Morgunblaðið - 12.11.1996, Blaðsíða 26
26 ÞRIÐJUDAGUR 12. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Hljóð, fálát
og fögur
TÖNLIST
I) ó ni k i r k j a n
BAROKKTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Thomas Morl-
ey, Matthew Locke, Willam Byrd,
John Banister, Georg Philipp Tele-
mann og Johann Jakob Froberger.
Flytjendur voru Ragnheiður Har-
aldsdóttir og Camilla Söderberg, er
léku á blokkflautur, Amia Margrét
Magnúsdóttir á sembal og Ólöf Sess-
elja Óskarsdóttir á viola da gamba
og selló. Laugardagurinn 9 október,
1996.
TÓNLEIKARNIR hófust með
samleik á tvær blokkflautur í verki
eftir Thomas Morley, en þessi sam-
tímamaður Shakespeares samdi sér-
lega fallega tónlist og eru sumir
madrigalar hans frábærar tónsmíð-
ar. 1595 gaf hann út safn af „kansó-
nettum“ fyrir tvær raddir og er lík-
legt að II lamento, sem Camilla og
Ragnheiður léku, sé tekin úr því
hefti. Flutningur þeirra var mjög
fallega mótaður. Ekki man undirrit-
aður til þess að hafa heyrt á tónleik-
um hérlendis leikið verk eftir Matt-
hew Locke (1621-1722), sem var
samtímamaður Purcell. Svíta nr. 2
fyrir tvær blokkflautur og viola da
gamba er hæglát hugleiðslutónlist,
vel samin og var sérlega fallega
flutt. Tónlist frá snemm-barokk-
tímanum er allt annarrar náttúru
en hávaðasöm tónlist síðari tíma.
Hún er ekki aðeins lágvær, heldur
og inhverf og hlustandinn verður
að leita eftir henni, hún tekur hann
ekki. Það er engin fyrirskipun um
viðbrögð en tónmálið á sér efni til
inhverfrar íhugunar. Hún hljóð og
fálát en umfram allt fögur.
William Byrd átti næsta verk,
sem er fyrir sembal. í efnisskrá er
verkið kallað Pavana Lachrymaæ.
Byrd samdi marga pavan-dansa og
nokkrir þeirra eru raddsetningar á
verkum eftir aðra. Samkvæmt The
Fitzwilliam Virginal Book, 2. hefti,
er þetta verk sagt vera eftir John
Dowland, en útsett af Byrd. Anna
Margrét lék verkið mjög vel og lagði
áherslu á þær skreytingar, sem bar-
okkmenn kiydduði leik sinn með.
Eftir Matthew Locke léku Camilla
og Ragnheiður svítu nr. 3, fyrir tvær
blokkflautur og viola da gamba, og
á eftir léku þær stöllur blokk-
flautudúett eftir John Banister yngri
er var fiðluleikari og lék í og stjóm-
aði hljómsveitinni í Drury Lane-leik-
húsinu. Faðir hans, John eldri, var
einn af frumkvöðlum um tónleika-
haldi fyrir almenning í Englandi.
Georg Philipp Telemann var sér-
lega afkastamikið tónskáld og eftir
hann lék Ragnheiður Haraldsdóttir
sónötu í d-moll, fyrir blokkflautu
og fylgirödd. Ragnheiður sýnd það
að hún er frábær blokkflautuleikari
og býr yfir næmi, sem nýttist henni
vel í hægu köflunum og góða tækni,
er blómstraði svo að hvergi féll á
fölvi í hröðu þáttununum.
Anna Margrét lék Lamentation
eftir Johann Jakob Froberger, er
hann samdi vegna láts Ferdinands
III., 1657. Það er svo, að erfitt er
að gera sér grein fyrir túlkunar-
máli barokkmanna, sérstaklega í
túlkun tilfinninga. Bæði blæbrigði
gömlu hljóðfæranna og tónmálið er
ólikt því, sem nútímamaðurinn setur
t.d.í samband við sorg. Þrátt fyrir
ágætan leik Önnu Margrétar var
sorgin ekki nærri, heldur hljómfal-
legur og glitrandi tónn sembalsins.
Tónleikunum lauk með tríósónötu
eftir Georg Philipp Telemann, sem
er ekta rókokkó-tónverk.létt og leik-
ræn túlkun á skapgerðum nokkurra
kvenna, sem frægar eru. Tónverkið
endaði á lýsingu á Dido, drottningu
af Karþagó, er þurfti að þola svik
Eneasar. Yfirskrift kaflans er Triste
- Disperato og áttu hægu atriðin
að túlka sorg hennar en þau hröðu
örvæntingu. í þessu verki lék Tele-
mann sér með tónmálið á mjög
skemmtilegan máta.
Verk Telemanns voru bragð-
mestu verkin og þar naut sín best
leiktækni flytjenda, sérlega þó
Ragnheiðar í sónötunni og samleik-
ur hennar og Camiliu í tríósónöt-
unni, sem var frábærlega vel flutt,
og átti leikur Ólafar Sesselju á
gamba og selló, svo leikur Onnu
Margrétar, bæði í continuo og ein-
leik hennar, mikinn þátt í þessum
ánægjulegu tónleikum. _
Jón Asgeirsson
Verk eftir Beethoven og
Poulenc á Háskólatónleikum
Á HÁSKÓLATÓNLEIKUM í Nor-
ræna húsinu miðvikudaginn 13.
nóvember munu þeir Jón Aðalsteinn
Þorgeirsson klarinettleikari og
Bijánn Ingason fagottleikari spila
lög eftir Beethoven og Poulenc.
Tónleikarnir eru um hálftími að
lengd og heQast kl. 12.30.
Á efnisskránni er Sónata fyrir
klarinett og fagott, I. Allegro, II
Romance og III Final eftir Francis
Poulenc. Dúó nr. 3 í B-dúr fyrir
klarinett og fagott, I. Allegro sost-
enuto og II. Aria con Variazioni
eftir L.v. Beethoven.
Jón Aðalsteinn tók burtfararpróf
frá Tónskóla Sigursveins D. Krist-
inssonar árið 1978. Síðan stundaði
hann nám við einleikaradeild Tón-
listarháskóla Vínarborgar og lauk
Jón Aðalsteinn Brjánn
Þorgeirsson Ingason
þaðan einleikaraprófi 1985. Aðal-
kennarar hans voru Egill Jónsson,
Sigurður I. Snorrason, pr. Horst
Hajek og pr. Alfred Prinz.
Jón Aðalsteinn hefur komið fram
á fjölda tónleika hér á landi sem
og erlendis, bæði sem einleikari í
hljómsveit og með kammersveitum.
Hann hefur Ieikið einleik með Wien-
er Hochschulorchester, Sinfóníu-
hljómsveit íslands, Sinfóníuhljóm-
sveit Æskunnar og Sinfóníuhljóm-
sveit áhugamanna.
Bijánn Ingason hóf fagottnám
hjá Hafsteini Guðmundssyni við
Tónmenntaskólann í Reykjavík og
Tónlistarskóla FÍH. Framhaldsnám
stundaði hann við Norges Musik-
högskole í Ósló og Sweelinck Con-
servatorium í Amsterdam hjá Tor-
leiv Nedberg og John Moustard.
Bijánn hefur starfað í Sinfóníu-
hljómsveit íslands frá 1991 og er
einnig félagi í Caput-hópnum.
Handhöfum stúdentaskírteina er
boðinn ókeypis aðgangur, en að-
gangseyrir fyrir aðra er 400 kr.
Saga í tónum
TÓNLIST
R á ð h ú s i ð,
Dómkirkjan
FYRIRLESTUR,
KÓRSÖNGUR OG ORGAN-
SLÁTTUR
Jón Þóraiinsson tónskáld flutti fyrir-
lestur um störf Páls Isólfssonar. Flutt
voru tónverk eftir orgelleikara við
Dómkirkjuna og verk samin fyrir
vígslu og aðrar athafnir kirkjunnar.
Flytjendur: Dómkórinn í Reykjavik
og Anna Guðný Guðmundsdóttir,
undir stjóm Marteins H. Friðriksson-
ar. Sunnudagurinn 10. nóvember,
1996.
HALDIÐ er upp á tvö hundruð
ára afmæli Dómkirkjunnar með
margvíslegum hætti og á sviði
tónlistar eru haldnir margir tón-
leikar og sl. sunnudag hélt Jón
Þórarinsson tónskáld fyrirlestur
um Pál ísólfsson. Það er engum
vafa undirorpið, að framlag Páls
ísólfssonar til íslenskrar tónlistar
var mikið og merkilegt. Páll var
afburða orgelleikari og kennari,
og sem skólastjóri fyrsta tónlistar-
skólans á Islandi, átti hann, ásamt
þeim góðu tónlistarmönnum er
fylktu sér undir merki hans, þátt
í að byggja upp grunninn að því
blómstrandi tónlistarlífi, sem við
búum nú að. Þá má ekki gleyma
tónsmíðum hans, en á meðal þeirra
eru sönglögin hans hreinar perlur
og af stærri verkum má nefna
Alþingishátíðar kantötuna og hin
frábæru orgelverk hans. Fyrirlest-
ur Jóns Þórarinssonar tónskálds
var hinn fróðlegasti, enda munu
fáir hafa þekkt Pál betur, bæði
sem samstarfsmaður og vinur.
Tónleikarnir, sem á eftir fylgdu,
hófust á sálminum 'Játi það allur
heimurinn, sem er tekinn úr Grall-
aranum frá 1763 og var sunginn
einraddaður og mjög blátt áfram,
í anda hins „slétta“ sálmasöngs.
Líklegt má telja að sungið hafi
verið úr grallaranum á fyrstu
árum Dómkirkjunnar. Grallarinn
var fyrst gefinn út 1594 á Hólum
en síðasta útgáfa hans, sú 19.,
1779. Breytingar á messusöng
hófust með embættistöku Magn-
úsar Stephensen um aldamótin
1800 en um 1840 verða þáttaskil
í sögu Dómkirkjunnar, er Pétur
Guðjohnsen tekur við embætti org-
anista. Næsta viðfangsefni kórsins
var sálmalagið Lofið Guð, eftir
Pétur, og var það vel sungið. Á
sýningu í Tjarnarsal Ráðhússins
getur að líta, meðal annarra
merkra muna, leifar af orgeli hans
í næsta hrörlegu ásigkomulagi.
Pétur hefur verið nefndur faðir
íslenskrar tónlistar og er það að
því leyti til rétt, að með honum
heldur tónlistarnútíminn innreið
sína, en frá 1107, þegar Rikini
kom til íslands, hafði ekkert nýtt
gerst í tónlistarmálum, þartil
Magnús Stephensen tók að gagn-
rýna kirkjusöng á íslandi. Það er
sem sé staðreynd að íslensk tónlist
hafði sáralítið breyst frá 1107 til
1800 eða í nærri 700 ár, enda
hafa fræðimenn bent á, að í ís-
lenskri tónlistargeymd sé að finna
elstu menjar í iðkuðum alþýðusöng
í heiminum.
Annar dómorganisti, sem flutti
til landsins margar nýjungar og
reyndi að stofna til flutnings
stærri kórverka og hljómsveitar-
leiks, var Sigfús Einarsson. Eftir
hann flutti kórinn, við undirleik
Önnu Guðnýjar Guðmundsdóttur,
Lofsöng. Þetta ágæta verk var
mjög vel flutt og mátti vel heyra
að Dómkórinn er í góðu formi.
Önnur tjmamót urðu við kirkjuna
er Páll ísólfsson tók við embætti
dómorganista 1939, en kunnátta
hans var á heims vísu og auk þess
að vera fyrsti skólastjóri Tónlistar-
skólans í Reykjavík, átti hann
drjúgan þátt í að leggja grunninn
að núverandi blómstrandi tónlist-
arlífi, sem jafnvel „útlendingum“
þykir mikið til um.
Eftir Pál flutti Marteinn H.
Friðriksson, dómorganisti, Chac-
onne um stef úr Þorlákstíðum og
lék hann verkið af öryggi með
mjög greinilegri raddskipan. Á
einstaka stað var undirritaður ekki
sáttur við skilin á milli tilbrigð-
anna, þar hefði mátt dvelja ögn
við tónmálið, sérstaklega þar sem
leiktæknilegar breytingar eiga sér
stað. Dómkórinn söng útfærslu
Páls á sálmalagir.u Víst ertu Jesús
kóngur klár, sem kórinn söng mjög
vel og það síðasta, sem Dómkórinn
söng eftir Pál, var söngperlan
Máríá, mild og há, sem sungin var
mjög fallega af kvenröddunum,
við undirleik Önnu Guðnýjar.
Þijú næstu verk eru samin
vegna hátíðarstunda í Dómkirkj-
unni, fyrst ágætur kórall, eftir
Ragnar Björnsson, María í skógin-
um, við texta eftir Sigríði I. Þor-
geirsdóttur. Faðir vor, eftir Jónas
Tómasson, sem samið var vegna
150 ára afmælis skírnarfontsins
og lauk með Tokkötu eftir Jón
Nordal er hann samdi fyrir vígslu
orgelsins árið 1985.
Dómkórinn er vel hljómandi og
er gott jafnvægi á milli raddanna
og söng kórinn af þokka, og kon-
urnar sérstaklega vel Máríuvers
Páls. Faðir vor, eftir Jónas Tómas-
son, og María í skóginum, eftir
Ragnar Björnsson, voru vel sung-
in, svo og sálmarnir. Leikur Mar-
teins í Tokkötu Jóns Nordal var
yfírvegaður og skýrt mótaður,
bæði í Ieik og raddskipan.
Jón Ásgeirsson
1
„ Til Akureyrar?
Alvea sjálfsaat,
petta verður
afhent um
hádegi á
morgun
Bilar Landflutninga-Samskipa leggja af stað til
Akureyrar kl. 17:00 hvern virkan dag. Til að
tryggt sé að vörur komist með bílunum og nái til
viðskiptavina á Akureyri fyrir hádegi næsta dag,
þurfa þær að berast afgreiðslu Landílutninga ekki
síðar en klukkustund fyrir brottför.
Land\
dfíutningar
JJ SÁMSKÍP
Skútuvogi 8, Reykjavík.
Sími: 569-8400. Fax: 569-8657.
Afgreiáslutími: Mánudaga-fimmtudaga 8-17,föstudaga 8-16