Morgunblaðið - 01.12.1996, Qupperneq 4

4 B SUNNUDAGUR 1. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Vanguard, þeir fóru um borð og
bókuðu hann. Svo kallar varðskipið
á mig í talstöðinni og segir: James
Barrie, þú hefur verið að fiska fyrir
innan.
Nei, nei, ekki ég, sagði ég.
Á eftir kom hann til mín og sagði
að ég yrði að fylgja honum til Isa-
fjarðar. Þeir sögðust hafa fylgst
með okkur lengi. Og þeir voru að
segja satt.“
Réttarhöld voru yfir skipstjórun-
um á ísafírði. Annan morguninn þar
inni varð Taylor undrandi þegar
honum voru afhent skipsskjölin.
Dómarinn sagði að honum væri
fijálst að fara, ekki vegna þess að
hann væri saklaus heldur yrði mála-
rekstri ekki haldið áfram af tækni-
legum ástæðum. Það skorti á að
togaranum hefði verið veitt samfelld
eftirför. „Ég var heppinn þama, en
ég man alltaf það sem skipherrann
sagði við mig utan við réttar-
salinn: Taylor, við gleymum
þér ekki - og þeir stóðu við
það.“
Þekktari en Elísabet
Taylor
„Það gerðist nokkuð
skemmtilegt á Akureyri og
ég held að blöðin hafí ekki
þefað það uppi,“ segir Taylor
og rifjar upp þegar hann var
staðinn að ólöglegum veiðum
við Grímsey í lok janúar 1965.
Hann fór þá einn túr á togar-
anum Peter Scott. „Við vor-
um að físka við Grímsey og
eins og venjulega, alveg við
landhelgismörkin. Þegar ég
reyndi aðeins nær landi var
betra fiskirí og þetta var allt
í þessu fína. Við rótfískuðum.
Þá fór ég að slaka svolítið á
og ég sá ekki varðskipið sem
kom upp að eynni hinum
megin frá. Allt í einu skaust
það fyrir eyna og náði mér.
Ég var bara rétt fyrir innan,
en nógu langt samt og þeir
fóm með mig til Akureyrar.11
Samkvæmt frétt Morgun-
blaðsins 2. febrúar 1965 hlaut
Taylor óvenju þungan dóm
fyrir brot sitt, 350 þúsund
króna sekt og 45 daga varð-
hald. Auk þess var afli og
veiðarfæri gerð upptæk. Frá
þessu var skýrt í útvarpi og
öllum blöðum og nafn Taylors
á hvers manns vömm.
„Umboðsmaður bresku
togaranna, Jón Egilsson,
kvaddi mig þegar við vomm
að fara og sagðist verða að
segja mér sögu. Það var
kennslukona á Akureyri sem
kenndi að mig minnir tuttugu
og þremur 10-12 ára böm-
um. Hún spurði nemendur
sína hvort þeir vissu hver
Elísabet Taylor væri og það
vom ekki nema tvö börn sem
þekktu þessa frægu kvik-
myndastjömu. En þegar hún
spurði hvort þau þekktu Rie-
hard Taylor þá vissi 21 nem-
andi hver togaraskipstjórinn
frá Hull var,“ segir Taylor
og er augljóslega skemmt.
Hundur á Litla-Hrauni
Högni Torfason, fréttarit-
ari Morgunblaðsins á ísafirði,
átti blaðaviðtal við Taylor í
september 1964. Þar segir
meðal annars: „Mestalla sjó-
mennsku sína hefur Taylor
stundað við íslandsstrendur og hann
skilur orðið talsvert í íslenzku, enda
hefur hann fengið tækifæri til að
dvelja um hríð í landinu og lætur
vel af kynnum sínum við íslend-
inga.“ Þessi „tækifæri til dvalar"
hér á landi vom líklega ekki mjög
kærkomin, því gesturinn þurfti að
dvelja á bakvið lás og slá.
Taylor er ýmislegt minnisstætt
frá dvölinni á Eyrarbakka, eins og
hann nefnir fangelsið að Litla-
Hrauni.
„Þegar ég var á Eyrarbakka fann
ég að ég þyrfti að læra svolítið af
íslenskum orðum. Maðurinn í næsta
klefa við mig sagði: Þú verður sett-
ur í vinnufiokk, en verkstjórinn heit-
á því sem við kölluðum djúpbank-
ana. Við fórum aldrei uppað nema
til að ná í kola. Holin urðu aldrei
stór en gæðin vom mikil. Þetta var
auðveldara fyrir litlu skipin en þau
stóm. Það var sjaldan að maður sá
íslenska togara við landhelgislínuna.
Þeir vildu stóru hölin úti í djúpun-
um.“
Richard Taylor segir að þeim Ein-
ari Jóhannssyni lóðs á ísafírði hafi
orðið vel til vina. Sú vinátta hafi
enst meðan báðir lifðu. „Ég kunni
vel við að fiska út af Vestfjörðum
og ef eitthvað bilaði fór maður inn
til ísafjarðar. Þar voru bæði viðgerð-
armenn og eins hægt að kaupa kost.
Á þessum árum var bjór bannaður
á Islandi. Ég var vanur að færa
Einari kassa af góðum bjór úr birgð-
um skipsins og hann gaf mér rækj-
ur í staðinn. Bestu rækjur í heimi
koma úr Bolungarvík! Ég hef
smakkað rækju frá Austur-
Grænlandi sem á að vera best,
en hún jafnast ekki á við rækj-
una úr Bolungarvík.
Það var ekki minna um vert
að Einar gaf mér heilmiklar
upplýsingar. Hann hafði sjálf-
ur verið togaraskipstjóri og
fylgdist vel með. Hann setti
bara eitt skilyrði, ég mátti
aldrei segja öðmm breskum
skipstjórum frá því sem hann
sagði mér. Ég græddi mikið á
þessum upplýsingum. Það gat
verið slappt fískirí og bresku
togaraskipstjórarnir vom að
spyija hvort einhver hefði séð
íslensku skipin, það vissi eng-
inn hvar þau héldu sig. Þá var
ég vanur að stíma í burtu og
fór í Víkurál eða á Dornbanka
og fékk mikinn afla.“
Dáðist að
varðskipsmönnum
Þrátt fyrir að vera ítrekað
gómaður í landhelgi og færður
til hafnar af Landhelgisgæsl-
unni segir Taylor að sér hafi
alltaf verið hlýtt til varðskips-
manna og þeir átt aðdáun
hans, jafnvel í þorskastríðun-
um. Þessi aðdáun vaknaði þeg-
ar hann var ungur piltur á
togara í janúar 1955. Það kom
mikið óveður, togarinn Egill
rauði strandaði undir Teistin-
um og tveir togarar frá Hull
fómst með allri áhöfn. „Við
lágum undir Ritnum í vondu
veðri og mikilli ísingu. Lorella
og Roderigo frá Hull fórust
norðan við Horn. Það var línu-
veiðari frá Aberdeen sem átti
í erfíðleikum úti í hafí og varð-
skip fór til hjálpar og fylgdi
honum inn. Þegar varðskipið
kom aftur þá var það einn ís-
klumpur og í mikilli hættu.
Ég dáði þá fyrir þetta. Þeir
unnu stórkostlegt starf, stór-
kostlegt," segir Taylor með
aðdáun.
„Þeir á varðskipunum vom
góðir sjómenn, en ég vissi ekki
hversu góðir fyrr en í síðasta
þorskastríðinu að þeir klipptu
á alla togvírana. Kapteinarnir
á bresku herskipunum vissu
ekki sitt ijúkandi ráð. Hvílík
sjómennska!
Einu sinni vorum við á
hægu stími á C.S. Forester og
þeir á herskipinu voru að
hvetja okkur til að láta fara,
ég held það hafí verið Yaeger.
Mér datt ekki í hug að bleyta
trollið og sagði að það þýddi ekki
neitt, þeir myndu ná okkur. Kap-
teinn á herskipi, sem ég man ekki
hvað heitir, sagði nei, ekki í þetta
sinn. Þú ert á stærsta togaranum.
Eitt af skipum okkar mun sigla
þétt við þig bakborðsmegin og ann-
að þétt á stjómborða. Það er útilok-
að að þeir geti klippt á trollið.
Jæja, allt í lagi, hugsaði ég og
lét fara. Það var hvort sem er ekki
mikið fískirí. Freigáturnar komu
mjög nálægt, alveg þétt upp að
mér. Ég togaði á fjögurra hnúta
hraða og hugsaði að ég næði þó að
minnsta kosti einu hali.
Óðinn hringsólaði þarna í kring-
um okkur. Hann kallaði í mig: Þú
Máli Taylors skipstjóra
ir Hundur (Tayl-
or ber „nafnið“
fram á skýrri ís-
lensku). Þú skalt
passa þig á hon-
um.
Þegar ég mætti fyrst til vinnu
var verkstjórinn með stórt prik.
Hann ávarpaði mig og sagði Taylor?
Ókey, Hundur, svaraði ég. Þá
potaði hann prikinu í mig,“ segir
Taylor og hlær. Verkstjórinn reynd-
ist síðan óvenju viðskotaillur við
togaraskipstjórann.
„Eftir svolítinn tíma kom maður
frá breska sendiráðinu að hitta okk-
ur. Hann hafði_ verið í flughernum
og var lengi á íslandi. Hann spurði
hvort ekki væri allt í lagi. Jú, við
vildum ekkert vera að kvarta. Svo
segist ég halda að verkstjóranum
sé eitthvað illa við mig. Ég viti ekki
hvers vegna, þetta sé eitthvað per-
meðan hann var á Litla-Hrauni. Er
eitthvað til í því?
„Á Eyrarbakka var eini frítíminn
síðdegis á laugardögum. Sumir
fangamir voru vanir að renna sér
á skautum og voru býsna sleipir í
þeirri íþrótt. Ég var hissa á því
hvað þeir voru góðir. Þegar við höfð-
um verið þarna í viku var ég spurð-
ur hvort ég léki knattspymu. Ja,
ég sagðist hafa spilað fótbolta í
skóla, en ég væri ekki lengur ungur
og sprækur.
Okkur vantar markmann, sögðu
þeir. Ég er nú ekki sérlega góður í
marki, svaraði ég. Okkur vantar
markmann, farðu í markið, þú verð-
ur að gera eitthvað!
fangelsi. En
þetta bara fylgdi
starfinu.
Hvers vegna
eru hinir skip-
stjórarnir ekki í fangelsi? spurði
hún. Það er vegna þess að þeir hafa
ekki kjark, sagði ég. Þess vegna
þéna ég meira en þeir, þess vegna
færð þú öll þessi nýju föt og nýja
bíla. Haltu þá áfram, láttu tékkana
halda áfram að koma, sagði hún
þá,“ segir Taylor og hlær.
Vinátta við Einar lóðs
„Ég var nú ekki alltaf fyrir innan
mörkin," heldur Taylor áfram. „Það
var yfírleitt alltaf betra fískirí utar
þar sem við kölluðum djúpbankana,
en þegar veðrið var vont færði mað-
ur sig nær landi. Ég ætlaði mér
ekki að vera slæmur maður og hefði
aldrei gert neitt öðrum til miska, en
Morgunblaðið/Guðni/Ól.K.M.
TAYLOR er nú sestur í helgan stein og beitir kröftunum í garðinum. Þar sér hann um grænmetisdeildina en frúin
er í blómunum. Á yngri árum var Dick Taylor í hópi fengsælustu togaraskipstjóra í Hull. Hann hlaut oft verð-
laun fyrir veiðar á fjarlægum fiskimiðum og var valinn til forystu í félagsskap togaraskipstjóra. Minni myndin
er tekin 1966 í Reykjavík.
sónulegt, því hann sé ágætur við
hina. Mér hefði verið sagt að hann
hafí verið fluttur hingað úr öðru
fangelsi fyrir morð. Ég vonaði bara
að hann dræpi mig ekki. Þú þarft
að tala við Hundur, sagði ég við
sendiráðsmanninn.
Hundur, spurði sendiráðsmaður-
inn. Það getur ekki verið að hann
heiti það. Þú verður að segja mér
hans rétta nafn!
Hann sagði mér hvað hundur þýð-
ir og ég skildi hvers vegna verkstjór-
anum var í nöp við mig. Sendiráðs-
maðurinn talaði við „Hundur" og
þetta varð allt í lagi,“ segir Taylor.
Sú saga gekk að Richard Taylor
hefði lært að leika knattspyrnu
Ég man ekki við hveija við vorum
að spila, ég held að það hafí verið
lið frá Stokkseyri. Ég fór í markið,
en eftir nokkur ár í brúnni var að-
eins farið að hægja á mér. í fyrri
hálfleik var búið að skora hjá mér
sjö mörk! Fyrirliðinn kom til mín
og spurði hvort ég spilaði einhveija
aðra stöðu en markið. Nei, ég hætti
nú, sagði ég.
Þú verður að spila, sagði hann.
Þú mátt bæta við tveggja mánaða
fangelsi, en ég er hættur að spila,
sagði ég. Svona gerðist þetta.
Konan mín, Elizabeth, ól bömin
okkar þijú upp. Ég var svo mikið
að heiman. Hún var ekki ánægð
þegar ég var í ofanálag dæmdur í
það var eitthvað - þessi spenna að
kíkja aðeins inn fyrir. Það gat verið
leiðinlegt að vera lengi að veiðum
og þetta setti aðeins spennu í leik-
inn. Maður þurfti sífellt að tipla á
tánum, þetta var eins og leikur katt-
arins að músinni. Varðskipin lágu í
leyni í fjörðunum og læddust svo
mjög hægt út, maður gat fylgst með
þeim á radamum. Líkt og rándýrin
í frumskóginum tóku þau allt í einu
á sprett og komu,“ segir Taylor.
„Þegar ég var á Somerseth Maug-
ham og Joseph Conrad kom ég aldr-
ei nálægt landhelgismörkunum.
Þetta voru stór skip og báru mikinn
afla. Við vorum að leita að þorski
og ufsa. Það var alltaf meiri fískur