Morgunblaðið - 18.12.1996, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 1996 C 5
Gott framlag til
umræðunnar um útveg’inn
BÖKMENNTIR
Sjávarútvcgur
RÓIÐ Á NÝ MIÐ
eftir Steingrím J. Sigfússon. Skerpla.
Prentvinnsla: Gutenberg. 93 bls.
STEINGRÍMUR J. Sigfússon, al-
þingismaður og formaður sjávarút-
vegsnefndar Alþingis, fjallar um
sjávarútveginn á íslandi, í bók sem
hann sendi frá sér í haust. Bókin
ber nafnið Róið á ný mið - Sóknar-
færi íslenzks sjávarútvegs. Eins og
nafnið bendir til fjallar höfundur
um íslenzkan sjávarútveg í nútíð
og framtíð og er bókin hugsuð sem
framlag til umræðna um sjávarút-
vegsmál.
I formála bókarinnar segir höf-
undur svo: Ritið er hvorki fræðirit
né tilraun til að skrá sögu íslenzks
sjávarútvegs. Það endurspeglar
hugmyndir höfundar um stærstu
drættina í sögu sjávarútvegsins að
undanförnu og er tilraun til stöðu-
mats og framtíðarsýn í senn. Höf-
undur hefur á undanförnum árum
skrifað Ijölda greina um sjávarút-
vegsmál og er stuðzt við þær að
nokkru leyti í þessu riti. Það á við
t.d. umfjöllun um veiðar og vinnslu
í hefðbundnum greinum sjávarút-
vegs, um úthafsveiðar og stefnu-
mótun á því sviði. Kaflinn um ís-
lenzkan sjávarútveg í alþjóðlegu
samhengi er að nokkru leyti byggð-
ur á erindi sem höfundur flutti á
ráðstefnu á vegum Háskólans á
Akureyri.
Umræða um sjávarútvegsmál á
íslandi hefur verið því marki brennd
í rúman áratug að snúast jafnan
að verulegu leyti upp í deilur um
stjórnkerfi fiskveiða. Mikil orka
hefur farið í að ræða
fiskveiðistjórnina;
menn hafa fyrst og
fremst verið með eða á
móti kvóta (afla-
marki). Þetta ástand
hefur verið skaðlegt og
valdið því að stjóm-
málamenn og aðrir
sem láta sig málefni
sjávarútvegsins varða
hafa um of verið upp-
teknir af kvótaumræð-
unni en vanrækt að líta
til stöðu greinarinnar í
heild.“
Steingrímur skiptir
bókinni í 12 kafla auk
formála og lokaorða.
Þar fjallar hann um þróun sjávarút-
vegs allt frá aldamótum. Hann tek-
ur fyrir veiðar og vinnslu botnfisks,
útgerð báta og smábáta, sjávarút-
veg og byggðaþróun, nýja „út-
færslu“ landhelginnar, sjávarútveg-
inn í alþjóðlegu samhengi, eignar-
hald og fjárfestingti, stærð flotans
og úreldingarreglur, auðlindaskatt
og stjórnkerfi fiskveiða.
Bókin er hvort tveggja í senn,
sögulegt yfirlit, mat á stöðu sjávar-
útvegsins í dag og það sem mikil-
vægast er hugleiðingar og tillögur
um framtíðarskipulag íslenzks sjáv-
arútvegs. Höfundur setur mál sitt
fram á skýran og skipulegan hátt
og byggir hvern kafla vel upp. Að
lokum dregur hann helztu niður-
stöður sínar saman í stuttu hnitmið-
uðu máli.
Höfundur leggur mikla áherzlu á
að bókinni sé fyrst og fremst ætlað
að vera framlag til umræðna um
sjávarútvegsmál. Hann bendir rétti-
lega á að umræðan hafí verið allt
of einskorðuð við fiskveiðistjórnina
sjálfa og oft við þrönga
hagsmuni af ýmsu tagi.
Það er einmitt merg-
urinn málsins. Umræð-
an um sjávarútveginn
hefur ekki verið á réttri
leið. Hún byggist allt
of mikið á upphrópun-
um, gjaman í tengslum
við kjarasamninga eða
aðra hagsmunabaráttu
milli einstakra greina
innan sjávarútvegsins
og stjórnmálamönnum
hættir til að fylgja þeim
hópum, sem hæst hafa.
Sjávarútvegurinn
sem undirstöðuat-
vinnugrein þjóðarinn-
ar á betra skilið. Það er skylda
þeirra, sem þar eru í forystu og
skylda stjórnmálamanna og ann-
arra afla í þjóðfélaginu að setja
slíkar deilur niður. Þess í stað ber
þessum aðilum að koma saman og
ræða málin á rólegri nótunum, þar
sem farið er gaumgæfilega yfir
stöðu mála og stefnan mótuð án
þess að þröngir hagsmunir ráði of
miklu. Hvað er það sem skiptir
þjóðina mestu? Því þarf að svara
í. þessari umræðu.
Framlagi Steingríms J. Sigfús-
sonar til þessarar umræðu ber að
fagna. Hér er ekki lagður dómur á
það hvort skoðanir hans og áherzlur
teljist réttari en aðrar. Heldur hitt
hvemig hann setur hugmyndir sínar
fram. Reyndar skiptir mestu máli
að hann skuli hafa gert svo. For-
ystumenn helztu samtaka sjávarút-
vegsins mættu gjarnan gera það
sama. Bók Steingríms er gott fram-
lag í umræðuna um íslenzkan sjáv-
arútveg og framtíð hans.
Hjörtur Gíslason
Steingrímur J.
Sigfússon
Kvótabókin má teljast
mesta þarfaþing
BÓKMENNTIR
Sjávarútvcgur
KVÓTABÓKIN 96-97
eftir Ara Arason. Skerpla, 1990.
Prentvinnsla: Gutenberg. 144 bls.
KVÓTABÓKIN 96-97 er at-
hyglisverð bók, sem Ari Arason,
hagfræðingur og stýrimaður, hef-
ur tekið saman, en Skerpla gefur
út. Eins og nafn bókarinnar gefur
til kynna fjallar hún um aflakvóta
íslenzkra fiskiskipa. Útgáfan er
því árleg og er þetta fjórða útgáf-
an og hefur bókin aukizt að vexti
ár hvert.
Kvótabókinni er skipt í fjóra
meginkafla. Fyrsti hluti hennar
fjallar um aflamark, en það er
yfirlit yfir aflamark íslenzkra
fiskiskipa á núverandi fiskveiðiári.
Auk þess er skrá yfir skip, sem
hafa veiðileyfi en ekkert aflamark.
Aflamark skipanna er greint eftir
tegundum og fram kemur saman-
lagt ígildi'þeirra í þorski. Raktar
eru hugmyndir sem eru að baki
þessari aðferð til að stýra fiskveið-
um og rakin tildrög
aflamarkskerfisins og
hvernig það hefur þró-
azt. Þá er í þessum
kafla birt reglugerð
um fiskveiðar í at-
vinnuskyni.
Annar hluti bókar-
innar er skrá yfír báta,
sem hafa leyfi til fisk-
veiða undir krókaleyfi,
en krókabátum er nú
skipt í þijá flokka. Þá
er birt reglugerð um
veiðar þessara báta.
í þriðja hluta
Kvótabókarinnar eru
upplýsingar um veiðar
og fjallað um aflamarkskerfið frá
ýmsum hliðum. Greinargóðar upp-
lýsingar er að finna um þróun
veiða, aflamark eftir þéttbýlisstöð-
um, landshlutum og útgerðarfyrir-
tækjum. í þessum kafla er einnig
fjallað um þróun fiskveiðiflotans,
stærð hans og samsetningu.
Fjórði hluti bókarinnar er orða-
safn og skýringar á helztu hugtök-
um í stjóm fiskveiða.
I inngangi segir höfundur
bókarinnar að skrár
yfir aflamark fiski-
skipa séu frá Fiski-
stofu, upplýsingar um
afla og veiðiflota séu
frá tæknideild Fiskifé-
lagsins og Fiskveiða-
sjóði og upplýsingar
um þróun fiskistofna
séu fengnar frá Haf-
rannsóknastofnun.
Bókin er hið mesta
þarfaþing fyrir þá,
sem láta sig þessi mál
varða og þurfa að
vinna við eða fjalla
um fiskveiðar og út-
hlutun aflamarks.
Hún er sett upp á skilmerkilegan
hátt og aðgengileg. Tölulegar
upplýsingar eru skýrar, bæði í
töflum og myndrænu formi. Brot-
ið er lítið og því auðvelt að bera
bókina með sér og vitað er að
einhverjir eru alltaf með hana í
vasanum. Höfundur hefur staðið
vel að verkinu og vandað öflun
upplýsinga. Frágangur er skýr og
góður.
Hjörtur Gíslason
1 SKELFISKBÁ TAR Ul LOÐNUBATAR

Nafn StaarA Affli SJAf. LAndunarmt. N*fn StnarA Afll SJÓf. Löndunarat.
[ FARSÆLL SH 30 178 9 1 Grundsrtjörðor | JÓN SIGUfíÐSSON GK 62 1013 794" 1 Gríndavik j
HAUKABERG SH 20 104 60 5 Grundarfjöröur BJÖRG JÓNSDÓTTIR ÞH 321 499 1443 “ 3 “ Seyðisfjörður
1 AfíNAfí SH 157 20 26 5 Stykki6h«nnir 1 i GUÐMUNDUR ÓLAFUfí ÓF 91 2Ö4 ~ 644 Z Sskifjörftur|
GfíETTIfí SH 104 148 50 5 Stykkishólmur HÓLMABORG SU 11 937 1481 2 Eskifjörftur
GfSLI GUNNARSSON II SH Sí 18 18 3 Stykkishólmur | ! JÓN KJAfíTANSSON SU 111 775 j 1074 1 Eskifjörftur
HfíÖNN BA 336 41 46 5 Stykkishóímur ANTARES VE 18 480 850 2 Fáskrúftsfjörftur
. KfítSTINN FfílOfílKSSON SH 1 104 59 5 Stykkishólmur
SVANUR SH 111 138 54 5 Stykkishólmur
\ ÁfíSÆLL SH 88 1 101 49 Stykkifihóimur J
ÞÖRSNES II SH~109 146 34 4 1 Stykkishólmur
Morgunblaðið/Helen Ha^órsdóttir
ÍSLENDINGARNIR sem kynntu íslensku
framleiðsluvörurnar á sýningunni.
Islensk fiskitækni
í Suður-Ameríku
TUGUR íslenzkra fyrirtækja tók
þátt í fiskisýningunni Expopesca,
sem haldin var 27.-30. nóvember í
Chile í S-Ameríku. Fyrirtækin
Hampiðjan, Meka, Sæplast og Icecon
kynntu sig undir fyrirtækisnafninu
Intertec sem er skrásett fyrirtæki í
Chile. Intertec hefur einn starfsmann á sínum vegum búsettan í Chile,
Íslendinginn Frey Sigurðsson. Freyr segir sýninguna hafa gengið mjög
vel, margir hafi komið og sýnt áhuga sinn á íslensku framleiðsluvörunum.
Tugnr íslenzkra
fyrirtækja á
sýningu í Chile
Auk fýrirtækjanna sem eru með
í Intertec kynntu sig á sýningunni
önnur fýrirtæki, s.s. Kassagerð
Reykjavíkur, 66 N°, Marel (sem
stendur til að verði með í Intertec);
J. Hinriksson, DNG, og Formax. í
sýningarbásnum sýndu fyrirtækin
t.d. myndband af trollveiðum o.fl.,
net og á útisvæðinu voru reistir
stærðar toghlerar. Á sýninguna
kom fólk alls staðar að úr Chile,
frá löndunum í kring, Brasilíu, Arg-
entínu, Perú og Ekvador, og svo
komu á sýninguna íslendingar bú-
settir í Chile, sem margir vinna hjá
íslenska fyrirtækinu Friosur í Suð-
ur-Chile.
Einn íslendingur, Guðmundur
Kristjánsson, kom frá Falklandseyj-
um þar sem hann rekur fyrirtækið
Island Fisheries Holdings. Fyrir-
tækið er í íslenskri og falklenskri
eigu. Tveir íslenskir bátar Engey
og Tjaldur II hafa verið keyptir og
leigðir til eyjanna og veiðir Engey
smokkfisk í troll en Tjaldurinn, sem
fengið nafnið Island Queen, er á
línuveiðum.
Ætla að smíða 892
skip næstu 15 árin
RÚSSAR stefna nú að því
að smíða nærri 900 ný skip
fyrir veiðar frá austanverðu
sjávarútvútveffinn í landinu til ársins 2010. Þá
" _ i ° i t er einmg stefnt að þvi að
austurhluta landsins ársaf|i á Þessu svæði verði
um 3,5 milljónir tonna. Fjár-
festingin í þessari nýsmíði er áætluð um 350 milljarðar króna. Þetta
kemur fram í sjávarútvegsblaðinu Rybatskiye Novosti. Þar segir ennfrem-
ur að fiskiskipaflotinn þar eystra hafi aukizt um 48 skip á síðustu 5
árum. Þar er um að ræða 12 stór skip og 121 miðlungs, en á móti hafa
85 skip verið úrelt.
Rússar endurreisa
Stefnan næstu 15 árin er síðan
að smíða 892 fiskiskip til veiðanna
í Kyrrahafi og Okotskhafi auk ann-
arra innhafa og verður megnið af
núverandi flota úrelt á móti. Aætlað
er að smíða 38 stór skip, 266 miðl-
ungs stór og 525 smærri fiskveiði-
skip, en auk þess 144 flutningaskip
af ýmsu tagi og stærð.
Alls kostar þessi nýsmíði um
350 milljarða króna og er ætlunin
að afla fjárins að hluta til með
innlendum lántökum, um 62 millj-
arða króna og að um 15 milljarðar
verði teknir að láni erlendis. Mis-
muninn leggur útgerðin svo fram
sjálf.
Stefnt er að því að fiskaflinn á
þessu svæði verði kominn í 3,5
milljónir tonna árið 2010. Á síðasta
ári varð fiskaflinn þarna hálfri millj-
ón tonna meiri en árið áður. Um
1,6 milljónir tonna muni þá verða
unnar til manneldis, um 320.000
tonn af mjöli og lýsi verði framleidd
og 480 milljónir hefðbundinna
pakkninga af niðursoðnum afurðum
verði unnar.
Til þess að umræddur árangur
náist er fyrirsjáanleg mikil fjárfest-
ing í fiskvinnslunni. Byggja þarf
frystihús, niðursuður, reykhús, salt-
fiskverkanir, skreiðarverkanir og
væntanlega fiskimjölsverksmiðjur,
en vinnslan á þessum slóðum upp-
fyllir í fæstum tilfellum kröfur um
hreinlæti og aðbúnað. Þá er nauð-
synlegt að auka kæli- og frystirými
verulega svo það nái rúmlega
60.000 tonnum. Stefnt er að því
að verðmæti afurðanna verði um
215 milljarðar á ári.
HÉÐINN
SMIÐJA
Hönnun * stniði * viðyeréir • þjónusto
■•TÓHASt 6 * 210 CAtlUAItffiR • siwil 5ÓS 2021 • t AX 2*»22