Morgunblaðið - 10.11.1996, Blaðsíða 2

2 C SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 1996 C 3
FERÐALOG
FERÐALOG
GOLDEN Gate og allar hinar
brýrnar, fangaeyjan Alcatraz
úti á flóanum og þreyttir
sporvagnar í bröttum brekkum.
Gamlir hippar og jarðskjálftar.
ímynd San Francisco. Og borgin er
allt þetta og svo miklu meira.
Þegar maður fer alla leið frá ís-
landi til San Francisco í sólskinsrík-
inu Kaliforníu, kemur á óvart hvað
þar er svalt. Á sumarmorgni er ráð-
legt að hafa peysuna með sér í
bæjarröltið, því þoka utan af hafi
liggur meðfram ströndinni og
þrjóskast við að leysast upp. Um
hádegi hefur yfirleitt dregið frá sólu
og þá er hlýtt. En aldrei kæfandi
hiti.
Hitinn er reyndar afstæður í þess-
ari borg. Á meðan fólk hleypir í
herðarnar niðri á bryggju og bölvar
köldu sjávarloftinu eru íbúar í öðr-
um hverfum borgarinnar í sumar-
blíðu. Borgin stendur á hólum og
hæðum og sums staðar er alltaf
blíða. Til dæmis segja íbúar í Missi-
on hverfi, sem flestir eru af suður-
amerísku bergi brotnir, að þar sé
miklu hlýrra en við ströndina. Og í
gamla hippahverfinu Haight-
Ashbury er sömu sögu að segja.
Það er gott að hefja dvöl sína í
San Francisco á því að verða sér
úti um gott götukort. Þessi borg er
nefnilega hlýlegur smábær, um leið
og hún er amerísk stórborg. Það er
hægt að ganga hana þvera og endi-
langa, en auðvitað verður fólk að
sætta sig við brekkurnar. Og þær
geta verið brattar. Sums staðar er
brattinn svo mikill, að engar gang-
stéttir eru við hlið akreinanna. Þess
í stað eru tröppur. Samt þreytist
maður einhvern veginn síður í þess-
ari borg en öðrum. Það er allt of
mikið að sjá, húsin of falleg, fólkið
of viðmótsþýtt.
Almenningssamgöngur
En stundum er auðvitað allt í lagi
að sleppa gönguferðunum. Þá er ráð
að rölta niður tröppur á næsta horni
og taka einhvern af neðanjarðar-
vögnunum, MUNI, sem þar renna
um teina. Kerfið er ótrúlega einfalt.
Til dæmis er hægt að ná vagni nið-
ur í miðbæ úr hvaða hverfi sem er,
á tíu til fimmtán mínútna fresti.
Og eftir að niður í miðbæ er komið
er hægt að fara einni hæðinni neðar
og taka BART, hraðlestir sem flytja
fólk um allt stór San Francisco
svæðið. Að auki renna venjulegir
strætisvagnar um allar götur, bæði
á teinum og hjólum. Ferðalangar
ættu að verða sér úti um passa í
MUNI, því þeir eru fljótir að borga
sig og gilda jafnt í neðanjarðarkerf-
ið og strætóana. Lestarnar eru hins
vegar dýrari, en enginn leggst nú í
löng ferðalög með þeim á hvetjum
degi, svo kostnaðurinn er ekki óyfir-
stíganlegur. Ferð úr miðbæ San
Francisco að Berkeley háskóla í
Oakland kostar til dæmis aðeins 180
krónur. Eitt fargjald í MUNI og
strætó kostar rúmar 60 krónur, en
um leið fá ferðalangar skiptimiða í
hendur og gildir hann í D/2 tíma.
Hægt er að nota skiptimiðann tvisv-
ar á þeim tíma. Allar upplýsingar
um samgöngur, gistingu og annað
er til dæmis hægt að fá á upplýs-
ingarmiðstöð ferðamanna, sem er
við Powell-neðanjarðarstöðina,
skammt frá Union torgi.
Best er þó að kynnast borginni
gangandi. Miðbærinn sjálfur er á
litlu svæði við Union torg. Þar eru
stórar og miklar verslunarhallir
Macy’s og Saks Fifth Avenue og
fjöldi smærri verslana, sem skarta
vörum frá þekktustu tískuhúsum
heims, auk allra ódýrari merkja.
Ætli fólk sér að kaupa ódýran fatn-
að í Ameríkuferðinni er San Franc-
isco þó ef til vill ekki besti kostur-
inn, því borgin þykir fremur dýr á
mælikvarða heimamanna. Sé ís-
lensk mælistika notuð er verðlagið
þó þolanlegt.
Fjármálahverfí San Francisco
teygir háar bankabyggingar sínar
yfir verslunarhallir miðbæjarins.
Ferðamönnum skal hins vegar bent
á að gæta sín í miðbænum, því ekki
þarf að ganga nema skamman veg
til að lenda inni í hinu íllræmda Tend-
erloin hverfi. í raun er með miklum
ólíkindum að eitt versta glæpahverfi
SAN Francisco búar státa af hlykkjóttustu götu í heimi, með átta kröpp-
um beygjum. Efst í götunni er stórkostlegt útsýni í allar áttir, en fyrst
verða menn að leggja á sig að fara upp allar tröppurnar, sem eru í stað
gangstéttar í snarbrattri götunni.
Þar sem brekkur
og brýr skapa
sérstaka umgerð
Góðir gönguskór, götukort og grunnþekking ó almennings-
samgöngukerfinu. Með þetta í farteskinu eru ferðalangar albúnir
að takast ó við San Francisco. Hannq Katrín Friöriksen bjó
að þessum atriðum og komst vel fró dvölinni I borqinni bröttu
ó vesturströnd Bandaríkjanna.
borgarinnar eigi landamæri sín að
hverfi dýrra verslana, lúxushótela
og banka, en svona er það nú samt.
Ferðalangar eru varaðir mjög við að
fara inn í þetta hverfí á daginn og
það þykir óðs manns æði að rölta
þar um á kvöldin.
Afþreylng af ýmsu tagi
Á kvöldin er nóg um að vera í
San Francisco. Auk venjulegra
knæpa og dansstaða er þar fjöldinn
allur af jass- og blúsbúllum og leik-
hús eru fjölmörg. Á Geary Street,
mitt á milli Union torgs og hins
skelfilega Tenderloin hverfis, eru
nokkur leikhús. Þar er hægt að
mæla með hreint frábærri sýningu
á Leikhúsdraugnum (Phantom of
the Opera) í gömlu, virðulegu en
fremur litlu leikhúsi, Curran Thea-
tre. Miðinn á sýninguna kostaði um
3.500 krónur á mann, en verðið er
misjafnt eftir því hvar setið er. Lík-
ur eru á að sýningin gangi enn um
hríð, því nánast hefur verið uppselt
í þrjú ár samfleytt.
Listunnendur geta einnig valið
úr söfnum af ýmsum toga. Hér skal
aðeins eitt nefnt til sögunnar,
MOMA, eða Museum Of Modern
Art. Safnið , sem opnað var árið
GAMALL sporvagn erfiðar upp á brekkubrún. í baksýn er Alcatraz eyja.
AF norðurenda Golden Gate sést yfir til bæjarins Sausalito, sem er
áfangastaður margra sem leggja leið sína yfir brúnna á fæti.
Gengið yfir Golden Gate
HIPPAHVERFIÐ Haight-Ashbury ber enn svip liðins tíma.
ÞEKKTASTA mannvirki San
Francisco borgar er án efa Golden
Gate brúin. Hún er ekki lengst brúa
við San Francisco flóann, en ferða-
langar láta sér hinar litlu skipta
og flykkjast að ryðrauðri stál-
brúnni, sem liggur frá suðri til
norðurs út við ströndina.
Mikil bílaumferð er yfir Golden
Gate, en þar eru gangandi vegfar-
endur einnig fjölmennir og margir
taka þann kostinn að hjóla. Það er
líka þess virði að fara yfir brúna
þó maður eigi ekki brýnt erindi.
Handan við hana er nefnilega ýniis-
legt að sjá og skoða, til dæmis rík-
mannlegt, Iitið þorp, sem nefnist
Sausalito.
Einn dagur í San Francisco var
frátekinn fyrir gönguferð yfir
Golden Gate til Sausalito og svo
átti að taka ferju til baka yfir í
Fisherman’s Wharf. Að gefnu til-
efni skal göngugörpum bent á að
klæða sig vel, áður en lagt er á
brúna, því á brúargólfinu er næð-
ingur og kuldi, þrátt fyrir að borg-
arbúar í skjólsælum úthverfum
baði sig í sól og hita.
Róleg ganga yfir Golden Gate
tekur um hálfa klukkustund, en för
þeirra sem stoppa oft til að taka
myndir lengist léttilega upp í
klukkustund. Á brúnni er að finna
upplýsingar um byggingartíma
brúarinnar og hverjir stóðu þar að
verki. Eftir aldarlangan draum var
haf ist handa við bygginguna þann
5. janúar 1933 og brúin var opnuð
fyrir umferð 28. maí 1937. Brúnni
er haldið mjög vel við, enda segir
sagan að um leið og málarar hafi
lokið við að mála hana þurfi þeir
að byija aftur á verkinu.
Undir suðurhluta brúarinnar er
virki, sem varðar innsiglinguna að
San Francisco flóa. Virki þetta
mátti ekki fjarlægja þegar brúin
var byggð og var brugðið á það
ráð að byggja brúna yfir virkið.
Vegfarendur uppi á brúnni sjá því
beint ofan á virkið, en áhugasarnir
geta einnig komið þar við.
Við norðurenda brúarinnar tók
breið hraðbraut við, en á litlu bíla-
stæði var veitingasala fyrir ferða-
menn. Leiðin til Sausalito var ekki
merkt sérstaklega, en heimamenn
höfðu upplýst, að ganga þyrfti
stuttan spotta meðfram hraðbraut-
inni og beygja svo niður fyrsta af-
leggjara til hægri.
Þessum leiðbeiningum var fylgt,
en lengi vel bólaði ekkert á skilti,
sem gaf til kynna að Sausalito væri
framundan. Lítil umferð var um
hlykkjóttan veginn, sem var eins
gott, þvi engin gangstétt er með-
fram honum, aðeins mjó malar-
ræma. Áfram var arkað og loks
birtist skilti, sem staðfesti að þorpið
væri vissulega framundan.
Frá Golden Gate að Sausalito er
um klukkustundar gangur, en út-
sýnið yfir flóann er fagurt, svo
tíminn leið hratt. í Sausalito býr
greinilega fólk með þokkalegar
tekjur. Húsin eru reisuleg og skútur
og hraðbátar vagga í höfninni. Það
vakti athygli, en ekki mikla hrifn-
ingu, að bæjarbúar virtust líta á
bæinn sem ítalskan frekar en banda-
rískan, alla vega mátti ráða það af
nafngiftum. Kaffihús, gistiheimili,
fjölbýlishús, jafnvel götur, báru
nöfn sem visuðu til þekktra staða á
ítölsku Rivíerunni.
Óverju margir gestir voru i
Sausalito þennan dag, enda stóð
listahátíð í bænum sem hæst. Því
var nóg um sýningar og ýmsar
uppákomur, en að þeim slepptum
hefði þó enginn verið svikinn af
gönguferðinni í björtu og fallegu
veðri.
Eftir nokkurra klukkustunda við-
dvöl í Sausalito var rölt niður á
bryggju. Þaðan fara feijur á hálf-
tíma fresti yfir að bryggjunni við
enda Market Street, í miðborg San
Francisco. Siglingin var góður end-
ir á skemmtilegri dagsferð, því
borgin blasti við á stjórnborða og
Alcatraz eyjan með fangelsinu al-
ræmda á bakborða. Fetjumiðinn,
sem kostaði 4 dollara, gilti svo sem
skiptimiði í strætisvagna, svo ferða-
langar komust heim á gistiheimili.H
1935, stærir sig af að eiga verk
eftir alla helstu meistara 20. aldar-
innar. Nýtt hús var byggt yfír safn-
ið á síðasta ári og er það listaverk
arkitektsins Mario Botta enn ein
fjöður í hatt safnsins.
Eins og við er að búast vantar
ekki bíóin í Bandaríkjunum. Nýjustu
myndirnar eru um alla borg, en hér
er vert að nefna sérstaklega tvö
sérstök kvikmyndahús. Annað
þeirra er Castro-bíóið á samnefndri
götu. Bíóið er í raun með kvik-
myndahátíð allan ársins hring og
skjóta ýmis þemu upp kollinum.
Stór salurinn hefur greinilega verið
óbreyttur í áratugi. Fyrir sýningu
spilar gamall og virðulegur maður
á Wurlitzer-orgel og rétt áður en
sýning hefst sígur' orgelið rólega
niður, á meðan hann spilar gamla
slagara af miklum móð. Þessi
skemmtilega stemmning er aðeins
forsmekkurinn að því sem koma
skal, því áhorfendur í Castro-bíói
eru vel með á nótunum og klappa
og blístra til að sýna velþóknun sína
þegar gamlar stjörnur birtast á
tjaldinu.
Hitt bíóhúsið er í Haight-Ashbury.
Það var stofnað af hugsjónafólki,
enda skýrt tekið fram við innganginn
að það sé ekki rekið með gróðasjón-
armið í huga. í þessu húsi eru sýríd-
ar ýmsar ofur venjulegar bíómyndir,
en hið óvenjulega við bíóið sjálft er
að þar sitja gestir í djúpum sófum
og njóta myndarinnar.
Hlppar í Haight-Ashbury
Haight-Ashbury hverfið, sem
dregur nafn sitt af tveimur götum
sem skerast í miðju hverfinu, var
Mekka hippatímabilsins. Um síðustu
aldamót var þar virðulegt hverfi
reisulegra viktoríanskra húsa, en
eftir jarðskjálftann mikla 1906 hrak-
aði hverfínu nokkuð. Upp úr 1965
streymdu hipparnir í hverfið, heillað-
ir af gömlu timburhúsunum og ekki
síður Golden Gate garðinum, sem
liggur samsíða hverfinu. Hverfið ber
enn skýr merki hippamenningarinn-
ar og Bláa einhyrningskaffíð á horni
Haight og Ashbury er þar enn. Þar
eru líka rosknir hippar á sveimi, sem
virðast hafa dagað þarna uppi.
Vilji ferðalangar feta í fótspor
annarra ferðalanga, þá má benda á
að allir virðast fara í Fisherman’s
Wharf, sem er áreiðanlega ein fjöl-
sóttasta bryggja í heimi á sumrin.
Þar er ótalinn fjöldi lítilla veitinga-
staða, sem að sjálfsögðu leggja flest-
ir áherslu á sjávarrétti. Eitt einkenni
á bryggju þessari er urmull sæljóna,
sem sóla sig á litlum flotbryggjum.
í nágrenninu eru svo alls konar vax-
myndasöfn, draugahús og minja-
gripaverslanir. Fisherman’s Wharf
er svo fjölsóttur staður, að segja
má að ferðamenn hafi nánast gert
ferðamönnum ómögulegt að njóta
hans. Heimamenn halda sig yfirleitt
fjarri.
Alcatraz
Enn eru ótaldir ijölmargir áhuga-
verðir staðir. Enginn ætti að sleppa
siglingu út í eyjuna Alcatraz. Nafnið
eitt nægir til að mörgum verði um
og ó, en fangelsi hefur þó ekki verið
rekið þar síðan 1963. Fangelsið var
alræmt og aðeins allra hættulegustu
glæpamenn hlutu þá grimmilegu
refsingu að vera dæmdir til vistar á
Klettinum. Glæpaaldan á bannárun-
um þótti sýna nauðsyn á svo einangr-
uðu fangelsi, því þrátt fyrir að stutt
sé til San Francisco þá eru straumar
í flóanum svo þungir og sjórinn svo
kaldur að engum fanga tókst að flýja
þaðan. Fangelsisbyggingin er kulda-
leg, klefarnir örsmáir og yfirþyrm-
andi einangrunin, sem fangar fundu
enn meira fyrir þegar ómur af gleði
og glaumi borgarbúa barst til þeirra
með andvaranum, er áþreifanleg
þegar gengið er þar um sali. Það er
óhætt að mæla með feijuferð þang-
að, og ennfremur með því að fólk
leigi vasadiskó með snældu í til þess
að fá allar upplýsingar beint í æð
um leið og fangelsisbyggingin er
skoðuð. Pakkinn kostar um tíu doll-
ara, en á háannatíma yfir sumarið
þarf að panta slíka ferð með minnst
sólarhringsfyrirvara.
San Francisco er fjölbreytt borg
og allir geta valið sér gistingu við
hæfi, hvort sem er í glæsilegum,
fimm stjörnu hótelum í miðborginni
eða ódýrari gistiheimilum um alla
borg. Ódýrasti kosturinn, og sá sem
er líklegastur til að færa borgina nær
ferðalangnum, er sá að leigja her-
bergi í heimahúsi. Það er gott að
heimsækja San Francisco og fá
lyklavöld í reisulegu timburhúsi við
bratta götu.
VEITINGASTAÐIR í San Franc-
isco eru óteljandi og það er sagt að
í engri annarri bandarískri borg sé
veitingahúsaflóran jafn lit-
rík. Þá er ómögulegt annað
en að hrífast af kaffihúsun-
um sem eru þarna á hveiju
götuhorni, lítil og notaleg,
stór og glæsileg og allt þar
á milli. Víða eru líka litlir
kaffibarir sem heimámenn
sækja á leið í eða úr vinnu
og þess á milii með fantinn
sinn og kaupa kaffí „to
go“, eða til þess að taka
með sér. Sjálfum sér sam-
kvæmir eru Bandaríkja-
menn búnir að finna ráð
gegn því að kaffið kólni á
leiðinni á áfangastað - þeir
eru allir með fanta með
áskrúfuðu loki og síðan
drekka þeir kaffið í gegnum þartil-
gerð göt á lokinu.
Það er auðvelt að verða sér úti
um handbækur með upplýsingum
um veitingastaði í hveiju borgar-
hverfi fyrir sig, en hér verða nefnd-
ir nokkrir staðir sem reyndust vel.
Eblsu
Þessi japanski veitingastaður er
á horninu á 9th Avenue og Irving
Street í gamla hippahverfinu rétt
hjá Haight Ashbury. Af fólki sem
þekkir tii, er Ebisu sagður besti
sushi staðurinn I San Francisco og
unnendur japanskrar matargerðar-
listar ættu ekki að láta hjá líða að
borða þar. Þar er þó einn hængur
á, staðurinn er mjög eftirsóttur og
ekki tíðkast að taka frá borð fýrir
gesti. Fyrstur kemur, fyrstur fær.
Það eina sem er til ráða er að
mæta tímanlega, svona einum til
tveimur tfmum áður en áætlað er
að setjast að snæðingi, skrifa nafn
og fjölda gesta á þar til gerðan lista
og bíða. Til biðarinnar er ætluð lít-
il forstofa og eins er hægt að hverfa
frá eftir að hafa fengið upplýsingar
um áætlaðan biðtima hjá þjónum
staðarins. Maturinn er fyrirhafnar-
innar virði og ódýr miðað við það
sem gengur og gerist í borginni.
Sushi úrval fyrir tvo með bjór kost-
aði um 2.500 til 3.000 krónur.
2223 Market Street
Ofarlega á Market Street, einni
aðalgötu borgarinnar, liggur þessi
veitingastaður sem býður helst
Út að borða
Morgunblaðið/Hanna Katrín
PLANET Hollywood, vinsæll veitingastaður
meðal heimafólks jafnt sem ferðalanga.
uppá ljúffenga og vel útilátna kjöt-
rétti. Staðurinn er mikið sóttur af
ungu fólki og ráðlegt að panta
borð fyrirfram, sérstaklega fyrir
helgar. Verð er frekar hátt, máltíð
fyrir tvo; fordrykkur, aðalréttur og
gott rauðvín kostaði um 100 doll-
ara, eða 6.500 krónur.
Café Akimbo
Pínulítill franskur veitingastaður
á þriðju hæð í mjórri verslunargötu
sem liggur út af Union torgi i
miðbæ borgarinnar, nánar tiltekið
við 116 Maiden Lane. Þetta er
reyndar nokkuð sérstök gata fyrir
þær sakir að Chanel greiddi offjár
fyrir réttinn til þess að láta loka
henni fyrir bílaumferð. Við enda
götunnar er því forláta hlið og í
götunni sjálfri fjöldi lítilla stóla og
borða fyrir viðskiptavini fínu búð-
anna.
Akimbo er afskaplega lítill stað-
ur, tekur í mesta lagi þijátíu gesti.
Þarna er mikið um að vera í hádeg-
inu en aðeins rólegra á kvöldin.
Matreiðslan er mjög frönsk og er
bæði boðið upp á kjöt- og físk-
rétti. Þó maturinn sé góður er ráð-
legt að spara sig aðeins fram að
eftirréttunum sem eru hættulega
gimilegir. Þjónarnir kunna líka sitt
fag, um leið og þeir spyija hvort
bjóða megi eftirrétt, sveifla þeir
bakka með freistandi úrvali af
hreinasta sælgæti fyrir framan
gestina sem þurfa að vera heldur
betur staðfastir til þess að neita.
En ein kaka dugar vel fyrir tvo,
SUM gömlu viktoríönsku húsin stóðu af sér skjálftann mikla 1906. í
baksýn gnæfa háhýsi fjármálahverfisins.
Morgunblaðið/Hanna Katrín
GOLDEN Gate brúin er oftar en ekki sveipuð þoku.
svona bara til þess að smakka.
Máltíð fyrir tvo, forréttur, aðalrétt-
ur, vín, kaffí - og eftirréttur -
kostaði 80-100 dollara,
eða um 5.200 til 6.500
krónur.
Café Bastille
Kræklingar, matreiddir
á alla hugsanlega vegu,
eru aðalsmerki þessa
skemmtilega franska veit-
ingastaðar sem er á Beld- :
en Place, örlitlu stræti upp
af Bush Street, í göngu-
færi við Union torg. Á
boðstólum eru líka ljúf-
fengir fiskréttir. Staður-
inn er vinsæll í hádeginu,
þá eru borð og stólar úti
á götu, innan um kyrr-
stæða bíla og ruslatunnur
og skondið að sjá fína fólkið hola
sér þar niður eins og ekkert sé.
Sjálfur staðurinn er skemmtilega
mnréttaður í einföldum nútímaleg-
um stíl og risastór bar setur sterk-
an svip á umhverfið.
Planet Hollywood
Það er ákveðin upplifun að borða
á Planet Hollywood, en staðurinn
er í miðbænum, við Stockton Street.
Á annatíma getur verið nokkur bið
eftir borði, en það er ýmislegt sem
gleður augað á meðan á biðinni
stendur. Planet Hollywood er dæmi-
gerður amerískur skyndibitastaður
með fínum formerkjum þó og er
sérstakiega hægt að mæla með for-
réttum staðarins. Máltíð fyrir tvo,
vel útilátnir forréttir, eftirréttir og
bjór, kostaði um 70 doilara, eða um
4.500 krónur.
Naper’s Deli
í miðju þreytandi búðarápi er
gott að setjast niður á þægilegum
stað þar sem hægt er að fá eitthvað
létt og fljótlegt í svanginn. Eðli
málsins samkvæmt em því margir
slíkir staðir í helsta verslunarhverfi
borgarinnar í miðbænum. Einn er
Naper’s Deli í Hyatt hóteli við Uni-
on torg. Þetta er skemmtilegur sam-
loku- og salatbar þar sem hægt er
að setjast að borðum bæði inni og
úti. íjónustan er fín, enda verðið
aðeins hærra en gengur og gerist
á svipuðum stöðum. Kjúklingasalat
með rauðvínsglasi kostar 20 dollara
á mann, eða 1.300 krónur. ©