Morgunblaðið - 27.10.1996, Blaðsíða 20

20 E SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
4
IWNAW VEGGJA HEIMILISIMS
Linoleum-plastdúkur-teppi-flísar-plast-parket-teppi-parket-linoleum
VERK nokkurra þátttakenda í íslandsmeistarakeppni í dúklagningu í fyrra. 1) Gólfdúkur í Aðalvideóleigunni. 2) í eldhúsi við Fagrahjalla.
3)Eldhúsgólf á Amarnesi. 4) Á tannlæknastofu. 5) Gólf í St. Jósepsspítala í Hafnarfirði.
Stefnan tekin
á lífrænu efnin
ENDURREISN linoleum og viðtæk-
ari útbreiðsla á parketi eru helstu
breytingarnar á íslenskum gólf-
efnamarkaði undanfarin ár að sögn
Tómasar Waage veggfóðrarameist-
ari. Segir Tómas tískusveiflur alls-
ráðandi á íslandi og að þróunin
hafi verið einhvern veginn þannig:
Ifinoleum-plastdúkur-teppi-flísar-
plast-parket-teppi-parket-linoleum,
í þessar röð.
„Teppi hafa verið á hröðu undan-
haldi og á undanförnum árum hefur
stefnan verið tekin á lífrænu efnin.
Þar ber auðvitað hæst linoleum-
dúkinn, sem er rúmlega 100 ára
gamalt efni,“ segir Tómas.
Forsaga hans er sú að seglagerð-
armaður nokkur var að reyna að
finna upp aðferð tii að vatnsþétta
segl á seglskipum og sauð það upp
■*tfr linoleum bætir hann við. „Við
það kom út skánarefni sem hægt
var að nýta í ýmsa hluti, svo sem
sjóhatta og olíukápur. Svo var byrj-
að að bæta út í korkmylsnu til fyll-
ingar og var þá var komið fyrirtaks
gólfefni.
Um aldamótin var svo byijað að
búa til mjóa linoleum-dregla í ýms-
um litum en sagið er sett út i til
þess að draga í sig litarefnið því
korkurinn gerir það ekki. Þetta var
síðan hrært saman, pressað í lengj-
ur, hengt upp og látið þorna og var
aðalgólfefnið um langt skeið, fyrir
utan lökkuð timburgólf og steinflís-
ar.
Dreglarnir voru notaðir eins og
teppi og í mörgum löndum lagði
fólk þá eftir miðjum gólfunum, til
dæmis Bretlandi þar sem dúknum
var rúllað upp og pakkað niður
þegar flutt var milli íbúða. Síðar
var farið að líma dúkinn niður og
lengi vel var hann helstur gólfefna
um víða veröld.“
Niðurlægingartímabilið
Niðurlægingatímabil gólfefn-
anna, líka linoleum-dúksins, hófst
sfðan þegar svokölluð undraefni
fóru að koma á markað milli 1950-
1960 segir Tómas.
„Þá komu á markað ræstiefni
sem átu upp fitu. Fólk bónaði dúk-
ana til þess að viðhalda fítunni í
þeim og bar á þar til gólfið var
orðið kolsvart því óhreinindin sett-
ust í bónið. Loks komst úr tísku
að bóna og fólk átti bara að skrúbba
í staðinn," segir Tómas.
„Eftir þetta skorpnaði dúkurinn,
harðnáði og eyðilagðist og loks þeg-
ar pinnahælarnir urðu móðins var
engu líkara en skotið hefði verið á
gólfin með vélbyssu. Fólk leit því
svo á að linoleum-dúkur væri hand-
ónýtt efni og sneri sér að plastinu."
Þegar plastiðnaðurinn hófst leit
fólk svo á að plast ætti að vera
allsráðandi og því urðu gólf úr því
efni allsráðandi líka, segir Tómas.
„Það hafði sína galla líka því plast
eltist nokkuð illa hér áður fyrr og
hafði tilhneigingu til þess að rýma
þannig að samskeyti opnuðust og
því voru miklar sveiflur í þessu sitt
Sérsmíðaðir rammar á
spegla og málverk.
Málverka- og myndainnrömmun.
Ljósmyndarammar. Málverkalampar.
Allt eftirþinni hugmynd!
Morgunblaðið/Þorkell
TÓMAS Waage sker út mynst-
ur í linoleum-dúk.
á hvað. Tískan réði öllu, ekki síst
hér á Islandi, og breytingar því
hraðar, frá linoleum, yfir í plastdúk,
þá teppi, svo flísar, yfír í einhveija
aðra dúka, þaðan í parket, aftur
teppi og loks linoleum-dúka aftur
núna,“ segir hann.
„Þegar linoleum-dúkurinn hlaut
uppreisn æru fyrir nokkrum árum
komst í tísku að munstra hann sem
leitt hefur til frekari útbreiðslu. í
eina tíð var venjan að líma gegn-
heilt parket á gólf, sem þurfti að
slípa og lakka og var því dýrt en
þótti fínna. Þegar samanlímt parket
skaut upp kollinum náði það síðan
fótfestu aftur og er þá um að ræða
parketbút sem límdur er ofan á
ódýrari viðartegund. Slíkt parket
er miklu ódýrara og einnig er ekki
jafnt hljóðbært milli hæða þótt
nokkuð glymji í gólfínu."
Gegnheilt „ekta“
Tómas segir sveiflur í því milli
ára hvaða viðartegund njóti hylli og
ráðist það til dæmis af litnum. „Eik-
in hefur alltaf verið óskaplega vinsæl
en ljósari viður, eins og álmur ýmiss
konar, var mjög vinsæll einu sinni.
Núna eru eikarefni og merba meira
áberandi. Parket-efni eru líka farin
að berast frá exótískari löndum, eins
og til dæmis Malasíu, og þvi heita
tegundimar ýmsum framandi efn-
um. Tilhneigingin virðist vera í átt
að dekkri tegundum og einnig hefur
tíðkast nokkuð að nota gegnheilt
parket án þess að lakka það en bera
á það olíu í staðinn. Það gefur dýpri
og mildari áferð og er ekki jafn
plastkennt ásýndar," segir Tómas.
Hann segir einnig aðspurður að þeg-
ar rætt sé um „ekta“ parket og
„óekta" sé verið að vísa til gegn-
heils parkets og þess samanlimda.
„Mýkt parketsins fer eftir viðar-
tegund en gæðamatið er óskaplegur
frumskógur. Ef bornar eru saman
tvær gerðir af parketi, báðar með
eikarspæni, er hann kannski þynnri
á annarri sem þolir þá minna álag.
Einnig getur lakkið spilað inn í þetta
líka og þá er komið yfír í verð-
flokka. Það má segja að ódýrara
parket þoli ekki jafn mikið og hið
sama má í raun segja almennt um
allt gólfefni, að verðflokkamir end-
urspegli gæðin.“
Tómas segir að korkflísar séu af
sama meiði og linoleum-dúkurinn
og að þær hafi skotið upp kollinum
þegar umræða hófst um vistvæn
efni. „Þegar fólk var orðið leitt á
teppum og allir þjáðust af rykmaura-
ofnæmi gekk mikil kork- og stein-
flísabylgja yfir. Tískan var jafnframt
með harðara og kaldara yfírbragði
því jafnframt var horfið úr plastinu
Allt fyrir GLUGGANN
Úrval, gæði, þjónusta.
✓ Trérimlagluggatjöld smíðuð eftir máli.
✓ Margar viðartegundir.
✓ Einnig 50 mm álrimlagluggatjöld.
✓ Mikið úrval lita.
pteabæF
Síðumúia 32 • Reykjavík • Sími: 553-1870 / 568-8770
Tjarnargötu 17 • Keflavík* Sími: 421-2061
Glerárgötu 34 • Akureyri • Sími: 462-6685
- kjarni málsins!
yfír í álið. Seinna náði mýktin yfír-
höndinni með linoleum og parketi
og jafnframt fór að bera á hlýrri
litum.“
Hann segir jafnframt að þegar
„steinflísafárið" var gengið yfír hafi
fólk áttað sig á einum ókösti. „Fúg-
umar em í eðli sínu gróft efni sem
gleypir í sig vatn og ef vatnið er
óhreint sígur það niður og svo þegar
það gufar upp verða óhreinindin
eftir. Því tíðkast það nú að klæða
herbergi, sem áður vom höfuðvígi
flísanna, eins og til dæmis baðher-
bergi, með gegnheilum vínil-dúkum
sem soðnir em saman í einn vatns-
heldan poka.“
Orari þróun hér
Þá segir Tómas að þróun í gólf-
efnaviðskiptum og í byggingariðn-
aði að mörgu leyti, sé miklu hrað-
ari hér en á meginlandinu. „Það er
ekki síst vegna þess að handverk
hér er á mun hærra plani en ann-
ars staðar þar sem gólfefni er víða
lagt á byggingarstigi og síðan ekki
söguna meir.“
Þá tíðkast nú að blanda saman
ólíkum gólfefnum og deila gólfflet-
inum niður með flísum, parketi og
teppum. „Þetta er ákaflega fallegt
og algengt í heimahúsi þar sem
fólk er með færri veggi og opið
rými.“
Loks segir Tómas að fyrir 40
árum hafi viðhorf handverksmanna
til viðskiptavina sinna verið annað
en í dag. „Meistarinn minn gamli
sagði við mig: „Þú verður að athuga
að það er trúnaðarstarf að vinna
inni á heimili fólks. Þú ert með
aleigu þess og umhverfi í höndunum
og átt því að sýna því virðingu.
Með þessum hugsunarhætti fór
maður inn í húsin. Núna aftur á
móti snýst allt um hver býður best
og lægst og þetta samband hefur
því glatast."
Úfihurðir
gluggar
Bíldshöföa 18 s: 5678-100,
fax: 567 9080
Vélavinnum fyrir
einstaklinga og
fyrirtæki.
C
4;
4
C
<
<
i
I
c
i
i
C
i
i
i
i
i
i