Morgunblaðið - 04.12.1996, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 1996 D 5
Auðlindir hafsins eru best
varðveittar með nýtingu þeirra
„HLUTVERK Fiskifé-
lags íslands hefur ver-
ið að breytast mikið á
undanförnum árum, úr
því að vera hluti af
opinberri stjómsýslu í
frjáls samtök áhuga-
fólks og aðila í sjávar-
útvegi. Þegar litið er
til þess hvemig hægt
er að marka félaginu
sess til framtíðar, telj-
um við félagið hafa þá
einstæðu stöðu að vera
einu samtökin í land-
inu sem endurspeglað
geta í heild sinni sjón- Einar K. Bjarni Kr.
armið allra hagsmuna- Guðfinnsson Grímsson
aðila í sjávarútvegi,
eins og glöggt kemur fram á árleg-
um Fiskiþingum," segja þeir Einar
K. Guðfinnsson, stjórnarformaður
Fiskifélagsins, og Bjarni Kr. Gríms-
son, fiskimálastjóra.
Ekki lengur vikist
undan umræðu
Þeir Einar og Bjarni eru ekki í
nokkrum vafa um að umhverfismál
munu á næstu ámm koma til með
að brenna mjög á sjávarútveginum,
hvort sem mönnum líkar betur eða
verr enda komist sjávarútvegurinn
ekki lengur undan því að ræða
þetta brýna verkefni. Þeir fögnuðu
áhuga sjávarútvegs- og umhverfís-
ráðherra á því að taka upp sam-
starf við Fiskifélagið á þessu sviði
og sögðu félagið reiðubúið til þess
að hafa forystu um það, eins og
það hefði gert í mörgum af þeim
framfaramálum, sem ýtt hafi verið
úr vör allt frá stofnun félagsins
1911.
„Við erum öll með á því að
sjávarútvegur, sem ekki hefur já-
kvæða ímynd, gengur ekki upp
nema menn skynji mikilvægi þess
að ganga vel um auðlindina. Á
nýliðnu Fiskiþingi, þar sem megin-
þemað var umhverfismál, var ann-
ars vegar verið að reyna að benda
á vaxandi ásókn erlendra umhverf-
issamtaka og hinsvegar alþjóðlegar
skuldbindingar, sem íslendingar
hafa tekist á hendur, á sviði um-
hverfísmála án þess að menn hafi
almennt gert sér grein fyrir því
hvað það feli í sér. Þetta á t.d. við
um ákvæði í svokölluðum Ríó-sátt-
mála um að draga verði úr koltví-
sýringsmengun um 50% á heims-
vísu á næstu árum.“
Gefum aldrei frá
okkur nýtingarréttinn
„Við þurfum að varðveita nátt-
úruauðlindir hafsins, þá auðlind
sem við eigum allt okkar undir.
Aftur á móti er það eitt sem við
getum aldrei gefíð frá okkur og
það er réttur okkar til þess að nýta
auðlindina, hvemig svo sem áróður
umhverfissamtaka ýmissa kann að
þróast.
Út af fyrir sig eru þau fjölmörgu
umhverfissamtök sem til eru,
hvernig sem þau kunna að skil-
greina sig, að vekja athygli á mál-
stað, sem við getum á ákveðinn
hátt tekið undir vegna þess að við
þurfum vissulega að varðveita auð-
lindir hafsins, en það gerum við
best með því að nýta þær með sjálf-
bærum veiðum.
Gætum keypt okkur
ímyndaðan frið
Við íslendingar höfum ef til vill
verið að ímynda okkur að við gæt-
um keypt okkur frið frá öfgasinn-
uðum umhverfissamtökum með því
einfaldlega að láta undan tilteknum
kröfum þeirra. Við höfum t.d. ekki
tekið upp hvalveiðar að nýju, þótt
öll efnahagsleg og líffræðileg rök
mæli með því, af ótta við ágang
umhverfissamtakanna.
Nú er það auðvitað komið á dag-
inn að þessi samtök, sem eru í
eðli sínu efnahagsleg hryðjuverka-
samtök, bregðast við eins og öll
önnur samtök af því taginu. Þau
ganga einfaldlega á lagið og það
sýnir sig að það er hvorki hægt
að kaupa sér frið frá þeim né held-
ur að semja við þau,“ segir Einar.
Kunna áróðurstæknina
afskaplega vel
„Vaxandi kröfur um stöðvun físk-
veiða og bann á ýmis veiðarfæri,
getur auðvitað fyrr eða síðar hitt
okkur íslendinga mjög illa enda
virðist þessum samtökum með
hverju árinu vaxa fískur um hrygg
auk þess sem þau virðast hafa ótrú-
lega greiðan aðgang að fjölmiðlum,
sem gerir málstað þeirra óneitan-
lega trúanlegan fyrir hinn almenna
borgara úti í heimi. Þau kunna áróð-
urstækni sína afskaplega vel. Að
mínu mati er full ástæða til að taka
umhverfíssamtökin alvarlega og
spoma við fæti á alþjóða vettvangi
og fá aðrar þjóðir í lið með okkur.
Fiskifélag íslands
hyggst á næstu árum
láta umhverfismál til sín
taka, en að mati þeirra
Einars K. Guðfmnsson-
ar stjórnarformanns og
Bjarna Kr. Grímssonar
fískimálastjóra, sem
Jóhanna Ingvarsdótt-
ir ræddi við, er nauð-
synlegt að fara að svara
efnahagslegum hryðju-
verkasamtökum sem
kenna sig við umhverf-
isvemd
Menn hafa kannski haldið að
áróðurinn myndi einskorðast við
hvalveiðar og með því að hafa
hægt um okkur á þeim vettvangi,
myndu aðrar fískveiðar verða látn-
ar í friði. Við væmm þar af leið-
andi að skapa okkur jákvæða
ímynd gagnvart þessum samtök-
um. Það hefur aldeilis komið á
daginn að svo er ekki,“ segir Einar.
Heppin að fá ekki
markaðsbann
Bjami tók í sama streng og sagði
náttúrusamtökin í auknum mæli
beina spjótum sínum að veiðarfær-
um, m.a. krókum sem smábáta-
menn teldu mjög vistvæn veiðar-
færi og slík samtök beijast fyrir
því að netaveiðar verði alfarið bann-
aðar í Bandaríkjunum, sem þær
reyndar eru víða.
„Það má svo sem segja með sanni
að við séum ennþá tiltölulega hepp-
in að hafa ekki fengið á okkur bann
á sölu netafisks frá íslandi því á
Bandaríkjamarkaði er yfirleitt
bannað að versla með afurðir af
dýrum sem veidd hafa verið í ólög-
mæt veiðarfæri. Sömuleiðis hafa
fregnir borist af því að nú eigi að
fara að banna línu þar sem fugl
geti bitið í línuna þegar hún rennur
út og hann þar með drepist. Við
verðum að bregðast við þeirri ógn,
sem að okkur kann að steðja og
felst í því að efnahagur okkar hrynji
vegna markaðslokana."
Einar sagði að úr því að þeir
félagar væru að draga upp dökka
mynd af ástandinu, mætti ekki
gleyma því að á alþjóða vettvangi
hefði sjálfbær nýting, eins og stund-
uð er við Island, hvarvetna hlotið
hljómgrunn. Alls staðar þar sem
menn kæmu saman og væru að
velta fyrir sér fæðuöflun framtíðar-
innar, væri ljóst að hún myndi í
vaxandi mæli byggja á því sem
hafið gæfi af sér. Inn í þá framtíðar-
sýn kæmi sjálfbær nýting.
Nýta þarf lífríklð
allt skynsamlega
„Þess vegna tel ég að svar okkar
gagnvart þessum samtökum sé
mjög einfalt. Við munum einfald-
lega segja að til þess að heimurinn
megi lifa af og fái notið afraksturs-
ins úr hafinu, verði menn að nýta
hafíð með skynsamlegum hætti á
grundvelli hinnar sjálfbæru nýting-
ar, líkt og við erum að gera, en það
byggist á því að við nýtum alla físki-
stofna og allt lífríkið, sem í sjónum
er. Það er sú grundvallarforsenda,
sem við göngum út frá.
Við megum hinsvegar ekki undir
neinum kringumstæðum gera sam-
komulag við þessi samtök í þeirri
von að eitthvað af þeirra hug-
myndafræði falli að okkar. Við vit-
„VIÐ erum öll með á því að sjávarútvegur, sem ekki hefur já-
kvæða ímynd, gengur ekki upp nema menn skynji mikilvægi
þess að ganga vel um auðlindina."
RÆKJUBA TAR
RÆKJUBA TAR
Nafn Staarð Afll Flskur Sjóf Löndunarst.
ARNFIRÐINGUR BA 21 12 2 0 2 Bfldudalur |
HÖFRUNGUR BA 60 27 4 0 3 Bildudalur
! PÍLOT BA 6 20 6 0 3 Bíldudalur
BRYNDlS IS 69 14 1 0 1 Bolungarvík
[ HÚNIÍS6B 14 3 0 2 Bolungarvðc
NEISTI Is 218 15 3 0 2 Bolungarvik
I SÆ8JÖRN ÍS 121 12 2 0 3 Bolungarvik
SÆDlS ÍS 67 15 2 0 2 Bolungarvík
! ÁRNIÓLAlSai 17 4 0 3 Bolungarvfk
BÁRA ÍS 66 25 5 0 3 Isafjöröur
! OAGNflSM 11 6 0 3 Isafjöröur
FINNBJÖRN ÍS 37 11 3 ó 2 ísafjöröur
GISSUR HVÍTIIS 114 18 4 0 2 Isafjöröur
GUNNAR SIGURDSSON IS 13 11 3 0 2 ísafjöröur
HAFSÚt.A IS 741 30 1 0 1 (#aíjöröur
HALLDÓR SIGURÐSSON IS 14 27 7 0 3 ísafjöröur
! VER ÍS 120 11 8 0 4 iMfjörður
GRÍMSEYST2 30 8 0 2 Drangsnes DrongsneB
! GUNNHILDUR ST 29 15 8 0 2
HILMIR ST 1 30 2 0 1 Drangsnes
SIGURBJÖRG ST 66 25 4 0 2 OrangsneB
SÆBJÖRG ST 7 76 5 0 2 Drangsnes
ÁSBJÖRG ST 9 50 12 0 2 Drangsnes
ÁSDlS ST 37 30 4 0 1 Hólmavík
! HAFÖRNHU4 20 2 0 1 Hvammstongi |
H ÚN I H U 62 29 5 ö 1 Hvammstangi
| GISSUR HVÍTt HU 35 165 8 0 1 Blönduós
JÖKULL SK 33 68 23 0 2 Sauöárkrókur
i PÓRIRSK 16 12 26 0 4 Souöórkrókur
ERLÍNG KE 140 179 25 0 1 Siglufjöröur
\ GAUKUR GK 660 181 20 0 1 Siglufjöröur
SIGLUVÍK Sl 2 450 24 0 1 Siglufjöröur
í STÁLVlKSII 364 27 0 1 Siglufjörður
HAFÓRN EA 955 142 12 0 1 Dalvík
[[on/fi EA 162 58 8 0 1 Dalvik
STEFÁN RÖGNVALDS. EA 345 68 6 0 1 Dalvík
SVANUR EA 14 218 33 0 1 Dafvfk
SÆLJÖNSU Í04 256 26 0 1 Dalvík
\2sæþór EA 101 150 31 0 1 Dafvflt
SÓL R ÚN EÁ 351 147 20 0 1 Dalvík
VÍÐIR TRAUSTI EA 517 62 3 0 1 Dalvfk
SJÖFN PH 142 199 14 0 1 Grenivík
ARONÞH 105 76 9 0 2 Húsavfk
—
Nafn FANNEYÞH 130 Stasrð 22 Afll 4 Flakur 0 SJÓf. 2 Lðndunarat. Húsavík
GUÐRÚN BJÖRG PH 60 70 7 0 2 Húsavík 1
KRISTEY ÞH 25 50 24 0 3 Kópasker
ÖXARNÚPUR PH 162 j7 ; jl: .0. 4 4 Kópasker
ÞINGEYÞH51 .... 12~- 10 1 I 0 Kópasker
SKELFISKBA TAR

Nafn Staorð Afll Sjóf. Lðndunarst.
FARSÆLL SH 30 178 48 ~ 5 Grundarflöröur
HAUKABERG SH 20 104 41 5 Grundarfjöröur
ARNAR SH 157 20 28 5 Stykkiohölmur |
GRETTIR SH 104 148 62 6 Stykkishólmur
GlSLÍ GUNNARSSON II SH 8i 18 29 5 Stykkishölmur
HRÖNN BA 335 KRÍSTÍNN FRmiKSSON SH "í 41 104 47 57 5 5 Stykkishólmur Stykkishólmur
SVANUR SH 111 138 55 5 Stykkishólmur
ÁRSÆLL SH 88 101 49 5 Stykkishólrmir j
~"pðRSNES II SH 109 146 60 5 Stykkishólmur
SILDARBA TAR
Nafn 8taarð Afll Sjóf. Lðndunarst.
[ GlGJA VE 340 366 776 2 Vestmannaeyjar
KAP VE 4 402 529 1 Vestmannaeyjar
! SIGHVATUR BJARNAS. VE Bt 666 471 1 Vastmennaeyjer
ISLEIFUR VE 63 513 464 1 Vestmannaeyjar
[ HÁBERG GK 299 366 397 2 Grindavfk
ELLIÐI GK 445 731 740 2 Reykjavík
SUNNUBERG GK 199 385 429 3 Vopnðfjöröur "|
BÖRKUR NK 122 711 726 5 Neskaupstaöur
| JÚLLI DAN PH 364 243 19 2 Noskaupstaður
Á RNp'ÖR EA 16 316 68 2 Eskifjöröur
i GLÓFAXI VE 300 243 32 1 Eskifjöröur
VlKURBERG 'GK i 328 168 2 Eskifjörður
[ GRINDVlKINGUR GK 606 577 673 3 Rayöarfjöröur
SÓLFELL VE 640 370 193 2 Reyöarfjöröur
ARNEYKE50 347 167 1 Djúpivogur
HUNÁRÖST SF 550 338 540 1 Hornafjöröur
JÓNA EÐVALDS SE 20 336 205 1 Homafjöröur T1
um að þessum aðilum er ekki treyst-
andi og þeir eru ekki heilir í afstöðu
sinni," segir Einar.
Brýnt að taka á
brottkasti flsks
Aðspurðir um hvort ekki væri
tímabært að við tækjum til í eigin
túngarði áður en við færum að
kynna okkur sem ábyrga fískveiði-
þjóð á alþjóða vettvangi í ljósi
fregna af brottkasti smáfísks af
íslenskum fiskiskipum, sögðu þeir
að vissulega mætti ýmislegt betur
fara hjá íslendingum.
Á hinn bóginn ef við settum okk-
ur í alþjóðlegt samhengi, stæðum
við framar flestum öðrum í sjávar-
útvegi. Við værum að fá meira út
úr auðlindinni en aðrar þjóðir og
værum ein fárra þjóða sem byggðu
heilt efnahagskerfi á á sjávarútvegi
án ríkisstyrkja. Einar sagðist telja
að íslendingar ættu alla möguleika
til þess að verða leiðandi í alþjóð-
legri umræðu um sjávarútveg enda
hefði það komið á daginn að staða
íslands í alþjóðlegum sjávarútvegi
væri mjög sterk.
Einar og Bjarni voru sammála
um að brottkast físks væri vanda-
mál, sem taka þyrfti á. Ljóst væri
þó að íslendingar væru ekki einir
um þá meinsemd. „Brýnasta verk-
efnið tel ég vera að efla fræðslu
um sjávarútveginn hér, ekki síður
en annars staðar, þannig að menn
átti sig á því að þeir þurfa að ganga
um auðlindina af varúð ef við eigum
að geta lifað af henni í framtíð-
inni. Það sem við gerum í dag get-
ur haft áhrif í framtíðinni. Aukin
fræðsla mun óneitanlega leiða til
þess að menn gangi betur um auð-
lindina,“ segir Bjarni.
Skuldbindlngar
í mengunarmálum
Ekki síður er mikilvægt að aðilar
í sjávarútvegi átti sig á því að við
höfum í vaxandi mæli gerst aðilar
að alþjóðlegum samþykktum og
munum á næstu árum taka þátt í
alþjóðlegum skuldbindingum í um-
hverfis- og mengunarmálum.
„Mengun er í eðli sínu alþjóðlegt
fyrirbrigði, sem aldrei verður hægt
að sigrast á nema með alþjóðlegum
skuldbindingum, sem koma til með
að kosta ýmiss konar óhagræði til
skemmri tíma fyrir starfsgreinina.
Ég held að Fiskifélagið geti verið
vettvangur til þess að miðla þess-
um upplýsingum til sjávarútvegs-
ins og við urðum varir við það á
Fiskiþingi að fjöldi þeirra alþjóð-
legu skuldbindinga, sem við höfum
þegar tekist á hendur, virtist koma
mönnum töluvert á óvart, en hlýtur
um margt að vera mótandi um
okkar sjávarútvegsstefnu,“ segir
Einar.
Dragbítur í
stjórnkerfinu
Oft er því haldið fram að fisk-
veiðistjórnunarkerfið sé dragbítur á
það að menn gangi um auðlindina
eins og best sé á kosið og hendi
ekki fiski. Einar sagði að um þetta
væru skiptar skoðanir hér á landi.
„Ég myndi t.d. halda þessu fram
þótt ég viti um fj'ölmarga innan
Fiskifélagsins sem eru mér ósam-
mála. Þetta er óútkljáð deilumál hér
á landi sem við ættum ekki að hafa
að útflutningsvöru.
Framseljanlegt
aflakvótakerfi
„Það má t.d. rifja það upp að í
frægri skýrslu tvíhöfðanefndarinn-
ar svokölluðu um endurskoðun á
fiskveiðistjómunarkerfínu var kom-
ist að þeirri niðurstöðu að við ættum
að halda í framseljanlegt aflakvóta-
kerfí. Þar er sömuleiðis niðurstaðan
sú að meginveikleiki þess kerfis
væri tilhneiging til þess að kasta
afla.
Hinsvegar held ég að við íslend-
ingar ættum fýrst og fremst að
leggja áherslu á það í umræðu á
alþjóðavettvangi að við setjum okk-
ur tiltekin markmið um nýtinguna,
burtséð frá því hvaða stjómunar-
kerfí við nýtum síðan við það að ná
í þennan afla. Við setjum okkur
ákveðin markmið um leyfílegan
heildarafla í hverri tegund og reyn-
um síðan að virða þær reglur. Um
þetta á málið fyrst og fremst að
snúast,“ segir Einar.