Morgunblaðið - 21.11.1996, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
FIMMTUDAGUR21. NÓVEMBER 1996 B 7
ugt. Þannig eykst rekstrarkostn-
aður lífeyrissjóðakerfisins í heild
um tæpar 40 milljónir króna milli
áranna 1994 og 1995 í 691 milljón
króna á sama tíma og kostnaður
sem hlutfall af eignum lækkar úr
0,29% í 0,28%.
Eins og fyrr var nefnt var einn-
ig gripið til þess ráðs að skerða
þau réttindi sem gefin höfðu verið
fyrirheit um. Skerðingar voru mis-
munandi eftir sjóðum, en algengt
var að makalífeyrir væri skertur,
þannig að hann væri í aðalatriðum
bundinn því að eftirlifandi maki
hefði börn á framfæri. Þá var elli-
lífeyrisaldur í sumum tilvikum
hækkaður, auk þess sem hætt var
að miða lífeyrisgreiðslur við laun
og þær verðtryggðar í staðinn
miðað við lánskjaravísitölu. Þar
sem laun hækka meira en verðlag
þegar til lengri tíma er litið lækk-
uðu skuldbindingar sjóðanna
vegna þessarar breytingar.
Þá hefur fjárstreymi til sjóð-
anna aukist mikið á síðastliðnum
áratug. Fram til ársins 1987 var
einungis greitt til sjóðanna af dag-
vinnulaunum og það er ekki fyrr
en árið 1990 að farið er að greiða
af öllum launum til lífeyrissjóð-
anna, en eins og kunnugt er er
verulegur hluti tekna launafólks á
íslandi af yfirvinnu. Loks má
nefna að eignir sjóðanna voru van:
metnar og eru það raunar enn. í
tryggingafræðilegum úttektum er
ekki miðað við að ávöxtun eigna
til langs tíma sé meiri en 3,5%,
þó ljóst sé að sjóðirnir hafi tryggt
sér mun hærri ávöxtun en það
næstu ár og áratugi.
Staðan batnar við endurmat
Nærtækt er að taka dæmi um
bætta stöðu lífeyrissjóðanna úr
nýútkominni skýrslu bankaeftirlits
Seðlabanka íslands um rekstur líf-
eyrissjóðanna á árinu 1995. Ef
fyrst eru skoðaðir þeir sjóðir þar
sem enn vantar talsvert upp á að
eignir standi undir skuldbinding-
um og litið til stærstu sjóðanna
er hallinn mestur á Lífeyrissjóði
sjómanna, Lífeyrissjóði bænda og
Samvinnulífeyrissjóðnum. Jöfnuð-
ur í prósentum af áföllnum skuld-
bindingum er neikvæður um 27%
hjá Samvinnulífeyrissjóðnum og
20% hjá lífeyrissjóðum bænda og
sjómanna. Þessar niðurstöður eru
samkvæmt tryggingafræðilegum
úttektum sem gerðar eru árin
1994 og 1995 og miðast við 3,5%
ávöxtunarkröfu á eignum sjóð-
anna. Þegar verðbréfaeignin hefur
verið endurmetin, vegna þess að
verðbréfaeign sjóðanna ber í reynd
talsvert hærri vexti en 3,5% til
langs tíma, minnkar þessi halli og
jöfnuðurinn verður neikvæður um
14% hjá Samvinnulífeyrissjóðnum,
12% hjá Lífeyrissjóði bænda og
7% hjá Lífeyrissjóði sjómanna.
Fram kemur í skýrslunni varð-
andi Lífeyrissjóð bænda að tekið
hefur verið tillit til áætlaðra tapa
á kröfum vegna Emerald Air sem
mynduðust á árinu 1995 og á hlut-
afé í Activa hf. sem keypt voru
1994, saintals að upphæð 106
milljónir króna.
Þá kemur til dæmis fram að
stærsti sjóðurinn, Lífeyrissjóður
verslunarmanna, á samkvæmt
tryggingarfræðilegu mati, sem
gert var í fyrra, rúma 3,7 millj-
arða króna umfram áfallnar skuld-
bindingar og tæpan einn milljarð
króna umfram heildarskuldbind-
ingar sem er um 1% af heildar-
skuldbindingum. Verðbréfaeign
þessa sjóðs hefur ekki verið endur-
metin. Ef við lítum hins vegar til
Sameinaða lífeyrissjóðsins sem um
síðustu áramót var fjórði stærsti
sjóðurinn með eignir upp á tæpa
17,7 milljarða er hallinn á honum
7% miðað við heildarskuldbinding-
ar. Þegar höfuðstóll sjóðsins hefur
verið endurmetin snýst hins vegar
dæmið við og sjóðurinn á 1,5 millj-
arða umfram heildarskuldbinding-
ar eða sem nemur 6%. Með sama
hætti á lífeyrissjóður rafiðnaðar-
manna 12% umfram heildarskuld-
bindingar þegar höfuðstóll hefur
verið endurmetinn og sama gildir
um Eftirlaunasjóð Félags ís-
lenskra atvinnuflugmanna.
Sú spurning vaknar hvort eign-
ir einhverra þessara sjóða séu svo
miklar umfram skuldbindingar að
ástæða sé til að auka réttindi sjóð-
félaga frá því sem nú er, en ákvæði
þar að lútandi er að finna í nýjum
samningi Alþýðusambands íslands
og Vinnuveitendasambands ís-
lands um lífeyrismál. Þar segir að
leiði tryggingafræðileg athugun,
sem gera ber árlega, í ljós að eign-
ir sjóðsins séu umfram skuldbind-
ingar miðað við viðurkenndar
tryggingafræðilegar forsendur og
að teknu tilliti til eðlilegra varúðar-
sjónarmiða skuli stjóm sjóðsins,
að höfðu samráði við tryggingar-
fræðing, gera tillögur til ársfundar
um hækkun lífeyrisréttinda. Með
sama hætti er skylt að skerða líf-
eyrisréttindin leiði trygginga-
fræðileg úttekt í ljós að eignir
standi ekki undir skuldbindingum.
Hallinn 131 milljarður króna
Niðurstaða er hins vegar allt
önnur þegar litið er til fjárhags-
stöðu lífeyrissjóða opinberra
starfsmanna og nemur hallinn á
annað hundrað milljörðum króna
samkvæmt fyrrnefndri grein í
Hagtölum mánaðarins. Þar segir
að áætlaðar áfallnar skuldbind-
ingar 14 lífeyrissjóða með ábyrgð
ríkis og sveitarfélaga nemi 166
milljörðum króna miðað við 2%
ávöxtunarkröfu. Á móti koma
áætlaðar endurmetnar eignir að
upphæð 35 milljarðar króna og
nemur hallinn því 131 milljarði
króna eða 79% af áföllnum skuld-
bindingum að meðaltali hjá þess-
um 14 sjóðum.
Svo dæmi séu tekin úr skýrslu
bankaeftirlitsins um lífeyrissjóðina
nemur hallinn á áföllnum skuld-
bindingum 80% á Lífeyrissjóði
starfsmanna ríkisins og 70% á
Lífeyrissjóði hjúkrunarkvenna
þegar höfuðstóll hefur verið end-
urmetin. Hallinn í prósentum af
heildarskuldbindingum er 80% hjá
Lífeyrissjóði starfsmanna Reykja-
víkurborgar og 70% hjá Lífeyris-
sjóði starfsmanna Akureyrarbæjar
þegar litið er til lífeyrissjóða
bæjarstarfsmanna. Þarna er í
reynd um að ræða kröfu á
ábyrgðaraðilann, annaðhvort rík-
issjóð eða viðkomandi bæjarfélög
sem standa þarf skil á þegar þess-
ar lífeyrisskuldbindingar falla til.
Nokkur dæmi um
notendur Útvarðar
| Morgunblaðið
S Mjólkursamsalan
I HardRockCafé
> Síldarvinnslan í Neskaupstað
z
Vírnet, Borgarnesi
KEA Kaupfélag Eyfirðinga
Hafið samband og leitið tilboða hjá okkur
HUGUR
Hamraborg 12, 200 Kópavogur, sími 564-1230, fax 554-4498
heimasíða: www.hugur.is, netfang: tilbod@hugur.is
Tölvustýrð tímaskráning
✓ Sjálfvirkur útreikningur á vinnutímum
(dagvinna, yfirvinna o. s. frv.)
✓ Sveigjanlegar skýrslur yfir vinnutíma og
Qarvistir
✓ Skráning meö strikamerktu korti eöa
bankakorti
✓ Skráning skilaboða og fjarvista
✓ Verkskráning og vaktaskráning
✓ Bein tenging viö launa- og verkbókhald
✓ Fjölbreyttir möguleikar, t.d. dyraopnun
og bjöllustýring
Miaosoft
midowi
Þau fylgjast með timanum
og nota Útvörð
„Með notkun Útvarðar fæst gott yfirlit yfir mætingar og fjarvistir, sem auðveldar allan
launaútreikning. Kerfið er einfalt í notkun og skilar þeim upplýsingum, sem við óskum
eftir. Þess vegna var engin spurning um að bæta við Útverði í nýju verslunina okkar
í Kringlunni." - Helga Þóra Árnadóttir, skrifstofustjóri, versluninni Sautján