Morgunblaðið - 10.11.1996, Síða 4

4 B SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Golli
HÚSIN sem flutt eru úr gömlu Súðavík eru í fremstu röð húsa
þegar ekið er inn í nýja þorpið. Hér er unnið við að helluleggja
götuna framan við gömlu húsin til að fá þar réttan andblæ.
HVERT íbúðarhúsið rís á fætur öðru í nýju Súðavík. íbúarnir
eru allir mjög uppteknir af því að koma sér þaki yfir höfuðið.
Flestir fara þá leið að kaupa tilbúin timbureiningahús.
FÉLAGSHEIMILI Súðvíkinga er ætlað stórt hlutverk við enda þorpstorgsins.
tengslum við hann. Póstur og sími
hefur ákveðið að byggja pósthús
á miðsvæðinu og er búist við að
framkvæmdir hefjist næsta vor en
aðrar framkvæmdir hafa ekki ver-
ið ákveðnar. Á miðsvæðinu gegnt
kirkjunni sem sjálf er reyndar neð-
an vegar er lítið opið svæði eða
„völlur" sem myndar sjónræn
tengsl miðsvæðisins við kirkjuna
og sjóinn. Súðvíkingar eiga einnig
sinn Amarhól inni í miðju nýja
þorpinu. Lögð er áhersla á að
hrófla ekki við honum þó í seinni
tíð hafi kunnugir haft miklar efa-
semdir um álagablettinn sem þar
átti að vera.
Oðruvísi sjávarþorp
Aðalathafnasvæði Súðavíkur
verður áfram við höfnina í gamla
þorpinu. Er því mikil breyting orð-
in á þessu sjávarplássi þar sem
íbúðar- og þjónustubyggðin er
ekki í beinum tengslum við útgerð
og fiskvinnslu. Fjarlægð milli
heimilis og vinnustaðar eykst en
lyktar- og sjónmengun ætti að
sama skapi að minnka. í sam-
keppnistillögum sínum velta Sig-
urður og Gylfi því fyrir sér hvort
þetta fyrirkomulag geti orðið
framtíðin í skipulagi sjávarþorpa
á íslandi. Þeir gera þó jafnframt
ráð fyrir því að í framtíðinni verði
hægt að gera höfn á Langeyri og
byggja þar upp atvinnustarfsemi.
Þar er einnig gert ráð fyrir stækk-
un þorpsins og útivistarsvæði.
Til að leggja enn frekari áherslu
á tengsl þorpsins við það gamla
er skipulögð sérstök torfa í kring-
um Eyrardalsbæinn. Gert er ráð
fyrir nokkrum stórum lóðum þar
sem fólk getur haft tómstundabú-
skap, eins og algengt var í gömlu
Súðavík.
Markvisst unnið
gegn vindinum
Mikilvægur hluti af skipulagi
nýja Súðavíkurþorpsins eru mark-
vissar skjólmyndandi aðgerðir til
að draga úr áhrifum vinda í þorp-
inu með snjógrindum, snjógirðing-
um, skjólbeltum og jarðvegsmön-
um. Þessum vindbijótum er stillt
sem mest á móti norðlægum vind-
um en einnig á móti ríkjandi norð-
austanátt. Byggðin myndar odd-
laga form sem stefnir á ríkjandi
vindátt. Pétur Jónsson landslags-
arkitekt segir að einnig séu uppi
áform um mikla tijárækt í hlíðinni
fyrir ofan byggðina. í samvinnu
við Skógrækt ríkisins og Olíufé-
lagið Skeljung hefur verið plantað
7.000 tijám sem eru gjöf þessarra
aðila til Súðvíkinga. Gert er ráð
fyrir að þarna verði útivistarsvæði
enda er það vel tengt þorpinu með
göngustígum.
„Þetta er einfalt skipulag og
raunhæft og auðvelt í framkvæmd
enda er það skoðun okkar að allt
skipulag eigi að vera þannig,“ seg-
ir Gylfí um það hvað hann telji
að hafi vegið þyngst hjá dóm-
nefndinni þegar hún valdi tillögu
þeirra Sigurðar. í umsögn dóm-
nefndar segir meðal annars að
höfundar hafí næma tilfinningu
fyrir staðháttum og byggðin lagi
sig vel að halla landsins. Tillagan
beri með sér að vera raunsæ og
hógvær lausn á viðfangsefni sam-
keppninnar, þar sem tillit er tekið
til aðstæðna og eðlis uppbyggingar.
Gengið frá götum og umhverfi
Mennirnir sem staðið hafa upp
fyrir haus j framkvæmdunum, Jón
Gauti og Ágúst, eru ánægðir með
þorpið sem er að verða til. Þar er
hafin bygging á húsum með yfír
50 íbúðum og flutt er inn í 35
þeirra. Gert er ráð fyrir 87 íbúðum
alls í þorpinu en til samanburðar
má geta þess að talið er að um
60 íbúðir hafi verið í gamla þorpinu.
„Ég gæti ekki verið ánægðari.
Þetta hefur farið fram úr mínum
björtustu vonum, bæði hvað varðar
tíma, skipulag og umhverfí. Mér
fínnst nýja þorpið bjóða upp á kjör-
aðstæður fyrir gott mannlíf í sjáv-
arþorpi,“ segir Jón Gauti. Og hann
bætir því við að íbúarnir hafí ver-
ið hjartanlega sammála dóm-
nefndinni og engar háværar radd-
ir heyrst um aðrar tillögur. Það
segir hann að sé ný upplifun fyrir
sig. Gylfi segir að hægt sé að út-
færa ýmsa hluti öðruvísi í svona
litlu þorpi en í stærri bæjum. Þann-
ig sé íþróttavöllurinn inni á milli
íbúðarhúsanna og skólinn mjög
nærri. Ætlunin var að færa félags-
heimilið inn í þorpið og arkitekt-
amir ætluðu því mikið hlutverk
við þorpstorgið en ekki er víst að
af því verði og breytast því að-
stæður.
Gylfí segir ánægjulegt að sjá
hvað gengið er langt í frágangi
gatna og umhverfis á fram-
kvæmdatímanum. Göngustígar
eru tilbúnir um leið og göturnar
og umhverfið að mestu tilbúið
þegar íbúarnir flytja inn. Telur
hann að þetta hafi ekki tekist að
gera fyrr en í nýju Súðavík. Ág-
úst Kr. Björnsson segir að nú geri
fólk kröfur um frágang umhverfis
á nýjum byggingasvæðum um leið
og unnið er að gatnagerð. Hér
hafi gefíst einstakt tækifæri til
þess.
Hefði mátt gera betur
Gylfi segir að skipulagið og
framkvæmd þess beri merki mála-
miðlana því aðstæður hafi verið
sérstakar. Arkitektarnir hafi iðu-
lega staðið frammi fyrir því við-
horfi íbúa að ef þeir fengju ekki
að byggja eins og þeim sýndist
þá væru þeir bara farnir.
Flestir húsbyggjendur hafa far-
ið þá leið að kaupa sér meira eða
minna tilbúin einingahús, aðallega
íslensk og kanadísk timburhús.
„Fólk kaupir sér ódýr tilbúin hús
og vill geta flutt inn á stuttum
tíma. Því liggur á og það er skiljan-
legt. Mér finnst þó að fólk hefði
í mörgum tilvikum getað gefið sér
betri tíma og gert betur,“ segir
Gylfi. Sigurður Jóhann segir að
sum húsin passi illa á lóðirnar.
Ágúst segir að óttinn við að búa
í gömlu Súðavík hafí rekið mjög
á eftir fólki og svo beri að hafa í
huga að allt hafi fóikið verið búið
að byggja áður og vildi einfaldlega
ekki ganga aftur í gegn um hið
hefðbundna ferii húsbygginga.
Gylfí segir að gróður og skemmti-
legt umhverfí vegi upp hluta af
því sem betur hefði mátt fara í
húsbyggingum.
Fyrstu húsin sem risu í nýja
þorpinu, félagslegu íbúðirnar ofan
við skólann, voru teiknuð á Teikni-
stofu Gylfa og Sigurðar. „Við lögð-
um áherslu á að fá að ráða útliti
þessara húsa þar sem þau eru
ákaflega mikilvægur hluti af
ásýnd þorpsins og mynda umgjörð
um miðsvæði þess. Við erum
þakklátir hreppsnefnd fyrir að
hafa gefið okkur tækifæri til að
spreyta okkur á þeim,“ segir Gylfí.
Þetta eru fjögur tveggja hæða
hús, hvert með tveimur íbúðum,
og vekja litir þeirra að minnsta
kosti athygli, gulur, rauður, grænn
og blár, en með þeim skera þau
sig mjög frá lágreistum brúnum
og gráum timburhúsum sem eru
algengust í þorpinu. Ágúst segir
að Súðvíkingar hafí verið hikandi
áður en byijað var að mála húsin,
litavalið hafi ekki farið vel í þá,
en það hafí breyst þegar byijað
var að mála og nú séu allir ánægðir.
„Ég er bjartsýnn á að hér verði
falleg byggð og skipulagið virki
vel. Það er þegar farið að sýna
sig að fólk er duglegt að vinna í
görðunum og að gróðursetja,“ seg-
ir Gylfi. Ágúst tekur í sama streng.
„Ég held að þorpið hafi allt til að
bera til að hér lifni gott mannlíf
og Súðavík verði góður kostur
fyrir búsetu á Vestfjörðum“, segir
hann.
Brjálaðir menn
Arkitektamir era sammála um
að vinnan við skipulag nýrrar
Súðavíkur hafi verið mjög áhuga-
verð þótt auðvitað megi ekki
gleyma því að tilefni hennar hafí
verið hryggilegt. Segja þeir að góð
samvinnu við heimamenn og sveit-
arstjóra sé lykillinn að því hvað
verkið hafí gengið vel. „Það er í
raun kraftaverk hvað mikið hefur
gerst á stuttum tíma. Enda var
þetta stundum algert bijálæði,"
segir Sigurður Jóhann. Arkitektar
og framkvæmdamenn brosa þegar
orðið bijálæði ber á góma enda
hefur það verið notað nokkrum
sinnum í þeirra samskiptum, sér-
staklega þegar arkitektarnir hafa
verið að gefast upp á því sem
þeir þá töldu óraunhæfar kröfur
Jóns Gauta og Ágústs. Gylfí segir
til dæmis að það eigi ekki að vera
hægt að skipuleggja heilt
byggðarlag á mánuði. Þá viður-
kennir hann einnig að hafa notað
þetta orð þegar Jón Gauti bauð
honum upp á það að hanna félags-
legu íbúðirnar gegn því að hann
lyki verkinu á mánuði. „Mér skilst
að það hafi verið heldur stuttara-
leg kveðja í lok samtalsins. En svo
hringdi Gylfi eftir þijá eða fjóra
daga og sagðist vera langt kominn
með verkið og hafði orð á því hvað
það væri skemmtilegt að vinna
einstöku sinnum með svona bijá-
læðingum. Og það sem meira var,
út úr Jiessu komu ágætis hús,“
segir Ágúst.
„Það lögðu allir sig fram, eng-
inn dró lappirnar eins og stundum
vill verða í svona framkvæmd. Þá
fannst öllum gaman að vera þátt-
takendur enda gera menn sér
grein fyrir því að þetta er einstakt
verkefni sem vonandi þarf ekki
að endurtaka,“ segir Gylfi. Ágúst
tekur undir þessi orð og segir að
heimamenn hafí ekki getað verið
heppnari með samstarfsaðila.
Arkitektarnir hafi getað sinnt ósk-
um heimamanna og svo hafi fær-
ustu hópar verktaka unnið að
framkvæmdinni og líkir hann þeim
við Iandsliðið í greininni.
Teiknistofa Gylfa og Sigurðar
er fámenn en vel tækjum búin.
Allt er tölvuteiknað og fer á tölvu-
tæku formi til verkfræðinga til
áframhaldandi vinnu, meðal ann-
ars VST á ísafirði sem vann með
þeim að útfærslu skipulagsins og
annaðist gatnahönnun. Gylfi og
Sigurður hafa mikla reynslu í
skipulagsmálum og eru ráðgjafar
allmargra sveitarfélaga á þeim
vettvangi. Þegar kallið kom frá
Súðavík voru þeir meðal annars
að vinna að skipulagsverkefnum
fyrir Reykjavíkurborg og Mos-
fellsbæ en segjast hafa notið skiln-
ings og velvilja þeirra og annarra
viðskiptavina. Þessi atriði öll segir
Gylfi að séu lykillinn að því að
þeim tókst að vinna verk sín í
Súðavík á þeim stutta tíma sem
til reiðu var.
Enginn veit sína ævi...
„Það gerðist ótrúlega margt á
stuttum tíma. Okkur voru sköpuð
öll skilyrði til að vinna þetta verk
hratt og vel og allir boðnir og
búnir að aðstoða okkur. Eftir á
að hyggja má segja að það sé ótrú-
legt að okkur skuli hafa tekist að
sleppa við alvarleg mistök,“ segir
Jón Gauti.
„Enginn veit sína ævi fýrr en
öll er,“ segir Ágúst. Þegar hann
sat fyrir framan sjónvarpið heima
hjá sér í Reykjavík 16. janúar
1995 og grét með þjóðinni yfir
hörmulegum atburðum í Súðavík,
segist hann hafa getað trúað öllu
öðru en því að sjálfur yrði hann
fljótlega þátttakandi í atburðunum
og stjórnandi uppbyggingar.
Jón Gauti nefnir fyrsta vinnu-
dag sinn í Súðavík þegar hann er
spurður að því hvað komi fyrst
upp í hugann frá Súðavíkurdvöl-
inni. „Það hefur tvisvar gerst á
ævi minni að það hafí þyrmt yfir
mig og ég hafí orðið að spyija
sjálfan mig að því hvað ég væri
eiginlega búinn að koma mér út í.
í fyrra skiptið var ég í rútu á leið-
inni til Þorlákshafnar. Ég hafði
látið mana mig til að fara einn túr
sem kokkur á togara í fríi frá starfi
bæjarstjóra í Garðabæ. Það gekk
allt vel og varð skemmtileg lífs-
reynsla. Sama hugsun heltók mig
þegar ég kom til Súðavíkur 25.
janúar eftir að hafa tekið að mér
sveitarstjórastarfið án nokkurs
undirbúnings. Við mér blöstu gríð-
arlegir haugar af snjó og rústir
húsa sem fóru í flóðinu. Verkefnin
virtust óyfirstíganleg,“ segir hann.