Morgunblaðið - 29.10.1996, Síða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 29. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Kalda stríðið
á Islandi
VIÐKVÆÐIÐ
„Kalda stríðinu er lok-
ið„ heyrist gjarnan úr
herbúðum fyrrverandi
félagsbræðra
kommúnistaflokks
Sovétríkjanna hér á
landi. Spennan milli
vestrænna lýðræðis-
þjóða og Sovétríkj-
anna slaknaði og
hvarf með hruni kom-
múnismans í Sovét-
ríkjunum og leppríkj-
um þeirra, þótt áhrif
kommúnista í lepp-
ríkjunum séu enn ríkj-
andi í sumum þeirra
svo sem í Rúmeníu.
Fjörutíu ára heilaþvottur og and-
menningarbarátta flokksklíkanna
í þessum löndum hverfur ekki í
einni svipan, þótt lýðræðisformi sé
komið á að nafninu til. En vissu-
lega hefur slaknað á spennunni,
fyrst og fremst vegna þess að
miðstjóm heimskommúnismans í
Moskvu er hrunin, en þaðan var
stefnan mótuð í leppríkjunum og
leppflokkum kommúnista á Vest-
urlöndum. Hið beina húsbóndavald
er hrunið en mótunarvald hug-
myndafræðanna er enn við lýði.
Þeir sem ánetjauðust hugmynda-
fræðum marx-lenínismans og unnu
að valdatöku kommúnista sam-
kvæmt leiðbeiningum Stalíns um
áratuga skeið, losna ekki auðveld-
lega úr því þéttofna lyganeti.
Um hálfrar aldar skeið var
flokki kommúnista, Sameiningar-
flokki alþýðu, og Alþýðubandalagi
stjómað hér á landi frá aðalstöðv-
um kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna. Með opnun skjalasafna sové-
skra stofnana, sem mótuðu tengsl-
in við bræðraflokkana erlendis,
koma skýrt í Ijós þau nánu tengsl
og~ stjórn sovéskra aðila á íslenska
bræðraflokknum sem gekk undir
ýmsum nöfnum.
Þeir sem réðu stefnumótun þess
flokks gengu erinda ríkisstjómar
Sovétríkjanna beint og óbeint og
hlutu aðstoð og stuðning bæði í
formi fjárstuðnings og „heilsu-
gæslu“, ferðalaga um dýrðarríkið
og einkar hlýlegs viðmóts gestgjaf-
anna.
íslenskir sósíalistar
- eins og þeir vilja láta
nefna sig - og forustu-
menn þeirra voru
ánetjaðir og trúðu á
framkvæmd vísinda-
legs sósíalisma á ís-
landi. Stefna þeirra í
þjóðfélagsmálum -
var hin eina rétta og
öllu var fórnandi fyrir
framgang stefnunnar.
Þeir unnu dyggilega
að þessum áformum,
með baráttu fyrir al-
gjörri valdatöku um-
boðsmanna ríkis-
stjómar Sovétríkj-
anna.
í þessari baráttu var allt leyfi-
legt, svik, lygar og mútur. Tilgang-
urinn var að rústa gjörsamlega
íslenskt borgaralegt þjóðfélags-
Húsbóndavaldið í
austri er hrunið, segir
Siglaugur Brynleifs-
son, en mótunarvald
hugmyndafræðanna er
enn við lýði.
form, gera það óvirkt og rústa það
efnahagslega auk þess að stunda
innrætingarherferð innan skóla-
kerfis og fjölmiðla, einkum ríkis-
fjölmiðla.
Á efnahagssviðinu var sú stefna
ástunduð að ná tangarhaldi á
verkalýðsfélögum og beita þeim
eftir hentisemi í þjónustu flokksins
og um leið að leitast við að auka
hér dýrtíð, sem varð forsenda frek-
ari verkfalla.
Þessi saga íslenskrar verkalýðs-
baráttu og á síðari áram opinberra
starfsmanna, eyðilagði grandvöll
hagkerfisins í formi óðaverðbólgu
og hrans verðmiðilsins. Eins og
allir vita þrífst og lifir kommúnísk
valdabarátta á eymd, óstjóm og
fátækt. Það kom að því að heiðar-
legir forystumenn innan verkalýðs-
hreyfingarinnar hvekktust á starf-
semi erindrekanna og neituðu sam-
Siglaugur
Brynleifsson
fylgdinni, aftur á móti létu opinber-
ir starfsmenn, reyndar naumur
meirihluti þeirra, ginnast, enda
búið að innræta fjölda þeirra eink-
um kennarann „kommakverið" og
skólakerfið orðið þannig að hug-
takið „menntun“ úr þeim mennta-
geira hlýtur að vera innan gæsa-
lappa.
Svo hrundu Sovétríkin, en Al-
þýðubandalagið virðist ekki fylli-
lega hafa áttað sig á hruninu, og
að þar með hrundi marx-lenínism-
inn og það háreista hrófatildur,
vísindalegur sósíalismi. Þeir hús-
bandahollu sameiningarsinnar
misstu sinn gamla húsbónda og
urðu að róa upp á eigin spýtur.
En orðalepparnir vora áfram þeir
sömu og áttin breyttist ekki, til-
gangurinn er eins og áður að
rústa íslenskt borgaralegt þjóðfé-
lagsform, sem þeir hata og vilja
feigt.
„Kalda stríðinu" er haldið
áfram, og keppikeflin eru ýmsar
stofnanir ríkisvaldsins, fyrst og
fremst skólakerfið. Baráttuhópur-
inn er: skólaðir marx-lenínistar
innan kennarastéttanna og höf-
undar heppilegra kennslubóka,
einkum í sögu og bókmenntum.
Aðferðirnar era innræting og for-
heimskunarherferð, fómarlömbin,
nemendur. Foreldrar og forráða-
menn nemenda ættu að kynna sér
„kennslubækur“ í mannkynsögu
og íslandssögu, t.d. Heimsbyggðin
I-II - Samferða um söguna -
Upprani nútímans - til þess að
átta sig á heilaþvottinum. í sögu
mótast kennslan af þræljörfuðum
marxískum kennisetningum en í
ýmsum öðram greinum af afstæð-
ishyggju - realitivisma.
Niðurkoðnun móðurmálskennsl-
unar markast af þessu og einnig
að því er virðist af of mörgum lítt
hæfum kennslukröftum, sem eiga
sjálfir í erfíðleikum með lesskilning
og tjáningu á móðurmálinu, eins
og kennsluárangur vottar. Konfús-
íus segir einhvers staðar: „Þegar
orðin glata merkingu sinni, tapar
þjóðin frelsi sínu“. Þetta er að
gerast hér á landi. og „cui bono“
- hveijum til goðs? Pólitískum
valdapoturam, sem lofa enn og
prísa sameignar-samfélög Austur-
Evrópu, samfélög lyga, svika og
fátæktar og beina enn vonaraug-
um til keimlikra samfélaga Norð-
ur-Kóreu, Kína og Kúbu og vilja
ólmir koma á svipuðu stjórnarfari
hér á landi. Og til þess þarf ís-
meygilegan áróður meðal væntan-
legra kjósenda.
Höfundur er rithöfundur.
Stöndum með strætó
MESTU breytingar
á Ieiðakerfi Strætis-
vagna Reykjavíkur í
rúman aldarfjórðung
voru gerðar um miðjan
ágúst sl. Leiðakerfið
sem gilti fram að þeim
breytingum hafði verið
óbreytt í meginatriðum
frá því um 1970 þegar
íbúar Reykjavíkur voru
um 80 þúsund talsins.
Mikið vatn hefur runn-
ið til sjávar á þeim
tíma, byggðin þanist
út og íbúum ijölgað um
fjórðung. Það var því
löngu tímabært að
leiðakerfi SVR yrði
endurskoðað frá grunni.
Bætt þjónusta
Leiðakerfisbreytingin var vand-
lega undirbúin af hálfu starfsmanna
SVR, í samvinnu við erlenda ráð-
gjafa, og hófst sú vinna snemma
árs 1995. Engum vafa er undirorp-
ið að breytingarnar hafa leitt til
verulega bættrar þjónustu á al-
menningssamgöngum í borginni í
veigamiklum atriðum. Þegar í upp-
hafi var ráðgert að margvíslegar
ábendingar og óskir kæmu frá við-
skiptavinum um það
sem betur mætti fara,
þegar um svo viðamikl-
ar breytingar var að
ræða. Ennfremur var
gert ráð fyrir að þegar
reynsla fengist af
breytingum kæmi
ýmislegt í ljós sem lag-
færa þyrfti, svo sem
skipulag umferðar á
einstökum stöðum í
borginni, akstursleiðir
og tímasetningar ein-
stakra leiða. Áætlað
hafði verið að safna
saman þessari reynslu
í vetur til að öll atriði
kæmu fram og rétt yrði
brugðist við í hverju tilviki.
Engum vafa er undir-
0
orpið, segir Arni
Þór Sigurðsson, að
breytingarnar hafa leitt
til verulega bættrar
þjónustu
Mælingar
í kjölfar neikvæðrar umræðu í
byijun september voru tveir trúnarð-
armenn vagnstjóra skipaðir í starfs-
hópinn sem unnið hefur að leiðakerf-
isbreytingunni, en fyrir í hópnum
voru fyórir núverandi og fyrrverandi
vagnstjórar auk verkefnisstjórans.
Þá voru gerðar fyrstu mælingar á
stundvísi vagna í kerfínu þann 11.
september, nokkru fyrr en áætlað
hafði verið. Niðurstöður úr þeirri
mælingu liggja nú fyrir og voru þær
mun betri en í svipaðri mælingu sl.
vor. Ljóst er að þörf er á ýmsum
breytingum en til að þær komi að
gagni er frekari athugana þörf. Þar
er m.a. um að ræða frekari tímamæl-
ingar, endurmat á aksturleiðum og
úrvinnslu úr ábendingum farþega
og vagnstjóra.
Samstaða
Stjóm SVR fjallaði um greinargerð
leiðakerfíshópsins þann 7. október sl.
Þar var einróma samþykkt bókun þar
sem stjómin lýsir ánægju með vinnu
hópsins og tekur undir meginniður-
stöður hans. Þar kemur m.a. fram
að á grundvelli mælinganna í septem-
ber sé ekki ráðlegt að grípa til tafar-
lausra breytinga á tímatöflum leiða-
Árni Þór
Sigurðsson
Eilífðin
og eilífa lífið
Dauðinn forræður fjörið þó
fyrr en varði þvi margur dó
hann er í nánd þó sjáist síst
sérhvem dag er hans
áhlaup víst.
Með þessum orðum
benti Hallgrímur Pét-
ursson okkur á að sjálf-
ur dauðinn væri ávallt
nálægur. Boðskapur
hans kristallaðist í því
að við ættum að vera
viðbúnir honum og bíða
hans kvíðalaust. Hann í
raun í kveðskap sínum
tók undir það með Moz-
art að dauðinn væri
bezti vinur mannsins,
eins og kom fram í bréfi
Mozarts til föður síns Leopolds eftir
að hann var orðinn dauðvona, og
ekkert nema dauðinn blasti við. Síðan
bætti hann við „og ég þakka guði
mínum fyrir að hafa veitt mér þá
hamingju á fá tækifæri til að læra
að þekkja dauðann sem er lykillinn
að okkar sönnu sælu.“ Við nútíma-
menn tökum vart undir þessa skoðun
Mozarts. Það er viðurkennt af guð-
fræðingum nútímans, að maðurinn í
Ódauðleikinn felur í sér
líf, segir Vigfús Þór
Árnason, í þessari fyrri
grein af tveimur.
dag reyni að flýja hugsun og verund
sjálfs dauðans. Dauðinn sé verundar-
þáttur sem við flýjum frá, viljum
ekki standa frammi fýrir. Hvað veld-
ur? Er þjáningin, píslargangan, iðr-
unin eitthvað sem horfíð er úr vitund
okkar?
Ef til vill eru orð Hallgríms fjarri
huga og hjarta, orðin er hann segir:
Iðmnartárin ættu vor
öll hér að væta lífsins spor
Gegnum dauðann með gleði og lyst
göngumvér þá í himnavist.
Þrátt fyrir það veit maðurinn það,
fram yfir aðrar lífverur að dauðinn
er óumflýjanlegur, og að hann á að-
eins stundina sem er, sem líður, minn-
inguna um daginn sem er liðinn og
vonina er lítur að morgundeginum.
En hvað er það þá sem við ótt-
umst, ýtum frá okkur, í hugsun og
gjörð í lífi og verund.
Eilíft líf - hinn kristilegi grunnur.
kerfísins. Hins vegar er hópnum falið
að vinna áfram að því að fylgjast
með leiðakerfinu, greina vandamál,
taka við ábendingum og óskum um
lagfæringar, ræða við vagnstjóra og
gera tillögur um heildstæðar breyt-
ingar á grundvelli þeirrar vinnu. Jafn-
framt leggur stjómin áherslu á að
vinnunni verði hraðað svo sem kostur
er. í samræmi við þessa niðurstöðu
verður upphaflegri áætlun um lag-
færingar á kerfinu fylgt og geta við-
skiptavinir vænst þess að þær taki
gildi svo fljótt sem verða má, síðla
vetrar eða í byijun næsta vors.
Hollusta, umhverfi
Strætisvagnar Reykjavíkur er
þjónustufyrirtæki við borgarbúa.
Mikilvægt er að allir leggist á eitt
við að tryggja fyrsta flokks þjónustu
og ánægða viðskiptavini. Starfs-
menn fyrirtækisins hafa lagt sig ríkt
fram við að svo megi verða, þrátt
fyrir ófyrirsjáanlega hnökra á kerf-
inu og eiga þakkir skildar. Nú er
verkefni stjórnar, starfsmanna og
viðskiptavina í sameiningu að bæta
leiðakerfið enn frekar til þess að
treysta almenningssamgöngur í
borginni, sem eru í senn umhverfis:
vænn og nútímalegur ferðamáti. í
því felst framtíð fyrirtækisins og þar
með hagur þeirra sem við það starfa
og borgarbúa allra.
Höfundur er borgarfuUtrúi og
formaður stjórnar SVR.
Lítum fyrst að þeim
grunni sem við eigum í
kristinni trú. í þeirri
umfjöllun komum við
fljótt að hinu guðfræði-
lega hugtaki „Eskata-
logía“. Fræðin um hina
síðustu tíma. Hugleið-
ingar sem ávallt eru til
staðar, á sinn hátt má
skynja og skilja slíka
umfíöllun í kvikmynd-
inni vinsælu Independ-
ence.
Af hverju viljum við
helst ýta hugusninni um
dauðann frá, og _af
hveiju virðumst við ís-
lendingar eiga svo mjög
óljósar hugmyndir um
hvernig kristin trú felur í sér svar
við dauðanum.
Svo óljósar eru hugmyndir okkar
þar um, að þekktur útvarpsmaður
spurði nýlega prest einn, hvort krist-
in trú gerði ráð fyrir því að líf tæki
við af þessu, hinu jarðneska. Svarið
fól eðlilega það í sér að kjaminn í
kristinni trú væri að Jesú hefði gefið
okkur eilíft líf, sigrað sjálfan dauðann
með upprisu sinni á páskum.
Nemum staðar við „eskatalógíu"
kristinnar trúar. Það orð er dregið
að gríska orðinu eschatos sem þýða
má sem kenninguna um hina síðustu
hluti. Hún fjallar ekki aðeins um per-
sónur heldur við sjálfa söguna - sögu
mannsins.
Guð opinberar sig ekki aðeins í og
fyrir menn heldur í sjálfri sögunni
(Heilgeschichte). Mikilvægasta opin-
berunin kristallast þó í Guðssyninum
Jesú Kristi. Opinberunin á sér stað í
sögunni, og í opinberuðu orði Guðs.
Þar sem Guð er herra sögunnar.
Spámenn þeir er koma fram í
Gamla Testamentinu greindu frá því
að guð, guð ísraels hefði gripið inn
í söguna, guð hefði opinberað sig.
Það hafði bæði jákvæða og neikvæða
merkingu að áliti spámannsins.
Neikvæða af því lýðurinn, lýkur
Guðs hafði villst af vegi og þessvegna
segir m.a. í Amos 5, kapitula 18 vers.
„Vei þeim sem óska þess að dagur
Drottins komi. hvað skal yður dagur
Drottins? Hann er dimmur en ekki
bjartur."
Einnig koma fram hjá spámönnun-
um spádómurinn um komu Messías-
ar, sem leysa mun úr ánauð lýð sinn
ísrael. „Því að barn er oss fætt, son-
ur er oss gefinn Á hans herðum skal
höfðingjadómurinn hvíla“ ...
I andstöðu við önnur trúarbrögð
sem kenndu óljósar hugmyndir um
líf eftir dauðann, kennir kristin trú,
hið lifandi orð í Nýja Testamentinu
að heimurinn saga mannsins stefndi
ávallt að ákveðnu marki, markmiði,
sem „skaparinn hefði sett í öndverðu
og með lífí, dauða og upprisu sonar
síns í mannlegu eðli sýnt fram á þetta
takmark sitt.“
„Prédikun og líf kirkjunnar gekk
og gengur út á að laða fólk að þessu
takmarki, vígjast undir veldi Krists
og lifa þar svo sem limir líkama
hans.“ Þar eru nokkur dæmi nefnd
frá hinni helgu bók. Vér erum því
erindrekar Krists, eins og það væri
Guð, sem áminnti, þegar vér áminn-
um. Vér biðjum í Krists stað. Látið
sættast við guð. 2. Kor 5,20.
Eða vitið þér ekki, að allir vér, sem
skírðir erum til Krists.
Jesú, erum skírðir til dauða hans?
Vér erum því dánir og greftraðir með
honum í skíminni, til þess að lifa nýju
lífi, eins og Kristur var upp vakinn
frá dauðum fyrir dýrð föðurins. Róm.
6,3-4. Hegðið yður eigi eftir öld þess-
ari, heidur takið háttaskipti með end-
umýjung hugarfarsins, svo þér fáið
aðreyna, hver sé vilji guðs, hið góða,
fagra og fullkomna. Róm. 12,1-2.
Guð hefur upp vakið oss í Kristi
Jesú og búið oss stað í himinhæðum
með honum. Þannig vildi hann á kom-
andi öldum sýna hinn yfirgnæfandi
ríkdóm náðar sinnar með gæsku sinni
við oss í Kristi Jesú. Því að í náð
eruð þér hólpnir orðnir fyrir trú.
Höfundur er sóknarprestur í
Grafarvogsprestakalli.
Vigfús Þór
Árnason