Morgunblaðið - 27.11.1996, Blaðsíða 6

6 D MIÐVIKUDAGUR 27. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MARKAÐIR
Fiskverð heíma fi
Þorskur
KrTkg
Faxamarkaður
Fiskmarkaður
Hafnarfjarðar
Fiskmarkaður
Suðurnesja
B
_____ 62,35 kr.
Alls fóru 198,4 tonn af þorski um fiskmarkaðina þrjá hér syðra
í síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnarfjarðar fóru 77,9 tonn á
97,35 kr./kg. Um Faxamarkað fóru 27,0 tonn á 82,42 kr./kg
og um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 93,5 tonn á 104,07 kr./kg.
Af karfa voru seld 27,9 tonn. í Hafnarfirði á 80,00 kr. (3,01),
ekkert á Faxamarkaði, en á 82,89 kr. (24,91) á Fiskm.
Suðurnesja. Af ufsa voru seld 94,8 tonn. í Hafnarfirði á 54,56
kr. (11,41), á Faxagarði á 37,00 kr. (0,11) og á 57,24 kr. hvert
kíló á Suðurnesjum (83,31). Af ýsu voru seld 103,4 tonn á
mörkuðunum þremur hér syðra og meðalverðið 91,77 kr./kg.
Krikg
20
— 60
46.v|47.v|
Októb. _ __ Nóvemb. _
42.v I 43aTT4.vI 45.V l 46.v I 47,v I ^
Fiskverð ytra
Þorskur«M Karfi*** Ufsi
Ekki bárust upplýsingar um sölur í Þýskalandi í síðustu viku.
Eingöngu var seldur
fiskur úr gámum í
Bretlandi í síðustu
viku, samtals730,4
tonná131,81 kr./kg.
Þaraf voru 146,4
tonn af þorski seld
á 124,66 kr./kg.
Af ýsu voru seld
331,2 tonn á 100,77
kr./kg, 112,7 tonn af
kolaá210,02kr./kg,
22,8 tonn af karfa á
112,50 kr./kg og
11,9tonnaf grálúðu
á 243,03 kr./kg.
47. vika
Nóvember
45. vika
46. vika
Spáð í framtíð fiskveiðanna
í heimi tölvuvæddra markaða
FRAMTÍÐIN í fiskveiðun-
um er að kaupa óveiddan
fisk í gegnum tölvukerfi, að
nýta fiskúrgang í hátækni-
mat til manneldis og að
hætta að hugsa um fisk sem vöru, heldur líta svo á að með því að selja
fisk sé verið að selja neytendum reynslu og upplifun. Þetta eru nokkrar
af þeim hugmyndum sem viðraðar voru á norrænni ráðstefnu á vegum
Norrænu ráðherranefndarinnar, undir fyrirsögninni „Gæði, vald og
markaður - hótanir og möguleikar", er haldin var í Danmörku nýlega.
Af hálfu íslands sátu þau Guðrún Pétursdóttir og Grímur Valdimarsson
í undirbúningsnefndinni, en Jepser Heldbo ráðunautur hjá Norrænu
ráðherranefndinni skipulagði ráðstefnuna.
Óveiddur fiskur
seldur um tölvukei
Á verðbréfamörkuðum heims-
ins hefur um árabil verið hægt
að kaupa nokkurs konar spábréf,
hlut í væntanlegri þróun markað-
arins. Nú stefnir í það sama á
fiskmarkaðnum. Með tölvuvæddu
sölukerfi verður í framtíðinni
hægt að kaupa hlut af væntanleg-
um en óveiddum afla. Annar
möguleiki er að í stað þess að
sjómenn sigli út og veiði það sem
fæst, eins og nú er, verði hægt
að vita hvað þarf af fiski í næstu
viku og veiða þá upp í þá þörf.
En til þessa þarf öflugt tölvu-
kerfi. Gylfi Aðalsteinsson hefur
um árabil unnið að því að þróa
tölvukerfi, sem nýst gæti á þenn-
an hátt og flutti á ráðstefnunni
fyrirlestur til að kynna viðfangs-
efni sitt, Infomar, sem unnið er
í samvinnu við norskt, franskt og
enskt fyrirtæki. Kostnaður er
áætlaður fjórar milljónir Banda-
ríkjadala, en helmingurinn kemur
frá Evrópusambandinu.
Hráefnisverslun um símavædd
tölvukerfi er ekki fjarlægur
draumur, heldur er þegar verslað
með flestar tegundir hráefna á
þennan hátt, hvort sem er kaffi,
kakó eða kol. Spurningin er þá
af hverju ekki ætti að selja fisk
á sama hátt, en þar eru þó ýmis
ljón í veginum. Grundvallarmun-
urinn er að fiskur er veiddur,
ekki ræktaður. Ekki er hægt að
geyma og eiga nýjan fisk á lag-
er, gæðin geta sveiflast til svo
ótryggt getur verið að kaupa afl-
ann óséðan, framboð af fjarlæg-
um miðum getur verið stopult og
þá einnig samband við fiskiskipin
og flutningakerfið eftir að afla
er landað er misþróað. Hér má
þó benda á að á íslandi hefur tíðk-
ast að kaupa fisk óséðan og það
hefur ekki valdið vanda. Með til-
komu gervihnattasamskipta er
síma- og tölvusamband við skipin
orðið mun betra. Gylfi heldur því
fram að með tölvufiskmarkaði
verði auðveldara að dreifa aflan-
um á stærra svæði en áður, verð
verði stöðugra en áður og aukin
gæði leiði til hærra verðs, auk
þess sem öflugur markaður með
góðum dreifingarmöguleikum
stuðli að viðhaldi sjómannasamfé-
laga. Það er meðal annars reynsl-
an af tölvumarkaðsuppboðum á
íslandi, sem bendir í þessa átt.
Jesper Heldbo ráðgjafi um sjáv-
arútvegsmál hjá Norrænu ráð-
herranefndinni segir að hug-
myndir um fisksölu um tölvunet
bjóði upp á spennandi framtíðar-
sýn og í sínum huga sé slíkt net
mikilvægur liður í að mæta sam-
keppni frá fiskveiðiþjóðum í Asíu.
Það hljóti aðeins að vera spurning
um tíma hvenær þær snúi sér að
veiðum stofna, sem norrænar
þjóðir hafa hingað til verið einar
um að nýta. Þá muni þær kaupa
sér norræna þekkingu, sem hing-
að til hafi verið einkaeign Norð-
urlandabúa, og tæki frá Marel og
öðrum góðum framleiðendum og
verði ekki lengi að ná upp nor-
ræna forskotinu. Þróaður tölvu-
markaður geti þá hjálpað nor-
rænu þjóðunum að vera í betra
sambandi við kaupendur, en ekki
síst geti slíkur markaður snúið
innkaupadæminu við. Nú sigli sjó-
menn og kaupendur kaupi það
sem aflist, en með öflugra upplýs-
ingaflæði muni sjómenn geta siglt
eftir pöntunum og kaupendur vit-
að nákvæmlega hvað sé að hafa
og hvenær. Þegar svo verði kom-
ið muni fiskmarkaðurinn vera all-
ur annar en við þekkjum hann í
dag.
Framtíðin: sérpakkaður
ferskfiskur og matur úr
fiskúrgangi
Wiktor Sorensen frá Ráfiske-
laget í Noregi átti síðustu orðin
á ráðstefnunni og reyndi þá að
spá í framtíðina. Hann sagði að
þó ekki væri nema aflamagnið
eitt þá hefði orðið mikil þróun í
fiskveiðum. Fiskveiðar í sjó hefðu
verið 18.557 milljónir tonna
1950, 58.641 milljón 1975 og
84.231 milljón tonna 1993. Um
eða upp úr aldamótum yrði afla-
magnið h'klega í kringum
100.000 milljónir tonna, en færi
síðan minnkandi. Hvað markaði
varðaði ætti vísast eftir að muna
mest um kínverska markaðinn,
en þegar mætti ætla að þar væru
100 milljónir manna, sem hefðu
kaupgetu til að kaupa norrænar
fiskvörur og sá markaður gæti
vaxið um 10—20 milljónir á ári
næstu árin.
Hvað afurðir varðar sagði
Wiktor Sorensen að sennilega
ætti sérpakkaður ferskfiskur í
neytendaumbúðum og afurðir úr
fiskúrgangi einna mesta mögu-
leika til vaxtar þegar til lengri
tíma væri litið. Þegar væri farið
að selja ferskfisk, en þar hefðu
ýmsar hindranir verið í vegi, sem
yrði þó hægt að finna lausn á
með tímanum. Meðal annars
hefði verið misbrestur á réttum
aðstæðum í búðunum, svo fiskur-
inn væri geymdur við of hátt
hitastig og skemmdist því fyrr
en ella. Risaframkvæmdir á
þessu sviði væru í augsýn og
meðal annars væri fyrirtæki að
undirbúa fjárfestingar upp á 600
milljónir norskra króna á þessu
sviði. Sú framkvæmd fæli í sér
að seljandinn yrði með eigin
kæliskápa í sjö til fjórtán þúsund
verslunum til að tryggja rétta
geymslu.
Fiskúrgangur er að mati Wikt-
ors Sorensens vannýtt auðlind,
sem athyglin mun beinast að í
vaxandi mæli næstu ár og ára-
tugi. Úrgangurinn ætti með tím-
anum að geta nýst í snyrtivörur,
lyf, hátæknivörur fyrir rann-
sóknastofur og sem bætiefni í
matvæli, svokölluð „functional
foods“. Slíkan mat mætti
kannski kalla bætimat á íslensku,
en það er matur, sem ætlað er
að hafa heilsubætandi áhrif eins
og að lækka blóðfitu, en er þó
matur og ekki lyf. Áætlað er að
þetta verði einn helsti vaxtar-
broddur matvælaiðnaðar næstu
árin, en framleiðsla á ýmsum
tegundum bætimatar er þegar
hafin.
En Wiktor Sorensen bendir
einnig á að umhverfisvernd muni
hafa mikil áhrif á nýtingu auð-
linda hafsins, bæði í þá átt að
stuðla að betri nýtingu þess sem
aflað er, en einnig í þá átt að
farið verði út í ræktun sjávar-
fisks í auknum mæli.
KARFI
Miklar breytingar
á ráðstöfun afla
MIKLAR breytingar hafa orðið
á ráðstöfun karfa upp úr sjó
síðustu 10 árin. 1986 er beina
salan 74%. 1991 er hún 42% og
1996 46%. Engin karfasala fór
fram á fiskmarkaði innanlands
1986, 1991 eru það 7% og 1996
9%. 4% voru sjóunnin 1986,22%
árið 1991 og 26% í ár. Beinn
útflutningur var 22% árið 1986,
28% 1991 og 19% 1996. Sé verð-
ið skoðað, fékkst 12,82 fyrir
karfa í beinni sölu 1986, 30,67
kr. 1991 og 36,92 kr. 1996. Á
mörkuðum var verðið 1991
36,66 kr. kg og 65,68 í ár. Verð
á sjóunnum karfa var 1986 33,39
kr., 1991 84,20 kr. og 1996 83,60.
I beinum útflutningi var karfa-
verð 42,26 kr. 1986 og 117,43
kr. í ár.
mszsna
Bein sala á grálúðu til vinnslu
í landi var fyrir tíu árum um
70% heildarafla, en hafði árið
áður verið nánast allt magnið
98%. 1991 er hún 34% og í ár
er hún 12%. í gegnum fiskmark-
aðina hér fóru 2% af grálúðu
1991 og 6% í ár. Sjóunnin voru
14% 1986,54% 1991 og 73% í
ár. Beinn útflutningur grálúðu
nam 16% 1986,10% 1991 og9%
í ár. Hér hefur sjóvinnslan nán-
ast tekið við af landvinnslunni.
Afli og aflaverðmæti í janúar til október 1994-1996
Tonn, 1994 1995 1996 Milljónir kr., 1994 1995 1996
Þorskur 145.848 133.956 137.947 9.826 9.348 9.450
Ýsa 50053 50.830 43.665 3.952 3.683 3.109
Ufsi 57.090 42.033 34.685 1.981 1.935 1.495
Karfi 74.180 71.864 56.152 5.601 5.044 3.867
Úthafskarfi 46.893 28.302 49.685 2.017 1.271 2.722
Grálúða 25.125 24.412 18.371 3.554 4.413 3.453
Annar botnfiskur 47.034 49.118 58.851 3.237 3.342 3.805
Botnfiskur alls 446.223 400.515 399.356 30.168 29.036 27.901
Síld 73.608 72.295 54.494 480 569 479
Íslandssíld 21.146 174.109 164.805 111 948 1.060
Loðna 743.506 616.753 1.120.404 3.132 2.647 6.108
Rækja 61.808 60.309 56.450 5.780 7.103 6.355
Krabbi og skeldýr alls 7.312 6.374 7.633 634 429 586
Heildarafli og verðmæti 1.358.668 1.338.605 1.803.683 40.729 41.070 42.400