Morgunblaðið - 12.11.1996, Page 3
MORGU NBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 12. NÓVEMBER 1996 C 3
BÆKUR
Lárus
Karl Ingason.
*
I kringum landið
með ljóðin
í kollinum
„ÉG ÁTTI frumkvæðið að gerð bókarinnar og bar
hugmyndina undir stjórnendur Máls og menningar um
áramótin 1993-94. Þeir lögðu síðan til ljóðin og ég fór
í gang vorið 1994 og keyrði hringinn í kringum land-
ið með ljóðin í kollinum. Ég var síðan
í um tvö ár, með hléum, að safna mynd-
unum saman,“ sagði Lárus Karl Inga-
son ljósmyndari sem myndskreytti bók-
ina Treasures of Icelandic Verse sem
kom út fyrr í haust. Lárus sagðist hafa
látið sína upplifun og túlkun á ljóð-
unum ráða ferðinni. „Á suma staði
fannst mér ég reyndar verða að fara
eins og til dæmis í kirkjuna í Möðrud-
al á Fjöllum sem Gyrðir Elíasson fjall-
ar á svo afgerandi hátt um í ljóði sínu:
í Möðrudal á Fjöllum.
Lárus notar ýmsa tækni við mynda-
tökurnar og áferð og útlit myndanna
er ólíkt, allt eftir því hvað ljóðið segir
tii um. Móðukennd mynd á við þegar
talað er um mistur minninganna og
brúnleitur blær lætur myndina líta út
fyrir að vera gamla. Ein mynd er jafn-
vel háif misheppnuð og hreyfð en hún
átti fullkomlega við ljóðið Auglýsingu
eftir Ingibjörgu Haraldsdóttur, að
mati ljósmyndarans. Lárus sagði bók-
ina hafa verið mjög spennandi verk-
efni og það sé í raun draumur hvers
ljósmyndara að fá frelsi til að mynd-
skreyta heila bók.
Myndræn landslagsljóð
Árni Siguijónsson sá um val ljóðanna í bókina. Hann
segist hafa gengið út frá því að velja myndræn Ijóð
sem fjalla um íslenskt landslag. „Það var svona leiðar-
ljós í vali ljóðanna þó sum ljóðin fjalli ekki um lands-
lag,“ sagði hann í samtali við Morgunblaðið. Bókin er
bæði á íslensku og ensku og því var Árni dálítið bund-
inn af því að nota ljóð sem væru til í enskri þýðingu
að hans sögn. „ Það eru nokkrar nýjar þýðingar í
bókinni en ég hefði gjarnan viljað láta þýða fleiri ljóð.
Ég er nú samt ánægður með niðurstöðuna." Bókin nær
yfir langt tímabil í íslenskri ljóðagerð og er ljóðunum
raðað eftir fæðingarári höfunda. Hún hefst á kvæði
Jónasar Hallgrímssonar Ég bið að heilsa og endar á
ljóði eftir Sjón (ég man ekki eitthvað um skýin). „Það
var eitt sjónarmið við bókina að ná til gömlu höfund-
anna en sérstaða hennar er hvað hún spannar yfir
langt tímabil,“ sagði Árni Siguijónsson.
Árni
Siguijónsson.
MYNDSKREYTING við ljóðið Stormur eftir Hannes Hafstein.
DOMKIRKJAN í Reykjavík
ákveðin tækifæri og sækir guðs-
þjónustur. Dómkirkjan er tengd
stjórn landsins og kemur það t.d.
fram í tengslum hennar við Al-
þingi. Setning Alþingis hefst eins
• og kunnugt er með guðsþjónustu í
Dómkirkjunni og síðan ganga for-
seti og biskup fyrir þingmönnum
úr kirkju inn í Alþingishúsið. Þetta
er á vissan hátt helgun þingsins og
tákn sambands ríkis, þjóðar og
kirkju — og vitnisburður um það
að íslensk menning og réttarfar
byggir á kristnum grunni. Kirkjan
var í eigu konungs og síðar land-
stjórnarinnar. Stjórnvöld voru sein
að laga ytra skipulag að þörfum
ört vaxandi íbúafjölda í höfuðborg-
inni. Stofnun Fríkirkjusafnaðarins
og bygging Fríkirkjunnar við Tjörn-
ina árið 1899 bætti úr brýnni þörf
bæjarbúa, en það raskaði ekki stöðu
Dómkirkjunnar sem stendur þétt
við Alþingishúsið, staðföst eins og
trygglynd húsmóðir í iðandi borgar-
lífi 20. aldar. Hún horfir þögul á
hamfarir ungu kynslóðarinnar í
miðbænum um helgar og mætir
hverri nýrri viku með lofsöng til
Skaparans.
Lokakafli sögunnar fjallar um
átök um trúmálastefnur. Þekktustu
deilurnar eru um fijálslynda og
íhaldssama guðfræði og þær eru
jafngamlar öldinni. Saman við þær
deilur hefur afstaðan til spíritis-
mans blandast. Tími er kominn til
að bregða nýju ljósi yfir þessar
deilur og setja þær í stærra sam-
hengi og hefði dómkirkjusagan gef-
ið tilefni til þess, en það er ekki
gert. Ekkert er fjallað um guðfræði-
sögu 19. aldar sem þó tengist pred-
ikunarstólnum í Dómkirkjunni
mjög. Benda má á að Sigurður
Árni Þórðarson hefur gert athyglis-
verða atlögu að þessu viðfangsefni
í doktorsritgerð sinni en á hana er
ekki minnst í ritinu. Framsetningin
er um of bundin við seinni hluta
20. aldarinnar þegar blómaskeið
frjálslyndu guðfræðinnar var á enda
og nýjar forsendur lágu fyrir. Hér
nægir að nefna samkirkjulega
starfið sem tengdist nýjum rann-
sóknum mótmælenda jafnt sem
kaþólskra á guðfræði Lúthers.
Segja má að kaþólska kirkjan hafi
á kirkjuþinginu í Róm á fyrri hluta
sjöunda áratugarins komið saman
og tekið risastökk út úr miðöldum
og inn í nútímann og samfara því
breyttist margt í vestrænni guð-
fræði og kirkjupólitík. Játningaritin
sem nokkrir róttækir og frjálslyndir
vildu helst losna við úr íslensku
kirkjunni í upphafi aldarinnar
vegna þess að þær heftu hugsana-
og samviskufrelsi urðu nú viðmið í
einingarviðleitni kirkjudeiIdaTina.
Kaþólska kirkjan, sem Andrés
Kristjánsson ritstjóri vitnaði til í
ádeilu sinni á nýjungar í helgihaldi,
var liðin tíð. Sá ágæti maður séra
Jón Auðuns dómprófastur lifði enn
og hrærðist í aldamótaguðfræðinni
og stóru orðin hans gegn hákirkju-
legheitum eru ekki á rökum reist.
Það er einkennilegt að þessi list-
ræni maður sem sýndi hefðum og
helgum munum annars mikla rækt-
arsemi skyldi ekki laðast að litúrg-
ísku hreyfingunni. Þessi hreyfing
hefur nú skotið rótum í helgihaldi
Dómkirkjunnar í þeim athyglis-
verðu nýjungum sem prestarnir þar
hafa bryddað upp á í sambandi við
páskahátíðina. Þær nýjungar eiga
sér rætur langt aftur í aldir —
lengra en öndvegissúiur Ingólfs
Arnarsonar.
Árangurinn af samkirkjulega
starfinu á sviði guðfræði og heigi-
halds er nú að koma í ljós m.a.
með svokölluðu Porvoo-samkomu-
lagi sem er grundvöllur kirknasam-
bands um vígslur og embætti sem
þjóðkirkjan er aðili að ásamt ensku
biskupakirkjunni. Fyrir tveimur
árum starfaði anglikanskur prestur
við Dómkirkjuna í nokkra mánuði.
Séra Þórir getur hans ekki í bók
sinni, en það hefði verið prýði af
mynd af honum þar. í bókinni er
aftur á móti mynd af dómkirkju-
prestinum í predikunarstóli í Krists-
kirkju í Landakoti. Árið 1993 pred-
ikaði svo biskup íslands við guðs-
þjónustu í Landakotskirkju og ka-
þólski biskupinn predikaði við guðs-
þjónustu í Dómkirkjunni sama ár.
Hvað hafði gerst? Hljóðlát bylting
í guðfræði og kirkjumálum hafði
átt sér stað, en það er afar sjald-
gæft fyrirbæri í kristnisögunni.
Vel hefur tekist að sameina
tvenns konar hlutverk Dómirkjunn-
ar sem þjóðarhelgidóms og sóknar-
kirkju. I sóknarnefndina hefur val-
ist sómafólk s_em hefur verið vand-
anum vaxið. Ótaldir tugir þúsunda
hafa leitað til kirkjunnar á helgidög-
um og við tímamót í lífi einstakl-
inga og þjóðar. Þetta fólk verður
ekki svikið af því að lesa bók séra
Þóris. Hann hefur sýnt dugnað og
nákvæmni við öflun heimilda en
hann hefði mátt stytta sumt og
jafnvel fella úr. Bókina þrýðir fjöldi
mynda sem er haganlega fyrir kom-
ið. Nákvæmar skrár eru í bókarlok
um sóknarnefndarfólk, presta og
annað starfsfólk kirkjunnar.
Pétur Pétursson.
Nýjar bækur
• NOFNIN á útidyrahurðinni er
ný bók eftir Braga Olafsson. Bragi
hefur áður sent frá sér fjórar
ljóðabækur og er Nöfnin á útidyra-
hurðinni fyrsta sagnabók hans.
„Hann hóf að
rita þessa bók
snemma á síðasta
ári og gekk hún
lengi undir heitinu
Gæludýrin enda
áttu höfuðpersónur
bókarinnar að vera
bundnar við gæslu
á gæludýrum. Sú
saga tók nokkrar
kúvendingar og
þróaðist í óvæntar áttir“, segir í
fréttatilkynningu.
Útgefandi er Bjartur. Bókin er
150 b[s. og kostar 2.280 kr.
• ÞÚ sem ert á himnum - Þú ert
hér, eru játningar eftir ísak Harð-
arson.
í kynningu segir: „I áhrifamikiili
játningu lýsir höfundur leit sinni að
sálarfriði og til-
gangi í lífinu, leit
sem er svo árang-
urslaus að hann
gerir sér loks grein
fyrir því að hann
veit og getur ekki
neitt.
Þetta er per-
sónuleg frásögn
höfundar af leitinni að lífshamingju,
borin uppi af einlægni, sjálfsgagn-
rýni og glettni.“
ísak Harðarson er fæddur 1956.
Hann sendi frá sér fyrstu ljóðabók
sína Þriggja orða nafn 1982.
Ljóðabækur ísaks eru orðnar átta
talsins og auk þeirra sendi hann frá
sér smásagnasafnið Snæfellsjökull í
garðinurn 1986.
Útgefandi erForlagið. Bókin er
210 bls. ogprentuð íPrentsmiðjunni
Odda hf. Katla ísaksdóttir gerði
kápumynd en Fíton hannaði kápuna.
Verð 2.480 kr.
• SILFURKROSSINN er ný
barna- og unglingabók eftir Illuga
Jökulsson.
í henni segir frá undarlegum at-
burðum sem gerast þegar ung fjöl-
skylda flyst í ný-
byggt hús í nýju
íbúðahverfi.
„Systkinin Gunnsi
og Magga þurfa
ekki aðeins að
glíma við hvarf
heimiliskattarins
heldur sækja að
þeim allskyns ógn-
ir sem virðast búa
í þessu skelfilega
húsi,“ segir í fréttatilkynningu.
Illugi Jökuisson hefur áður sent
frá sér fjölda bóka, jafnt bækur fyr-
ir börn og fullorðna.
Útgefandi erBjartur. Prentun og
bókband var unnið hjá Gutenberg.
Bókakápu teiknaði Þórunn S. Þor-
grímsdóttir. Verð 1.380 kr.
• Bókaútgáfan Skjaldborghefur
sent frá sér bókina Stafakarlarnir
eftir Bergljótu Arnalds. Bókin er
myndskreytt af Jóni Hámundi Mar-
inóssyni.
I kynningu segir:
„Einn síðsumardag
gerðist dálítið skrít-
ið. Ari og Ösp voru
úti á leikvelli með
stafabókina þegar
vindhviða feykti
öllum stöfunum út
úr bókinni svo þeir
lentu í hrúgu fram-
an við sandkass-
ann. Hendur og
fætur spruttu út úr stöfunum og loks
haus. Þetta voru ekki lengur venju-
legir stafir heldur litlir stafakarlar
sem vildu ólmir fá að leika sér.“
Þessi fyrsta bók Bergljótar Arn-
alds er saga ætluð börnum sem vilja
læra að þekkja stafina. Aftast í bók-
inni má finna léttar spurningar og
leiki fyrir börnin. Til dæmis hefur
stafurinn „ð“ falið sig á sumum síðum
bókarinnar og börnin geta spreytt
sig á að finna hann. Hver opna er
skreytt litríkum og fjörlegum mynd-
um sem eiga að gefa bókinni aukið
gildi.
Bókin er 48 blaðsíður í stóru broti.
Verð er 1.390 kr.
Bragi
Ólafsson
ísak
Harðarson
Illugi
Jökulsson
Bergljót
Arnalds