Morgunblaðið - 12.11.1996, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 12. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FLUGÞING 1996
Rekstrarumhverfi
flugsins gjörbreytist
Framtíð íslenskra flugmála í Evrópu var
yfirskrift Flugþings ’96. Þar var fjallað um
breytingar á evrópsku flugmálaumhverfi
sem íslenskir flugrekendur væru að ganga
------>-----7---------------------------
inn í. Agúst Asgeirsson fylgdist með þing-
inu, en þar sagði Hilmar Baldursson, for-
maður Flugráðs, að breytingarnar væru
þvílíkar, að þær snertu alla sem að flug-
rekstri eða ferðaþjónustu störfuðu.
HILMAR Baldursson sagði,
að í flugöryggismálum
væri umhverfíð að breyt-
ast með aðild íslendinga
að Flugöryggissamtökum Evrópu
(JAA), sem 27 ríki eiga aðild að.
Með aðild að Evrópska efnahags-
svæðinu (EES) hefðum við tekið upp
flugsamgöngustefnu Evrópusam-
bandsins (ESB). Það hefði leitt til
þess, að frelsi í flugi tæki að fuilu
gildi 1. júlí á næsta ári. Frelsið
væri tvíþætt, það gilti bæði heima
og heiman. Innanlands hefðu flug-
málayfirvöld undirbúið sig undir
frelsið með því að skoða þá umgjörð
sem flugstarfsemi væri búin og í því
efni væri gengið út frá því, að við
gildistöku flugfrelsisins sætu allir
við sama borð. Athyglisvert væri,
að sögn Hilmars, að íslenskir flug-
rekendur væru ekki síður að velta
fyrir sér samvinnu en samkeppni
þegar frelsið væri komið á. Ef rétt
væri, undirstrikaði það smæð ís-
lenska markaðsins.
Hilmars sagði, að með aukinni
samkeppni mætti gera ráð fyrir, að
efla þyrfti eftirlit og aðhald loft-
ferðaeftirlitsins með flugrekendum
og væru þau mál í skoðun hér á
landi. íslensk flugmál hefðu verið
tiltölulega fátæk af reglugerðum.
Iðulega hefðu komið upp álitaefni
þar sem þörf hefði verið á, að leita
JCii annarra landa að ákvæðum um
samskonar efni, til að fella úr-
skurði, og hefur þá ýmist verið leit-
að austur eða vestur um haf. Með
aðildinni að JAA yrði ekki bara um
að ræða samræmdar reglugerðir,
heldur miðaði hún að því að sam-
ræma störf og starfsreglur allra
aðildarlandanna, sem væri mikið
framfaraskref.
Þorgeir Pálsson, flugmálastjóri,
sagði evrópusamstarfið í flugmálum
einkum snúast um fjórar stofnanir;
Samband evrópskra flugmálayfir-
valda (ECAC), dóttursam-
taka þeirra, Flugöryggis-
samtök Evrópu (JAA),
Evrópusambandið (ESB)
Flugstjórnarstofnun
Evrópu (Eurocontroi).
ECAC sagði hann móta
Ætla að verða
stærstir í flugi
frá Noregi
sameig-
inlega stefnu evrópskra flugmálayf-
irvalda, t.d. á sviði flugréttar, flugör-
yggis, flugumferðarstjórnunar og
leiðsögu, í málefnum flugvalla og
réttinda flugfarþega.
Þorgeir sagði markmið JAA, að
tryggja flugöryggi í Evrópu með
samræmdum reglum og starfsað-
ferðum, en fram kom á flugþinginu,
að samþykktir stofnunarinnar og
reglur fela í sér umtalsverðar breyt-
ingar á rekstrarumhverfi íslenskra
'Ciugrekenda.
framfara og nýrra réttinda í íslensk-
um flugmálum um áratuga skeið.
Nytu Ísiendingar meira frelsis í sam-
skiptum við önnur ríki en ríki ESB,
m.a. vegna samninga okkar við
Bandaríkjamenn um frelsi í flugi.
Veitti EES-samningurinn okkur að-
ild að evrópska flugsamgöngunetinu
með öllum þeim réttindum og skyld-
um sem því fylgdu. Með hlutgengi
að markaðnum fylgdu reglur um
m.a. flugbókunarkerfi, samkeppnis-
reglur, flugslysarannsóknir, tak-
mörkun á hávaða, samræmdar
tæknikröfur, úthlutun afgreiðslu-
tíma á flugvöllum, sem væri að verða
stórmál. Væri það kvótamál flugsins
og hefði marga hina sömu eiginleika
og sömu vandamál og fiskikvótamál.
Þorgeir sagði þátttöku íslendinga
í JAA gífurlega mikilvæga. Þar ætt-
um við fulla aðild að stjóm og reglu-
gerðasmíð. JAA-reglulgerðirnar
væru gerðar að íslenskum reglu-
gerðum og væri það gæðastimpill
fyrir íslenskan flugrekstur.
Alan Winn, ritstjóri Flight Inter-
national, fjallaði um nýja strauma
og stefnur í evrópskum flugmálum
og kom víða við. Sagði hann skil-
virkni aukast í rekstri evrópskra
flugfélaga, starfsmönnum þeirra
hefði fækkað um 10% á sex árum
en umsvif þeirra vaxið um 50% á
sama tíma. í heildina flyttu evrópsk
flugfélög meira en helming farþega
á Norður-Atlantshafinu þó meiri-
hluti þeirrá væri Bandaríkjamenn.
Hrakspár og dauðadómar yfir evr-
ópskum flugfélögum með útbreiðslu
ofurskjótra farþegalesta í álfunni
hefðu ekki ræst.
Winn ræddi um einkavæðingu
evrópskra ríkisflugfélaga, stöðu og
áhrif flugfélaga sem sprottið hefðu
upp undanfarin ár og væru rekin
með litlum tilkostnaði, harða sam-
keppni stórra félaga um þau minni
til þess að tryggja sér afgreiðslutíma
--------- á fiugvöllum. Efaðist
hann um gagnsemi þess,
að ESB tæki yfir umsjón
og viðræður varðandi tví-
hliða samninga einstakra
......." aðildarríkja um loftferðir,
t.d. loftferðasamninga Breta og
Bandaríkjamanna. Þar rækjust
stundum á miklir hagsmunir ein-
Miklar breytingar
EES-samningurinn
áhrifamesta skrefið
Flugmálastjóri sagði samninginn
um Evrópska efnahagssvæðið (EES)
gera íslendingum kleift, að nýta sér
löggjöf ESB um flugréttarmál. Væri
samningurinn líklega áhrifamesta
skrefíð, sem stigið hefði verið, til
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
FJÖLDI sótti flugþingið á Hótel Loftleiðum. Hér ávarpar Þor-
geir Pálsson flugmálastjóri þingið.
landaflugsteknanna orðið til á hon-
um. Evrópumarkaðurinn væri því
gríðarlega mikilvægur fyrir félagið.
Þar sem Flugleiðir eru meðal
minnstu áætlunarflugfélaga í Evr-
ópu, fyrirtæki á borð við KLM,
Swissair og SAS er 20 sinnum stærri
og Lufthansa og British Airways 50
sinnum stærri, sagði Sigurður nauð-
synlegt fyrir félagið að tryggja fram-
tíðarhagsmuni sína með öllum tiltæk-
um ráðum. Hluti af þeirri tryggingu
væri aðgangur að mörkuðum í Evr-
ópu til jafns við önnur flugfélög sem
þar störfuðu. Hins vegar þýddi það,
að öll evrópsku flugfélögin hefðu
fullan og opinn aðgang að íslenska
markaðinum.
Sigurður sagði helstu einkenni
flugsamgangna í Evrópu þau, að þar
væru að myndast nokkur stór banda-
lög risaflugfélaga og minni félaga.
Mynduðust þannig nokkrir heildar-
markaðir þar sem tvö til þrjú félög
réðu málum í hveiju bandalagi og
hin minni þjónuðu þeim. Vexti þeirra
og markaðsaðgengi væri stýrt af
þeim stóru.
„Við höfum séð pláss fyrir fyrir-
tæki eins og Flugleiðir, sem nokkurs
konar kimafyrirtæki, sem athafnar
sig milli þessara stóru bandalaga.
Við teljum, að framtíð fyrirtækisins
byggist á að viðhalda og auka þá
sérstöðu sem það hefur haft með
þjónustu við ísland og með þjónustu
yfir norðanvert Atlantshaf með við-
komu á íslandi.
Nýtt hlutverk Flugleiða
stakra flugfélaga. Aukinn aðgangur
bandarískra flugfélaga að Heathrow
yrði að mestu leyti að verða á kostn-
að flugfélaga sem þar væru fyrir,
aukningin næðist ekki nema að litlu
leyti með auknum afköstum flug-
hafnanna.
Sigurður Helgason, forstjóri Flug-
leiða, sagði rekstur félagsins hafa
tekið miklum breytingum á röskum
áratug. Árið 1984 hefðu rúmlega
50% af öllum millilandatekjum Flug-
leiða myndast við sölu á Bandaríkja-
markaði en ekki nema um 30% á
markaði milli Evrópu og Islands.
Vægi Evrópumarkaðarins hefði hins
vegar aukist jafnt og þétt þann veg,
að 1994 hefðu rúmlega 60% milli-
í þessu sambandi sagði Sigurður,
að Flugleiðir hefðu ákveðið að bijót-
ast út úr þeim ramma sem það starf-
aði í og hasla sér í vaxandi mæli völl
á alþjóða ferðamarkaði í víðari skiln-
ingi, með aukinni þátttöku í mark-
aðsstarfi erlendis og aukinni þátt-
töku í uppbyggingu ferðaþjónustu
hér heima. Flugleiðir skilgreindu sig
í dag sem ferðaþjónustufyrirtæki en
ekki sem flugfélag þó svo að flugfé-
lagið væri og yrði áfram kjarni í
starfseminni.
Ein megin breytingin, sem orðið
hefði af frelsinu f Evrópu, sagði Sig-
urður vera tilkomu svonefndra tengi-
flugvalla. Þeir væru afleiðing stóru
markaðsbandalaganna. Á þeim ykist
hlutfall farþega sem væru að fara í
gegnum flutninganet einstakra flug-
félaga eða markaðsbandalaga. Þann-
ig væri þriðjungur farþega, sem færu
um Heathrow, á leið eitthvað annað
en til Bretlands eða frá því. Svipað
hlutfall ætti við um Kastrup-fiugvöll-
inn og Frankfurt. Keflavíkurflugvöll-
ur þjónaði svipuðu hlutverki í flugi
Flugleiða, þriðjungur farþega félags-
ins, sem um völlinn færu, notuðu
hann einungis sem tengingu á leið
sinni yfir hafíð.
Lýsti Sigurður hvemig Flugleiðir
hefðu á undanförnum árum samein-
að leiðakerfí sitt með Keflavík sem
safnflugvöll. Með leiðakerfinu hefði
tekist, þrátt fyrir árstíðasveiflur í
ferðamarkaðinum til og frá íslandi,
tekist að halda uppi mjög góðri ferða-
tíðni allan ársins hring. Megin
markmiðið væri að hafa daglegar
ferðir á sem flesta staði. Þannig
væri fljótlega ætlunin að fljúga dag-
lega til Boston í beinu flugi, einnig
á staði eins og Ósló og Stokkhólm,
Amsterdam, Frankfurt og Parísar.
Sigurður sagði Flugleiðir sömu-
leiðis ráðgera að fjölga daglegum
ferðum til London, m.a. til að standa
betur að vígi þegar nýjar reglur um
afgreiðslutíma á flugvöllum tækju
gildi. Markmiðið hefði verið sett, að
fljúga þangað tvisvar á dag. Megin
vandinn í því sambandi væri að fá
afgreiðslutíma. Sagðist hann búast
við að þeir gengju kaupum og sölum
eftir 1-2 ár og gat þess, að banda-
rísk flugfélög hefðu boðist til að
kaupa núverandi afgreiðslutíma
Flugleiða á Heathrow. Sigurður
sagðist gera ráð fyrir því, að með
meiri einkavæðingu flugstöðva í Evr-
ópu, sem er hafin í Bretlandi, myndu
flugstöðvar stækka. Víða væri af-
kastageta þeirra meiri vandi en af-
kastageta flugbrauta.
Flugleiðir gera í vetur tilraun með
með flug til Glasgow í tengslum við
Bandaríkjaflugið, og sagðist Sigurð-
ur Helgason telja félagið geta orðið
næst stærst í flutningum milli Skot-
iands og Bandaríkjanna. Sömuleiðis
væri það markmið Flugleiða, að
verða stærsta flugfélagið sem byði
upp á flug frá Noregi til Bandaríkj-
anna þar sem skipta þyrfti um flug-
vél á leiðinni. Um 80% farþega í
Noregi á leið vestur í dag þyrftu að
skipta um flugvél.
Sigurður sagði það einn megin
þáttinn í stefnu Flugleiða, ---------
veija stöðu sína á litlum
heimamarkaði og nýta tryagja
safnflugvöllinn í Keflavík f|Ugöryggi
völd verða að fylgjast grannt með
þeirri þróun sem væri að eiga sér
stað. Rakti hann breytingar á um-
hverfí leiguflugsfélaga undanfarna
áratugi, sem hann sagðist lengi hafa
einkennst af því, að samgönguráðu-
neytin hefðu litið á það sem hlutverk
sitt að vernda áætlunarfélögin, en
ekki gæta hagsmuna neytenda.
„Þess vegna voru fargjöld há og
kæruleysi gætti hjá félögum gagn-
vart kostnaðarliðum," sagði Arn-
grímur en minnti á, að frá sínum
bæjardyrum séð væri einhver falleg-
asti kafli í íslenskri flugsögu þáttur
Loftleiða á Norður-Atlantshafínu þar
sem þeir hefðu rutt brautina fyrir
ódýran ferðamáta.
Ragnhildur Hjaltadóttur, skrif-
stofustjóri í samgönguráðuneytinu,
sagði á flugþingi, að stjórnvöld bæru
ábyrgð á, að samgöngum við d.reifð-
ari byggir landsins yrði haldið uppi
og ekki liði langur tími þar til ákveð-
ið yrði hvar á landinu opinberri þjón-
ustuskyldu yrði komið á.
Ragnhildur sagði, að breytt um-
hverfí á næsta ári og breyttar reglur
myndu væntanlega leiða til enn frek-
ari breytinga á flugsamgöngum inn-
anlands og jafnvel verða til þess, að
flug legðist af til ákveðinna staða
eða verða þjónað með öðrum hætti.
Þar sem hvorki fullnægjandi vega-
samgöngur né flugsamgöngur væru
taldar arðbærar, væri fyrirhuguð
opinber þjónustuskylda. Yrði þá leyfí
til flugs á þeirri leið boðið út og sá
er það hlyti sæti einn að flugi til
viðkomandi staðar. Slík skylda væri
á um 100 flugleiðum í Evrópu.
Reglurnar hafa áhrif á
islensku flugfélögin
Jens Bjarnason, flugrekstrarstjóri
Flugleiða og fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri loftferðaeftirlitsins,
sagði nýjar reglur um flugflutninga
og flugmannaskírteini, sem kæmu að
fullu til framkvæmda 1. apríl 1998,
myndu hafa talsverð áhrif á rekstur
Flugleiða, Íslandsflugs og Atlanta.
Rekstrarumhverfi þeirra myndi gjör-
breytast. í þeirri fyrri væru gerðar
ákveðnar kröfur um rekstrarum-
hverfí, aðbúnað, gerð flug- og rekstr-
arhandbóka og notkun þeirra, og all-
ar starfsaðferðir við reksturinn. Skír-
teinareglugerðin tæki til réttinda
flugmanna, þjálfunar þeirra, heil-
brigðiskrafna og aldursmarka.
Jens sagði þær grundvallarbreyt-
ingar verða, að ábyrgð flugrekand-
ans yrði ekki lengur eingöngu fag-
leg, heldur einnig fjármála- og
stjómunarleg. Ennfremur yrði öllum
flugrekendum gert að innleiða gæða-
stjómunarkerfi í sinn rekstur, en
hann sagðist telja sig mæla fyrir
munn allra flugrekenda er hann
sagði það hafa verið gæfuspor, er
gæðastjórnun og gæðakerfí voru tek-
in í notkun í viðhaidsstöðvunum.
Nýjar og auknar kröfur
Keflavík
til að styrkja stöðu félags-
ins. Tryggja þyrfti arð-
bærari rekstur en félagið
Jafnframt yrðu gerðar auknar
kröfur til þjálfunar- og eftirlitsflug-
manna, um þjálfun svonefndra
mannlegra þátta, kröfur væru gerð-
ar um aðskilnað þjálfunar flug-
manna og prófun þeirra, þ.e. að sami
eftirlitsflugmaður og þjálfaði flug-
mann á nýja flugvélartegund mætti
ekki prófa hann, þar yrði annar að
--------- koma við sögu. Loks væru
Markmið JAA ííel'^ar auknar kröfur um,
að nýir flugmenn flygju
lengur undir eftirliti.
Mörgu af þessu sagði
hann, að Flugleiðir hefðu
sýndi í
dag, áfram þyrfti að halda stöðugu
kostnaðaraðhaldi og viðleitni til þess
að stækka tekjugrunninn.
Fallegasti kaflinn
Arngrímur Jóhannsson flugstjóri
og forstjóri Atlanta, gerði grein fyrir
vexti félagsins, sem stofnað var 10.
febrúar 1986 og því nýlega orðið 10
ára. Hefur það haslað sér völl á svo-
kölluðum blautleigumarkaði, þar sem
leigðar eru flugvélar með áhöfn til
verkefna víða um heim. Sagði hann
flugfrelsið hafa verið nýtt félaginu
til framdráttar og hefði starfsemi
Atlanta því fyrst og fremst snúist
um útflutning á íslenskri verkþekk-
ingu. Sagði hann félög af þessu tagi
oft brúa bil í rekstri margra félaga
og nefndi flug Atlanta fyrir Finnair
í íjögur ár í því sambandi. Arn-
grímur sagði bæði flugfélög og yfír-
þegar hrint í framkvæmd.
Einnig sagði Jens, að nýju flug-
rekstrarreglurnar kvæðu á um ná-
kvæma og ítarlega forskrift um gerð
flugrekstrarhandbókar. Einhver bið
yrði hins vegar á að reglur um há-
marks vakt- og flugtíma flugmanna
og flugfreyja kæmust í framkvæmd
þótt löngu tímabærar væru. Reglur
um aldursmörk flugmanna myndu
hafa nokkur áhrif því samkvæmt
þeim yrði flugmönnum kleift að
starfa til 65 ára aldurs en í dag
væri hámarkið hér á landi 63 ár.
Loks myndu reglur um breytta með-
alþyngd farþega hafa mikil áhrif á
arðhleðslu og þar með tekjumögu-
leika flugfélaga.
Að lokum sagði Jens, að í hans
fyrirtæki væri ekki litið á nýju regl-
urnar sem kvöð, heldur miklu frem-
ur sem tækifæri til að gera
betur í sínum flugrekstri.
i
i
i
enn