Morgunblaðið - 21.11.1996, Blaðsíða 2

2 B FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Samanlagður halli sveitarfélaganna 1,9 milljarðar króna á árinu 1995
Hallinn minnkar uni 15
prósentustig milli ára
HALLI sveitarfélaga landsins nam 1,9 milljörð-
um króna árið 1995 sem svarar til 4,6% af heild-
artekjum þeirra en var 19,4% árið 1994. Reikn-
að á hvern íbúa var halli sveitarfélaga um 7
þúsund krónur að landsmeðaltali árið 1995 en
hann var mestur hjá sveitarfélögum á höfuðborg-
arsvæðinu, 10 þúsund krónur á hvern íbúa.
í Sveitarsjóðareikningum 1995 sem Hagstofa
Islands gefur út er að finna upplýsingar úr árs-
reikningum sveitarfélaga landsins. Þar kemur
fram að skuldir sveitarsjóða námu alls 38 millj-
örðum króna í árslok 1995 eða um 91% af heild-
artekjum þeirra á árinu og er það sama hlutfall
og árið áður. Skuldir á hvern íbúa voru að lands-
meðaltali 143 þúsund krónur, en þær voru hæst-
ar á Vestijörðum, 224 þúsund krónur, og á
Reykjanesi, 194 þúsund krónur á íbúa. Skuldirn-
ar voru lægstar á Norðurlandi eystra eða 91
þúsund krónur á íbúa.
Auknar skuldir vegna félagslegra íbúða
Skuldir sjálfstæðra fyrirtækja sveitarfélaga
námu alls 20 milljörðum króna árið 1995. Þar
af voru skuldir vegna félagslegra íbúða rúmir 8
milljarðar og höfðu hækkað um 51% frá fyrra
ári en skuldir sveitarsjóðanna jukust um 10% á
milli ára.
Peningaleg staða sveitarfélaga, sem er mis-
munur á peningaeign og skuldum, versnaði um
2 milljarða í heild á árinu 1995 og var neikvæð
í árslok um 24 milljarða. Peningaleg staða sveit-
arfélaganna á hvern íbúa var neikvæð um 89
þúsund krónur sem er sjö þúsund króna hækkun
frá fyrra ári.
Sveitarfélög veittu rúmlega sex þúsund heim-
ilum Ijárhagsaðstoð árið 1995 sem er íjölgun
um 11% frá fyrra ári en þá hafði heimilum, sem
fengu aðstoð, ljölgað um 13% frá árinu 1993.
Útgjöld sveitarfélaga til ijárhagsaðstoðar námu
nær 900 milljónum sem er 26% aukning frá
árinu 1994 en það ár hafði aukningin numið
26% frá árinu 1993.
0,2%
hækkun
bygging-
arvísitölu
HAGSTOFA íslands hefur
reiknað vísitölu byggingar-
kostnaðar eftir verðlagi um
miðjan nóvember 1996. Vísi-
talan reyndist vera 217,8 stig
og hafði hækkað um 0,2% frá
októbermánuði. Þessi vísitala
gildir fyrir desember 1996.
Síðastliðna tólf mánuði hefur
vísitalan hækkað um 6,2%.
Undanfarna þijá mánuði hef-
ur vísitala byggingarkostnað-
ar hækkað um 0,2%, sem jafn-
gildir 0,7% verðbólgu á ári.
Bílaumboð Ingvars Helgasonar og Bílheimar
*
Samkeppnisstofnun um skilmála ATVR
Morgunblaðið/Ásdís
FYRSTA bifreiðin með rekstrarleigukjörum hefur þegar verið
afhent og sýnir myndin Jóhann Egilsson og Jón Ólafsson, aðstoðar-
framkvæmdastjóra hjá Pharmaco, fyrir framan bifreiðina
Skaðleg áhrif
á samkeppni
Boðið upp
á rekstrar-
leigu
bifreiða
SVONEFND rekstrarleiga bif-
reiða á almennum markaði er ný
þjónusta hér á Iandi sem bifreið-
aumboð Ingvars Helgasonar og
Bílheimar hafa ákveðið að bjóða
upp á, en þessi viðskiptamáti hef-
ur rutt sér mjög til rúms á er-
lendri grundu að undanförnu.
Fyrsta bifreiðin samkvæmt þess-
um skiimálum hefur þegar verið
afhent, en rekstrarleiga felst i því
að gegn ákveðinni mánaðarlegri
upphæð hefur maður nýja bifreið
til fullra afnota. Allt viðhald bif-
reiðarinnar er innifalið í leigunni
og rekstrargjöld önnur en elds-
neyti, bifreiðagjöld og tryggingar
og að tveimur árum liðnum tekur
umboðið síðan við bílnum aftur.
„Með rekstrarleigu er hugsunin
sú að þeir sem eru að velja sér
bíl geti komið inn án þess að
borga krónu þegar bílinn er tek-
inn, en ákveðnar mánaðarlegar
greiðslur sem endurspegla notk-
unina koma í staðinn," sagði Jó-
hann Egilsson, sem undirbúið hef-
ur upptöku rekstrarleignnnar í
samtali við Morgunblaðið.
Hann sagði að helsti ávinning-
urinn af rekstrarleigunni til við-
bótar væri að fjármagn væri ekki
bundið í bifreiðinni, en fjár-
magnskostnaður vegna bifreiða-
kaupa á einu ári gæti numið
250-300 þúsund krónum á ári. Þá
væri endursöluáhætta ekki til
staðar, en afföll af tveggja ára
bifreið gætu numið 300-350 þús-
und krónum. Þá væri venjubundið
viðhald og þjónusta á þessum
tveimur árum innifalið „þannig
að það er eftir miklu að slægjast
að geta fengið ódýrari bíl án þess
að taka nokkra áhættu," sagði
Jóhann.
Hann sagði að rekstrarleiga
gæti hentað fyrirtækjum mjög
vel. Hún auðveldaði alla áætlana-
gerð og regluleg endurnýjun bif-
reiða væri möguleg. Þá væru
leigugreiðslur með virðisauka-
skatti frádráttarbærar gagnvart
tekjuskatti hjá rekstraraðilum og
virðisaukaskattur fengist end-
urgreiddur þegar um virðisauka-
skattsbifreiðar væri að ræða.
Leigugreiðslur niður í
20-23 þúsund krónur
Jóhann sagði að leigugreiðslur
af litlum og meðalstórum virðis-
aukaskattsbílum gætu numið 20
til 23 þúsund krónum á mánuði
að meðtöldu öllu viðhaldi og þjón-
ustu. Það miðaðist við 20-25 þús-
und kílómetra akstur á ári og
innifalið væri til dæmis smurning,
vetrardekk, umfelganir og annað
sem tengdist rekstri bifreiðar.
Hann sagði að rekstrarleigan
væri nýjung hér á landi. Þetta
form hefði hins vegar víða rutt
sér til rúms í Evrópu og væri
mikið notað og í Ameríku væru
37% af öllum bílum seld með þess-
um hætti.
SAMKEPPNISRÁÐ hefur komist
að þeirri niðurstöðu að skilmálar
Áfengis- og tóbaksverslunar ríkis-
ins sem skylda innlenda birgja til
þess að ákvarða verð vöru sinnar
í íslenskum krónum en veita er-
lendum birgjum svigrúm til þess
að ákvarða verð sitt í erlendum
gjaldmiðlum hafi skaðleg áhrif á
samkeppni í skilningi samkeppnis-
laga. Því beinir samkeppnisráð
þeim fyrirmælum til ÁTVR að
gætt sé jafnræðis milli innlendra
og erlendra áfengisbirgja í skilmál-
um verslunarinnar.
Samkeppnisstofnun barst erindi
sl. sumar frá Vínlandi ehf. Þar er
kvartað yfir því að innlendir birgj-
ar séu skyldaðir til að tilgreina
verð í íslenskum krónum þegar
þeir gera samning við ÁTVR um
sölu áfengis. Erlendir birgjar geti
hins vegar tilgreint verð í al-
mennri útflutningsmynt síns lands.
í síðara tilvikinu taki ÁTVR á sig
áhættuna af gengisbreytingum en
í því fyrra þurfi birgjarnir sjálfir
að taka áhættuna í allt að 14
mánuði ef vín fer í reynslusölu og
síðan í kjarna.
Af hálfu ÁTVR, en erindi Vín-
lands var borið undir hana, kemur
fram að það sé mat ÁTVR að
starfsreglur fyrirtækisins séu
byggðar á málefnalegum sjónar-
miðum auk þess sem viðskipta-
hættir á borð við þá sem fyrirtæk-
ið stundi séu almennt tíðkaðir hér
á landi. Ekkert sé því óeðlilegt við
það að ÁTVR skyldi innlenda
birgja til að gefa upp verð í íslensk-
um krónum í samningum og tilboð-
um um sölu áfengis. Þá telur
ÁTVR sig ekki geta fylgst með
því frá hvaða landi vara komi né
í hvaða gjaldmiðli hún sé greidd
og því sé ekki hægt að kaupa af
innlendum birgjum í öðrum
gjaldmiðli en islenskum krónum.
ÁTVR í samkeppni
við aðra innflytjendur
í niðurstöðu _ samkeppnisráðs
kemur fram að ÁTVR hafi einka-
rétt á smásölu áfengis en verslunin
sé jafnframt innflytjandi, í sam-
keppni við aðra innflytjendur
áfengis. Vegna þess verður að
gæta þess að jafnræði gildi gagn-
vart öllum áfengisbirgjum. Með því
að skylda innlenda birgja til þess
að ákvarða verð vöru sinnar í ís-
lenskum krónum og taka þar með
áhættu af gengisbreytingum í allt
að 14 mánuði, en veita erlendum
birgjum svigrúm til þess að
ákvarða verð sitt í erlendum
gjaldmiðli, sé því jafnræði sem
gilda skal milli áfengisbirgja rask-
að.
Atvinnuleysi í ágúst, sept. og okt. 1996
LANDS-
BYGGÐIN
NORÐUR-
LAND
EYSTRA
VEST-
FIRÐIR
AUSTUR-
LAND
LANDIÐALLT
Hlutfall atvinnulausra
af heildarvinnuafli
Á höfuðborgarsvæðinu standa
3.409 atvinnulausir á bak
við töluna4,4% í októberog
hafði f jölgað um 245 frá
því i september. Alls voru
4.946 atvinnulausir
á landinu öllu I október
og hafði fjölgað um
444 frá því í september.
NORÐUR
LAND
VESTRA
VESTURLAND
HÖFUÐBO
SVÆÐIÐ
SUÐURLAND
SUÐURNES
v:;V
Atvinnuleysi 3,7%
í októbermánuði
SKRÁÐUM atvinnuleysisdögum
fjölgaði um tæplega tíu þúsund frá
september til október, eða um 9,8%,
samkvæmt upplýsingum frá Vinnu-
málaskrifstofu félagsmálaráðuneyt-
isins. Aftur á móti hefur atvinnuleys-
isdögum í október 1996 fækkað um
tæplega 17 þúsund frá sama tíma-
bili á síðasta ári.
Atvinnuleysisdagar í október sl.
jafngilda því að 4.946 manns hafi
að meðaltali verið á atvinnuleysis-
skrá í mánuðinum. Þar af eru 1.857
karlar og 3.089 konur. Þessar tölur
jafngilda 3,7% af áætluðum mann-
afla á vinnumarkaði skv. spá Þjóð-
hagsstofnunar, eða 2,4% hjá körlum
og 5,6% hjá konum. Að meðaltali eru
um 444 fleiri atvinnulausir en í sept-
ember en um 334 færri en í október
í fyrra.
Síðastliðna 12 mánuði voru um
5.870 manns að meðaltali atvinnu-
lausir eða um 4,4%, en árið 1995
voru um 6.538 manns að meðaltali
atvinnulausir eða um 5%.
Minna framboð
af lausum störfum
Atvinnuástandið versnar í október
á nær öllum atvinnusvæðum frá því
í september nema á Norðurlandi
vestra og á Austurlandi. Hlutfallsleg
fjölgun atvinnulausra er mest á Suð-
urnesjum. Hlutfallslegt atvinnuleysi
er enn mest á höfuðborgarsvæðinu
og minnst á Vestfjörðum.
Framboð af lausum störfum hjá
vinnumiðlunum í lok október hefur
minnkað talsvert frá mánuðinum á
undan og voru 64 störf laus í iok
október.