Morgunblaðið - 26.11.1996, Síða 5

4 B ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 1996 B 5
íslendingar á
Hafnarslóð
BOKMENNTIR
Æ v i þ æ 11 i r
ÚR PLÓGFARI
GEFJUNNAR
eftir Bjöm Th. Björnsson.
Tólf íslendingaþættir.
Mál og menning 1996,145 bls.
í ÞESSARI litlu og snyrtilegu
bók eru tólf stuttir þættir af Is-
lendingum á Hafnar-
slóð frá ýmsum tím-
um og af ýmsum til-
efnum. Að vísu e_ru
ekki allt beinlínis ís-
lendingaþættir þó að
Islendingar komi
jafnan eitthvað við
sögu.
Þar segir frá Oddi
Sigurðssyni lög-
manni, sem kemur til
Kaupmannahafnar
þar sem hún er í
brunarústum til að fá
leiðréttingu mála
sinna. Um ísleif seka
er smápistill. Þá er
hann að koma til að
taka út refsingu sína í Stokkhús-
inu. Þá er örstuttur leikrits- eða
samtalsþáttur þar sem samtöl eru
lögð í munn nokkrum kvenpersón-
um í Spunahúsinu. Draumur um
Gamlahólm er sérstakur þáttur
um hinn skagfirska skipasmið
Magnús Þorvaldson og frænda
hans, Albert Thorvaldsen. Maður-
inn á loftinu er örstutt skissa um
vetrardvöl Sveinbjarnar Egilsson-
ar í Kaupmannahöfn. Mórenskur
draumur er einkar rómantískur
þáttur þar sem stuðst er við dag-
bók Gísla Brynjúlfssonar. Helför
Skafta (Tímóteusar Stefánsson-
ar) er dramtísk frásögn af síðasta
ævikvöldi Skafta og samvistum
Jónasar og Konráðs við hann
þetta kvöid. Varðar í skógi er lít-
il grein um Friðrik prins og minn-
isvarða um nokkra merka íslend-
inga í Höjmose-skógi skammt frá
veiðislotinu Jægerspris. Saga af
kurteisum manni er svolítil kó-
mísk frásögn af sérkennilegum
manni sem lifði fram á seinni
hluta þessarar aldar og margir
sem dvalist hafa í Kaupmanna-
höfn kannast vel við. Kennitákn
Kaupmannahafnar fjallar um höf-
und hafmeyjarinnar frægu á
Löngulínu og tengsl hans við ís-
lenska listamenn. Þá er einkar
skáldlegur þáttur um Guðríði
nokkra frá Helludal
sem dvaldist í
Spunahúsinu í sjö ár
en varð síðan þjón-
usta Gottskálks Þor-
valdssonar á eins
konar ellihæli. Loks
er sagt frá Bjarna
Jónssyni sem eitt
sinn var rektor
Lærða skólans og
lagt út af tveimur
myndum af honum.
Að lokum er
greinargerð um
heimildir að þáttun-
um og skýring-
argreinar við þá. Þar
er skilmerkilega
greint frá því hvað byggist á
sögulegum staðreyndum og hvað
er skáldskapur höfundar. Þetta
er nauðsynleg greinargerð því að
annars gæti það vafist fyrir les-
endum hvað eru staðreyndir og
hvað er skáldskapur. Skáld-
skapurinn er óneitanlega fyrir-
ferðarmikill og er ekkert nema
gott um það að segja fyrst le-
sanda er forðað frá villum.
Víst er hér á köflum listrænn
skáldskapur og finnst mér raunar
best á stundum að líta á suma
þessa þætti sem eins konar prósa-
ljóð þar sem áhrifamiklum svip-
myndum er brugðið upp. Fyrir
kemur þó að háfleygt málskrúð
beri frásögnina ofurliði, einkum í
fyrri hluta bókar.
Þetta iitla kver er einkar fal-
lega útgefið.
Sigurjón Björnsson.
Björnsson
UNG STÚLKA hnuplaði
samlokum í stórmörkuð-
um í Reykjavík. Til að
refsa henni senda for-
eldrar hennar hana í nokkra mán-
uði út í sveit til ókunnugs bónda.
I fornu íslendingasögunum frá 13.
öld voru stórglæpamenn sendir á
sama hátt inn í óbyggðir, en á þeim
tíma jafngilti slíkt dauðadómi, enda
er það landsvæði gríðarstórt, kalt
og mannlaust. ísland: 250.000 íbú-
ar á 100.000 ferkílómetrum. Til að
rjúfa einangrunina (ég tek dæmi
um lýsingu úr skáldsögunni) beina
bændurnir kíkjum út í fjarskann
og horfa á aðra bændur sem einnig
eru búnir kíkjum. ísland: einangrað
fólk sem fylgist hvert með öðru.
Hver einasta lína í Svaninum,
þessari æsku- og skálkasögu, er
mótuð af íslensku landslagi. Samt
bið ég ykkur umfram allt um að
lesa söguna ekki sem „íslenska
skáldsögu“, eins og eitthvert fram-
andi furðuverk! Guðbergur Bergs-
son er mikill evrópskur rithöfundur.
Drifkraftur listar hans er ekki
áhugi á félagsfræði eða sagnfræði,
og þaðan af síður landafræði, held-
ur tilvistarleg leit, tilvistarleg
dauðaleit sem staðsetur bók hans
í miðju þess sem mætti kalla (að
mínum dómi) hið nútímalega við
skáldsöguna.
Viðfangsefni leitarinnar er hin
kornunga söguhetja („la petite“
eins og hún er nefnd í hinni fallegu
frönsku þýðingu), eða nánar tiltek-
ið aldur hennar: níu ára. Mér verð-
ur æ oftar hugsað til þess að þegar
allt kemur til alls er öll reynsla
okkar í lífinu spurning um aldur.
Maðurinn er eingöngu til í áþreifan-
legum aldri sínum, og allt breytist
með aldrinum. Að skilja annað fólk
þýðir að skilja aldursskeið þess.
Gátan um aldurinn: eitt þeirra við-
fangsefna sem einungis er hægt
að varpa ljósi á í skáldsögu. Níu
ára: mörkin milli æskunnar og ungl-
ingsáranna. Aldrei hefur jafn skýru
ljósi verið varpað á þau mörk eins
og í þessari skáldsögu.
Hvað þýðir það að vera níu ára?
Það er að lifa og hrærast í þoku-
kenndum draumaheimi. En ekki í
ljóðrænum draumaheimi. Það er
síður en svo verið að fegra æskuna
í þessari skáldsögu! Það að láta
hugann reika, gefa ímyndunarafl-
inu lausan tauminn er aðferð telp-
unnar til að takast á við ókunnan
og illskiljanlegan heim. Fyrsta dag-
inn í sveitinni stendur hún frammi
fyrir framandi og að því er virðist
fjandsamlegum heimi og ímyndar
sér að hún verji sig og „sendi hún
í skyndi úr höfðinu ósýnilegt eitur
um allt húsið. Hún eitraði herberg-
ið, fólkið, dýrin, gróðurinn og loft-
ið . . .“
Hún getur ekki áttað sig á raun-
verulega heiminum nema með því
að beita hugarfluginu. Vinnumaður
deilir með henni herbergi; hann er
BÆKUR
BÆKUR
Gott að
ramba á
góða sögu
„ÞAÐ stóð til að þetta yrði skáldsaga. Ég byrjaði
á skáldsögu í fyrra, gerði síðan smá hlé og tók
hana upp aftur fyrr á þessu ári en þá virkaði það
sem ég var með ekki nógu vel. Sagan var hálf
sundurslitin og tætt og ég bútaði hana niður og
notaði í þessar sögur,“ segir Bragi Ólafsson um
nýja bók sína, Nöfnin á útidyrahurðinni, sem er
safn smásagna og skiptist í þrjá hluta. Fyrsti hlut-
inn tengist æsku og upprifjun, í öðrum hluta eru
sögurnar styttri og tengjast útlöndum en í þriðja
hlutanum eru óhefðbundnari sögur sem vísa fram
á við, að sögn Braga. „Ég er ekki endilega svona
margbrotinn persónuleiki heldur hef ég áhuga á
svo mörgu, bæði í bókmenntum og tónlist. Margir
myndu sjálfsagt kalla mig því agalega nafni,
alætu.“
Bragi hefur gefið út fjórar ljóðabækur og samið
leikrit en er það draumur allra skálda að semja
skáldsögu? „Það er eflaust draumur flestra enda
á skáldsagan sér fleiri lesendur en Ijóð. Ég er
ekki tilbúinn í skáldsöguna enn, en það hefur
margt sprottið upp úr vinnu minni við þessa bók.
Eftir ritun hennar sé ég betur hvernig sögur mig
langar til að skrifa."
Úrþröngu umhverfi
í verkum Braga er sögusviðið jafnan borgin og
í nýju bókinni eru ýmis kunnugleg atriði úr sam-
tímanum. „Þetta eru eiginlega allt borgarsögur
úr mjög þröngu umhverfi. Ég hef enga þörf fyrir
að fara langt aftur fyrir mig í tíma eða langt frá
mínu umhverfi," segir Bragi.
Hann vann verðlaun fyrir útvarpsleikrit í fyrra
og sögðu dómnefndarmenn að þar kvæði við nýjan
tón í leikritun. Gagnrýnandi Morgunblaðsins heyrði
þó ekki þennan nýja tón. Var einhver misskilning-
ur þar á ferð?
„Ég var sjálfur heldur ekkert viss um að þarna
hafi verið einhver nýr tónn. Kannski er það eitt-
hvað í sambandi við hvernig ég skrifa samtöl og
hvernig ég forða mér undan því að leiða fram ein-
hveijar sögur, sem þykir nýstárlegt. Mér finnst
auðvitað gott að ramba inn á góða sögu en allur
texti hjá mér sprettur af einhverri einni setningu
eða hugmynd og þaðan tek ég upp textann. Boðskap-
urinn liggur síðan oftast einhvers staðar á bakvið.“
Eg var ellefu ára.
Við höfðum verið í sumarbústaðnum í
fimm daga og síðustu þrjá dagana hafði rignt
eins og maður ímyndaði sér að rigndi í regn-
skógum Suður-Ameríku. Pabbi hafði notað tímann til
BRAGI Ólafsson
að kenna mér að tálga með skátahnífnum mínum og
ég man hvað mamma var pirruð þegar hún fann tré-
spæni undir einum sófapúðanum, eftir að við höfðum
hreinsað upp eftir okkur í kringum sófann. Hvernig
okkur datt í hug að vera að tálga hérna inni sagðist
hún ekki getað skilið en pabbi útskýrði það á einfald-
an hátt: Það var ekki veður til að skapa utandyra.
Enda var það alveg rétt. Ég átti svolítið erfitt með
að skilja hvað hún varð reið því báturinn sem ég hafði
galdrað út úr stóra klumpinum sem pabbi fann undir
bústaðnum var nefndur í höfuðið á henni. Rannveig
systir, sem var ekki nema rétt rúmlega þriggja ára,
gerði sér meira að segja grein fyrir hvers lags völundar-
smíð þetta var, hún tók hann upp með báðum höndum
og virti hann fyrir sér eins og hana væri að dreyma
um að einhvern tíma fengi hún að sigla á svona fínleg-
um báti. Síðan lagði hún hann mjúklega á borðið, í
staðinn fyrir að henda honum frá sér eins og hún var
vön að gera við leikföngin sín.
Ég sá strax eftir að hafa ekki kallað bátinn Rann-
veigu.
Pabba tókst að milda skap mömmu með því að taka
til í bústaðnum; ekki bara fjarlægja þessa spæni sem
fundust undir sófapúðanum, heldur sópa og skúra í
öllum herbergjunum. Og um kvöldmatarleytið var
mamma ekki lengur reið, hún tók mig í fangið og
hrósaði mér fyrir bátasmíðina og sagði að hún gæti
ekki hugsað sér fallegri hlut til að halda nafni sínu á
floti. Ég man að ég skildi ekki hvað hún átti við með
því en lofaði samt sjálfum mér að týna aldrei þessum
báti, og hvað sem kæmi fyrir, aldrei að breyta nafninu
á honum. Svo sofnaði ég með hann siglandi á bijóst-
inu um kvöldið uppi á svefnloftinu.
Ur Nöfnunum á útidyrahurðinni.
ÞORSTEINN Thorarensen stendur fyrir fjórum
útgáfum á efni tengdu sögum J.R.R. Tolkiens fyrir
þessi jól. Þegar hefur hann þýtt og gefið út öll
þijú bindi Hringadróttinssögu en þau koma nú út
í sérstakri gjafaöskju með hamraðri gyllingu. Kom-
in er út myndabókin Hugarlendur Tolkiens, svip-
myndir af Miðgarði, þar sem 25 erlendir listamenn
túlka heimsmynd sögunnar í alls 60 myndum. Þor-
steinn hefur einnig hannað og búið til Iitprentað
kort af Miðgarði, sögusviði Hringadróttinssögu og
vegaljóð Gandalfs, úrval ljóða úr Hringadróttins-
sögu í þýðingu Geirs Kristjánssonar, koma út í
sérstöku kveri. „Tolkien byggir upp sérstakan heim
utanum sögu sína þar sem kynþættir manna, álfa,
Hobbita, Orka, Drýsildjöfla, auk ýmissa ófreskja,
lifa saman. Þegar maður les söguna langar manni
helst að hafa sérstakt leiðsögurit sér við hlið og
því fagna sjálfsagt margir útgáfu myndabókarinn-
ar,“ sagði Þorsteinn í samtali við Morgunblaðið.
Alan Lee er eins-
konar opinber
túlkandi Hringa-
dróttinssögu í
myndum ásamt
John Howe og
Ted Nasmith, að
sögn Þorsteins,
og eiga þeir allir
myndir í bókinni.
Hann er ánægður
með myndskreyt-
ingarnar en við-
urkennir að hafa
verið tvístígandi
þegar hann sá
myndir lista-
mannsins Cor
Bloks enda mynd-
ir hans oft ein-
faldar og barna-
legar. „Myndir
hans gefa bókinni
annað sjónar-
horn,“ sagði
hann.
Þorsteinn hef-
ur ekki látið stað-
ar numið í þýðingum á bókum Tolkiens því tvær
bækur eru í vinnslu hjá honum sem stendur, Hobbit-
inn og Silmerillinn. Hann segir að útgáfa þessara
bóka verði væntanlega í samvinnu við erlenda að-
ila sem ætla að gefa bókina samtímis út víða um
Evrópu á nokkrum tungumálum. Hobbitinn verður
myndskreytt af Alan Lee og Silmerilinn skreytir
ÞORSTEINN Thorarensen.
í ÓGÖNGUM eftir Ted Nasmith.
John Howe. „Þetta verða skrautútgáfur. Ég nýt
vinsemdar hjá þessum aðilum vegna þess að Tolki-
en var svo mikill íslenskuvinur. Hann dáði tungu-
málið og talaði það reiprennandi. íslenskan er
yndislegt mál þó oft sé erfitt fyrir mig sem þýð-
anda að vinna með það. Ég vildi gjarnan vera fijáls-
lyndari og gera algeran uppskurð á því.“
Menn,
Orkar og
Drýsildjöflar
Milan Kundera skrifar um Svaninn
DAPURLEG OG
ÓENDANLEGA FÖGUR
Skáldsagan Svanurinn eftir Guðberg Bergs-
son kom út hjá Forlaginu árið 1991 og hlaut
-----------------------------------------
höfundurinn Islensku bókmenntaverðlaunin
fyrir söguna það ár. Nýverið kom skáldsagan
út hjá stærsta bókaforlagi Frakklands,
Gallimard, í þýðingu Catherine Eyjólfsson.
Af því tilefni skrífaði skáldsagnahöfundurinn
og íslandsvinurinn Milan Kundera grein í
vikuritið Le Nouvel Observateur.
óhamingjusamur ógæfumaður;
hann léttir á hjarta sínu við telpuna
eingöngu vegna þess að hann veit
að hún getur ekki skilið hann. Svo
er það dóttir bóndans; okkur grun-
ar að ástarsaga sé orsök þeirrar
hugsýki sem hrjáir hana; en telpan,
hvað getur hana eiginlega grunað?
Það er
haldin
mikil hátíð
í sveitinni;
pörin
dreifa sér
um mó-
ana; telp-
an sér
hvernig
kariarnir
leggjast á
konurnar;
hún heidur
að þeir séu
að skýla
konunum
fyrir
hugsan-
legum skúrum: enda er himinninn
þungbúinn.
Fuilorðna fólkið er sífellt upptek-
ið af veraldlegum áhyggjum sem
ýta burt
öllum
frum-
spekileg-
um spurn-
ingum.
En telpan
er fjarri
veraldar-
vafstrinu.
Ekkert
skilur
hana frá
spurning-
unum um
lífið og
dauðann.
Hún er
komin á
frumspekilegan aldur. Hún hallar
sér yfir mógröf, virðir fyrir sér eig-
in spegilmynd á bláu vatnsborðinu:
„Líkami hennar leystist upp og
hvarf í blámann [...] Á ég að stíga
sporið? spurði hún, lyfti fæti, teygði
hann fram og sá slitinn skósóla
speglast í vatninu.“ Hún veltir
dauðanum mikið fyrir sér. Það á
að fara að slátra kálfi. Alla krakk-
ana langar að fylgjast með þegar
honum er slátrað. Nokkrum mínút-
um áður en honum er slátrað hvísl-
ar telpan í eyra honum: „Þú átt að
deyja og hætta að vera til. Veistu
það?“ Þetta finnst öllum krökkun-
um bráðfyndið og fara hvert á fæt-
ur öðru og hvísla því að kálfinum.
Síðan er kálfurinn skorinn á háls
og nokkrum klukkustundum síðar
er öllum boðið að setjast til borðs.
Börnin eru himinlifandi að fá að
tyggja líkamann sem þau höfðu séð
lógað. Að máltíð lokinni hlaupa þau
til kýrinnar, móður kálfsins. Telpan
veltir fyrir sér: gerir hún sér grein
fyrir því að við erum að melta af-
kvæmið hennar? Og hún andar með
opnum munni að grönum kýrinnar.
Tímaskeiðið milli barnæskunnar
og unglingsáranna: ekki er lengur
þörf fyrir stöðuga umhyggju for-
. eldranna og því öðlast maður
skyndilegt sjálfstæði; þar sem mað-
ur er enn ekki orðinn þátttakandi
í veraldarvafstrinu skynjar maður
eigið gagnsleysi. Telpan skynjar
þetta hálfu betur en aðrir þar sem
henni hefur verið holað niður hjá
vandaiausum. Þrátt fyrir það, enda
þótt hún sé gagnslaus, heillar hún
annað fólk. Hér er ógleymanlegur
kafli: Dóttir bóndans er ilia haldin
af ástarsorg, fer út á hverri nóttu
(bjartri íslenskri sumarnóttu) og
sest niður við ána. Telpan, sem
fylgist stöðugt með henni, fer líka
út og tyllir sér niður langt að baki
henni. Þær vita hvor af annarri en
hvorug segir neitt. Síðan bendir
bóndadóttirin telpunni að koma til
sín. En telpan vill ekki hlýða og
snýr heim á bæ. Hversdagslegur,
látlaus, en magnaður kafli. Ég sé
stöðugt fyrir mér þessa uppréttu
hönd, merkið sem fjarlægar verur
senda hver annarri, verur sem þurfa
einungis að senda á milli sín þessi
skilaboð: ég er hér; og ég veit að
þú ert þarna. Þessi upprétta hönd,
það er handarhreyfing þessarar
bókar sem fæst við löngu liðið ald-
ursskeið sem hvorki er hægt að
endurskapa né endurlifa, tilgangs-
laus handarhreyfing, dapurleg og
óendanlega fögur eins og gervöll
þessi skáldsaga sem skildi eftir í
mér langvinnt, afar langvinnt berg-
mál hrifningar.
Friðrik Rafnsson þýddi.
Milan Kundera er skáldsagna-
höfundur, tékkneskur að uppruna,
búsettur í París. Nýjasta skáldsaga
hans Með hægð kom út hjá Máli
og menningu á síðasta ári, samtím-
is í Frakklandi og á íslandi, en
meðal annarra skáldsagna Kundera
má nefna Óbærilegan léttleika til-
verunnar og Ódauðleikann.
Mannfórnir
í Reykjavík
þeim tilgangi að klekkja á honum
og félögum hans, svo að auðveld-
ara reynist að framselja Kristsí-
myndina: Bosníudrenginn.
Blóðakur er stærri saga en svo
að unnt sé hér að gefa haldbæra
mynd af persónum og sögufléttu.
Athyglisvert við persónurnar er
hversu hverfular þær eru. Yfir-
ÞVÍ HEFUR oft verið haldið ieitt er eins og þeim sé ekkert
fram að íslenskar bókmenntir séu heilagt og flest falt. Hér er um
ríkar af biblíulegum tilvísunum, að ræða hefðbundið minni í ís-
lenskum sögum sem
að mínum dómi er
farið að þreytast dá-
lítið. Sem betur fer
teflir höfundur gegn
þessu viðhorfi per-
sónum sem reyna að
standa fast á sínum
megingildum.
Ofbeldi er gegn-
umgangandi í þess-
ari sögu og sprettur
það gjarnan fram af
minnsta tilefni.
Læknirinn Hörður,
Tryggvi og synir
hans Hafliði og Jök-
ull lenda ýmist í
ryskingum eða al-
tilvist nútímafólks lýst með hlið- varlegum líkamsmeiðingum af
sjón af boðskap Krists. minnsta eða alls engu tilefni.
Sagan gerist í Reykjavík nú- Þetta er í samræmi við hversdags-
tímans en fléttan er klassísk og legustu fréttir um tilefnislausar
gæti gerst (og hefur raunar gerst) líkamsmeiðingar og manndráp og
hvar sem er, hvenær sem er. ætti þess vegna vera styrkur
Meginpólarnir eru tvær fjölskyld- skáldsögu sem gerist í nútíman-
ur sem í upphafi eiga ekkert ann- um. Svo einkennilega bregður þó
að sameiginlegt en að búa í við að eitthvað er fráhrindandi
Reykjavík. Undir lokin hafa örlög við ofbeldislýsingar í sögunni. Það
undist saman og þær taka þátt í er ekki viðbjóðsleiki ofbeldisins
átökum sem breyta flestu. Tilefni sem fælir frá heldur er það lýsing-
átakanna er af siðferðilegum in sjálf, stórkarlaleg orðanotkun
toga. Þess er krafist að flótta- og stundum gífuryrði sem vinna
drengur frá Bosníu, sem talinn gegn þeim áhrifum sem lesandinn
er smitaður af alnæmi, sé fram- væntir af svo válegum sviðsetn-
seldur. Fólk skiptist í tvær fylk- ingum. Af þessari sögu les maður
ingar, með og á móti, og höfund- að ofbeldi sé að verða jafn algeng-
ur setur þetta mál í sögulegt sam- ur tjáningarmáti og að bjóða góð-
hengi. Bæði vaknar í huga lesand- an daginn. En öllu má ofgera, líka
ans hliðstæðan við síðustu nótt hér.
Krists með lærisveinunum og Sagan er rík af fyndnum atrið-
drengsmálið svokallaða frá þriðja um án þess þó að þau séu nokk-
áratuginum. urs staðar yfirkeyrð. Dæmi um
Freistandi er að lesa Blóðakur slíkt er þegar Axel kemur við hjá
sem siðræna sögu þar sem gamal- Dagnýju til að votta henni samúð
kunnug spurning hangir yfir: Á sína vegna fráfalls móður hennar.
ég að gæta bróður míns? Þessi Dagný ærist því hún heldur að
spurning er sá mælikvarði sem Tryggvi, fyrrverandi eiginmaður
persónur sögunnar eru metnar hennar, sé kominn til að ganga í
út frá; sí og æ minna þær á þetta skrokk á henni og opnar því ekki.
leiðarhnoða, bæði með aðgerðum Axel telur Dagiiýju í nauðum
sínum og aðgerðaleysi. stadda og lemur útihurðina í von
Kaþólski presturinn, sr. Bern- um að hún opni. Misskilningnum
harður, gerir barnslegar og órök- er ekki eytt fyrr en lögreglan
rænar siðferðiskröfur til sjálfs sín mætir á staðinn.
og annarra. Hann trúir því að Stíll Blóðakurs er breiður, orð-
mönnum beri að lifa í sátt við margur og óheftur. Höfundur leyf-
aðra menn og guð og í samræmi ir sér að láta hugmynd kveikja
við þessar kröfur reynir hann að aðra hugmynd og lýsingar eru
lifa. Þegar aðstæðurnar benda bundnar sjónarhorni þess alvitra
honum á þversagnir boðorðanna höfundar sem sér í koll hvers sem
og eftirfylgni þeirra er eins og er hvenær sem er. Sagan flýtur
hann lemji haus við stein. Þetta þannig eins og stjórfljót til sjávar,
kemur til dæmis í ljós þegar hann með jöfnum hraða og miklum
ræðir um hjónaskilnaði; það sem þunga án þess að falla fram af
guð hefur tengt saman má maður fossum eða steyta á flúðum. Út
ei sundur skilja. Þetta er í hans frá þessum forsendum er auðvelt
huga ófrávíkjanleg regla sem að gagnrýna söguna fyrir að vera
hann viðurkennir þó að aðstæður ekki nógu hnitmiðaða og bein-
heimti að sé brotin. skeytta sem kann aftur að vera
Andstæðan við sr. Bernharð er óréttmætt. Persónur sögunnar eru
Tryggvi, sem hvorki kemur sér margar vel gerðar en þær hafa
að því að lappa upp á hjónaband gjaman þann ágalla að vera ,stat-
sitt og Dagnýjar né að slíta því. ískar“; þær breytast lítið gegnum
Hann er úrhrak; ábyrgðarlaust söguna. Sömuleiðis er framvindan
og svikult lítilmenni. Einna ljósust á köflum óljós, þrátt fyrir fáeina
verður samlíking hans og Júdasar hápunkta. í fáum orðum má segja
Iskaríot þegar hann smjaðrar fyr- að hér sé á ferðinni breið og marg-
ir Hafliða syni sínum sem er orð harmsaga, með margbreytileg-
meðal þeirra sem halda vörð um um en fastmótuðum persónum og
Bosníudrenginn. Á sambærilegan ómarkvissa sögufléttu. Sagan er
hátt og Júdas kyssti Krist þannig skrifuð af miklum metnaði sem
hittir Tryggvi son sinn undir þó nær ekki að hefja hana al-
fölsku flaggi. Hann færir sér í mennilega til flugs.
nyt væntumþykju sonar síns í Ingi Bogi Bogason
jafnvel í meira mæli
en gengur og gerist
í bókmenntum ann-
arra landa. Þetta
kann vel að vera satt
þótt við fyrstu sýn
gæti virst rökréttara
að ætla að íslenskir
höfundar sæki tákn-
mál og tilvísanir í
norrænan menning-
ararf. Þetta er gert
að umtalsefni hér því
þessi nýjasta skáld-
saga Ólafs Gunnars-
sonar er ekki einung-
is ein allsheijar skír-
skotun í atburði guð-
spjallanna heldur er
Ólafur
Gunnarsson
BÓKMENNTIR
Skáldsaga
BLÓÐAKUR
eftir Ólaf Gunnarsson.
Forlagið 1996 - 508 síður.
Prentun: Prentsmiðjan Oddi.