Morgunblaðið - 30.10.1996, Blaðsíða 6

6 C MIÐVIKUDAGUR 30. OKTÓBER 1996
MARKAÐIR
MORGUNBLAÐIÐ
Þorskur
Faxamarkaður
Fiskmarkaður
Hafnarfjarðar
Fiskmarkaður
Suðurnesja
Jl_
nr
Alls fóru 154,3 tonn af þorski um fiskmarkaðina þrjá hér syðra
í síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnarfjarðar fóru 61,8 tonn á
96,75 kr./kg. Um Faxamarkað fóru 25,0 tonn á 86,01 kr./kg
og um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 67,5 tonn á 110,68 kr./kg.
Af karfa voru seld 73,6 tonn, en ekkert á Faxamarkaði. í
Hafnarfirði á 84,74 kr. (13,41) og á 85,67 kr. (60,31) á Fiskm.
Suðurnesja. Af ufsa voru seld 60,1 tonn. í Hafnarfirði á 60,54
kr. (11,41), á Faxagarði á 60,04 kr. (0,61) og á 59,95 kr. hvert
kíló á Suðurnesjum (48,11). Af ýsu voru seld 60,3 tonn á
mörkuðunum þremur hér syðra og meðalverðið 100,34 kr./kg.
Kr,/kg
60
50
40::
30
Sept ________Oklób. 5n

Fiskverð ytra
Þorskur * ----------» Karfi earaaa»'> Ufsi
Eitt skip seldi afla sinn í Þýskalandi í síðustu viku. Björgúlfur EA 312 seldi
133,8 tonn á 102,70 kr./kg. Þar af voru 141,8 tonn af karfa á 115,21 kr./kg
og 1,2 tonn af ufsa á 59,27 kr./kg.
Eingöngu var seldur
fiskur úr gámum í
Bretlandi í síðustu
viku, samtals 328,7
tonn á 162,78 kr./kg.
Þar af voru 55,5
tonn af þorski seld
á 181,96 kr./kg.
Af ýsu voru seld
153,5 tonná 138,62
kr./kg, 33,6 tonn af
kola á 208,79 kr./kg
og 25,9 tonn af ufsa
á 126,65 kr./kg.
Erfðatæknin getur breytt
forsendunum í laxeldinu
^■■■■■■■■■■■■■■■■^■■^^* MIKLAR framfarir
Norðmenn búa sig undir SltSa'uS™™
tilkomu ofurlaxins °£ áratugum og nú
er unnt að breyta
erfðaeiginleikum plantna og dýra í því skyni að kalla fram aukinn
vöxt eða aðra eftirsóknarverða eiginleika. Að undanförnu hefur staðið
mikill styr um erfðafræðilega breyttar sojabaunir, sem Bandaríkjamenn
hafa sett á markað í Evrópu, en þrátt fyrir mótmælin er ekki líklegt,
að komið verði í veg fyrir þessa þróun. I Noregi er hún farin að valda
nokkrum áhyggjum meðal laxeldismanna en talið er, að innan tíu ára
verði ofurlaxinn svokallaði kominn á markað. Vex hann allt að sex
sinnum hraðar en annar lax og á hugsanlega eftir að gerbreyta öllum
forsendum í greininni.
Hvort sem mönnum líkar það
betur eða verr á erfðatæknin eftir
að hafa gífurleg áhrif á matvæla-
framleiðsluna á öllum sviðum. Er
hún raunar þegar komin til sög-
unnar í ýmsum jarðargróða án
þess að neytendur átti sig oft á
því og hún á einnig eftir að láta
til sín taka í griparæktuninni í
auknum mæli.
í Bretlandi hafa farið fram rann-
sóknir og tilraunir með ofurlaxinn
svokallaða en þar er um að ræða
arfbreyttan lax, sem vex margfalt
hraðar en náttúrulegur lax. Er
stefnt að því að hefja reglulega
framleiðslu á þessum risum og
búist við, að þeir komi á markað
eftir fimm til tíu ár.
Verða að vera með
Norskir laxeldismenn eru and-
vígir þessu „skrímsli", sem þeir
kalla svo, og svo er einnig með
alþjóðasamtök laxeldismanna. Þeir
gera sér þó grein fyrir, að takist
að vinna þessum fiski markað,
kann svo að fara að þeir neyðist
til að hefja ræktun hans líka.
„Við erum andvígir þessum fiski
vegna neytandans en kjósi fólk
heldur arfbreyttan Iax, sem yrði
þá vafalaust mjög ódýr, verðum
við að hugsa málið upp á nýtt,“
segir Tarald Sivertsen, formaður í
samtökum norskra laxeldismanna.
Aðrir frammámenn í norsku lax-
eldi, til dæmis Knut Altmann í
Finnmörk, taka svo djúpt í árinni
að segja, að ofurlaxinn geti alveg
kippt fótunum undan norska lax-
eldinu og því sé ekki um neitt
annað að ræða en vera með í rækt-
un hans frá byijun.
Fiskeldi
Norskir umhverfisverndarmenn
hafa illan bifur á arfbreytta laxin-
um og öðru slíku fikti og þeir benda
á, að oft fylgi því ýmsir kvillar.
Ekki er vitað hvernig því er háttað
með ofurlaxinn en komið hefur
fram við fyrri tilraunir með aukinn
vöxt í dýrum, að stundum leiðir
hann til vansköpunar.
Áhyggjur af villta laxinum
Margir hafa áhyggjur af því sem
gerðist ef þessi arbreytti lax slyppi
úr kvíunum og leitaði upp í árnar
en sumir telja, að kynblöndun við
venjulegan eldislax hafi nú þegar
dregið úr þrótti villtu laxastofn-
anna. Hefur það komið fram við
rannsóknir, að hegðunarmynstur
laxins í sumum norskum ám hefur
breyst og miklu meira er um sjúk-
dóma í honum og sníkjudýr en
áður var.
Til að koma í veg fyrir þetta
þarf líklega alveg nýja gerð af
kvíum eða þá að flytja allt eldið
upp á land en hugsanlega má einn-
ig sjá til þess, að ofurlaxinn sé
ófijór. Þá hefur einnig verið talað
um að búa svo um hnútana, að
laxinn drepist, sleppi hann úr
kvíunum. Það er unnt að gera með
því að breyta erfðaeiginleikum
hans þannig, að hann geti ekki lif-
að án einhvers tilbúins efnis í fóðr-
inu.
Það er ekki aðeins, að norskir
laxeldismenn hafi áhyggjur af
ofurlaxinum, heldur hefur líka
dregið bliku á loft á þeirra stærsta
markaðssvæði, sem er Evrópa og
sérstaklega Frakkland. Á síðasta
ári voru flutt inn til Frakklands
um 89.000 tonn af laxi og þar af
frá Noregi tæp 37.000 tonn. Eru
Norðmenn langstærstir í innflutn-
ingnum eins og sjá má á því, að
Bretar koma næstir með tæp
14.000 tonn.
Bandaríkjamenn
vilja stærri hlut
í þriðja sæti eru Bandaríkja-
menn með rúm 12.000 tonn en
þeir eru nú að undirbúa mikla sókn
í Frakklandi og í Evrópu fyrir Ala-
skalaxinn. Kynna þeir hann sér-
staklega sem villtan Iax og Ijóst
er, að margir taka hann fram yfir
eldislaxinn af þeim sökum.
Auk þessa er ekki útilokað, að
refsitollur verði settur á norskan
lax, sem fluttur er til Evrópusam-
bandsríkjanna, en Skotar og Irar
kærðu nýlega Norðmenn fyrir und-
irboð. Verði norska laxeldið fundið
sekt versnar um leið samkeppnis-
staða þess á Evrópumarkaði og
sagt er, að Bandaríkjamenn fylgist
grannt með þessu máli. Munu þeir
hafa fullan hug á að nýta sér þá
stöðu, sem upp kemur ef verðið á
norska laxinum verður hækkað
með refsitollum.
Eldi á Atlantshafslaxi
fer stöðugt vaxandi
Land 1995 1996’ % Breyting frá 1990 til ’96
Noregur 249.000 295.000 + 51
Bretland 72.000 80.000 + 118
írland 12.000 13.000 + 50
Færeyjar 8.000 15.000 - 33
ísland 3.000 3.000 + 50
Samtals í Evrópu 344.000 406.000 + 56
Kanada 32.000 34.000 + 256
Bandaríkin 17.000 17.000 + 467
Chile 62.000 85.000 + 520
Ástralía 6.000 6.000 + 100
Samtals í Atlantshafi ' Áætlað. 461.000 548.000 + 88
Þorskaflinn í helstu verstöðvum landsins í september 1996
í B

1995
Ráðstöfun botnfiskafla
í janúar-september 1995
Afli í tonnum, botnfiskur óslægður
M8 ALLUR AFLI Q þar af þorskur
Alm. ISndun |----wfflffl
107.764 /260.8451——P™0™
Vinnsluskip
16.093/75.544
Gámar I
913/18.998 *
Síglingar I
381/9.119 f
Þorskurinn
unninn í landi
RÁÐSTÖFUN botnfiskaflans það
sem af er þessu ári, hefur verið
með þeim hætti að um 258.000
tonnum hefur verið landað til
vinnslustöðva, en rúmlega
100.000 tonn hafa verið unnin
úti á sjó eða flutt óunnin utan.
Langmest af þorskinum fer til
vinnslu í landi, eða rúmlega
111.000 tonn og hefur það hlut-
fall aukizt frá sama tímabili á
síðasta ári. Afli af úthafskarfa
jókst verulega þetta tímabil í ár,
en mest af honum er unnið um
borð í togurunum. Þeir unnu nú
nærri 35.000 tonn af úthafskarfa
um borð en tæplega 14.000 tonn
voru unnin í landi. í báðum tilfell-
um er um tvöföldun að ræða frá
síðasta ári.
1996
Ráðstöfun botnfiskafla
í janúar-september 1996
Afli í tonnum, botnfiskur óslægður
1ALLUR AFLI |j þar af þorskur
Alm.löndun
111.342 /257.555
SAMTALS:
123.759/358.721
Vinnsluskip jMj
11.477/76.475 ^
Gámar I
845/21.472 ~
Siglingar I
94/3.118 1
Á SÍÐASTA ári voru um 104.000
tonn af botnfiskaflanum unnin
um borð í fiskiskipunum eða flutt
óunnin utan. Um 261.000 tonn
komu hins vegar til almennrar
löndunar, en lítilsháttar af því
magni var fiutt utan óunnið.
108.000 tonn af þorski komu til
almennrar löndunar, en 16.000
voru unnin um borð í togurunum.
Um 1.300 tonn voru flutt beint
utan í gámum eða skipum. Á
þessu ári nemur sá útflutningur
hins vegar aðeins rúmlega 900
tonnum. Karfinn og grálúðan
voru uppistaðan í sjóvinnslunni,
en alls voru um 44.000 tonn af
þessum tegundum fryst um borð.