Morgunblaðið - 01.12.1996, Qupperneq 2

2 B SUNNUDAGUR 1. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ur í 30 daga
fangelsi og 1,2
milljóna króna
sekt. Hann
áfrýjaði tii
Hæstaréttar.
„Eftir réttarhöldin
Brezkur togaraskipstjóri
kærður fyrir likamsárásJ
sagði fyrsti
stýrimaður varðskipsins við mig:
Við vissum að þú varst ekki í brúnni.
Við sigldum alveg upp að ykkur og
tókum ljósmynd af stýrimanninum
steinsofandi í brúarglugganum! Ég
spurði hvort dómarinn hefði vitað
af þessu. Já, hann vissi það, var
svarið. Þeir voru mjög hreinskiinir
og heiðarlegir (varðskipsmenn).
Þessi stýrimaður gaf mér nafn sitt
og heimilisfang og bað mig um að
útgerðarinnar (Hellyers Brothers)
sem hét Othello. Ég fór tvo túra á
honum og þá byijuðu ævintýrin! Ég
var tekinn í landhelgi og færður til
Reykjavíkur."
Togarinn Othello var kolakyntur
og ekki nema tveir slíkir eftir í
Hull í mars 1961 þegar Richard
Taylor kastaði trollinu sunnan við
Eldey. „Ég vissi hvar landhelgis-
línan var, en siglingatækin voru
ekki mjög góð, ratsjáin alltaf að
bila, og ég hafði á tilfinningunni
gagni,“ segir Ta-
ylor og flettir
bókunum. Hann
sló upp á árinu
1961 og las um
á Loch Melfort og
í kasti við íslensk
þegar hann var
lenti öðru sinni
lög á því ári.
20. nóvember 1961. Hóf veiðar
NNA af Kögri, togaði í átt að sex
íslenskum togurum sem voru þar
að veiðum. Við fengum 350 kitt
(tæp 22 tonn) á 38 tímum, mest
þorak. Höfðum legið fyrir akkeri í
fjóra sólarhringa vegna brælu þegar
talstöðin sprakk. Skruppum til Isa-
fjarðar að láta gera við. Meðan við
lágum þar voru ég og tveir aðrir
um i

Morgunblaðið/Ól.K.M/Guðni
RICHARD Taylor, eða Dick Taylor eins og hann var nefndur, geymir enn gömlu dagbækurnar frá skipstjórnarár-
unum við ísland. Þar færði hann upplýsingar um veiðislóðir, festur, veður og aflabrögð. A veggnum eru myndir
af skipum sem hann stýrði. Minni myndin er af Taylor frá því hann kom hingað til lands í janúar 1966 til þess
að afplána fangelsisdóm vegna landhelgisbrots á togaranum Peter Scott við Grímsey.
VIÐ VORUM að físka út
af suðausturlandinu og
skipið næstum orðið fullt.
Við vorum fyrir utan
landhelgismörkin og þar var nógur
fiskur," segir Richard Taylor og rifj-
ar upp þegar hann var tekinn á
togaranum C.S. Forester 19. júlí
1974. Það voru ein síðustu viðskipti
Taylors við íslensku Landhelgis-
gæsluna og þurfti átta föst fall-
byssuskot til að stöðva hann í það
skiptið.
„Ég var búinn að standa í 36 tíma
og orðinn mjög þreyttur þarna milli
klukkan 3 og 4 um nóttina. Ég
kallaði stýrimanninn upp í brú og
sýndi honum á kortinu hvernig við
toguðum. Ég sagði honum að
toga þar til dýptarmælirinn
sýndi ákveðið dýpi og þá
skyidi hann beygja í stjór frá
línunni og fara aftur á stefn-
una. Ég bað hann að vekja
mig klukkan 7 um morguninn,
þá ætluðum við að hífa og
fara heim. Það var ekki pláss
fyrir meiri fisk.
Stýrimaðurinn var líka
þreyttur. í staðinn fyrir að
beygja í stjór frá línunni
beygði hann mjög hægt í
öfuga stefnu. Varðskipið var
þarna. Ég hafði séð það dag-
inn áður. Það hefði verið al-
gjört bijálæði að fara inn fyr-
ir,“ segir Taylor og hristir
höfuðið.
Stýrimaðurinn vakti Taylor
af værum svefni um klukkan
6 og Taylor leit á úrið. „Hún
er ekki orðin sjö, sagði ég,
hvað er að? Landhelgisgæslan
er að kalla á okkur, þeir eru
að kalla, sagði stýrimaðurinn.
Líttu á radarinn, hvað ertu
langt frá Kambanesi? spurði
ég. Við erum 33 mílur frá,
sagði hann. Þijátíu og þijár,
við eigum að vera þijátíu og
fimm, sagði ég.“
Taylor segir að lítið hafi
verið hægt að gera - með
varðskipið næstum á síð-
unnni. Hann hugsaði með sér
að það væri búið að taka hann
fjórum eða fimm sinnum í
landhelgi við ísland. „Ég var
alveg viss um að nú fengi ég
fimm ára fangelsi. Til reyna
að bjarga mér lét ég höggva
á vírana og setti á fulla ferð.
Ég ætlaði að reyna að komast
inn í færeysku lögsöguna, þar
gætu þeir ekki tekið mig,“
segir Taylor. „Auðvitað eltu
þeir mig og fóru að slq'óta
púðurskotum. Ég reyndi að
stíma fyrir þá og þeir fyrir
mig.“
Eltingaleikurinn stóð lengi
dags. Samkvæmt fregnum
Morgunblaðsins af þessum atburði
var allt reynt til að stöðva togarann
með góðu. Talað var við útgerð
skipsins í Hull sem reyndi árangurs-
laust að hafa samband við togarann
til að tala um fyrir skipstjóranum.
Eins talaði skipstjóri breska eftirlits-
skipsins Hausa fyrir daufum eyrum.
„Síðdegis kallaði skipherrann í
mig og sagði mér að Iáta alla áhöfn-
ina fara fram á skipið," segir Tayl-
or. „Ég vil ekki gera það, Taylor,
en nú verð ég að skjóta föstum skot-
um,“ sagði skipherrann. Hann hafði
fengið fyrirmæli frá Reykjavík um
að stöðva mig, hvað sem það kost-
aði.“
Eftir að íjögur laus skot höfðu
engu breytt var hlaðið með föstum
skotum. Attunda fallbyssukúlan
lenti í vélarrúmi togarans kl. 16.40
og stöðvaðist þá skipið eftir tíu tíma
eftirför um 120 sjómílur frá landi.
„Þeir stoppuðu mig áður en ég
komst yfir í færeysku lögsöguna
og færðu skipið til Seyðisfjarðar,"
segir Taylor. „Við vorum fundnir
sekir og dæmdir. Ég var viss um
að mín biði fimm ára fangelsi, en
lögmaður minn sagði að svo langt
væri liðið frá síðasta dómi yfir mér
að þetta yrðj meðhöndlað sem
fyrsta brot. Ég varð feginn og
hugsaði að þótt ég fengi fjögurra
mánaða fangelsisdóm, þá væri það
ekki svo slæmt.“ Taylor var dæmd-
skrifa sér. Hann sagðist ekki bera
neinn kala til okkar,“ segir Taylor
og dregur upp miða með nafni Frið-
geirs heitins Olgeirssonar. „Ég hafði
haft mikið álit á varðskipsmönnum
fram að þessu en þetta jók álit mitt
á þeim,“ bætir Taylor við.
Sextán ára til sjós
„Ég var sextán ára þegar ég
byijaði til sjós,“ segir Taylor. „Pabbi
var togarasjómaður alla sína ævi.
Við erum átta bræðumir, þrír fóm
á kaupskipaflotann og enduðu allir
sem skipstjórar. Sá elsti er kominn
á eftirlaun, hinir eru enn á sjó. Við
hinir urðum allir fiskimenn. Við eig-
um eina systur og hún fór líka á
sjóinn, hún var þema á úthafstogur-
um og giftist síðar togaraskipstjóra.
Af ellefu í fjölskyldunni vorum við
tíu á sjó, mamma ein heima. Við
erum öll á lífí systkinin,“ segir Tayl-
or.
Sjálfur á Taylor tvo syni og dótt-
ur. Annar sonur hans var liðlétting-
ur á dekki á C.S Forester þegar
skotið var á togarann eins og fyrr
greinir. Taylor segir að stráknum
hafi þótt eltingaleikurinn spennandi.
Tekinn fyrst á Othello
„Ég var 26 ára gamall þegar ég
varð fyrst skipstjóri á togaranum
Brutusi og leysti af tvo túra. Þá
fékk ég mitt eigið skip, elsta skip
að ég væri kominn býsna nálægt
línunni," segir Taylor. „Það er best
að ég fari utar hugsaði ég með
mér þegar varðskipið kom. Þeir
fóru með okkur til Reykjavíkur og
vegna þess að við vorum rétt fyrir
innan fengum við litla sekt. Skip-
herrann tók mig um borð í varð-
skipið og sýndi mér á kortinu
hvemig þeir höfðu fylgst með okk-
ur. Hann sagði: Við förum með þig
inn, kannski lætur dómarinn þig
sleppa. Jæja, hann sagði að ég
væri sekur og sektaði mig. Skip-
herrarnir hjá Landhelgisgæslunni
voru alltaf mjög sanngjamir við
mig. Ef þeir sögðu: Þú ert fyrir
innan, þá var það nokkuð öruggt."
Dæmdur fyrir árás
Taylor stendur upp og sækir tvær
af dagbókunum sem hann færði á
sjómannsárunum. Bækurnar em í
stóm broti, orðnar snjáðar og límt
yfir kjölinn. Rithöndin er falleg og
auðlæsileg. Mest er skrifað um veð-
urfar og aflabrögð, fyrst rúmuðust
tvær til þijár veiðiferðir á síðu.
Seinna fékk hver veiðiferð heila
síðu. Innan um textann em dregin
upp kort. Þekkja má íslensk örnefni
á annesjum og fjöllum, dregnar lín-
ur úr þeim og merktar inn fjarlægð-
ir. Þar sem línurnar skerast var góð
bleyða eða festa sem þurfti að var-
ast. „Þetta kemur engum lengur að
úr áhöfninni handteknir fyrir meinta
árás á lögreglumann. Við vorum
dæmdir til tveggja mánaða fangels-
isvistar og annar skipstjóri sendur
eftir skipinu...
Taylor segist aldrei hafa getað
sætt sig við niðurstöðu þessa máls.
Félagar hans tveir, Robert Celay
og Raymond Manning, hafi verið
dæmdir saklausir. „Við vorum bún-
ir að liggja inni í sólarhring og
skipið var ferðbúið. Ég var í brúnni
ásamt stýrimanninum og við sáum
upp eftir götunni þar sem var lítið
kaffihús. Nokkrir úr áhöfninni
höfðu farið þangað að að fá sér
.þennan íslenska bjór (pilsner), sem
við vorum vanir að kalla „lauk-
vatn“.
Ég hringdi í Einar Jóhannsson
lóðs og lét hann vita að við væram
tilbúnir að fara. Ég sagði að það
væm strákar frá okkur á kaffihús-
inu og bað hann að láta þá vita.
Þar sem ég er að tala við Einar
horfi ég upp að kaffihúsinu og sé
að íslenskur unglingur kemur
fljúgandi út um gluggann. Nú er
eitthvað á seyði, hugsaði ég. Ég
hljóp frá skipinu, nokkur hundruð
metra að kaffihúsinu. Bátsmaður-
inn minn var þar og afturgálga-
maðurinn, þeir voru víst alls fjórir
talsins.
Hvað er á seyði? spurði ég. Eig-
andi kaffihússins talaði ágætis
ensku og hann sagði: Þetta er ekki
þeim að kenna, skipper. Þessi ung-
lingar voru að abbast upp á þá og
þessi stóri þarna, - hann benti á
bátsmanninn - bara henti honum
út! Unglingurinn hafði ekkert meitt
sig. Eg sagði við eigandann:
Hringdu í hr. Karlsson, umboðs-
mann okkar, hann mun borga fyrir
skemmdirnar. Við siglum núna!
Þeir Celay og Manning urðu eft-
ir til að hreinsa upp glerbrotin.
Eigandinn sagði að þetta væri
óþarfi, þeir skyldu bara fara. Þá
kemur allt í einu stórvaxinn lög-
regluþjónn og spyr hvað sé á seyði.
Ég sagði að það hefði verið þarna
smábrok. Þá talaði hann á íslensku
við eiganda kaffihússins. Ég
fann viskílykt af lögreglu-
þjóninum þegar hann stóð
nálægt mér og hugsaði með
mér að þetta gæti orðið
vandamál. Nú förum við til
skips, við erum að fara, sagði
ég.
Nei, þið farið ekki neitt,
sagði lögregluþjónninn og
mundaði kylfuna.
Þessir tveir geta þó farið,
sagði ég, þeir hafa ekki gert
neitt.
Láttu mig um að ákveða
það, sagði lögreglumaðurinn
og potaði kylfunni í rifin á
mér. Ég hugsaði með mér að
það væri eins gott að fara
varlega, því þótt maðurinn
væri ekki fullur var hann und-
ir áhrifum.
Má ég nota símann og
hringja í hr. Karlsson, um-
boðsmann okkar? spurði ég.
Þá rak hann kylfuna í eyrað
á mér og sagði, ég ræð því
hvað þú gerir.
Nú missti ég stjóm á skapi
mínu, gaf honum einn vel úti-
látinn og hann datt i snjóinn.
Þá hlupum við um borð og ég
sagði við vélstjórann: Við bíð-
um ekki eftir lóðsinum. Ég
rata út!
Því miður, sagði vélstjórinn,
það tekur 10 mínútur að setja
i gang.
Gömul kona hafði fylgst
með þessu og hringt í lögregl-
una. Aður en við vissum var
lögreglan komin um borð.
Hún fór með okkur þijá - og
ég vorkenndi félögum mín-
um,“ segir Taylor.
Dómur var kveðinn upp 3.
desember, á afmælisdegi Ta-
ylors. Þeir félagar voru
dæmdir í tveggja mánaða
fangelsi hver og til að greiða
lögreglumanninum 5 þúsund
króna skaðabætur. Að dóm-
inum uppkveðnum voru
skipsfélagarnir þrír sendir
suður til að taka út refsingu sína.
Háskaflug og náðun
Taylor er ferðalagið í fangelsið
minnisstætt. Hann segir að tveir
lögreglumenn hafi fylgt föngunum
suður.
„Veðrið var mjög slæmt og flug-
brautin á Isafirði hál. Mér var alveg
sama en ég sá að báðir rannsóknar-
lögreglumennimir fölnuðu, þeir
vom mjög órólegir. Flugmaður tal-
aði mjög góða ensku, eftir þriðju
flugtakstilraunina sagði hann: Við
verðum að reyna aftur á morgun.
Þetta er ekki nógu gott.
Fer ég þá á hótel með þessum
tveimur herramönnum? spurði ég.
Nei, þú ferð aftur í steininn!
Daginn eftir var veðrið svolítið
betra og við komumst á loft. Þegar
vélin hækkaði flugið yfír ísafjörð
og flaug yfir Dýrafjörð, Patreksfjörð
og þessa staði var mikil ókyrrð.
Vélin datt niður og lögreglumönn-
unum stóð ekki á sama. Þeir settu
mig í handjárn og ég sagði, ef vélin
hrapar þá tek ég ykkur með mér.
Þá tóku þeir járnin af,“ sagði Tayl-
or og dæsti: „Þessir gömlu góðu
dagar.“
Félagarnir voru síðan náðaðir af
Ásgeiri Ásgeirssyni, forseta íslands,
hálfum mánuði síðar og látnir laus-
ir af Litla-Hrauni þann 15. desem-
ber. Þeir komust heim í tíma til að