Morgunblaðið - 29.10.1996, Qupperneq 44
44 ÞRIÐJUDAGUR 29. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Smáfólk
Maður veit aldrei hvað kann að Nei... í miðri æfingu hjá okkur
koma fyrir mann! fer úðarinn af stað ...
BREF
HL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
• Netfang: lauga@mbl.is
Andlegt
ofbeldi á börnum
í forsjárdeilum
Frá Helgu Dögg Sverrisdóttur:
í 63. gr. laga um vernd barna og
ungmenna segir svo: „Ef þeir sem
hafa barn eða ungmenni í sinni
umsjá misþyrma því andlega eða
líkamlega, þá varðar það varð-
haldi eða fangelsi allt að tveimur
árum nema þyngri refsing liggi
við lögum.“ Þegar ég las þessa
grein varð ég þungt hugsi. Hvern-
ig misþyrmum við börnum okkar
andlega? Hveijir meta það hvort
slíkt athæfi fer fram? í þessum
málum_ er misjafnt mannanna
mat. í forsjárdeilum er barni
gjarnan beitt sem góðu vopni á
það foreldri sem ekki er með barn-
ið. Oft er komið í veg fyrir sam-
vistir barns og foreldris. Það er
andlegt ofbeldi, kannski ekki
gróft, en ofbeldi. Barnið er jafnvel
svo ungt að það getur ekki tjáð
sig og er því háð ákvörðun þess
foreldris sem það dvelur hjá. Barn
tengist foreldrum sínum fyrstu tvö
árin og á þessi tengsl er klippt.
Tilgangur með slíku athæfi er trú-
legast að hafa áhrif á úrskurð
dómsvalda í forsjárdeilu. Hvað
getur foreldri beitt barni sínu á
þennan hátt lengi? Þegar forsjár-
mál eru komin í þennan farveg
er gífurlegt hatur, hefnd og dóm-
greindarleysi látið ráða ferðum.
Getur slík hegðun foreldris ekki
veitt barni alvarlegan skaða? Er
ekki varhugavert að ala á hatri,
hefnd og illgirni í umhverfi barns?
Hvenær finnst bajnaverndar-
nefndum komið nóg? í öllum mál-
um sem nefndin kemur að á hag-
ur barnsins að vera í fyrirrúmi.
Oft er rætt um að ekki sé gott
fyrir barn að skipta um umhverfi.
Þessi hugsun getur átt rétt á sér.
En!! Hversu langt á að ganga til
að gefa ofbeldisforeldrinú ný
tækifæri, barninu oftast í óhag.
Hafi foreldri sýnt hegðun í þá átt
að það sé að versla með barnið
og beiti því í skilnaðarmáli er
hættunni boðið heim.
Dómgreindarleysið er algert hjá
því foreldri og ábyrgðin hjá barna-
vemdarnefnd hafi verið til hennar
leitað. „Barnaverndarnefnd getur
beitt forsjársviptingu ef telja má
fullvíst að líkamlegri eða andlegri
heilsu barns eða þroska geti verið
hætta búin sökum þess að foreldr-
ar eru augljóslega vanhæfir að
fara með forsjá, ef heguðun for-
eldra er líkleg til að valda barni
alvarelgum skaða. (Tekið uppúr
fyrrgreindum lögum.)
Sjáist líkamlegur áverki á bami
er barnaverndamefnd í engum
vafa, en sé bamið beitt andlegu
ofbeldi, hvað þá? Foreldri sýnir
mikinn greindarskort og er líklegt
að valda barni alvarlegum skaða
með að hindra tengsl kynforeldris
og fjölskyldu þess. Getur barna-
verndarnefnd, dómstólar og aðrir
úrskurðaraðilar í forsjárdeilum
sætt sig við slíka hegðun í garð
barns? Eg spyr: Eru þessir annars
ágætu aðilar ekki oft að teygja
lopann ofbeldisforeldrinu til góða?
í grein minni hef ég kastað fram
mörgum spurningum. Ég bið þig,
lesandi góður, að íhuga þessi mál,
varla má búast við svörum. Hafi
foreldri beitt barni sínu sem vopni
við skilnað hefur það sýnt van-
hæfni sína. Það hefur sýnt slíka
hegðun að ég efast að það barn
komi til með að njóta þeirrar ástúð-
ar og þarfa sem æskilegt er. En
að sjálfsögðu skal liggja fyrir í riti
og gjörðum að þetta háttarlag
hafí átt sér stað. Mig grunar að í
nær öllum tilfellum sem slík mál
koma upp sé móðirin gerandinn.
Þá skýtur upp í koll minn. Skyldi
móðir upplifa missi barns öðruvísi
en faðir? Nei. Hafa barnaverndar-
nefndir meiri meðaumkun með
móður? Varla. Hagur bams er í
húfí. Vissulega getum við konur
misnotað það sem guð gaf okkur.
Brjóstin. En nokkuð skynsamar
konur vita að við samvistarslit
heldur engin kona nyölkinni. Til-
finningakerfið brestur, áhyggjur
hrannast upp, álag eykst, mjólkin
hverfur. En við erum konur! Við
getum leyft okkur að halda því
fram að við mjólkum hvað sem á
dynur, gott vopn í baráttunni um
barnið. Ekki satt!
Barnaverndarnefndir þurfa að
nýta þau úrræði sem lögin hafæ'
gefið þeim í ríkari mæli og grípa
inn í miklu fyrr, en nú er gert.
Afbrot er refsiverður verknaður,
misbeiting á barni er það líka.
HELGA DÖGG SVERRISDÓTTIR,
sjúkraliði og fjögurra
barna móðir, Dalvík.
Hvað skal segja? 50
Væri rétt að segja: Þetta er heldur ekki gott.
Svar: Danskættaða orðaröðin „heldur ekki“ þykir oft illa fara
á íslensku. Hér væri betra: Þetta er ekki heldur gott, eða: Þetta
er ekki gott heldur.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt f upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.