Morgunblaðið - 23.11.1996, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
*
Halldór Asgrímsson á flokksþingi Framsóknarflokksins
Aukínn kaupmáttur verði
nýttur til meiri spamaðar
HALLDÓR Ásgrímsson, formaður
Framsóknarflokksins, sagði í yfirlits-
ræðu sinni á þingi flokksins í gær
að sparnaður þjóðarinnar væri of lít-
ill og hann þyrfti að auka. Óhjá-
kvæmilegt væri að gera ráðstafanir
til að draga úr þjóðarútgjöldum með
því að draga úr eyðslu og stuðla að
spamaði í hagkerfinu.
„Hlutur spamaðar af þjóðartekjum
er nú um það bil 17% sem er of lítið.
Árlega þarf að veija til fjárfestinga
um 20% af þjóðartekjum til að bera
uppi hagvöxt og standa undir nauð-
synlegri endumýjun framleiðslutækja
þjóðarinnar. Ef þetta á að geta gerst
án þess að stofna til aukins viðskipta-
halla þarf spamaður þjóðarinnar að
vera a.m.k. jafn árlegri fjárfestingu,"
sagði Halldór og bætti við, að skyn-
samlegt væri að nota hluta af auknum
kaupmætti til að auka lífeyrisspam-
að, draga þannig úr þenslu og styrkja
um leið lífeyrissjóðina til að greiða
hærri lífeyri síðar.
Þá sagði Halldór að leita yrði nýrra
leiða til að auka skilvirkni velferðar-
kerfisins og ein þeirra væri sú að á
ákveðnu tímabili yfirtaki lífeyrissjóð-
skerfíð í vaxandi mæli hlutverk al-
mannatryggingakerfisins og að hlut-
verk ríkisrekna tryggingakerfisins
verði fyrst og fremst að auka velferð
öryrkja og annarra þeirra sem ekki
eru færir um að sjá sér farborða.
Þetta krefðist hins vegar aukins líf-
eyrissparnaðar.
Ekkert ofurverk
24. flokksþing Framsóknarflokks-
ins hófst í gær á Hótel Sögu í Reykja-
vík undir yfirskriftinni Framsókn í
80 ár, en flokkurinn á 80 ára afmæi
á þessu ári. Halldór Ásgrímsson flutti
yfirlitsræðu í gær og kom víða við.
Hann íjallaði m.a. um heilbrigð-
iskerfíð og sagði að hagkvæmt skipu-
lag og rekstur heilbrigðisþjónustu í
260 þúsund manna þjóðfélagi ætti
ekki að vera neitt ofurverk. Hann
skoraði á alla sem að þeim málum
koma að taka saman höndum og leita
leiða til úrbóta í málum heilbrigði-
skerfisins með þjóðarhag að leiðar-
ljósi.
Þá sagði Halldór brýnasta við-
fangsefni á innlendum ij'ármála-
markaði væri að treysta framtíðar-
stöðu innlendra fjármálastofnana
sem gætu veitt íslensku atvinnulífi
alhliða banka- og fjármálaþjónustu
á samkeppnisfæru verði. „Þetta þýð-
ir með öðrum orðum minni vaxtamun
og þar með lægri vexti en við búum
við. Eins og skipulag þessara mála
er nú, á að vera svigrúm til að byggja
upp mun hagkvæmari einingar en
raunin er. Að gera ríkisbankana að
hlutafélögum er rökrétt skref í þessa
átt, sem verður að hraða,“ sagði
Halldór.
Þá sagði hann óhjákvæmilegt að
semja lög um starfsemi lífeyrissjóða
sem þyrfti að miða að því að tryggja
sem best öryggi í starfsemi þeirra,
hagkvæmni í rekstri og samkeppni
milli sjóðanna. Hafa yrði að leiðar-
ljósi hagsmuni lífeyrisþega og eigenda
sjóðanna og kveða á um grunntrygg-
ingavemd sjóðfélaga. Skýr ákvæði
yrði að setja um val, hæfni og ábyrgð
stjómenda og lögin yrðu að setja
ramma um fjárfestingarstarfsemi líf-
eyrissjóðanna én gera jafnframt ráð
Morgunblaðið/Árni Sæberg
INGIBJÖRG Pálmadóttir heilbrigðisráðherra í pontu. Guðmund-
ur Bjarnason varaformaður flokksins og Halldór Ásgrímsson,
formaður, hlýða á.
ÍSÓLFUR Gylfi Pálmason alþingismaður ræðir við Vilhjálm
Hjálmarsson frá Brekku, fyrrverandi þingmann og ráðherra.
Drífa Sigfúsdóttir, forseti bæjarsljórnar Reykjanesbæjar, og
Siv Friðleifsdóttir, alþingismaður, hafa einnig margt að ræða.
fyrir vaxandi þátttöku þeirra í fjár-
mögnun íslensks atvinnulífs.
Gott stjórnarsamstarf
Halldór ijallaði um ríkisstjórnina
og stjórnarsamstarfið við Sjálfstæð-
isflokkinn og sagði það hafa verið
eðlilegt og í samræmi við úrslit kosn-
inga. Hann sagði trúnað hafa ríkt
innan ríkisstjórnar í öllum störfum
þannig að samstarf innan hennar
væri með besta móti og það skapaði
stöðugleika og traust á störfum
hennar.
Hann sagði að þingmenn og ráð-
herrar Framsóknarflokksins gætu
verið stoltir af árangrinum sem náðst
hefði í stjórnarsamstarfinu. Ástand
í efnahagsmálum þjóðarinnar væri
með besta móti, gert væri ráð fyrir
3.000 nýjum störfum á þessu ári og
útlit fyrir að markmið flokksins um
12.000 ný störf fyrir aldamót gæti
náðs. Takist okkur jafnframt að
tryggja stöðugleika í efnahagslífinu
á næstu árum má gera ráð fyrir að
kaupmáttur fjölskyldna geti aukist
að meðaltali um 15-16% fram til
ársins 2000,“ sagði Halldór.
Ný tálsýn
vinstri flokka
Formaður Framsóknarflokksins
fjallaði einnig um sameiningarvið-
ræður vinstri flokka, sem hann sagði
að mætti líkja við stefnumót við for-
tíðina í ijósi sögu þessara flokka.
Þeir ættu það sameiginlegt, að
Kvennalista undanskildum, að hafa
barist fyrr á tíð fyrir hugmynda-
fræði sósíalisma og kommúnisma en
hugsjón þeirra hefði reynst tálsýn
og hugmyndafræðin rökleysa.
Flokkarnir hefðu síðan, misfljótt þó,
breytt um stefnu og málflutning þó
enn eimi eftir af vissum kreddum
og fordómum og í mörgum málum
væri grundvallarágreiningur milli
flokkanna. „í Ijósi fortíðar þeirra og
ríkjandi ágreinings þeirra í milli er
sameiningarhugmynd þeirra dæmd
til að mistakast. Þeir munu því aldr-
ei verða nýtt afl í íslenskum stjórn-
málum. Það er aðeins ný tálsýn,"
sagði Halldór Ásgrímsson.
Halldór Asgrímsson fjallaði ítarlega um sjávarútvegsmál á flokksþingi Framsóknarfiokksins
Handhafar aflaheimilda
geta ekki treyst því að
fá alla aukningu í sinn hlut
„UMRÆÐA um sjávarútvegsmál
hefur verið mikil í þjóðfélaginu á síð-
ustu misserum. Það er mikilvægt að
landsmenn ræði þessi rnál með opnum
huga og af ábyrgð. Island er eyja í
víðáttumiklu úthafi og auðlindir út-
hafsins hafa löngum og munu um
alla framtíð ráðandi um afkomu okk-
ar þjóðar. Umgengni um auðlindirnar
okkar, nýting þeirra verðmæta sem
þær gefa af sér og stjóm okkar á
þeim mun sennilega ráða mestu um
afkomu barna okkar og barnabarna.
Með sama hætti er og verður afkoma
sjávarútvegsins afgerandi fyrir stöðu
efnahagslífsins á hveijum tíma.
Vegna þessara miklu áhrifa og hinna
náttúrulegu sveiflna sem fylgja sjáv-
arútveginum verður hagstjórn okkar
óhjákvæmilega að taka mið af þess-
um aðstæðum. Eftir endurtekna erf-
iðleika í sjávarútvegi sem einkennd-
ust af stækkandi flota og minnkandi
afla, þá gripum við til þess ráðs að
taka upp svokallað kvótakerfi með
opinberri ráðstöfun aflaheimilda úr
takmarkaðri auðlind. Ég fullyrði að
þetta varð íslenskum sjávarútvegi til
bjargar enda var til þess gripið með
hagsmuni þjóðfélagsheildarinnar að
leiðarljósi.
Kvótakerfið hefur
gerbylt sjávarútvegi
Nú er það óumdeiit að þetta svo-
kallaða kvótakerfi hefur gjörbylt ís-
lenskum sjávarútvegi með því að stór-
auka afköst og framleiðni í greininni
og gert henni kleift að standa undir
batnandi lífskjörum. En engin mann-
anna verk eru þó þannig að ekki
megi fínna á þeim einhveija galla.
Svo er einnig með aflaheimildakerfið.
Tvennt hefur verið fyrirferðamest í
umræðunni. í fyrsta lagi gagnrýni á
framsal aflaheimilda gegn greiðslu
þar sem handhafar kvótanna hafa
fengið slíkar greiðslur beint til sinna
fyrirtækja og útgerðar. í öðru lagi
hefur verið til umræðu krafa um að
veiðileyfagjald verði tekið upp fyrir
aðgang að auðlind sem er sameign
okkar allra, sameign þjóðarinnar.
Umræðan um þessi mál hefur ver-
ið heit en ekki að sama skapi mjög
markviss. Ég vil byija á því að benda
á að í raun má aðskilja þessi tvö
mál, því veiðileyfagjald er algerlega
óháð því hvort hér er kvótakerfi eða
ekki. Þá er það sjónarmið réttilega
áberandi innan sjávarútvegsins að
þetta sama veiðileyfagjald sé ný
skattheimta á sjávarútveginn án til-
lits til afkomu hans.
Þegar aflamarkskerfíð var tekið í
notkun á sínum tíma, var framsal
aflaheimilda algjör forsenda þess.
Menn reyndu þá samhliða svokallað
sóknarmarkskerfi sem reyndist illa
og Ijóst er að með því skipulagi hefði
aldrei verið hægt að ná þeim árangri
sem nú hefur náðst. Framsóknar-
flokkurinn hafði forystu um það á
sínum tíma í samvinnu við aðra
stjórnmálaflokka og hagsmunaaðila
að gera veigamiklar breytingar á
skipulagi sjávarútvegsins. Nú eru
gerðar til okkar þær kröfur, sem við
verðum að standa undir, að veija það
skipulag sem við bárum mikla ábyrgð
á að komið var á. En það eru líka
gerðar til okkar kröfur um að hafa
forystu um breytingar á núverandi
skipan svo betri sátt geti ríkt um
starfsemi þessarar mikilvægu at-
vinnugreinar.
En við megum aldrei gera breyt-
ingar breytinganna vegna og megum
aldrei undir nokkrum kringumstæð-
um bijóta niður skipulag sem reynst
hefur vel og hefur grundvallarþýð-
ingu fyrir hagsæld og velferð allra
landsmanna.
Greiðslur fyrir
aflaheimildir allt of háar
Ég get samt verið sammála því
að greiðslur fyrir aflaheimildir eru
ailt of háar. Þær eru mun hærri en
nokkurn gat órað fyrir í upphafi og
ég hafði hugmyndaflug til að ímynda
mér. Ef farið væri út í að banna
þessi viðskipti, þ.e. framsal veiði-
heimilda, væri það skref afturábak
og hefði mjög alvarlegar afleiðingar
fyrir sjávarútveginn og raunar þjóð-
félagið í heild. Eg hef engar fullmót-
aðar hugmyndir til úrbóta en ég tel
samt að það séu nokkur atriði sem
nauðsynlegt er að ræða. í því sam-
bandi vil ég nefna einkum þijú.
í fyrsta lagi hafa verið settar tak-
markanir á úthlutun á aflaheimildum
til þeirra aðila sem ekki nýta sér rétt
sinn ár eftir ár. Það er að mínu mati
nauðsynlegt að endurmeta þessi
ákvæði í ljósi reynslunnar og leita
leiða til úrbóta.
í öðru lagi er skattaleg meðferð
viðskipta með aflaheimildir fremur
óljós. Ég tel að setja þurfi skýrari
reglur um söluhagnað og afskriftir,
þannig að eðlilegur tekjuskattur sé
greiddur vegna þessara viðskipta í
sameiginlegn sjóð.
Varðandi önnur atriði þarf að
leggja til grundvallar að auðlindir
hafsins eru sameign þjóðarinnar sem
eigendur fiskiskipa hafa til afnota í
umboði þjóðarinnar. Því hlýtur ríkis-
valdið ávallt að áskilja sér rétt til að
hafa áhrif á skipan mála og endur-
meta stöðuna í ljósi reynslunnar.
Það verður ekki hjá því komist að
ræða hvernig við getum haft áhrif á
hið háa markaðsverð veiðiheimilda.
Þar kann að vera nauðsynlegt að
gefa það ótvírætt til kynna að hand-
hafar þeirra geti ekki treyst því um
alla framtíð að fá alla aukningu afla-
réttinda í sinn hlut og það má vel
hugsa sér að ríkisvaldið leigi hluta
þeirra á sama markaði og útvegs-
menn versla á. I þessu sambandi má
nefna hluta af þeim aflaheimildum
sem koma til úthlutunar úr norsk-
íslenska síldarstofninum og ekki er
sérstök veiðireynsla fyrir, mjög aukna
rækju- og loðnuveiði og é.t.v. hluta
af aukningu bolfiskafla síðar meir
þegar við náum fiskistofnunum upp.
Eg vil taka það skýrt fram að um
það er full samstaða í stjórnarsam-
starfinu, að standa vörð um grund-
vallaratriði núverandi fiskveiðistefnu.
En við erum jafnframt sammála um
að það er nauðsynlegt að opin um-
ræða fari fram og um kosti og galla
þessa skipulags og leíðir til úrbóta.
Svigrúm sjávarútvegs
fer vaxandi
Ég lít á það sem skyldu þeirra sem
starfa í stjórnmálum að reyna að
finna leiðir, í samvinnu við sjávarút-
veginn, sem geta skapað meiri sátt
um aflamarkskerfið og þar með
tryggt framtíð þess. Eg geri mér
grein fyrir því að margir útvegsmenn
eru andvígir þeim hugmyndum sem
hér eru viðraðar enda hafa þær sína
galla. Hins vegar er ljóst að svigrúm
sjávarútvegsins til að skila meiru til
samfélagsins fer vaxandi. Sú mik'ia
hagi'æðing sem þar hefur átt sér stað
er að skila sér. Þann efnahagsbata
þarf fyrst og fremst að nýta til að
styrkja stöðu sjávarútvegsins og þar
með bæta kjör fólksins í landinu. Með
aukinni alþjóðavæðingu sjávarút-
vegsins er hann að ná mjög miklum
árangri á erlendri grund og jarðvegur
er fyrir enn meiri sókn á því sviði.
Þess vegna er afar mikilvægt að at-
vinnugreinin hafi styrk til áframhald- (
andi sóknar.
Framhjá þeirri umræðu og undir- )
öldu sem er í þjóðfélaginu í þessu j
máli verður samt ekki litið og því tel
ég skylt að ræða þessi mál opnum
huga á flokksþinginu. Minnug þess
að við búum í lýðræðisþjóðfélagi þar
sem sérhver einstaklingur hefur mik-
il áhrif. Við sem erum í forystu verð-
um oft fyrir harðri gagnrýni frá sam-
ferðamönnum okkar vegna þeirra
ákvarðana sem við tökum. Við því
er lítið að segja svo lengi sem við I
trúum á það sem við erum að gera. |
Ég er ekki í nokkmm vafa um að í i
öllum meginatriðum hafa réttar ’
ákvarðanir verið teknar um fiskveiði-
stjórnina á síðustu árum þótt lengi
megi bæta um betur.
Framvinda þessa máls mun að
sjálfsögðu ráðast af frekari umræð-
um og vinnu á vettvangi stjórnmála
og hagsmunaaðiia í sjávarútvegi sem
hafa haft mikil áhrif og eiga að hafa
mikið áhrif á framvindu málsins. )
Stjórnarflokkarnir báðir hafa ábyrga i
stefnu í málinu og það er full sam-
staða milli flokkanna um meginsjón- ?
armið.
Ég tel enga ástæðu nú til að ræða
um hugsanlega ráðstöfun tekna sem
gætu komið af leigu ríkisvaldsins á
veiðiheimildum. En ég vil í því sam-
bandi benda á, að sveiflujöfnunar-
sjóður í fiskveiðihagkerfi eins og okk-
ar, er afar mikilvægur, til að styrkja
gengi krónunnar og stöðugleikann i
og þar með grundvöl! framfaranna,
þegar áföll dynja yfir í okkar samfé- »
lagi, sem við verðum að gera ráð j
fyrir.“