Morgunblaðið - 23.11.1996, Qupperneq 1

88 SÍÐUR B/C
269. TBL. 84. ÁRG. LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER1996 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Reuter
Constantinescu tekur við
Deilur harðna enn í Hvíta-Rússlandi
Þingið hafnar
samningi við
Lúkasjenko
Moskvu, Mínsk. Reuter.
Chile hafn-
ar Rokke
STJÓRNVÖLD í Chile hafa neitað
norska stórútgerðarmanninum Kjell
Inge Rokke um veiðileyfi fyrir verk-
smiðjuskipið American Monarch en
það var smíðað sérstaklega með veið-
ar _þar í huga.
I Chile hefur verið mikil og vax-
andi andstaða við fyrirhugaðar veið-
ar American Monarch en það er
stærsta verksmiðjuskip í heimi og
getur unnið úr 1.000 tonnum á dag.
Pesquera Yalcho, samstarfsfyrirtæki
Rakkes eða RGI, Resource Group
International, í Chile bauðst til að
úrelda þijú skip til að greiða fyrir
leyfisveitingu til American Monarch
en að sögn Reuíers-fréttastofunnar
var því hafnað.
Sjómenn frá Chile, sem sækja á
grunnslóð, halda því fram, að stóru
verksmiðjuskipin séu að eyðileggja
miðin við landið og græningjar hafa
barist hart gegn American Monarch,
sem þeir segja, að muni fara eins
og logi yfir akur á miðunum.
------» ♦ ♦------
Noregrir
úr IWC?
Ósló. Morgunblaðið.
NORÐMENN hafa varað Aiþjóða-
hvalveiðiráðið, IWC, við því að verði
reynt frekar á þeim vettvangi að
auka baráttuna gegn hvalveiðum
muni þeir ef til vill segja sig úr ráð-
inu.
Gefið hefur verið í skyn að á árs-
fundi IWC 1998 verði m.a. fjallað
um framtíðarstefnu og verslun með
hvalafurðir en ekkert hefur verið
minnst á að ræða hvernig stjórna
skuli nýtingu hvala sem auðlindar.
Eru Norðmenn mjög ósáttir við þess-
ar áherslur, að sögn Káre Bryn, sem
fer með hvalveiðimál fyrir ríkis-
stjómina.
Verði ekki teknar ákvarðanir um
nýtingu er ljóst að ekki verður hægt
að uthluta Norðmönnum eða öðrum
þjóðum veiðikvótum.
RÚMENSKA þingið var sett í
gær í risastórri glæsihöll, sem
Nicoleau Ceausescu, fyrrverandi
einræðisherra, lét byggja í mið-
borg Búkarest. Fulltrúadeildin
mun sitja þar og síðar er gert
ráð fyrir að öldungadeildin flytji
einnig í húsið, sem er 66.000 fer-
metrar og í því um 3.000 salir,
sumir á stærð við knattspyrnu-
völl. Á fyrsta fundi fulltrúadeild-
arinnar var kjör Emils Constanti-
nescu sem forseta staðfest. Petre
Roman, fyrrverandi forsætisráð-
herra, verður forseti öldunga-
deildarinnar og þar með næstur
Constantinescu að völdum. For-
sætisráðherra nýrrar ríkisstjórn-
ar verður Victor Ciorbea, vin-
sæll borgarstjóri Búkarest.
ÞING Hvíta-Rúss-
lands hafnaði í gær
málamiðlun sem
rússneskir ráða-
menn höfðu fengið
fulltrúa þess og
forseta landsins,
Alexander Lúkasj-
enko, til að sættast
á í deilum um þjóð-
aratkvæði. Forset-
inn hyggst biðja þjóðina um að kjör-
tímabil hans verði framlengt og völd-
in aukin. Lúkasjenko tjáði frétta-
mönnum að hann myndi ráðfæra sig
við Moskvustjórnina áður en hann
ákvæði í dag frekari viðbrögð.
Ákveðið var í samningnum að
niðurstaða þjóðaratkvæðisins á
morgun, sunnudag, yrði eingöngu
ráðgefandi. Lúkasjenko hótaði
þingmönnum að hann myndi neita
að standa við samkomulagið ef
þingið samþykkti það ekki sam-
stundis og með minnst tveim þriðju-
hlutum atkvæða.
Fjórum sinnum var gengið til
atkvæða, mikill hiti var í mönnum
og um hríð slegist um hljóðnemann.
Færri en 100 af 199 þingfulltrúum
greiddu atkvæði með málamiðlun-
inni sem var gagnrýnd harkalega
og sögð tryggja sigur Lúkasjenkos
er myndi geta mistúlkað hana til
að hrifsa til sín enn meiri völd.
Margir vildu láta einfaldan meiri-
hluta duga, ella myndi forsetinn
geta notað samþykktina sem rök-
semd fyrir auknum forsetavöldum.
Lúkasjenko fær full yfirráð nýrrar
nefndar um stjórnarskrármál sem
samkomulagið frá í gærmorgun
kveður á um. Á hún að semja drög
að nýrri stjórnarskrá.
Kjarnorkuflaugar á brott
Víktor Tsjernomýrdín, forsætis-
ráðherra Rússlands, kom sam-
komulaginu í kring snemma í gær-
morgun eftir langa og stranga
samninganótt í Mínsk. Lýsti Borís
Jeltsín forseti mikilli ánægju með
að Rússum skyldi takast að sætta
deiluaðila í grannríkinu. „Ég tel
þetta mikinn sigur,“ sagði hann og
taldi að hætta hefði verið á átökum
vegna málsins. Síðdegis skýrði hvít-
rússneskur embættismaður einnig
frá því að síðustu kjarnaflaugar úr
forðabúrum Sovétríkjanna gömlu
hefðu verið fluttar til Rússlands,
eins og kveðið er á um í alþjóðlegum
afvopnunarsáttmálum. Margir hafa
haft áhyggjur af því að kjarnavopn
væru í höndum ráðamanna á borð
við Lúkasjenko sem þykir óútreikn-
anlegur stjórnmálaleiðtogi.
Sendiherra Bandaríkjanna í
Mínsk, Kenneth Yalowitz, sagði Ör-
yggis- og samvinnustofnun Evrópu,
ÓSE, efast um lögmæti þjóðarat-
kvæðisins. „Það sem hefur valdið
okkur miklum áhyggjum er að
stjórnarandstaðan hefur ekki fengið
aðgang að fjölmiðlum og fundafrelsi
hefur ekki verið virt,“ sagði hann.
■ Vilja að Tsjúbajs/20
Lúkasjenko
Afdráttarlaus yfirlýsing Helmuts Kohls Þýskalandskanslara
Segir póli-
tísk örlög sín
velta á EMU
Frankfurt. Reuter.
Reuter
KOHL er gagnrýndur fyrir aðhald í velferðarmálum til að Þjóð-
veijar verði gjaldgengir í EMU. Hér sjást bankastarfsmenn í
Frankfurt mótmæla fyrirhuguðum niðurskurði á launum vegna
veikinda í gær.
HELMUT Kohl, kanslari Þýska-
lands, sagði á fundi bankamanna í
Frankfurt í gær að pólitísk framtíð
hans væri háð því að áætlanir Evr-
ópusambandsins um einn gjaldmiðil
næðu fram að ganga. Theo Waigel
íjármálaráðherra sagði á flokksþingi
CSU, systurflokks kristilegra demó-
krata Kohls, í Miinchen að stefnt
væri að því að „marka leiðina fram
á næstu öld með Helmut Kohl í
broddi fylkingar".
Þessar yfirlýsingar þykja bera því
vitni hversu staðráðin stjórnmálafor-
usta Þýskalands er í að tryggja að
Efnahags- og myntbandalag Evrópu
(EMU) komist á samkvæmt áætlun
árið 1999.
„Ég mun spyrða mín pólitísku
örlög við stofnun evrópsks mynt-
bandalags," sagði Kohl á Evrópu-
þingi bankamanna.
Kohl hefur löngum sagt að sam-
eining Þýskalands og Evrópu „væru
tvær hliðar á sömu mynt“. Kristi-
legir demókratar nota nú þetta
orðalag þegar þeir tala um þýska
markið og evró, hina fyrirhugðu
Evrópumynt.
Kohl sagði að Þjóðveijar mættu
ekki verða eftirbátar annarra í að
uppfylla skilyrðin fyrir EMU. Þeir
yrðu að ráðast á fjárlagahallann og
rífa niður úrelt skipulag á vinnu-
markaði. Stéttarfélög hafa gagnrýnt
Kohl fyrir að mælast til aðhalds í
velferðarkerfinu í því skyni að upp-
fylla skilyrðin fyrir Efnahags- og
myntbandalaginu.
Kohl var spurður hvort áætlunin
um EMU gæfi of lítið svigrúm, þrýsti
á ríkisstjórnir að sýna of mikið að-
hald í fjármálum og stefndi hag-
vexti í hættu.
Kanslarinn vísaði slíku tali á bug
og sagði að umrædd ríki hefðu þurft
að grípa til þessara aðgerða burtséð
frá áætlunum um að ganga í EMU.
Geislavirkt efni
hverfur
Smyglað
um Svíþjóð
Stokkhólmi. Reuter.
LÖGREGLAN í Stokkhólmi rann-
sakar nú hvað hafi orðið af rúmu
tonni af geislavirku efni, beryllium,
sem hvarf úr vöruhúsi á Arlanda-
flugvelli fyrir ári. Efnið korn að lík-
indum frá Rússlandi um Eistland.
Hægt er að nota beryllium til að
búa til kjarnorkuvopn. Athugull
vörubílstjóri kom sænsku lögregl-
unni á sporið og sagði talsmaður
hennar að haft væri samstarf við
Interpol í málinu.
Fundist hafa leifar af beiyllium
á vörubretti þar sem tunnurnar með
efninu voru geymdar. Þær áttu að
fara til fyrirtækis í New Jersey í
Bandaríkjunum með flugi, sam-
kvæmt farmskjölum, en ekki er vit-
að hvar þær höfnuðu. Talið er að
einræðisherrar í þriðja heiminum
reyni að komast yfir efni af þessu
tagi til vopnagerðar.