Morgunblaðið - 16.11.1996, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 16. NÓVEMBER 1996 37
AÐSENDAR GREIIMAR
Opið þakkarbréf til dóms-
málaráðherra um forsjármál
Virðulegi ráðherra.
Þakka yður vingjarnlegt svar
þann 26. september við opnu bréfi
mínu sem birtist í Morgunblaðinu
þann 24. ágúst síðastliðinn. Jafnvel
þótt bréf mitt fullnægi ekki kröfum
yðar um góða umræðu um forsjár-
mál er von mín engu að síður sú
að umræðan hafi þokast eitt hænu-
fet fram á við. Og það væri raunar
ekki svo lítill árangur því vissulega
er málið brýnt. Senn hillir undir að
nærri helmingur íslenskra hjóna
muni slíta samvistum. Þess vegna
eiga þúsundir íslenskra barna gæfu
sína undir því að vel takist til um
skilnað foreldra þeirra. Mikilvæga
lóð á þá vogarskál leggur stjórnsýsl-
an, ráðuneyti yðar og ráðuneyti
félagsmála.
Ég fæ ekki betur séð en að við
séum í flestum greinum sammála
um stöðu forsjármála í dag. Þér
staðfestið að verulegs ójafnvægis
gæti milli mæðra og feðra. Feður
hljóta forsjá barna sinna miklu
sjaldnar en mæður gera. Feður eru
að sjálfsögðu engan veginn einsleit-
ur hópur. Flestum er trúlega kunn-
ugt um feður sem ekki hafa þroska
til að axla föðurábyrgð sína og láta
sig börnin engu skipta. Þeir feður
eru líka til sem fela mæðrum forsjá
barna sinna með glöðu geði vegna
þess að þær eru hæfari. Svo eru
einnig feður sem eru svo reyrðir í
hefðbundin starfshlutverk sín að
þeir geta sig hvergi hrært, eins og
t.a.m. sjómenn. En ótalinn er
stærsti hópurinn, einmitt þeir feður
sem hafa aðstæður, löngun og
þroska til að annast böm sin. Fáir
fara í forsjármál (og
svo sem ekki að
undra), þriðjungur
semur um sameigin-
lega forsjá (en börnin
fá í flestum tilvikum
lögheimili hjá móður),
en flestir „semja“ sig
frá forsjánni enda þótt
þeir séu margir hverjir
sáróánægðir með
málalokin. Eins og
margsinnis hefur verið
staðfest í könnunum
hnignar sambandi
barns og föður smám
saman verulega með
alvarlegum afleiðing-
um. Það er mikil sorg
og bág líðan hjá þessum feðrum
og „föðurlausu" börnunum þeirra.
Hlutverk kynjanna hafa verið í
upplausn og endurmótun síðustu
áratugina. Karlmenn vita vart á
stundum í hvorn fótinn þeir eiga
að stíga. Gerðar eru háværar kröfur
um að þeir sinni börnum sínum
betur. Langflestum er það ljúft. En
við skilnað bregður svo við að þeim
er sjaldan treyst fyrir afkvæm-
unum. Og á því virðist varla nokkur
eiginleg breyting hafa orðið á und-
anförnum áratugum þrátt fyrir hið
nýja úrræði, sameiginlega forsjá.
Kannski er þetta hlutverkskreppa
karla í hnotskurn. Flestum er nú
orðin ljós sú hörmulega leið sem
allt of margir ungir kynbræður
okkar velja út úr kreppunni. Þeir
deyða sig. Okkur rennur vissulega
öllum blóðið til skyldunnar að vísa
þeim aðra leið. Umbætur í forsjár-
málum gætu stuðlað
að því.
Svar yðar hefur
aukið mér von um að
góðra breytinga sé að
vænta í þeim efnum.
Feður skulu nú metnir
að verðleikum í ríkari
mæli en verið hefur.
Eldri móðurhyggjuvið-
horf skulu rekin á und-
anhald til samræmis
við þróun mála á
Norðurlöndunum. Nú
mun faðir ungra barna
verða metinn jafnvígur
uppalandi móðurinni.
Nútímaþekking á sál-
arlífi ungbarna verði í
síauknum mæli höfð til hliðsjónar
við úrlausnir forsjárdeilna um
komabörn. Rýmri fjárhagur, þegar
honum er til að dreifa, mun bæta
forsjárhæfni föður. (Vel á minnst.
Úr ráðuneyti yðar kunna að berast
misvísandi upplýsingar um þær
reglur sem fylgt er í þessu efni.
Gæti verið hugmynd að birta þær
svo við þyrftum ekki að velkjast í
vafa?)
Þetta er göfugur ásetningur
(megi ég túlka orð yðar svo) sem
allir hljóta að styðja yður í. Og vel
er yður trúandi til góðra verka. En
því miður eru ljón á veginum. Þeim
þarf að stugga burt. Fyrst ber að
telja móðurhyggjuna. Hún stingur
veralega í stúf við boðskap barna-
laganna. Því þess misskilnings gæt-
ir á stundum að móðurhyggjan sé
í sjálfu sér móðurást eða umhyggja
fyrir barninu. En því fer vitanlega
Arnar
Sverrisson
víðsfjarri. Móðurhyggjan er sú
órökstudda hugsun að mæðrum al-
mennt fari uppeldi barna (einkum
á fyrsta æviskeiði) betur úr hendi
en feðrum. Svo virðist sem móður-
hyggjan eigi djúpar rætur í stjóm-
sýslunni. Stjórnsýsla í anda móður-
hyggju er því vafasöm barnavernd
og feðrum (og börnum) iðulega
ljandsamleg. Því er von að feður
láti til leiðast að semja sig frá for-
sjá barna sinna eða samþykki að
börn þeirra dvelji hjá móður við
sameiginlega forsjá. Það er sömu-
leiðis skiljanlegt að feður gefi eftir
forsjá barna sinna alfarið við slíkar
aðstæður og hlífi þeim við frekari
deilum. En eins og kannanir sýna
eru þeir í raun sáróánægðir með
„forsjársamninginn," þó þeir veigri
Karlmenn vita vart á
stundum, segir Arnar
Sverrisson, í hvorn fót-
inn þeir eiga að stíga.
sér við að stofna til deilu enda er
það erfiður róður í mótbyr. Og ekki
verður kvenhyggjan til að létta róð-
urinn.
Kvenhyggjan lýsir sér meðal
annars í sérkennilegum samskipt-
um margra þeirra kvenna er á ann-
an bóginn annast úrlausnir í ágrein-
ingsmálum um börn og á hinn bóg-
inn þeirra kvenna er úrlausnin
snertir. Þessi samskipti geta hvort
tveggja verið fjandsamleg og vin-
samleg, tilætluð og ótilætluð. í for-
sjárdeilum og barnavemdarmálum
virðist hún alloft birtast í samstöðu
um að gæta (misskilinna) hags-
muna mæðra en ýta feðrum og eft-
ir atvikum bömum út fyrir hliðar-
línu. Því er það heppilegt að emb-
ættismenn af báðum kynjum sinni
þessum málaflokki að jöfnu. Það
er því miður ekki raunin í dag,
hvorki í yðar ágæta ráðuneyti né í
stærstu sifjadeild landsins við sýslu-
mannsembættið í Reykjavík. Á báð-
um stjórnsýslustigum er umsjón
þessara mála nánast eingöngu í
höndum kvenna. Sagt er að syndin
sé lævís og lipur. En það er einnig
kven- og móðurhyggjan. Jafnvel
grandvarar, gagnmenntaðar og
góðar mæður eiga það til að hlaupa
á sig að óathuguðu máli í þessu efni.
Viðhorfsbreytinga er þörf. Þær
gætu t.d. átt sér stað við fræðslu
og góða, almenna umræðu. Það
dugir lítt að beija höfðinu við stein-
inn eða stinga hausnum í sandinn
þótt málið sé vandasamt í umfjöll-
un. Stjórnsýsluna má bæta og
styrkja. Góðar leiðbeiningar sýslu-
manna gætu komið í veg fyrir mikla
óhamingju. Ýmsar breytingar þyrfti
að mínum dómi að gera á annars
prýðilegum barnalögum til að ein-
falda stjómsýsluna og gera hana
að öðra leyti þannig úr garði að
foreldrar í forsjárdeilu hafi sem
minnst svigrúm til að meiða hvort
annað og börn sín. En það bíður
síðari umræðu.
Ég kveð yður að sinni, Þorsteinn,
og leyfi mér að minna á að góð
stjórnsýsla í forsjármálum er einnig
góð barnavernd. Hin „mikla megin-
regla“ bamalaga, það er að segja
að hagsmunir barns skuli vera í
fyrirrúmi, má aldrei verða afsökun
fyrir misrétti í forsjármálum. Mætti-L
takast að láta „hið mikla leiðarljós"'
barnalaga einnig lýsa á feður barn-
anna sem þau eiga að vernda. Þetta
hafa góðar mæður tekið undir. Og
íslensk börn eiga margar slíkar.
Höfundur er yfirsálfræðingur.
Aths. ritstj.
Með birtingu greinar þessarar er
umræðum lokið á síðum Morgun-
blaðsins um forræðismál þessi.
ENGLA
D ■ * A4 G ° A ° R
Dagbók fyrir bænir,
drauma og markmið
O
GUÐRÚN G.
_BERGMANN
o
fltcr yncliskgav b
Útgáfudagur 17. nóvember 1996
Boðberi: Annie Kirkwood
Skráð af: Byron Kirkwood
l’ýðing: Ingunn Stefæansdóttir
Verð: 1.590 kr.
ARl.J • S ehf.
Leiðandi i útgáfu á sjálfsrœktunarefni
Brekkubæ - Hellnum, 355 Snæfellsbæ.
Sími: 435 6800.
Fax: 435 6801
Farsími: 855 2105.
Afgreiðsla í Reykjavík: 567 3240.
Okkctr markmið er...
að hjálpa þér að ná þimi/
Boðskapur Maríu um von
Margir muna sjálfsagt eftir fyrstu bók
Annie Kirkwood, sem kom út á íslandi
árið 1994 undir nafninu Boðsakpur
Maríu til matitikyns, en sú bók er
fyrir löngu uppseld hjá útgefanda. í
bókinni eru skilaboð frá Maríu, móður
Jesú, sem hún miðlar í gegnum boðbera
sinn, Annie. í þeirri bók gefur María
kærleiksríkar ráðleggingar til handa
mannkyninu um það, hvernig það geti
tekið ábyrgð á eigin iífi og og breytt og
bætt heiminn með því að vinna að
eigin þroska.
í þessari bók, Boðskapur Maríu um
von, eru áframhaldandi upplýsingar
frá Maríu, þar sem hún leggur enn meiri
áherslu á mikilvægi bænarinnar,
kærleikans og fyrirgefningarinnar í lífi
allra. í bókinni eru einlægar og einfaldar
leiðbeiningar öllum til hanaa. Takist
okkur að fara eftir þeim, þá verður
heimurinn breyttur og betri staður.
„Kteru böm, biðjið án afláts. Setidið
Ijós keerleika og vonar til allra
jarðarbúa. Hugsið tilþeirra, sem hafa
flatað voninni og finna ekki
eerleikann í bjarta sínu. “
Maria, móðir Jestí.
Engladagar
Engladagar er dagbók sem gefur þér
tækifæri til að lifa í nánum tengslum
við englana alla daga. Henni er skipt
í fimmtíu og tvo kafía einn fyrir hverja
viku ársins. Hverri viku fylgir ákveðin
englaorka, sem þú getur notað í lífi
þínu með því að setja þér markmið
tengd henni. Daglega geturðu skráð
hugleiðingar og iærdóm, sem tengist
ferlinu að markmiðinu. Þú getur byrjað
að halda dagbókina í hvaða viku ársins
sem er, skrifað þegar þú finnur fyrir
innblæstri, stundum misst úr viku, en
alltaf snúið til baka, því englarnir bíða
þín.
í upphafi Engladaga er Jjallað um
englaorkuna, vemdarengla og
erkiengla, mátt beenarinnar og kraft
bugsunarinnar. Meðþessari dagbók
gerirþú alla daga að Etigladögum.
Höfundur:
Guðrún G. Bergmann.
Verð kr. 1.990
e-mail: leidar@aknet.is
Munu fást í öllum helstu bókabúðum landsins.