Morgunblaðið - 12.11.1996, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
ÞRIÐJUDAGUR 12. NÓVEMBER 1996 19
Reuter
FIDEL Castro (t.v.) ræðir við Ernesto Samper, forseta Kólumbíu.
Fundur ríkja Rómönsku Ameríku
Castro deilir hart
á Bandaríkin
Santiago. Reuter.
Flokkur Landsbergis sigrar í kosningum í Litháen
Efasemdir um stefn-
una í efnahagsmálum
Vilnius. Reuter.
LEIÐTOGAR 19 ríkja rómönsku
Ameríku auk Portúgals og Spánar
komu saman í Santiago í Chile á
sunnudag til að ræða eflingu lýðræð-
is en undir niðri örlaði á ágreiningi
um Kúbu. Refsiaðgerðir Bandaríkja-
manna gegn þeim sem stunda við-
skipti við Kúbu voru þó harðlega
gagnrýndar.
Fidel Castro, forseti Kúbu, var
eini leiðtoginn á fundinum, sem ekki
er lýðræðislega kjörinn, ef undan er
skilinn Jóhann Karl Spánarkonung-
ur. Castro var mjög harðorður í
garð Bandaríkjamanna og sagði þá
„hvað eftir annað ráðast inn í lönd
á svæðinu" og „sundur-
lima . v. menningu okkar“.
„Menning okkar er sundurlimuð
af einokun íjölmiðla frá hinu einráða
stórveldi á meðan þetta sama stór-
veldi.. . beitir glæpsamlegum
þvingunum og skiptir sér statt og
stöðugt af hlutum, sem eru alfarið
innanríkismál ríkja okkar," sagði
Castro í ræðu.
Undir yfirskrift lýðræðis
Fundurinn snerist opinberlega um
leiðir til að stjórna í virku lýðræði
og kom fram að menn voru hvorki
á eitt sáttir um það í hveiju lýðræði
væri fólgið né hvernig ætti að taka
á málefnum Kúbu.
„Við Mexíkanar erum alfarið
þeirrar hyggju að lýðræði sé ekki
hægt að flytja frá einum stað til
annars, frá einu þjóðfélagi til ann-
ars, hvorki með þrýstingi, afskipt-
um, né erlendum þrýstingi," sagði
Ernesto Zedillo, forseti Mexíkó.
Aðrir leiðtogar, þar á meðal gest-
gjafinn, Eduardo Frei, forseti Chile,
virtust gagnrýna skort á frelsi á
Kúbu.
„Það er ekki hægt að tala um
tvenns konar lýðræði," sagði Frei.
„Það er aðeins ein lögmæt [gerð
lýðræðis],-sem virðir mannréttindi
og tekur ákvarðanir í samræmi við
vilja meirihlutans í einlægum kosn-
ingum.“
Jorge Fernando Branco de
Sampaio, forseti Portúgals, skoraði
á ríki að gera sér grein fyrir „alþjóð-
legum tilhneigingum, sem örva póli-
tískar breytingar" í lýðræðisátt.
Castro snæddi hádegisverð með
Jose Maria Aznar, forsætisráðherra
Spánar, og sögðu spænskir embætt-
ismenn að leiðtogi Kúbu hefði þar
þvertekið fyrir umbætur á stjórn-
kerfinu á Kúbu. Aznar hefði boðist
til að telja Evrópusambandið á að
koma Kúbu til hjálpar í efnahags-
málum ef hann „opnaði land sitt
fyrir lýðræði", en Castro hefði sagt
þvert nei.
STJÓRNMÁLASKÝRENDUR
sögðu í gær að erfitt kynni að reyn-
ast fyrir Föðurlandssambandið,
sem bar sigur úr býtum í þingkosn-
ingunum í Litháen um helgina, að
sannfæra erlenda fjárfesta um að
hann myndi framfylgja trúverðugri
stefnu í efnahagsmálum.
„Setja verður spurningarmerki
við efnahagsstefnu flokksins,"
sagði erlendur stjórnarerindreki í
Vilnius.
Föðurlandsambandið, flokkur
Vytautas Landsbergis, hefur
ákveðið að Gediminas Vagnorius
verði næsti forsætisráðherra en
hann hefur áður gegnt því emb-
ætti. Erlendir ijárfestar hafa
nokkrar áhyggjur af ýmsum yfir-
lýsingum Föðuriandssambandsins
m.a. þess efnis að hætta beri að
binda gengi gjaldmiðilsins, litas,
við dollarann. Vagnorius reyndi að
slá á þennan ótta í gær á blaða-
COLIN Powell,
fyrrverandi yfir-
maður bandaríska
herráðsins, hleypti
af stað miklu um-
tali í Washington
um heigina þegar
hann gaf til kynna
að hann mundi
taka að sér emb-
ætti í stjóm Bills
Cintons Bandaríkjaforseta ef hon-
um byðist það.
Powell, sem er repúblikani, til-
kynnti fyrir ári að hann hygðist
ekki bjóða sig fram til forseta og
hefur síðan látið að því liggja að
honum líkaði vel að vera að hálfu
mannafundi. „Það kemur ekki til
greina að hægja á umbótaferlinu,“
sagði hann.
Kommúnistar á útleið
„Við emm að fara að vinna, við
höfum engan tíma til fagnaðar-
láta,“ sagði Landsbergis og brosti
breitt er hann ræddi við blaða-
menn. Hann var helsti leiðtogi í
sjálfstæðisbaráttu Litháa gegn
Sovétmönnum og var í reynd for-
seti landsins 1991 er takmarkið
loks náðist.
Kjósendur voru hins vegar lang-
þreyttir á efnahagserfiðleikum og
veittu fyrrverandi kommúnistum
brautargengi í þingkosningunum
1992 enda var bandalag Lands-
bergis, Sajudis, þjakað af innbyrð-
is deilum og klofningi. Hefur verið
bent á að þá hafi verið lagður
grundvöllur að nýju valdaskeiði
gömlu valdhafanna víða í fyrrver-
leyti sestur í helgan stein. Nú virð-
ist athafnaþráin hins vegar hafa
gert vart við sig á ný.
„Maður á alltaf að hlusta á for-
seta sinn,“ sagði Powell. „Ég mundi-
íhuga það,“ sagði herforinginn þegar
hann var spurður hvort hann myndi
þiggja boð um öflugt embætti í
stjóminni. Bæði William Perry vam-
armálaráðherra og Warren Chri-
stopher utanríkisráðherra hafa lýst
yfír því að þeir láti embætti, þannig
að báðir stólar verða brátt lausir.
Clinton sagði á sunnudag að
hann hefði í hyggju að skipa repú-
blikana í stjórnina og bætti við:
„Colin Powell er í miklum metum
hjá mér.“
andi kommúnistaríkjum en þó með
því formerki að þeir beittu lýð-
ræðislegum aðferðum til að endur-
heimta völdin og oftast vom nýir
menn í forsvari.
Frelsis- og sjálfstæðishetjur ný-
fijálsu ríkjanna reyndust í sumum
tilvikum lélegir stjórnendur en
fyrst og fremst var það örvænting
kjósenda vegna fátæktar og upp-
lausnar sem olli umskiptunum. Því
má heldur ekki gleyma að komm-
únistar vom oft eina stjórnmálaflið
sem var vel skipulagt og hafði
reynda menn innanborðs. Þeir boð-
uðu markaðsumbætur og tengsl
við ESB og NATO en sögðust geta
komið á umbótum án þeirra miklu
þjáninga sem reyndin hafði orðið.
Fyrrverandi kommúnistar biðu síð-
an ósigur í Búlgaríu og Rúmeníu
á dögunum og nú í Litháen, enn
virðist nýtt tímabil hafið í stjórn-
málasögu landanna.
Haft er fyrir satt að innan stjórn-
arinnar sé andstaða við Powell.
Óttast sumir að hann myndi
skyggja á aðra ráðherra og að hann
myndi hafa það styrka stöðu sem
vinsælasti svarti stjórnmálamaður-
inn í Bandaríkjunum að engin leið
yrði að hemja hann ef hann tæki
upp á því að fara eigin leiðir.
Sagt er að A1 Gore varaforseti
sé einn helsti andstæðingur þess
að Powell taki sæti í stjórninni.
Hann er sagður telja að Powell
mundi nota starfíð til að styrkja
eigin stöðu. Síðan mundi hann láta
sig hverfa úr stjórn í tæka tíð til
að bjóða sig fram til forseta undir
merkjum repúblikana.
Powell segist myndu
taka við ráðherrastól
Washington. The Daily Telegraph.
Colin
Powell

„í&lendingar eru
gáfjaða&ta ficlk
í heimi"
- þeAó vegna kaupa útlendingar
líka afi ckkur hugbúnað
íilemkt husvit er orðin verðmœt
útblutningðvara efitinótt um allan
heim. íilemkur iðnaður þolir vel alþjóðlegan
iamanburð. Berðu alltat iaman verð og gœði.
Ióletukur iðnaður á heim&mœlikvarða
<§)
SAMTÖK
Tm IÐNAÐARINS