Morgunblaðið - 05.11.1996, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 5. NÓVEMBER 1996
MENNTUN
MORGUNBLAÐIÐ
Sóknarhugur er ínnan
bandarískra háskóla
ÞORSTEINN Gunnarsson rektor
Háskólans á Akureyri (HA) undir-
ritaði nýlega á ferð sinni í Banda-
ríkjunum samstarfssamning um
rannsóknir og nemenda- og kenn-
araskipti við Háskólann við Monte-
rev Bay. Skólinn er næstyngstur
fylkisháskóla í Kaliforníu og var
stofnaður 1995. Ferð Þorsteins var
í boði Menningarstofnunar Banda-
ríkjanna og var tilgangur hennar
að kynna sér hvað efst væri á baugi
í háskólamenntun og þá einkum á
þeim sviðum sem snerta starfsemi
HA.
Samstarf við
heimskautastofnun
Margir háskólar sýndu áhuga á
samstarfi við HA auk heimskauta-
stofnunar í Dartmouth, en hún er
að undirbúa gerð margmiðlunar-
verkefnis um líf og starf Vilhjálms
Stefánssonar. Sýndu vísindamenn
stofnunarinnar einnig áhuga á sam-
starfi við væntanlega Stofnun Vil-
hjálms Stefánssonar á Akureyri um
gerð þessa verkefnis.
Þorsteinn sagði að mjög fróðlegt
hefði verið að kynna sér starfsemi
háskólanna, sem allir hefðu verið í
sóknarhug og haft skýra framtíðar-
sýn. „Þeir höfðu nákvæma mynd
af þörfum þess rrrarkaðar sem þeir
ætla sér að sinna. Til dæmis hafa
þeir mjög náið samstarf við atvinnu-
lífið og önnur skólastig s.s. héraðs-
háskóla og framhaldsskóla. Ég get
nefnt heimsókn mína til Oklahoma
en þar hefur háskólinn skipulagt
umfangsmikið fjarkennslukerfi sem
hin skólastigin geta nýtt sér. Einn-
ig vakti athygli mína sú mikla fjöl-
breytni sem almennt er í háskóla-
menntun í Bandaríkjunum. Skól-
arnir eru mjög meðvitaðir um þjón-
ustuhlutverk sitt og ------------
leggja mikla áherslu á
að þeir séu aðgengilegir
fyrir fólk á því svæði sem
þeim er ætlað að þjóna.“
Háskólinn á Akureyrí hefur gert samstarfs-
samning við háskóla í Kaliforníu og fleiri
eru í bígerð. Þorsteinn Gunnarsson rektor
sagði Hildi Friðriksdóttur frá árangurs-
ríkri ferð sinni um Bandaríkin nýlega.
Morgunblaðið/Kristján
ÞORSTEINN Gunnarsson rektor Háskólans á Akureyri segir
ferðina hafa verið gagnlega og opna nýja möguleika í samstarfi.
Kennd 140 tungumál
Þorsteinn sagði að nú þyrfti HA
að fylgja eftir þeim samstarfsmögu-
leikum sem opnuðust í heimsókn-
inni ekki síður en samningnum sem
gerður var við háskólann í Monte-
rey. „Bærinn Monterey er mikil
tungumálamiðstöð. Til dæmis er
bandaríska varnarmálaráðuneytið
þar með þjálfunarmiðstöð sína fyrir
tungumálakennslu og þar eru
kennd um 140 tungumál. Þarna er
einnig tungumálamiðstöð símafé-
Eru mjög með-
vitaðlr um
þjónustuhlut-
verk sitt
lagsins AT&T fyrir öll Bandaríkin
og allan heiminn ef svo ber undir.
Skólinn gerir þá kröfu til nemenda
sinna að þeir tali lýtalaust að
minnsta kosti tvö tungumál."
Háskólinn í Monterey varð til
þegar herstöðin Fort Ort, sem var
stærsta herstöð á Kyrrahafsströnd
Bandaríkjanna, var lögð niður. í
skóíanum eru 1.200 nemendur og
76 kennarar í fullu starfi, en spár
um nemendafjölda gera
ráð fyrir um 10.000 nem-
endum árið 2010. Skólinn
skiptist í fimm deildir,
þ.e. Iistir og tungumál,
félagsvísindi, menntunar-
fræði og fagnám (pro-
fessional studies, þ.m.t. alþjóðavið-
skipti), raunvísindi og tækni og
framhaldsnám.
Háskólakennarar afla
fjármagns
Þorsteinn segir að mikið sé byggt
á því að háskólakennarar geti aflað
skólanum fjár frá opinberum jafnt
sem einkaaðilum. „í gluggalausum
herbergjum eru haldnir fundir með
fjárfestum og verðbréfamiðlurum
um stórfjárfestingar í fyrirtækjum
í Silicon Valley, sem gætu skilað
umtalsverðu fé til háskólans til
frekari uppbyggingar."
Ein þeirra háskóladeilda sem
sýndu áhuga á nemenda- og
kennaraskiptum við HA var haf-
fræðideild sjávarútvegsskóla Was-
hington-háskóla (UW) í Seattle.
Haffræðideildin er ein af þremur
deildum sjávarútvegsskólans en
hinar eru sjávarútvegs-
deild og hafréttardeild.
Sagði Þorsteinn samstarf
við þessar tvær deildir
einnig koma til greina.
Innan haffræðideildar
sérsvið s.s. lífræn,
Háskólarnir
eiga samstarf
við önnur
skólastig
eru sérsvið s.s.
efnafræðileg, jarðvísindaleg og eðl-
isfræðileg. „Haffræðideildin er ein-
staklega vel búin rannsóknartækj-
um og aðstöðu. Til dæmis rekur
hún 90 metra langt hafrannsókna-
skip sem er nýtt í 45 daga á ári
fyrir kennslu stúdenta. Þess utan
er það gert út allt árið til rann-
sókna víða á heimshöfunum," sagði
Þorsteinn.
Innan UW er einnig kennara-
skóli sem sýnt hefur áhuga á sam-
starfi við HA og þá einkum hvað
varðar nemenda- og kennaraskipti.
Þá segir hann að rætt hafi verið
um hugsanlegt samstarf við hjúkr-
unarskóla sem starfar við UW, en
það muni þó bíða betri tíma.
Ráðgjöf fyrir starfandi
hjúkrunarfræðinga
Fleiri skólar í öðrum fylkjum
sýndu áhuga á samstarfi við HA,
s.s. hjúkrunardeild fylkisháskólans
í Montana (MSU), en þar eru 600
nemendur við nám. „Deildin kennir
bæði til BSN (Bachelor of Science
Nursing) og MSN prófs. í því síðar-
nefnda er lögð mikil áhersla á starf
hjúkrunarfræðinga á stijálbýlum
svæðum. Deildin rekur einnig um-
fangsmikla ráðgjöf fyrir starfandi
hjúkrunarfræðinga með tölvusam-
skiptum, Virtual Medical Center,
sem bjargar ekki aðeins mannslíf-
um í Montana heldur í fjarlægum
löndum eins og Kína. Þessi deild
hefur mikinn áhuga á að tengjast
heilbrigðisdeild HA með kennara-
og nemendaskipti í huga. Sömuleið-
is hefur viðskiptadeild MSU, sem
sérhæfir sig í bókhaldi, fjármálum,
stjórnun og markaðsfræðum, áhuga
á samstarfi en skoða þarf tilhögun
þess nánar,“ sagði Þorsteinn.
í ferð sinni heimsótti Þorsteinn
einnig menntamálaráðuneytið og
Bandaríkjaþing. Segir hann að
þingmenn hafi miklar áhyggjur af
umtalsverðum hækkunum skóla-
gjalda sem verða árlega í háskólum.
Margir þingmenn hafa hvatt til
aukins samstarfs á milli háskóla
og fyrirtækja og þá sérstaklega til
að styrkja atvinnulíf á þeim svæð-
um þar sem háskólar starfa. Þá
hefur 'þingið sett lagaákvæði um
fjárhagsaðstoð við stúdenta í
„Higher Education Act“
én þar er bæði gert ráð
fyrir styrkja- og lánakerfi
fyrir stúdenta. Einnig er
verið að endurskoða lögin
um háskólamenntun með
það fyrir augum að ein-
falda þau og ef til vill að efla
styrkja- og lánakerfi fyrir náms-
merin.
í menntamálaráðuneytinu er
starfandi sjóður sem á að örva
umbætur í háskólum og hefur hann
yfir að ráða um fimm milljónum
dollara á ári. „Mjög hörð sam-
keppni ríkir um Ijármagnið og inn-
an við 5% upphaflegra umsækjenda
fá styrki úr sjóðnum," sagði Þor-
steinn Gunnarsson að lokum.
Ný aðferð við nemendur með hegðunarvandamál innan kanadísks skóla
Gerbreyttir nemendur
sem lært hafa trúðastörf
SKÓLAYFIRVÖLD í einu af út-
hverfum Torontoborgar í Kanada,
Etobicoke, hafa komið á fót áætlun
þar sem unglingar, sem gert hefur
verið að hverfa úr skóla tímabund-
ið vegna hegðunarvandamála, fá
að læra til trúðs jafnframt nám-
inu. í blaðinu The Globe and Mnil
segir að skólastjórnendur hafi ver-
ið vantrúaðir í fyrstu á nytsemi
hugmyndarinnar en reynslan hafi
verið einstaklega góð.
Stjórnandi og frumkvöðull
áætlunarinnar, Lynn Zammitt,
fékk upprunalega góðgerðastofn-
un til að greiða kostnaðinn við
að hrinda hugmyndinni í fram-
kvæmd. Hún segir að nokkrir
skólastjórar hafi fljótlega hringt
í sig og vart átt orð til að lýsa
ánægju sinni. Einn þeirra sagðist
hafa hitt fyrrverandi skólaskelfi
á lóðinni þar sem hann var að
skemmta börnum úr yngstu
bekkjardeildum með því að búa
til eftirlíkingar af dýrum með
gúmmíblöðrum.
Nokkrir þátttakendur í fyrsta
útskriftarhóp Stjörnutrúðanna
(Classy Clowns), eins og áætlunin
er nefnd, voru nýlega fengnir til
að skemmta hóp þar sem meðal
annars voru nokkrir skólastjórn-
endur sem á sinum tíma höfðu
neyðst til að reka stjörnurnar úr
skóla vegna óláta. Viðtökurnar
voru frábærar og nú hafa nem-
endurnir ákveðið að reyna að
vinna til verðlauna sem kennd eru
við hertogann af Edinborg og
veitt eru þeim sem skara fram úr
í frumkvæði, tileinkun nýrrar
kunnáttu, sjálfboðaliðsstarfi og
líkamsþjálfun.
Zammitt er kennari en ekki
lengur í fullu starfi. Hún kennir
nemendum í hverfinu sem reknir
hafa verið tímabundið úr skóla
og er markmiðið að reyna að
tryggja að þeir dragist ekki aftur
úr í náminu. Unglingunum er
einnig kennt að hafa taumhald á
reiði sinni og aðferðir til að forð-
ast harkalega árekstra við annað
fólk.
Barb Bennett, sem er trúður
að atvinnu, bauðst ásamt starfs-
bróður sínum til að kenna ungl-
ingunum og var haldið tveggja
mánaða námskeið fyrir 10 þeirra
eftir hefðbundinn skólatíma. Sex
þraukuðu allan tímann og lærðu
meðal annars að farða sig, búa
til gúmmíblöðrudýr og fullnægja
siðakröfum trúða.
Athyglisþörf svalað
Einn nemendanna, 16 ára
stúlka, sem ekki var beinlínis í
uppáhaldi hjá kennurum ungl-
ingadeildanna og tók sér trúðs-
heitið Missy, segir að trúðsnámið
hafi kennt sér ábyrgðartilfinn-
ingu, hún sé orðin agaðri, stund-
vísari og kurteisari en áður.
Fimmtán ára strákur, sem var
vísað úr skóla vegna áfloga, seg-
ist nú ætla að reyna að komast í
háskóla og leggja stund á raunvis-
indi; trúðsstarfið verði skemmti-
legt en erfitt aukastarf.
Að sögn Bennett hefur sumt
af því sem olli vandræðum hjá
nemendunum í skólanum, s.s. mik-
il athyglisþörf og hneigðin til að
leika bekkjarfífl með öllum þeim
skrípalátum sem því fylgja, hafi
reynst nothæfir eiginleikar við
að læra fagið. Samkvæmt siðakr-
öfunum áðurnefndu má trúður
aldrei þefja af vindlingareyk eða
áfengi, hann má heldur ekki bölva
og má einvörðungu gera grín að
sjálfum sér, aldrei áhorfendum.
Bennett segist hafa séð nem-
endur sína taka gerbreytingum
síðan áætlunin hófst í snemma á
árinu. „Sjálfsmat þeirra hefur
aukist og fjarvistir hafa minnk-
að,“ segir hún. Zammitt segir að
nú sé biðlisti fyrir næsta þjálfun-
arnámskeið.
Löggild
próf í
frönsku
ALLIANCE Francaise gefur
frönskunemum og öðrum,
sem hafa til þess þekkingu,
kost á að taka löggilt próf
sem nefnast DELF og DALF.
Prófin eru viðurkennd af
franska menntamálaráðu-
neytinu og Evrópusamband-
inu og veitir DALF rétt til
að stunda nám í frönskum
háskólum.
Möguleiki er á að taka
prófin í nokkrum einingum,
þ.e. sex fyrir DELF I og II
og fjögur fyrir DALF. Hafi
nemandi lokið einni eða fleiri
einingum án þess að ljúka
öllum getur hann tekið það
sem á skortir hvar og hvenær
sem er í þeim 36 löndum sem
gera fólki kleift að taka þessi
próf.
Innritun fer fram 5.-15.
nóvember hjá Alliance
Francaise en prófin verða
haldin 18.-29. nóvember.
Unnt er að skrá sig í fleiri
en eina einingu. Prófgjald
fyrir hveija einingu er 1.000
kr. en sé tekið heilt DELF-
próf eða heilt DALF-próf
kostar það 3.000 kr.
Grunnskólinn
Ný reglugerð
um lágmarks-
aðstöðu
NÝ REGLUGERÐ mennta-
málaráðuneytis um lág-
marksaðstöðu grunnskóla
hefur tekið gildi. Kemur þar
meðal annars fram að til stað-
ar verður að vera húsnæði til
kennslu í öllum skyldunáms-
greinum samkvæmt aðal-
námskrá, vinnuaðstaða fyrir
skólastjóra, kennara og ann-
að starfsfólk.
Einnig verður að vera til
staðar skólasafn, samkomu-
salur og aðstaða fyrir félags-
starf nemenda. Auk þess að-
staða fyrir nemendur til að
neyta málsverða, til viðveru
utan kennslustunda og að-
staða sérfræðiþjónustu fyrir
nemendur. Þá skal gert ráð
fyrir húsnæði fyrir heilsu-
gæslu og aðgengi og aðstöðu
fyrir fatlaða.
í reglugerðinni er fjallað
um stærð og gerð grunn-
skólahúsnæðis miðað við
fjölda, stærð skólastofu,
skólalóðar og gólfflatar
íþróttasalar o.fl.
135 skólar
einsetnir
SKÓLAÁRIÐ 1995-96 eru
135 grunnskólar einsetnir á
landinu öllu en 70 skólar tví-
setnir. Hefur einsetnum skól-
um Ijölgað um fimm frá síð-
asta skólaári. Þetta kom fram
í svari menntamálaráðherra
við fyrirspurn Einars K. Guð-
finnssonar alþingismanns á
Alþingi fyrir skömmu.
Þetta sama skólaár eru
starfræktir 205 almennir
grunnskólar, þar af sjö einka-
skólar. Fimm einkaskólanna
eru í fræðsluumdæmi Reykja-
víkur, einn í fræðsluumdæmi
Reykjaness og einn í fræðslu-
umdæmi Norðurlands eystra.
Allir einkaskólarnir eru ein-
setnir.