Morgunblaðið - 23.11.1996, Blaðsíða 33

32 LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 1996 33
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRl: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
STEFNU-
BREYTING
Isetningarræðu sinni á flokksþingi Framsóknarflokksins
í gær gekk Halldór Ásgrímsson, utanríkisráðherra og
formaður flokksins, skrefi lengra en hann hefur áður gert
til þess að leggja drög að stefnubreytingu Framsóknar-
flokksins í sjávarútvegsmálum. í þeim kafla ræðunnar, sem
fjallaði um málefni sjávarútvegsins, sagði formaður Fram-
sóknarflokksins m.a.:
„Ég er hins vegar sammála því, að greiðslur fyrir afla-
heimildir eru of háar. Þær eru mun hærri en nokkurn gat
órað fyrir í upphafi ... Ekki verður komizt hjá því að ræða,
hvernig við getum haft áhrif á hið háa markaðsverð veiði-
heimilda. Þar kann að vera nauðsynlegt að gefa ótvírætt
til kynna, að handhafar þeirra geti ekki treyst því að fá
alla aukningu aflaréttinda í sinn hlut og vel má hugsa sér
að ríkisvaldið leigi hluta þeirra á sama markaði og útvegs-
menn verzla á. I þessu sambandi má nefna hluta af þeim
aflaheimildum, sem koma til úthlutunar úr norsk-íslenzka
síldarstofninum, aukna rækju- og loðnuveiði og e.t.v. auk-
inn botnfiskafla síðar meir.“
Þá sagði Halldór Ásgrímsson ennfremur: „Margir út-
vegsmenn eru trúlega andvígir þeim hugmyndum, sem hér
eru viðraðar enda hafa þær sína galla. Hins vegar er ljóst,
að svigrúm sjávarútvegsins til að skila meiru til samfélags-
ins fer vaxandi ... Fram hjá þeirri undiröldu, sem er í þjóð-
félaginu í þessu máli verður ekki litið og því tel ég skylt
að ræða þessi mál opnum huga hér á flokksþinginu."
Og loks sagði utanríkisráðherra: „Ekki er ástæða til að
ræða um hugsanlega ráðstöfun tekna af leigu veiðiheim-
ilda en ég bendi á nauðsyn sveiflujöfnunarsjóða í fiskveiði-
hagkerfi eins og okkar og mikilvægi slíkra tækja til að
styrkja gengi krónunnar, þegar áföll dynja yfir.“
Ræða Halldórs Ásgrímssonar við setningu flokksþings
Framsóknarflokksins í gær, hugmyndir Framsóknarmanna
á Reykjanesi, sem m.a. snúast um að þorskkvóti umfram
220 þúsund tonn fari á uppboð og aðrar umræður á vett-
vangi Framsóknarflokksins undanfarnar vikur og mánuði
sýna, að innan flokksins fer nú fram endurskoðun á stefnu
og afstöðu Framsóknarmanna til sjávarútvegsmála. Sú
endurskoðun á afstöðu annars stærsta stjórnmálaflokks
þjóðarinnar er eitt hið mikilvægasta, sem gerzt hefur í
þessum málum í langan tima.
ALVARLEGT ÁFALL
NIÐURSTÖÐUR í alþjóðlegri rannsókn á þekkingu nem-
enda í raungreinum eru alvarlegt áfall fyrir íslenzkt
skólakerfi, svo alvarlegt, að ekki verður við unað. Yfirvöld
skólamála og foreldrar verða að taka málið föstum tökum,
því framtíð íslenzkra ungmenna og þjóðarinnar allrar er
í veði. Að sjálfsögðu þarf að leita skýringa, svo unnt verði
að grípa til réttra ráðstafana, en hins vegar verður að
varast að drepa málinu á dreif í endalausum umræðum.
Skjótra aðgerða er þörf.
Rannsóknin var mjög viðamikil og náði til um 500 þús-
und nemenda í 45 löndum og er talin fyllilega marktæk.
Samanburður var gerður á námsárangri í stærðfræði, eðlis-
fræði, efnafræði, líffræði og jarðfræði og náði til unglinga
í 7. og 8. bekk grunnskólans. íslenzku nemendurnir voru
í neðstu sætunum í öllum greinum ásamt þjóðum eins og
t.d. íran, Kúwait, Kólumbíu, Kýpur og Suður-Afríku, sem
íslendingar eru ekki vanir að bera sig saman við og sem
eiga við margs konar erfið vandamál að stríða. Langbezt-
um árangri náðu nemendur nokkurra Asíuþjóða, eins og
t.d. Singapore, Suður-Kóreu og Japan, þar sem gífurleg
áherzla er lögð á menntun ungmenna og strangur agi rík-
ir. Þessar þjóðir líta á menntun, ekki sízt nám í raungrein-
um, sem tryggingu fyrir efnahagslegum framförum og
bættum lífskjörum.
Ástæður fyrir slökum námsárangri íslenzkra nemenda
eru vafalaust margvíslegar og verða ekki aðeins raktar
til skólans. Ábyrgð foreldra verður þar ekki aðskilin né
heldur þjóðfélagsins í heild. í því sambandi má minna á,
að stjórnmálamenn og hagsmunahópar gera stöðugar kröf-
ur um nýjar námsgreinar og nýtt námsefni, sem ætlað er
að leysa margvísleg félagsleg vandamál í þjóðfélaginu eða
breyta því. Afleiðingin er sú, að vægi grunngreina minnk-
ar. Undirstaðan verður veikari og veikari. Þeirri þróun
verður að snúa við eigi ekki að fara enn verr en orðið er.
LÍFEYRISKERFI STARFSMANNA RÍKISINS
Ríkisstarfsmenn
eiga kost á að
bæta réttindi sín
Verði starfsmönnum ríkisins leyft að velja um
hvort þeir greiða í Lífeyrissjóð starfsmanna
ríkisins eftir nýju eða gömlu kerfi kemur það
til með að auka kostnað ríkissjóðs tímabund-
ið. Óvíst er þó hve aukningin verður mikil.
Horfur eru á að breytingar á lífeyriskerfí
opinberra starfsmanna leiði til breytinga hjá
fleirum. Þegar er ljóst að bankamir og sveitar-
*
félögin ætla að breyta sínu kerfi. Egill Olafs-
son skoðaði lífeyrisréttindi opinberra starfs-
manna og bar þau saman við réttindi á al-
mennum markaði.
SAMANBURÐUR A LSFEYRISRETTINDUM
B-deild
Lífeyrissjóðs starfsm. ríkisins (gamla kerfið)
A-deild
Lífeyrissjóðs starfsm. rikisins (nýja kerfið)
Almennir lífeyrissjóðir
Iðgjald iaunþega
4% af föstum launum í 32 ár1)
4% af heildarlaunum
4% af heildarlaunum
Iðgjald launagr.
6% af föstum launum 1)
11,5% af heildarlaunum
6% af heildarlaunum
Ábyrgð á skuldb.
Hvílir hjá launagreiðanda
Hvílir hjá launagreiðanda
Hvílir hjá sjóðnum
Ellilífeyrisaldur
65-70 ára2)
65 ára3)
67 eða 70 ára4)
Ellilífeyrir
Sjóðsfélagi vinnur sér inn árlega 2%
lífeyrisrétt af föstum launum. Lífeyrir
tekur mið af launum eftirmanns.
Sjóðsfélagi vinnur sér inn árlega 1,9%
lífeyrisrétt af heildarlaunum ef hann
byrjar töku lífeyris 65 ára.
Sjóðsfélagi vinnur sér inn árlega 1,8%
lífeyrisrétt af heildarlaunum ef hann
byrjar töku lífeyris 70 ára.
Örorkulífeyrir
Miðast við áunninn ellilífeyrisrétt.
Miðast við áunninn ellilífeyrisrétt og til
viðbótar réttindi sem viðkomandi hefði
haft við 65 ára aldur.
Miðast við áunninn ellilífeyrisrétt og til
viðbótar réttindi sem viðkomandi hefði
haft við 67 ára aldur.
Makalífeyrir
Maki á rétt til lífeyris til æviloka sem
nemur helmingi af áunnum lífeyrisrétti +
20% af viðmiðunarlaunum.
Maki fær 50% af örorkulífeyrisrétti sjóðs-
félagans i þrjú ár og 50% makalífeyris í tvö.
Óskertur makalífeyrir er greiddur þangað
til yngsta barn riefur náð 22 ára aldri.
Maki fær 50% af örorkulífeyrisrétti sjóðs-
félagans í þrjú ár og 50% makalífeyris í tvö.
Óskertur makalífeyrir er greiddur þangað
til yngsta barn hefur náð 18 ára aldri. 5)
Barnalífeyrir
Börn látins sjóðsfélaga fá sem nemur
helmingi barnalífeyris almannatrygginga
þartil þau ná18 ára aldri.
Börn eða kjörbörn látins sjóðsfélaga fá
lífeyri sem nemur 10.000 kr. á mánuði mið-
að við 174,2 stiga vísitölu neysluverðs þar
til þau ná 22 ára aldri.
Börn eða kjörbörn, yngri en 18 ára, fá
helming af þeim barnalífeyri sem almanna-
tryggingar greiða eða fasta upphæð sem
breytist í samræmi við hækkun vísitölu
neysluverðs.
1) Frumvarpið gerir ráð fyrir að
ríkið greiði 10% iðgjald í LSR
þegar starfsmenn öðlast
iðgjaidafrelsi i sjóðinn eftir 32 ár.
2) Nái lífaldur sjóðsfélaga +
starfsaldur samtals 95 árum má
hann hefja töku lífeyris fyrr. Hann
verður þ>ó að vera orðinn 60 ára.
3) Sjóðsfélagar geta hafið töku líf-
eyris við 60 ára aldur en þá skerðist
lífeyrisréttur. Fresti sjóðsfélagi töku
lífeyris til 70 ára aldurs aukast réttindin.
4) Hjá mörgum sjóðum
geta sjóðsfélagar hafið
töku lífeyris við 65 ára aldur,
en þá skerðist lífeyririnn.
5) Makaiífeyrisréttindi eru nokkuð
mismunandi milli almennu lífeyris-
sjóðanna, en hér er miðað við reglur
Lifeyrissjóðs verslunarmanna.
jáal Jón Jónsson hefur störf 25 ára og byrjar þá að greiða í lífeyrissjóð. YÍ? í upphafi eru mánaðalaun hans 116.667 kr. á mánuði, 83.333 kr í dag- AnIj\ vinnu og 33.333 kr. íyfirvinnu. Fyrstu 12 starfsárin hækka laun hans Vj tu um 2% af byrjunarlaunum á ári og 0,9% af byrjunarlaunum eftir það. L IT A® auki hækka ,aun hans ^rlega um 0,8% umfram verðlag í almennum kjarasamningum. Eftir 43 ára starf eru launin komin upp í 249.636 kr. | á mánuði og þá fer hann á ellilaun, 68 ára gamall. A-deild Lífeyrisj. starfsm. ríkisins B-deild Lífeyrisj. starfsm. rikisins Almennir lífeyrissjóðir
Ellilífeyrir kr. 139.083 ámánuði1) Ellilífeyrir kr. 189.353 á mánuði Ellilífeyrir kr. 125.160 á mánuði
Q Starfsfélagi Jóns, Ari Arason, sem hóf störf a með honum á sömu launum verður fyrir slysi Örorkulífeyrir Æk. 35 ára svo hann verður 100% öryrki. Kr. 23.024 á mánuði Kr. 77.681 á mánuði Kr. 73.592 á mánuði
Slysið leiðir Ara til dauða 40 ára. Makalífeyrir Hann lætur eftir sig konu og tvö börn. Barnalífeyrir Kr. 34.798 á mánuði Kr. 5.397 á mánuði Kr. 38.840 á mánuði Kr. 7.500 á mánuði2) Kr. 36.796 á mánuði Kr. 5.397 á mánuði
1) Ellilaun í B-deild hækka samhliða almennum launahækkunum, sem er 0,8% á ári í þessu
tiltekna dæmi. Fái eftirmaður Jóns launahækkun hækka ellilaun hans um sömu upphæð.
2) Barn 100% öryrkja fær u.þ.b. 7.500 kr. í lífeyri, en
10.000 kr. við andlát föður fram til 22 ára aldurs.

MEÐ breytingum á Lífeyrissjóði starfsmanna rikisins er verið að takast á um mikla fjármuni.
STJÓRNMÁLAMENN hafa í
mörg ár haft uppi áform
um að breyta lífeyriskerfi
starfsmanna ríkisins, en
lengi hefur legið fyrir að þetta kerfi
sé meingallað. Steingrímur Ari Ara-
son, formaður nefndar sem samdi
frumvarp um breytt lífeyrisréttindi
starfsmanna ríkisins, segir að kerfið
hafi gjörsamlega gengið sér til húð-
ar og útilokað sé að búa við það
áfram óbreytt. Færsla grunnskólans
frá ríkinu til sveitarfélaganna og
breytingar á ríkisfyrirtækjum í
hlutafélög hafi fært mönnum heim
sanninn um að ekki sé hægt að bíða
lengur með breytingar á kerfinu.
Um síðustu áramót námu áfallnar
skuldbindingar LSR 123 milljörðum
króna ef miðað er við 2% ávöxtun
umfram launahækkanir, en 102
milljörðum ef miðað er við 3% ávöxt-
un. Bókfærðar eignir sjóðsins námu
á sama tíma hins vegar 22,2 millj-
örðum, en samkvæmt endurmati
voru eignirnar 24,7 milljarðar. Rík-
issjóður og aðrir launagreiðendur
sem borga í sjóðinn bera ábyrgð á
mismuninum.
Ef það samkomulag sem fjár-
málaráðuneytið gerði við samtök
opinberra starfsmanna um breyt-
ingar á LSR verður lögfest á Ál-
þingi verður gerð sú meginbreyting
að ríkið borgar að fullu sinn hlut í
sjóðinn um leið og skuldbindingin
verður til. í dag borgar ríkissjóður
6% iðgjald af föstum dagvinnulaun-
um í sjóðinn og það sem á vantar
þegar starfsmaður tekur út lífeyri
sinn.
Ágreiningur um Ieiðir
Ágreiningur hefur verið í samfé-
laginu um hvernig eigi að breyta
kerfinu. Öllum er ljóst að starfs-
menn ríkisins búa við betri lífeyris-
rétt en almennir launamenn og
margir hafa hvatt til þess að dregið
verði úr þessum mismun. Samtök
opinberra starfsm'anna hafa ekki
verið tilbúin til að gefa eftir réttindi
sín og hafa réttilega bent á að áunn-
in réttindi eru lögvarin af stjórnar-
skrá. Dómar Hæstaréttar um bið-
launarétt opinberra starfsmanna
sýna glögglega að ríkið getur ekki
skert áunninn lífeyrisrétt starfs-
manna sem það hefur ráðið í vinnu.
Ljóst er þó að ríkið gat farið þá
leið að skerða lífeyrisrétt nýráðinna
starfsmanna. Sú leið var farin í
Vestmannaeyjum þegar Lífeyris-
sjóði starfsmanna Vestmannaeyja-
bæjar var lokað og nýjum starfs-
mönnum var gert að borga í al-
menna lífeyrissjóði. Hörð andstaða
var við þessa leið af hálfu samtaka
opinberra starfsmanna.
Steingrímur Ari sagði að við und-
irbúning þessa máls hefði verið
gengið út frá því að lífeyrisréttindiu
ættu að vera kjarasamningsatriði.
Ef ríkið vildi skerða réttindin ætti
það því ekki annan kost en að
hækka laun nýráðinna starfsmanna
til samræmis við réttindaskerðing-
una.
Þessi leið var aldrei skoðuð af
neinni alvöru vegna andstöðu sam-
taka opinberra starfsmanna. Lífeyr-
isnefndin skoðaði fyrst og fremst
tvær leiðir, í fyrsta lagi að breyta
reglum LSR og í öðru lagi að loka
sjóðnum og stofna nýjan sjóð fyrir
nýráðna starfsmenn. í fyrravetur
var fyrri leiðin skoðuð ítarlega og
samið frumvarp sem byggðist á því
að lagfæra verstu gallana á sjóðn-
um. Ekki náðist samkomulag um
málið og var frumvarpið aldrei lagt
fram á Alþingi.
í sumar náðist samkomulag milli
ríkisins og samtaka opinberra
starfsmanna um að skoða ítarlega
seinni kostinn. Samkomulagið
byggðist á tíu meginatriðum.
* Núverandi starfsmönnum verði
tryggður réttur til áframhaldandi
aðildar að núverandi lífeyriskerfi,
en jafnframt gefinn kostur á að
flytja sig yfir í nýtt kerfi.
* Nýir starfsmenn fái eingöngu
aðild að nýju kerfi.
* Verðmæti heildarréttinda í
nýju kerfi verði hliðstæð því sem
þau eru hjá Lífeyrissjóði starfs-
manna ríkisins.
* Iðgjald verði greitt af heildar-
launum.
* Sjóðsfélagar ávinni
sér réttindi á grundvelli
innborgaðra iðgjalda.
* Ákvæði um réttindi
verði lögbundin, en iðgjald
launagreiðenda breytilegt.
* Vægi ellilífeyris- og
örorkulífeyrisréttinda verði aukið.
* Réttur til töku ellilífeyris verði
ekki háður starfslokum.
* Réttindi verði verðtryggð með
neysluverðsvísitölu.
* Réttur til flýtingar/seinkunar
á töku ellilífeyris verði almennur.
Mismunandi réttindi
Markmið lífeyrisnefndarinnar var
að sníða reglur nýja kerfisins, A-
deildar LSR, að reglum lífeyrissjóða
á almennum markaði. Örorkulífeyr-
isréttur opinberra starfsmanna er
hækkaður, en makalífeyrisréttur
lækkaður. Líkt og hjá almennu sjóð-
unum verður lífeyrisrétturinn reikn-
aður í stigum í A-deildinni. Iðgjalda-
frelsi starfsmanna samkvæmt svo-
kölluðum 32 ára og 95 ára reglum
verður afnumið. Iðgjöld verða
greidd af heildarlaunum en ekki
föstum launum eins og verið hefur.
Allt er þetta fallið til að færa LSR
nær almennu sjóðunum.
LSR verður þó áfram öðruvísi
sjóður en lífeyrissjóðir á almenna
markaðinum. Munurinn á réttindun-
um sést best á því að iðgjöld í LSR
verða 15,5% en þau eru 10% í al-
mennu sjóðunum. Á meðfylgjandi
töflu sést í hveiju munurinn liggur.
Það sem skiptir einna mestu máli
er að opinber starfsmaður vinnur
sér inn árlega 1,9% lífeyrisrétt og
getur hafið töku lífeyris 65 ára
gamall. Launamaður á almennum
markaði vinnur sér inn árlega 1,8%
lífeyrisrétt ef hann fer á ellilaun 70
ára gamall.
Það er einnig ljóst að elli- og
örorkulífeyrisréttur opinberra
starfsmanna verður umtalsvert
betri í A-deild LSR en í B-deildinni
enda var gengið út frá því í upp-
hafi að svo yrði. Ástæðan fyrir þessu
er tilfærsla frá makalífeyri og sú
að ekki aðeins ríkið heldur einnig
starfsmenn í A-deild greiða iðgjald
af heildarlaunum. Iðgjöld starfs-
manna af öðrum launum en föstum
dagvinnulaunum skapa þannig auk-
inn rétt.
Rekstrarábyrgð áfram
hjá ríkinu
Launagreiðandinn ber alla
ábyrgð á skuldbindingum LSR og
þannig verður það áfram í nýja
kerfinu en þó með öðrum hætti en
í dag. Hjá lífeyrissjóðum á almenna
markaðinum bera sjóðirnir sjálfir
alla ábyrgð á að standa við skuld-
bindingar sínar. Fjárhagsstaða
margra sjóða var á tímabili mjög
erfið, en hefur batnað á síðustu
árum, m.a. vegna verðtryggingar
sparifjár. Allmargir sjóðir hafa grip-
ið til þess ráðs að skerða réttindi
sjóðsfélaga til að laga fjárhagsstöð-
una.
Þessi aðferð verður ekki viðhöfð
hjá LSR ef útiit er fyrir að tekjur
sjóðsins dugi ekki fyrir skuldbind-
ingum. Samkomulag er um að ríkið
hækki iðgjaldagreiðslur sínar til að
mæta hallanum. Þetta hefur tals-
vert verið gagnrýnt og m.a. hefur
framkvæmdastjóri VSI kallað þetta
galið fyrirkomulag.
„Við tökum mið af því
ástandi sem er í dag. I
dag ber ríkið meiri
ábyrgð á LSR en aðrir
launagreiðendur sem
greiða til sjóðsins. Eftir
breytinguna verða allir
launagreiðendur sem greiða til
sjóðsins jafnsettir, en aðeins rúm-
lega helmingur sjóðsfélaga verður
í vinnu hjá ríkinu eftir næstu ára-
mót. Samtímis er verið að aukai
rekstrarábyrgð sjóðsins með þessu
nýja fyrirkomulagi. Að mörgu leyti
má segja að ábyrgð stjórnar á
rekstrinum sé engu minni en hjá
almennu sjóðunum. Það er kapps-
mál stjórnarinnar að tryggja það
góða ávöxtun að hann megi standa
við þau réttindi sem samþykktirnar
segja fyrir um. Á sama hátt má
segja að það sé kappsmál stjórnar-
innar að ná iðgjaldaþörfinni eins
mikið niður og kostur er því þar
með væri hægt að lækka útgjöld
eða skapa svigrúm fyrir launahækk-
anir,“ sagði Steingrímur Ari þegar
hann var spurður um þessa gagn-
rýni.
ASÍ gerir kröfur um aukin
réttindi
Verði lífeyrisfrumvarpið sam-
þykkt á Alþingi má búast við átök-
um um ýmis atriði sem tengjast því
beint og óbeint. Á annað þúsund
starfsmenn ríkisins eru félagar i
ASI og þeir greiða allir í lífeyris-
sjóði á almenna markaðinum. Nú
þegar búið er að reikna nákvæmlega
út hver munurinn á réttindunum er
má búast við að þessi hópur setji
fram kröfu um að ríkið hækki sitt
iðgjald úr 6% í 11,5%. Eins og Stein-
grímur Ari bendir á er hér um kjara-
samningsmál að ræða. Formaður
starfsmannafélagsins Sókn og for-
maður Rafiðnaðarsambandsins
sögðu við Morgunblaðið fyrr í vik-
unni að þetta mál yrði tekið upp í
kjaraviðræðum af miklum þunga.
Ef ríkið ætlar að bregðast við þess-
um kröfum er ekki hægt að gera
það nema með tvennum hætti, að
hækka iðgjaldið eða hækka kaup-
taxtana.
Spytja má hver verði áhrifin ef
ríkið fellst á að hækka iðgjaldið.
Munu félagsmenn í Sókn sætta sig
við að ríkið greiði 11,5% iðgjald
vegna starfsmanna sem sjá um
ræstingar á Ríkisspítölum, en
vinnuveitendur á almennum mark-
aði greiði 6% iðgjald vegna starfs-
manna í Sókn sem þar starfa?
Hvað gerir Póstur og sími?
Ríkið þarf einnig að bregðast við
kröfu starfsmanna Pósts og síma
um að þeim verði tryggð
sömu lífeyrisréttindi hjá
nýju hlutafélagi sem tekur
til starfa um næstu ára-
mót. Pétur Reimarsson,
sem er formaður nefndar
sem unnið hefur að því
að breyta Pósti og síma í hlutafé-
lag, sagði að engin ákvörðun hefði
verið tekin um hvort nýja fyrirtæk-
ið myndi greiða 11,5% iðgjald. Hann
sagði að það væri mjög erfitt fyrir
fyrirtæki á samkeppnismarkaði að
borga hærra iðgjald en samkeppnis-
aðilarnir og raunar ekki hægt að
búa við það. Við undirbúning máls-
ins hefði verið gengið út frá því að
núverandi starfsmenn Pósts og síma
greiddu áfram iðgjald í LSR, en
nýir starfsmenn greiddu í almenna
lífeyrissjóði. Óvíst væri hvort frum-
varp fjármálaráðherra breytti þess-
um áformum.
Steingrímur Ari sagði mikilvægt
að hafa í huga að sú gagnrýni sem
nýja kerfið hefur mætt væri ekki
síst til komin vegna þess að nú
sæju menn svart á hvítu hvað þessi
réttindi kostuðu, en ekki vegna þess
að verið væri að breyta þeim. Hann
sagði vel koma til greina að semja
um frekari breytingar á kerfinu síð-
ar. T.d. væri hugsanlegt að áhugi
vaknaði meðal opinberra starfs-
manna á því að ríkið lækkaði ið-
gjaldið gegn því að laun þeirra
hækkuðu. Hann sagði að þegar
búið væri að setja verðmiða á rétt-
indin væri miklu auðveldara að
semja um allar breytingar á kerfinu.
Bakslag hjá
bankamönnum
Á undanförnum árum hefur verið
talsverð umræða um hvort rétt sé
að gera grundvallarbreytingar á líf-
eyrissjóðakerfinu og taka upp svo-
kallaða séreignasjóði, þ.e. að iðgjald
hvers launþega sé fært inn á sér-
stakan reikning á nafni hans. And-
stæðingar þessa kerfis hafa bent á
að ekki sé hægt að koma við sam-
tryggingu í slíku kerfi, a.m.k. ekki
með sambæilegum hætti.
Maður sem verði öryrki á
unga aldri geti ekki tekið
út örorkulífeyri úr sér-
eignasjóði ef hann eigi
eingöngu að treysta á eig-
ið iðgjald.
Aukinn áhugi virðist hins vegar
vera á að blanda saman séreigna-
og samtryggingarsjóðum á þann
hátt að atvinnurekendur og laun-
þegar greiði iðgjald í séreignasjóð
Lausráðnir
ríkisstarfs-
menn fá aðild
að LSR
Útilokað var
að búa við
óbreytt lífeyr
iskerfi
til viðbótar 10% iðgjaldi í almenna
lífeyrissjóði. Þessi leið var farin þeg-
ar íslandsbanki var stofnaður. Is-
landsbanki greiðir 7% iðgjald í sér-
eignasjóð ALVÍB vegna starfs-
manna Islandsbanka, sem ráðnir
voru eftir 1. janúar 1994, en með
þessari viðbót er talið að réttindi
eldri og yngri starfsmanna séu sam-
bærileg.
Nú er unnið að því að gera sam-
bærilegar breytingar á Eftirlauna-
sjóði Landsbanka og Seðlabanka og
Eftirlaunasjóði starfsmanna Búnað-
arbanka. Þessi breyting er hluti af
vinnu sem miðar að því að gera
bankana að hlutafélagi. Friðbert
Traustason, formaður Sambands
íslenskra bankamanna, sagði að í
þessari vinnu hefði verið gengið út
frá því að bankarnir þrír hækkuðu
iðgjaldagreiðslur sina í lífeyrissjóð-
ina og að sjóðirnir bæru ábyrgð á
réttindunum en ekki bankarnir eins
og nú er. Hann sagði að visst bak-
slag hefði komið í samningaviðræð-
ur bankanna og bankamanna um
þessi mál þegar fréttist af sam-
komulagi fjármálaráðuneytisins við
samtök opinberra starfsmanna. Sú
spurning hefði vaknað hjá banka-
mönnum hvers vegna þeir ættu að
fallast á að rekstrarábyrgðin yrði
færð frá bönkunum til sjóðanna
þegar ríkið treysti sér til að bera
eitt áfram ábyrgð á skuldbindingum
LSR.
Aukinn
kostnaður
Þó gengið hafi verið út frá því
að heildarverðmæti réttinda í A- og
B-deild LSR verði hliðstæð er ekki
þar með sagt að breytingin hafi
engin áhrif á kostnað ríkissjóðs.
Erfitt er að sjá fyrir hver kostnaður-
inn verður þvi hann er háður ýmsum
þáttum sem óvissa ríkir um. Það
sem er háð mestri óvissu er hvað
margir núverandi starfsmanna rík-
isins færa sig yfir í nýja kerfið. Það
liggur fyrir að kostnaður ríkissjóðs
getur hækkað vegna valsins. Þeir
sem færa sig yfir gera það væntan-
lega vegna þess að þeir telja hags-
munum sínum betur borgið í A-
deildinni en B-deildinni t.d. vegna
þess að verulegur hluti launa þeirra
er yfirvinnulaun. Það ber þó að
hafa í huga að sá sem vinnur mikla
yfirvinnu í dag þarf ekki að gera
það á morgun.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins verður lögð fram tillaga í
efnahags- og viðskiptanefnd Al-
þingis, þegar frumvarpið kemur til
umíjöllunar í nefndinni, um að gerð
verði tryggingafræðileg úttekt á
nýja kerfinu með það að markmiði
að skýra líkleg útgjöld ríkissjóðs
vegna breytinga á lífeyriskerfinu.
í fylgisskjali frá fjárlagaskrif-
stofu íjármálaráðuneytisins, sem
fylgir frumvarpinu, er reiknað með
að rekstrarkostnaður ríkissjóðs á
meðan breytingin á sér stað aukist
um 100-200 milljónir á ári. Þá er
byggt á þeirri forsendu að ríkið
ráði 900 nýja starfsmenn til starfa
á næsta ári, 30% núverandi starfs-
manna ríkisins flytji sig úr B-deild
yfír í A-deild og allir ríkisstarfs-
menn í stéttarfélögum opinberra
starfsmanna með aðild að Söfnunar-
sjóði lífeyrisréttinda færi sig yfir í
A-deild. Miðað við þessa forsendu
gerir fjármálaráðuneytið ráð fyrir
að útgjöld ríkissjóðs aukist um 600
milljónir á næsta ári og um allt að
1.200 milljónir á árinu 1998. Rétt
er að leggja áherslu á að þessar
tölur endurspegla útgjöld á greiðslu-
grunni. Hækkunin stafar af því að
ríkið greiðir útgjöld sín til sjóðsins
um leið og þau falla til en ekki eft-
ir á.
Hingað til hafa allir lausráðnir
starfsmenn ríkisins og starfsmenn
með starfshlutfall innan við 50%
greitt í Söfnunarsjóð Iífeyrisrétt-
inda. Samtök opinberra starfs-
manna lögðu mikla áhersiu á að
þessi hópur fengi beina aðild að LSR
og ríkið féllst á það. Gert er ráð
fyrir að iðgjöld vegna þessa hóps
nemi 170 milljónum á ári.