Morgunblaðið - 14.11.1996, Blaðsíða 40

40 FIMMTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Sátt um nýjan
lánasjóð
UNDANFARIN
misseri hefur nefnd á
vegum menntamála-
ráðherra unnið að end-
urskoðun á lögum um
Lánasjóð íslenskra
námsmanna. Lítið ból-
ar á tillögum nefnd-
arinnar og er náms-
menn farið að lengja
eftir frumvarpi til
nýrra og námsmanna-
vænna laga um sjóð-
inn. En hveiju vilja
námsmenn breyta?
Allt frá árinu 1992
hafa námsmenn þurft
að búa við það órétt-
læti að fá námslán sín
greidd út eftir á, þ.e. þegar þeir
hafa sýnt fram á tilskilinn námsár-
angur á misseri. En er ekki eðlilegt
að fólk sýni eðlilega framvindu í
námi áður en það fær lán sitt greitt
úr ríkissjóði? gæti margur spurt.
Jú, að vissu leyti. Það er þó harla
ólíklegt að námsmenn sem einu
sinni hafa sýnt fram á tilskilinn
námsárangur sýni slakan árangur
þegar lengra dregur, það er m.a.s.
líklegra að árangur batni þegar líð-
ur á. Krafa námsmanna hlýtur því
að vera sú að eftir fyrsta misseri
verði námslán greidd út mánaðar-
lega, líkt og laun og framfærslu-
styrkir. Hinum vinnandi manni
þætti það eflaust harla óásættan-
legt að fá laun sín greidd út tvisvar
á ári, hvað þá að þurfa að taka
bankalán til að framfleyta sér og
sinum á milli útborgunardaga.
Mikið hefur verið rætt um
skuldasöfnun heimilanna að undan-
fömu og þá streitu sem slæm fjár-
hagsstaða hefur á fólk. Þar em
námsmenn ekki undanskildir. Við
núverandi lánasjóðskerfí er fjöldi
námsmanna settur í þá stöðu að
þeir beinlínis neyðast til að taka
HUSGAGNAHOLUN
Bildshöföi 20 - 112 Rvik ■ S:587 1199
2H2
kr.
152.320,-
2H3
kr.
158.640,-
Ef vill pá er hægt að snúa Valby
hornsofanum íhvora átt sem er.
-Láttu það eftir þér-
og komdu og sxoðaðu Valby strax í dag.
Við tökum vel á móti þér.
VERIÐ VELKOMIN
Verðdæmi á Valby 3-1-1 j
eða Valby 2H3 til 24 mán.
Meðalafborgun Kr. 7.850,-
á mánuði með vöxtum og
kostnaði.
y/SA
Við opnum alltaf kl. 9
Efsvo er, þá skaltu koma og líta á Valby
sófasettið því það er bæði vandað og
þægilegt sófasett. Hátt bak og nautsterkt
leður á slitflötum gerir það að verkum
að Valby sófasettið er frábær kostur
fyrir íslensk heimili. Margir leðurlitir.
3ja
2ja
1 stóll
kr.
3ja
1 stóll
1 stóll
kr.
158.640,
bankalán ætli þeir að stunda nám
sitt. Þegar kemur að prófdögum
bíður þeirra síðan tvöfalt álag, í
fyrsta lagi að standast prófín og í
öðm lagi sá vemleiki að ef þeim
mistekst bíða þeirra bankavextir
og annar vanskilakostnaður. Að
auki má benda á að námslán mið-
ast við gmnnframfærslu og dregst
þessi kostnaður bankanna frá
henni. Þannig verður námslánið í
raun verðminna en því er ætlað.
Standist námsmaður ekki öll próf
er honum jafnvel gert að lifa á 75%
af gmnnframfærslu!
En em námsmenn að krefjast
þess að gamalt gallað kerfí verði
tekið upp að nýju? Nei, þrátt fyrir
að svo megi skilja af orðum mennta-
Fólki þætti eflaust
óásættanlegt, segja
Reynir Þór Signrðs-
son og Þórður Krist-
leifsson, að fá laun að-
eins greidd tvisvar á ári.
málaráðherra á heimasíðu sinni. í
tillögum námsmanna er reyndar
gert ráð fyrir að samtímagreiðslur
verði teknar upp að nýju en að
áfram verði öflugt eftirlit með
námsárangri. Verði samtíma-
greiðslur teknar upp munu náms-
menn losna við að taka dýr banka-
lán og við það öðlast betri yfírsýn
yfír íjármál sín. Standist þeir ekki
lágmarkskröfur lenda þeir ekki í
fjárskuld við bankann heldur í
árangursskuld við lánasjóðinn sem
leiðrétta þarf fyrir næsta skólaár
ætli námsmaður að halda fullum
samtímagreiðslum.
Ofangreind atriði eru bara hluti
af þeim tillögum sem námsmenn
hafa sett fram í viðræðum um ný
lánasjóðslög og um leið það sem
brýnast er að verði lagfært. Teljum
við kröfur þessar bæði sanngjamar
og raunhæfar. Hvetjum við alþing-
ismenn til að styðja fmmvarp um
Lánasjóð íslenskra námsmanna þar
sem kveðið er á um samtímagreiðsl-
ur og lækkun endurgreiðsluhlutfalls.
Aðeins þannig næst fullkomin sátt
um Lánasjóð íslenskra námsmanna.
Höfundar eru nemar við KHÍ og
sitja ístjórn BÍSN, Bandalags
íslenskra sérskólanema.
Nýkomin ódýr
núttfatnaður,
leikfóng
og gjafavara.
Vlœsimegjcm
í leiðinni
GUsibx, s. 553 3305
Aðventusöfnun
Caritas Islands
til styrktar Alzheimersjúklingum
og aðstandendum þeirra
GLAÐUR og
hraustur í dag — far-
lama og vesæll á
morgun hafa orðið ör-
lög margra. Elli og
hrömun bíður okkar
flestra. Síðasta
áfangnn getum við átt
undir högg að sækja.
Sumir eru lamaðir af
ýmsum sjúkdómum,
aðrir illa áttaðir eins
og heiðursmaður sem
fannst um hánótt á
náttfötunum úti á
götu, enn aðrir búa í
heilsuspillandi hjöllum
og skúram. „Skiljið
þið ekki að gamalt
fólk hefur sál?“ æpti ung örvingluð
kona sem brast í grát fyrir framan
elskulegan félagsmálafulltrúa þeg-
ar hún komst að því að kerfíð
hafði engin úrræði til lausnar.
Ungu fólki í blóma lífsins fínnst
ellin óralangt í burtu og lítil ástæða
til að gera sér ótímabærar grillur.
En hratt líður stund og flest verð-
um við einhvem tíma gömul. Auk
þess er okkur hollt að leiða hugann
að því að ekkert okkar veit eða fær
nokkru ráðið um það hvað framtíð-
in ber í skauti sér.
Heilabilun eða elliglöp eru í dag
greind sem eiginlegir sjúkdómar.
Algengastur þessara sjúkdóma er
Alzheimersjúkdómurinn sem oft
hefur vérið nefndur sjúkdómur ald-
arinnar. Hann getur heijað á fólk
innan við fímmtugt. í Bandaríkjun-
um er Alzheimersjúkdómurinn
fjórða algengasta dánarorsökin.
Sjúkdómurinn er ólæknandi og
orsakimar eru óþekktar. Með vax-
andi velmegun hækkar meðalaldur
fólks. Því má gera ráð fyrir að í
nánustu framtíð eigi Alzheimer-
sjúklingum eftir að fjölga. Talið
er að því yngri sem viðkomandi
er þegar hann tekur sjúkdóminn
því hraðar gangi þróun hans. Alz-
heimersj úkdómurinn
er einnig algengari hjá
konum en körlum.
Hvers vegna vita
menn ekki.
Það var árið 1906
að þýski læknirinn
Alois Alzheimer kom
fyrst fram með kenn-
ingar sínar um sjúk-
dóminn sem alla tíð
síðan hefur verið við
hann kenndur. í grein
sinni lýsti hann Alz-
heimersjúkdómstilfelli
fimmtugrar konu sem
hafði verið sjúklingur
hans. Konan hafði
þjáðst af sívaxandi
minnisleysi og áttunarleysi, sem
einna helst minnti á elliglöp þó hún
væri enn á besta aldri. Sjúkdómur-
inn leiddi til dauða konunnar. Við
krafningu fundust óeðlilega sam-
tvinnaðir taugakönglar í heila
hennar. Taugaframum hafði fækk-
að, heilinn hafði rýmað og víða
oru svokallaðar elliskellur. Grein
Linum þjáningar þess
fólks, segir Sigríður
Ingvarsdóttir, sem
stendur höllum fæti í
lífsbaráttunni.
Alzheimers um þessar breytingar
sem áður höfðu fundist hjá háöldr-
uðu fólki, vakti mikla athygli.
Sjúkdómurinn lýsir sér í hægt vax-
andi minnistapi sem síðan ágerist.
Viðkomandi verður gleymnari en
eðlilegt getur talist og á erfitt með
að tileinka sér nýja vitneskju eða
ræður ekki við verkefni sem út-
heimta skýra hugsun og útreikn-
inga. Sjúklingurinn lendir í erfið-
leikum í starfi.
Seinna dregur úr hæfíleikum til
að hreyfa sig og tala. Fyrst í stað
á sjúklingurinn erfitt með að fínna
rétta órðið yfir hlutina eða notar
röng orð, en smám saman reynist
honum erfitt að tjá sig. Hann
hættir að skilja útskýringar, verk-
efni sem áður vora auðveld verða
smám erfið viðureignar eða óleys-
anleg og rithöndin breytist. Sjúkl-
ingurinn villist, gleymir að hann
hefur kveikt á eldavélinni, misskil-
ur það sem gerist og dómgreind
skerðist. Persónuleikinn getur
breyst, þunglyndi og kvíði geta
sótt að. Að lokum verður sjúkling-
urinn rúmliggjandi og sjúkdómur-
inn leiðir hann til dauða.
Sigríður
Ingvarsdóttir
Nýr útsölustaður með MARBERT
í nýrri Kringlu.
Heiðar Jónsson snyrtir.
farðar viðskiptavini þeim að
kostnaðarlausu
fimmtudag og föstudag frá kl. 14-18.

Muí
\ca«Ptt
#•
Kringlunni,
sími 5881001