Morgunblaðið - 12.12.1996, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 1996 C 5
VIÐSKIPTI
Vinsæll vinnuþjarkur
kostar aÖeins frá
1*362,000
an
vsk.
¥
HEKLA
Volkswagen
Oruggur á alla vegu!
meginorkulind verksmiðjunnar,
sem er næst stærsti notandi jarð-
gufu í iðnaði í heiminum. Fljótlega
kom í ljós að afköst verksmiðjunnar
voru ekki nægjanleg til að standa
undir íjárfestingu og rekstri. Því
var ákveðið að tvöfalda afkastaget-
una og lauk þeirri stækkun árið
1971. Tæknilegir byrjunarörðug-
leikar voru að mestu yfirunnir 1972
og þokkalegur hagnaður var af
rekstrinum næstu íjögur árin. í
desember 1975 hófust síðan Kröflu-
eldar sem stóðu linnulaust í níu ár.
Eldsumbrotin höfðu ekki teljandi
áhrif á rekstur Kísiliðjunnar í upp-
hafi en árið 1977 rifnaði land á
verksmiðjusvæðinu með þeim af-
leiðingum að hráefnisþrær verk-
smiðjunnar eyðilögðust og skrif-
stofuhús fyrirtækisins klofnaði í
tvennt. Eins eyðilögðust borholur í
Bjarnarflagi sem sáu verksmiðjunni
fyrir gufu. Þrátt fyrir erfiðleikana
gáfust eigendur og starfsfólk Kísil-
iðjunnar ekki upp og byggðu rekst-
urinn upp að nýju.
Síðasta ár var metár
hjá Kísiliðjunni
Mikið tap var á rekstri Kísiliðj-
unnar 1980-83 en frá 1984 til árs-
ins 1991 var hagnaður af rekstrin-
um, salan jókst og verð á kísilgúr
í heiminum var hagstætt. Sala á
kísilgúr hrapaði skyndilega 1992
og seldust einungis 19 þúsund tonn
en árið á undan höfðu selst 25 þús-
und tonn. Árið 1993 var gripið til
endurskipulagningar í rekstri og
strangra aðhaldsaðgerða. Starfs-
mönnum var fækkað úr 61 í 49 á
tveggja ára tímabili frá 1993-1995
en í dag eru starfsmenn 45 yfir
vetrartímann en er fjölgað í 50 yfir
sumartímann þegar dæling hráefnis
úr Mývatni stendur yfir. Öllum
helstu þjónustu- og innkaupasamn-
ingum var sagt lausum og endurs-
amið eða verkefnin boðin út.
Bjarni segir að þessar aðhaldsað-
magna framhald gullleitar en Málm-
ís legði fram rannsóknarniðurstöður
fyrri leitar. Jafnframt var samið við
ríkið um að breyta almennu leitar-
leyfi Málmíss í sérleitarleyfí þannig
að enginn annar hefur leyfí til þess
að leita á sömu svæðum á gildistíma
lejrfanna. Leit hófst í Þormóðsdal
síðastliðið vor og stóð hún yfir allt
sumarið. Niðurstaða leitarinnar er
jákvæð, en allt að 27 grömm af
gulli fundust í tonni af bergi. Til
þess að vinnsla borgi sig verða að
verða að lágmarki 4 grömm af gulli
í tonni af bergi á fremur stóru svæði
en æðin sem skoðuð var sl. sumar
í Þormóðsdal er ekki vinnanleg ein
og sér. Hvort við finnum nægan
styrk og magn á sama stað á eftir
að koma í ljós en það þykir góðs
viti að finna þetta háan styrk af
gulli eftir svo litla leit þannig að við
erum mjög spenntir um framhaldið
en að öllum líkindum er gull að finna
víðar á landinu," segir Bjarni.
Útboð á hlutafé fyrir
200 milljónir
Hann segir að finnist gull í nægi-
legu magni verði að öllum líkindum
farið út í námavinnslu. „Þar erum
við að tala um fjárfestingu upp á
að minnsta kosti 2 milljarða króna.
Byggja þyrfti verksmiðju til þess
að vinna úr berginu á námusvæðinu
þar sem það er of dýrt að flytja
bergið í burtu vegna þess hversu
lítið gull er í hverju tonni. Erlenda
samstarfsfélagið stefnir að því að
bjóða út hlutafé nú í desember fyr-
ir allt að 200 milljónir króna til
þess að fjármagna gullleit næsta
árs. Hlutabréfin verða boðin út í
Kanada og á Norðurlöndunum. Það
er mikil áhætta fólgin í gullleit og
það er jörðin sjálf sem hefur loka-
orðið um það hvort hér sé um vinn-
anlegt magn að ræða. Þó niðurstaða
leitarinnar verði neikvæð þá verður
eftir í landinu þekking og það fjár-
magn sem hefur verið lagt í leitina."
Morgunblaðið/Kristján
KISILIÐJAN við Mývatn sem hefur verið starfrækt í 30 ár er með fyrstu íslensku fyrirtækjunum sem
erlendir fjárfestar hafa fjárfest í.
gerðir hafi skilað sér og þrátt fyrir
færri starfsmenn þá hefur fram-
leiðslan stóraukist. Þannig nam
framleiðsla á hvert ársverk 299
tonnum árið 1993 en 543 tonnum
á síðasta ári en það er tæplega 82%
framleiðniaukning á tveimur árum.
„Á síðasta ári náði salan hámarki
en þá seldust rúmlega 28 þúsund
tonn og hagnaður eftir skatta nam
82 milljónum en heildartekjur námu
765 milljónum króna árið 1995.
Ekki er útlit fyrir að hagnaðurinn
verði jafnmikill 5 ár og salan hefur
eitthvað dregist saman en ljóst er
að Kísiliðjan skilar eigendum sínum
góðri afkomu í ár líkt og undanfar-
in tvö ár en gjaldeyristekjur af
rekstri Kísiliðjunnar nema nú um
18 milljörðum króna frá upphafi
starfseminnar."
Ekki vænleg til einkavæðingar
Starfsemi Kísiliðjunnar eru sett-
ar tvennar skorður af stjórnvöldum.
Annars vegar býr félagið við tíma-
bundið starfsleyfi en núverandi leyfi
gildir til ársloka 2010. Endanleg
ákvörðun um vinnsluleyfi er hjá
iðnaðarráherra í samráði við um-
hverfisráðherra. Hins vegar er
vinnslusvæði í Mývatni afmarkað
og er félaginu óheimilt að vinna
hráefni utan þess. Miðað við núver-
andi ársframleiðslu má gera ráð
fyrir að hráefnisbirgðir verði á þrot-
um á árinu 2003. Bjarn telur ljóst
að fyrirtæki með jafn óvissa fram-
tíð og Kísiliðjan sé ekki vænlegt til
sölu, þegar hann er spurður álits á
tilmælum Verslunarráðs íslands að
ríkið selji hlut sinn í Kísiliðjunni.
Að sögn Bjarna eru umhverfis-
mál ofarlega í huga forráðamanna
fyrirtækisins. Ýmislegt hafi verið
gert til þess að fegra umhverfi verk-
smiðjunnar og verið sé að skoða
starfshætti verksmiðjunnar og leita
leiða til að draga sem mest úr áhrif-
um starfseminnar á umhverfið.
Gullleit haldið áfram
Fyrirtækið Málmís er í 80% eigu
Kísiliðjunnar á móti 20% hlut Iðn-
tæknistofnunar. Málmís hóf leit að
gulli hér á landi fyrir fimm árum.
Helstu leitarsvæðin voru fomar
megineldstöðvar en kenning er um
að þar sem jarðhiti hefur verið virk-
ur kunni verðmætir málmar að hafa
fallið út í hringrás heita vátnsins.
Að sögn Bjarna var starfandi deild
innan Johns-Manville fyrirtækisins
sem vann við að leita að náttúm-
auðæfum og töldu þeir hugsanlegt
að gull væri að fínna á íslandi.
„Málmís leitaði víða um land að
gulli á ámnum 1991-1993. Þar sem
bæði vantaði aukið fjármagn og
þekkingu ákvað Kísiliðjan að setja
frekari leit í biðstöðu. í vor var fyrir-
tækið Melmi hf. stofnað en það er
í eigu Málmíss og erlendra aðila.
Gerður var samstarfssamningur um
að erlendu aðilarnir myndu fjár-