigurgeirssonar,
smekkmanns á mat og vín,
og hann beðinn að ráðleggja
lesendum.
Búrgúndar-vín og ýmis afbrigði af ástr-
ölskum, kalifornískum og chíleskum
vínum. Og ef fólk vill rautt vín með fiski er
yfirleitt mælt með yngri og léttari
rauðvínum, til dæmis Beaujolais eða þá
mildu Rioja-víni, sem er það besta sem
fæst með góðum saltfískréttum.
Því má heldur ekki gleyma að gæði
vínsins verða að vera í samræmi við hversu
mikið er lagt í máltíðina og því ekki mildl
glóra í því að eyða hálfum degi í eldhúsinu
og bjóða síðan óæðri gerðir víns til drykkj-
ar. Hvað þá að splæsa í flösku af Mouton-
Rothschild með slátrinu.
Loks má benda á að hafa ekki of miklar
sveiflur í gæðum vfnsins milli rétta.
Engum kemur til hugar að bera fram
hrökkbrauð á undan rjúpu og því best að
hafa svolitla stígandi og gæta þess að hvert
skref sé ánægjulegt fyrir munn og maga.
Rauðvín á ekki vel við austurlenskan mat,
það er indverskan, tælenskan eða kín-
verskan, því kryddið dregur ekki fram það
besta í rauðvíninu. Það er til fjöldi tegunda
af hvítvíni sem hentar vel með þessari
matargerð, til dæmis Gewurzframiner frá
Elsass og Chardonnay-vín frá Ástralíu.
Edik fer
yfirleitt ekki
vel með víni
og því verður
að passa upp á
hlutföllin þeg-
Steingrímur
Sigurgeirsson
ar salat er borið fram með matnum. Mér
finnst betra að gera vinaigrettuna eins og
venjulega og nota balsam eða sjerrí edik en
fara varlega með það. Sítróna á ekkert bet-
ur við vínið.
í Frakklandi er salatið borið fram sér og
þá teygja menn sig kannski bara í vatnið á
meðan. Þeir passa sig vel á edikinu í
matargerð en edik er komið svolítið í tísku
hérna.
Nota má sem þumalputtareglu að ítölsk
vín henta betur með ítölskum mat og í
klassískri, franskri matargerð er eðlilegast
að velja sígild frönsk vín með, sem eru í
sama takti.
Ef boðið er upp á ávexti eftir matinn er
eðlilegt að bera fram rauðvín með en ef
mjög bragðmiklir ostar eru á boðstólum er
ekki víst að það njóti sín til fulls. Með gorg-
onzóla eða rocquefort er betra að nota
sauterne vín eða púrtvín, sem ráða nánast
við alla osta. Hvítvín eiga ekki síður vel við
en þá frekar með einstökum tegundum, til
dæmis Elsass-vín með geitaosti. Gewurztr-
aminer á einnig mjög vel við muenster-ost,
sem byrjað er að selja hér.
Með eftirréttinum er ég sjálfur hrifn-
astur af sauteme, eða vínum í þeim anda.
Einnig má nota gott árgangspúrtvín og
góð sæt sjerrí úr moscatel-þrúgunni, eða
hreint Pedro Ximenes, sem mér finnst
reyndar aðeins of sætt.
Punkturinn yfir i-ið eftir góða máltíð og
til að aðstoða við meltinguna er auðvitað
cognac eða armagnac, sem er náskylt en
töluvert frábrugðið í stíl. Maltvískí á ekki
síður vel við og vilji menn vera svolítið
ítalskir kemur ekkert annað en grappa til
greina.
Svo eru þeir til sem vilja einhverja sæt-
ari drykki. Mér skilst að til séu vín fyrir
þeirra smekk líka.
Nýtt
ísskápslíf
VOPNAÐUR bílalakki og með styrkri hönd,
getur eigandi gamals og lúins ísskáps hæglega
breytt honum í helsta stássgrip eldhússins.
Bílalakk er til í tugum litaafbrigða og því
hægur leikur að færa ísskápinn í endumýjum
lífdaga.
ísskápar og frystikistur rispast með tím-
anum og af þeim verður æ minni prýði. Þá er
ekki víst að eigandinn hafi valið gripinn sjálfur
og alltaf verið sáttur við litinn. En á þessu má
auðveldlega ráða bót og dæmið sem hér er
tekið er af hvítum ísskáp með litlu frystihólfi,
sem ákveðið var að mála djúprauðan.
Hreinsið ísskápinn
Þvoið ísskápinn vel og vandlega, svo að öll
feiti og óhreinindi hverfi. Leysiefni eru áhrifa-
rík en venjuleg, fituleysandi þvottaefni kunna
einnig að nægja.
Fjarlægið höldur, lista og skilti af ísskápn-
um. Höldur og listar em yfirleitt límd á, svo
beita þarf kröftum við að ná þeim af. Gætið
þess að hreinsa lím og önnur óhreinindi undan
listunum og sjáið til þess að loftræsting sé góð
áður en hafist er handa.
Undirbúið málningarvinnuna
Sparslið í götin eftir skilti og höldur. Látið
þoma og pússið niður. Ef djúpar rispur eða
dældir em á ísskápnum er ráðlegt að sparsla
einnig í þær. Slípið allan ísskápinn með sand-
pappír. Þegar efsta lagið á ísskápnum hefur
verið slípað niður, er strokið yfir hann með
rökum klút, ekki með þvottaefni.
Áður en hafist er handa verður að breiða
hlífðarplast í kringum skápinn, á um það bil
3X3 metra gólfflöt, þvi málningin írist yfir
nokkuð svæði. Notið andlitsgrímu og gætið vel
ÞEGAR skilti og höldur hafa verið fjar-
Iægð, verður að sparsla í öll göt og
misfellur. Úðið málningunni á f þunnum
lögum. í fyrstu virðist útkoman skellótt
en en það lagast þegar lögunum íjölgar.
að loftræstingu. Þó
má ekki vera
trekkur, því þá
getur ryk og önnur
óhreinindi borist inn
og sest á nýmálaðan
flötinn.
Límið yfir lista og
lamir sem ekki á að
mála, og hyljið
ísskápinn að innan-
verðu svo að ekki
berist málning inn í
hann. Kynnið ykkur
hversu langt á að
halda málningar-
brúsanum frá flet-
inum og haldið þeirri
fjarlægð. Sé úðinn
of nálægt fletinum,
er hætt við að máln-
ingin fari í kekki. Ekki er þörf á að grunna
flötinn þar sem málningin binst vel fleti sem
hefur verið slípaður niður.
Málið ísskápinn
Þeir sem hafa ekki málað með úðabrúsa
ættu ef til vill að æfa sig á gömlum járn- eða
blikkplötum áður en þeir taka til við ísskápinn
N
í góðu lagi en
rispaður og óspenn-
andi f útliti.
Hristið úðabrúsann eins og sagt er fyrir um í
leiðbeiningum með honum, oftast þrjár mínút-
ur. Hrista verður brúsann í þann tíma í hvert
sinn sem hann hefur verið látinn standa, þó
ekki sé nema stutta stund. Þá er einnig
nauðsynlegt að hvolfa brúsanum og sprauta
þar til ekki úðast meiri málning úr honum,
áður en menn taka sér hlé.
Gott er að byrja ofan á ísskápnum eða á
hliðunum, þvi verði mönnum á mistök í upp-
hafi, eru þau ekki eins áberandi og á fram-
hliðinni. Flöturinn sem mála á, verður að vera
láréttur, annars er hætta á því að málningin
renni til. Þegar hurðin er máluð er best að
skrúfa hana af og leggja á gólfið. Kantana að
framanverðu má hins vegar mála lóðrétta, þar
sem flöturinn er svo lítill að nær engin hætta
er á að málningin renni til. Málningin harðnar
fljótt og skemmist ekki þótt máluð hlið hvíli á
trélistum á meðan hin hliðin er máluð.
Úðið málningunm hægt og rólega yfir
flötinn, í þunnu lagi. I fyrstu virðist málningin
skellótt en það lagast um leið og lögunum
fjölgar. Úðið málningunni ekki í þykkum og
þekjandi röndum, heldur jafnt og þétt yfir all-
an flötinn, í tví-eða þrígang. Reynið að komast
hjá því að taka ykkur hlé á meðan hver flötur
er málaður.
Látið málninguna harðna eins og sagt er
fyrir um á brúsanum, helst aðeins lengur.
Þegar hún er þurr, er strokið yfir flötinn með
mjúkum klút.
Mælið hvar höldurnar eiga að vera og borið
fyrir þeim í gegnum ísskápshurðina, einnig
plastið á innri hliðinni en reynið að komast hjá
því að bora í gegnum gúmmílistana. Þær
skrúfur sem fylgja með höldum eru yfirleitt of
stuttar og því þarf að kaupa nógu langar skrúf-
ur. Takið höldurnar með og mælið þykkt skáp-
hurðarinnar til öryggis, og kaupið ryðfríar
skrúfur.Þvoið ískápinn að innanverðu, skrúfið
höldur og hurðir á, komið ísskápnum fyrir,
stingið honum í samband og njótið árang-
ursins.
Endursagt úr Bo bedre.