Morgunblaðið - 28.11.1996, Blaðsíða 4

4 C FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
STÖÐLUÐ pappírslaus við-
skipti, EDI, sem eru
skjalaskipti milli tölva
samkvæmt stöðlum sem
Sameinuðu þjóðirnar gefa út, hafa
færst í vöxt hér á landi á síðustu
árum og þá einkum í viðskiptum
fyrirtækja innbyrðis og við opin-
berar stofnanir.
Þriðjudaginn 19. nóvember sl.
stóð EDI-félagið á íslandi ásamt
ICEPRO-nefndinni, sem er sam-
starfsnefnd um skjalalaus við-
skipti, fyrir ráðstefnu um stöðluð
pappírslaus viðskipti þar sem flutt
voru erindi um hvað væri að ger-
ast í EDI-málum einstakra fyrir-
tækja og stofnana á Islandi og
hvað væri framundan á þessu
sviði.
í ávarpi Finns Ingólfssonar, við-
skipta- og iðnaðarráðherra, á ráð-
stefnunni kom m.a. fram að í
framtíðarsýn ríkisstjórnar íslands
um upplýsingasamfélagið sé stefnt
að því að þjónusta ríkisins verði
sniðin að nútímatækni til dæmis
með nettengingu ríkisstofnana og
pappírslausum viðskiptum.
Öll tollafgreiðsla
með EDI
VIÐSKIPTI
Stefán telur að markaðsöflin
eigi að ráða um hvort verði ofan
á, virðisaukanet, sem bjóða upp á
EDI-færslur, eða alnetið. „Með
alnetinu hafa allir jafnan mögu-
leika, EDI hentar vel á alnetinu
og markaðsforsendur flestra fyrir-
tækja munu ýta þeim í að nota
eitt alheimsnet fyrir öll sín sam-
skipti. Að mínu viti verður það
alnetið sem verður ofan á. Þetta
er einungis spuming um tíma en
ég sé fyrir mér að strax á næsta
ári verði skjalasendingar milli
tölva skv. EDI hérlendis í gegnum
alnetið og á næstu fimm árum
detti önnur net út. Því borgar sig
fyrir lítil fyrirtæki, sem eru um
90% íslenskra fyrirtækja, að bíða
eftir því að alnetið bjóði upp á
öruggar staðlaðar skjalasending-
ar. I framtíðinni verða öll fyrir-
tæki beintengd á alnetið. Staða
þess er svo sterk að það má vera
kraftaverk ef þjónusta eins og
X-400 þjónustan, sem notuð er
fyrir EDI-sendingar í dag, getur
ógnað því.“
Öryggislyklar tilbúnir
í næsta mánuði hjá
Reiknistofu bankanna
>
I
I
Töluvert hefur verið þrýst á
bankana að bjóða pappírslaus við-
skipti skv. EDI og í næsta mán-
uði verða tilbúnir hjá Reiknistofu
bankanna öryggislyklar fyrir )
skjalasendingar milli tölva og
tölvuundirskriftir sem eiga að
tryggja öryggi skjalasendinganna
fyrir bankana og viðskiptavini
þeirra. Bankarnir munu sjá um
að semja við sína viðskiptavini
um EDI-samskipti en Reiknistofa
bankanna mun síðan votta lykl-
ana og reka EDI-gátt fyrir bank- |
anna. |?
Þór Sv. Björnsson, forstöðu- |
maður upplýsingaveitu Reikni-
stofu bankanna, segir að innan
bankanna sé unnið að samræmdu
afgreiðsluferli samkvæmt EDI
fyrir alla bankana og er öryggis-
lyklunum ætlað að tryggja öryggi
á þeim. Afgreiðslumöguleikarnir,
sem um ræðir, eru beingreiðslur,
sem fyrirtæki geta notað til rukk-
unar á viðskiptavinum sem eru í
föstum viðskiptum. Þá er tekið út ij
af mörgum bankareikningum en I
lagt inn á einn bankareikning.
Önnur tegund er greiðslubeiðni,
en þá er um millifærslur að ræða
út af einum reikningi inn á annan.
Þriðji möguleikinn er fjölgreiðslur
sem eru m.a. launagreiðslur þar
sem tekið er út af einum banka-
reikningi og lagt inn á marga
reikninga sem ekki þurfa að vera
í sömu bankastofnun. Fjórði og
síðasti skjalalausi möguleikinn ■
með EDI er innheimtukröfur sem
svipar til A-gíróseðla sem flest
fyrirtæki innheimta með í dag.
Hingað til hefur ekki verið hægt
með A-gíróseðlum að reikna vexti,
sé greitt of seint, eða að gefa af-
slátt, sé greitt fyrir gjalddaga, en
með innheimtukröfunni verður það
hægt.“ g
Að sögn Þórs liggur ekki fyrir
hvenær bankarnir muni bjóða við- |
skiptavinum sínum þessar lausnir *
sem m.a. er hægt að tengja beint
inn í bókhaldskerfi fyrirtækjanna.
„EDI-viðskipti eru ekkert nýtt fyr-
ir bankana sem hafa stundað
pappírslaus viðskipti í tugi ára.
Með þessu er bara verið að fara
yfir á nýjan staðal sem þýðir meiri
þægindi fyrir viðskiptavinina þar g
sem eitt form gildir fyrir alla bank-
ana og hugbúnaðurinn getur jr
tengst beint inn I bókhaldskerfi
fyrirtækjanna sem getur bæði
sparað fyrirtækjum pappírskostn-
að og tíma.“
Auk ofangreindra aðila kynntu
á ráðstefnunni fulltrúar Eimskip-
afélags íslands, Ríkiskaupa, Búrs
og Olíufélagsins, hver þeirra
reynsla er af EDI-samskiptum og [
kom þar fram að pappírslaus sam-
skipti hafa stuðlað að sneggri og
öruggari þjónustu við viðskiptalíf-
ið.
Embætti ríkistollstjóra hefur
boðið aðilum í innflutningi að eiga
pappírslaus viðskipti samkvæmt
EDI-stöðlum í nokkur ár og í nýj-
um tollalögum er sett fram stefnu-
mörkun um EDI-væðingu þar sem
fram kemur að 1. janúar árið 2000
verði öll tollafgreiðsla komin í
EDI-form.
í erindi Karls F Gáfðarssonar,
forstöðumanns rekstrarsviðs
Ríkistollstjóra, kom fram að tollur-
inn hafi átt frumkvæðið að EDI-
samskiptum hér á landi. Hann
segir ástæðuna fyrir því að þessi
leið hafi verið valin hjá embættinu
sé sú að góð reynsla hafi fengist
erlendis af sambærilegum EDI-
samskiptum. „Við hjá tollinum
vorum ákveðin í að setja upp kerfi
sem dygði eitthvað til framtíðar
og væri samkvæmt alþjóðlegum
stöðlum. Við höfum ekki sett mik-
inn þrýsting á fyrirtæki á að koma
sér upp EDI-samskiptaforminu en
í dag eru um 100 innflutningsfyr-
irtæki í EDI-samskiptum við toll-
inn, eða um 30% af innflutngs-
pappírum sem afgreiddir eru hjá
embættinu. í ársbyrjun 1998
stefnum við að því að útflutnings-
tölvukerfi tollsins skv. EDI-staðl-
inum verði tilbúið og útflutnings-
fyrirtæki geti hafíð EDI-samskipti
við okkur. Þetta þýðir það að við-
skipti þeirra við tollinn fara öll
fram í gegnum tölvur, nánast á
hvaða tíma sólarhringsins sem er,
bæði hvað varðar afgreiðslu og
skuldfærslur á aðflutningsgjöld-
um. Auk þess er lögð áhersla á
að þau samnýti upplýsingasam-
skiptin inn í eigið bókhaldskerfi.
Tollurinn sér einnig um að senda
afhendingarheimild með rafræn-
um hætti fyrir þau til farmflytj-
enda samtímis tollafgreiðslu."
Karl segir að þeim, sem ekki
hafa möguieika á pappírslausum
samskiptum við tollinn árið 2000,
verði væntanlega vísað til flutn-
ingsmiðlara sem verði í EDI-sam-
skiptum við tollinn.
Öll afgreiðsla
T ry ggingastof nunar verður
fljótlegri og öruggari
Hjá Tryggingastofnun ríkisins
stendur yfir endurnýjun á tölvu-
og hugbúnaði sem býður upp á
pappírslaus samskipti og í mars
sl. gerði stofnunin samkomulag
við Apótekarafélagið um gerð
lyfj aeftirlitskerfís.
Karl Steinar Guðnason, forstjóri
Tryggingastofnunar ríkisins, segir
að 1. janúar 1998 verði Trygg-
ingastofnun tilbúin til rafrænna
viðskipta við alla þá sem þurfa að
eiga samskipti við stofnunina.
„Við tókum ákvörðun um að koma
upp lyfjaeftirlitskerfi í samvinnu
við Apótekarafélagið. Kerfið er
tilbúið frá okkar hendi og verður
komið fljótlega í gang sem þýðir
Stefnt að
netvæðingu
ríkisstofnana
Pappírslaus samskipti fyrirtækja og
*
stofnana verða sífellt algengari. I síðustu
viku var haldin ráðstefna um stöðluð
skjalaskipti milli tölva þar sem ýmsir
sem til þekkja tjáðu sig um hvað væri
að gerast í þessum málum hér á landi.
Guðrún Hálfdánardóttir sat ráðstefnuna.
að öll afgreiðsla verður fljótlegri
og öruggari. Það er hins vegar
ekki nóg að við getum þetta held-
ur verða okkar viðskiptavinir að
taka þátt í þessu og vonandi sjá
þeir hag í þessu en þeir, meðal
annarra læknar og tannlæknar,
munu geta sent reikninga til
Tryggingastofnunar í gegnum
tölvu. Eins munu sjúklingar þeirra
í framtíðinni geta fengið td. tann-
læknareikninga beint inn á banka-
reikninga sína og þurfa því ekki
að fara til viðkomandi sjúkrasam-
lags.“
Markaðsöflin
eigi að ráða
Á ráðstefnunni fjallaði Stefán
Hrafnkelsson, framkvæmdastjóri
Margmiðlunar, um EDI og alnetið,
sem hefur að hans sögn gjörbylt
rafrænum viðskiptum á undan-
förnum árum. „Helstu þarfír fyrir-
tækja fyrir rafræn viðskipti eru
tölvupóstur, aðgangur að gagna-
bönkum og framkvæmd raunveru-
legra pappírslausra viðskipta. Það
er ekki langt síðan þjónustan sem
alnetið veitir í dag var veitt af
virðisaukanetum sem seldu þjón-
ustu sína dýrt og var því ekki
notuð nema af stórum fyrirtækj-
um. í dag er notkun alnetsins orð-
in það afgerandi að segja má að
ekki fínnist neinir keppinautar
þess. Hvað varðar raunveruleg
viðskipti, s.s pantanir, reikninga
og bankafærslur, er ljóst að EDI
og virðisaukanetin hafa töluverða
forystu á alnetið. Hinsvegar, þegar
er talað um neytendur, snýst dæm-
ið við. Það er markmið allra sem
nýta sér rafræn viðskipti að geta
stuðst við eitt alheimsnet. Kostir
hefðbundinna EDI-kerfa liggja
fyrst og fremst í því að lausnin
er til og fyrirtæki hafa lagt í stofn-
kostnað til þess að tengjast þeim.
Ókostimir eru aftur á móti veru-
legur stofnkostnaður og mikill
rekstrarkostnaður. Þetta hefur
haft mjög letjandi áhrif á að fyrir-
tæki hafi EDI-væðst. Kostir al-
netsins eru þeir að það er hrað-
virkt og ódýrt en gallarnir þeir að
enn vantar upp á að staðla ýmsa
eiginleika sem EDI-skeyti krefj-
ast, s.s. sönnun þess að skeytið
hafí verið sent og viðunandi ör-
yggi-“