Morgunblaðið - 21.12.1996, Blaðsíða 10
10 LAUGARDAGUR 21. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stj órnarandstaðan telur tekjur ríkissjóðs vantaldar og áhrif vegna aukinna umsvifa vanmetin
TEKJUR umfram gjöld verða 127,1
milljón króna í fjárlögum ársins 1997
sem rædd voru við þriðju umræðu í
gær. I frumvarpi til fjárlaga var
stefnt að eins milljarðs króna tekju-
afgangi en við 2. og 3. umræðu hafa
verið samþykktar breytingartillögur
í fjárlaganefnd sem hækka ríkisút-
gjöld um 1.700 milljónir króna. 700
milljóna króna hækkun var samþykkt
við 2. umræðu og í gær var mælt
fyrir breytingartillögum sem hækk-
uðu útgjöld um rúman einn milljarð.
Á móti er áætlað að tekjur ríkissjóðs
á næsta ári verði um 800 milljónum
króna meiri en gert var ráð fyrir í
fjárlagafrumvarpinu, þegar það var
lagt fram í október.
Fulltrúar stjómarandstöðu í fjár-
laganefnd gagnrýndu niðurstöður
fjárlagagerðar harðlega við 3. um-
ræðu í gær og töldu tekjur ríkissjóðs
veraiega vantaldar og áhrif umsvifa
vegna aukinna framkvæmda á næsta
ári vanmetin. Telur minnihlutinn að
a.m.k. 1,2 milljarða vanti upp á
tekjuhlið framvarpsins, sem einkum
megi skýra með vantöldum veltus-
köttum.
Árangur varinn á næsta ári
Jón Kristjánsson, formaður íjár-
laganefndar, sagði í framsöguræðu
í 3. umræðu fagnaðarefni, að tekist
hefði að afgreiða hallalaus fjárlög.
Bættur hagur ríkissjóðs efldi hag-
vöxt og yki samkeppnishæfni ís-
lenskra fyrirtækja. Verkefni næsta
árs yrði að standa vörð um þann
árangur sem náðst hefði.
í forsendum fjárlaga er ekki gert
ráð fyrir hugsanlegum áhrifum
byggingar álvers og stækkunar verk-
smiðju Islenska jámblendifélagsins á
þjóðarbúskapinn. Sagði Jón að tekju-
Útgjöld hækkuð um
einn milljarð fyrir
lokaumræðu fjárlaga
auki ríkissjóðs vegna þessa hafi ekki
verið reiknaður inn í tekjuspá næsta
árs vegna þess að of fljótt hefði ver-
ið að slá því föstu að af framkvæmd-
um yrði. Á hinn bóginn hafi verið
gripið til aðgerða í samgöngumálum
til að draga úr þenslu. Sagði hann
eðlilegt væri að stærstur hluti tekju-
auka vegna aukinnar einkaneyslu og
framkvæmda yrði nýttur til að lækka
skuldir ríkissjóðs og treysta þannig
velferðarkerfið í landinu.
Velferðarstefna átalin
Þingmenn stjómarandstöðunnar
kváðust flestir taka undir þá áherslu
ríkisstjórnarinnar að afgreiða halla-
laus fjárlög enda væri mjög óhag-
kvæmt að safna skuldum. Sögðust
þeir á hinn bóginn vera ríkisstjórn
algjörlega ósammála um áherslur og
forgángsröð og átöldu stefnu ríkis-
stjórnarinnar í heilbrigðis-, mennta-
og félagsmálum.
Við lokaumræðu fjárlaga furðuðu
stjórnarandstæðingar sig á að ekki
væri tekið mið í forsendum fjárlaga-
framvarpsins af líklegum fram-
kvæmdum við nýtt álver á næsta
ári. Lauslegt mat Þjóðhagsstofnunar
Morgunbiaðið/Árni Sæberg
ÞINGMENN sökktu sér allir
sem einn niður í fjárlaga-
frumvarpið í gær við lokaum-
ræðu um frumvarpið.
á áhrifum álversframkvæmda var
kynnt á þingi í gær en niðurstaðan
er, að landsframleiðslan myndi auk-
ast af þessum sökum um 4,3% í stað
2,5% og fjárfestingar aukast um
25%.
Stjórnarandstaðan taldi að miðað
við umsvif og væntingar í efnahags-
lífinu væri tekjuhlið fjárlagafrum-
varpsins vantalin um a.m.k. 1,2 millj-
arða króna. Gísli S. Einarsson, Al-
þýðuflokki, kvaðst líta svo á, að fjár-
lagafrumvarpið væri hálfklárað
plagg og benti á að bæði vega- og
flugáætlun væru óafgreiddar. Gísli
og Kristinn H. Gunnarsson, Alþýðu-
bandalagi, sögðu báðir að tekjudreif-
ing í skattkerfinu væri óréttlát.
Efast um aðgerðir gegn þenslu
Efast var um aðgerðir, sem meiri-
hluti fjárlaganefndar hefur lagt til
að gripið verði við til að sporna við
þenslu. Kristín Halldórsdóttir,
Kvennalista, sagði að þensla skapað-
ist fremur vegna stóriðjustefnu
stjórnvalda en framkvæmda sveitar-
félaga. Gísli S. Einarsson sagði að
niðurskurður í vegamálum ýtti frem-
ur undir þenslu en vegaframkvæmd-
ir. Bað hann menn að íhuga hvaða
þensluáhrif milljarðatjón í umferð-
inni hefðu.
Stjórnarandstaðan gagnrýndi
óljósa og óábyrga stefnu í heilbrigðis-
málum. I henni felist að sjúkrahúsum
í Reykjavík væri gert að spara meira
en mögulegt væri og að vandi sjúkra-
húsa á landsbyggðinni væri óskil-
greindur.
Heimildarákvæði misnotað
Gísli S. Einarsson gagnrýndi harð-
lega beitingu 6. greinar í fjárlögum,
sem veitir íjármálaráðherra heimild
m.a. til að gefa eftir gjöld, ráðstafa
eignum, kaupa fasteignir. Gísli taldi
heimildarákvæðið misnotað og tók
sem dæmi, að það væri fullkomlega
óeðlilegt að veita ríkinu heimild í 6.
gr. til að selja fjórðungshlut í Se-
mentsverksmiðju ríkisins. Sagði Gísli
að jafn mikilvæg mál ættu að fá
þinglega meðferð og vandaða um-
fjöllun í þingnefndum. Minnti hann
á að hvergi væru í lögum reglur eða
takmarkanir á notkun heimildará-
kvæðisins.
Mest veitt til heilbrigðismála
Langstærstur hluti íjárveitinga
samkvæmt breytingatillögum meiri-
hluta fjárlaganefndar rennur til heil-
brigðismála, alls um 400 milljónir
króna. Við aðra umræðu var lagt til
að framlag LÍN hækkaði um 100
milljónir og þá var samþykkt að veita
150 milljónir króna til framkvæmda
við Skeiðarárbrú. 75 milljónir króna
verða fyrsta framlag á fjórum áram
til átaks í landgræðslu og skógrækt.
Þingmenn stjórnarandstöðunnar
lögðu fram margar einstakar breyt-
ingartillögur, alls að upphæð 155,2
milljónir króna. Þar á meðal voru
fjórar tillögur þingmanna Kvenna-
listans til Kennaraháskóla íslands
og framhaldsskóla til að efla kennslu
og nám í ljósi niðurstöðu TIMMS-
könnunarinnar um árangur skóla-
barna í raungreinum og stærðfræði
og ein tillaga af sama tilefni frá
Svavari Gestssyni, Alþýðubandalagi.
Hlutfallsleg fólksfjölgun eftir landsvæðum
1. des. 1995 til 1. des. 1996
Fjölgun
Fækkun
-0,6%—Hlutfall
-120----Fjöldi
Landsmenn tæplega
270 þúsund
Forsvarsmenn átta sveitarfélaga
Mótmæla frestun
vegaframkvæmda
Verslun
mjög
mikil á
Lauga-
veginum
JON Sigurjónsson, eigandi
verslunarinnar Jóns og Óskars
á Laugavegi, segir að jólaversl-
unin sé komin vel af stað og
fullyrðingar í Morgunblaðinu í
gær um að lítið sé að gera á
Laugaveginum eigi því ekki við
rök að styðjast.
Kaupmaðurinn segir að
verslun hafi víðast hvar farið
seint af stað en síðustu daga
hafi verslun aukist mikið. „Hér
hjá okkur er mjög mikið að
gera og höfum aldrei selt meira
en fyrir þessi jól,“ sagði Jón í
samtali við Morgunblaðið.
. Jón segir að í flestum tilvik-
um þurfi verslunareigendur að
bæta við starfsfólki og sums
staðar þyrfti að tvöfalda mann-
skapinn.
Ólíku saman að jafna
Aðspurður viðurkennir Jón
að á vissum sviðum sé meira
verslað í Kringlunni en á
Laugavegi. Hann segir þó enga
ástæðu til að afskrifa verslun
á Laugavegi þess vegna. Raun-
ar vildu kaupmenn helst ekki
bera sig saman við Kringluna.
Aðstæður væru allt aðrar,
verslanir minni og andrúms-
loftið allt annað.
„Hvergi annars staðar er
andrúmsloftið jólalegra en á
Laugaveginum," sagði Jón.
„Við leitumst við að skapa per-
sónulega jólastemmningu en {
því skyni bjóðum við upp á
skipulagða skemmtidagskrá
síðustu dagana fyrir jól.“ Veg-
farendur á Laugaveginum geta
m.a. átt von á því að hitta jóla-
sveina á Laugaveginum sem
ætlað er að gleðja viðskiptavini
á þessari verslunargötu.
SAMKVÆMT bráðabirgðatölum í
þjóðskrá voru landsmenn 269.735
talsins 1. desember síðastliðinn
og hefur ibúum fjölgað um 1.929
á einu ári, eða um 0,72%. Konur
eru ívið færri en karlar eða
134.551 talsins á móti 135.184
körlum.
Fólksfjölgunin á einu ári er
talsvert meiri en 1995, en þá varð
minnsta fólksfjölgun í landinu síð-
an aldamótaárið 1900, samkvæmt
upplýsingum frá Hagstofu Is-
lands. Seinustu tíu ár, eða frá 1.
desember 1986, hefur heildar-
fjölgunin verið 25.726 manns.
Jafnmörg börn og ífyrra
Horfur eru á því að börn fædd
árið 1996 verði nokkurn veginn
jafnmörg og í fyrra eða um 4.300
talsins. Fyrir níu árum, árið 1987,
fæddust um 4.200 börn og árin
1988 til 1994 fæddust um 4.500
til 4.800 börn á ári. Mannslátum
fækkar hins vegar lítillega frá
fyrra ári, en þá fjölgaði þeim
óvenjulega mikið. Með óbreyttri
aldursskiptingu landsmanna
deyja fleiri, þótt dánartíðni á
hverju aldursskeiði standi í stað
eða lækki.
Nákvæmar tölur um breytingar
mannfjöldans í ár liggja ekki fyr-
ir, en svo virðist sem tala aðfluttra
til landsins verði um 500 lægri en
tala brottfluttra, en tala fæddra
um 2.400 hærri en tala þeirra sem
létust. Að líkindum verður endan-
leg tala látinna um 1.900.
Um 3.800 manns flytjast til
landsins en frá landinu um 4.300
manns og eru brottfluttir álíka
margir og árið 1995, en þá höfðu
þeir ekki áður verið fleiri á einu
ári. Aðfluttir eru hins vegar um
900 fleiri en þá og hafa ekki verið
fleiri á einu ári nema árin 1988 og
1991.
Fleiri útlendingar til landsins
Á árunum 1989 og 1990 flutt-
ust fleiri frá landinu en til þess,
alls um 1.800 manns. Árið 1991
fluttust 1.000 fleiri til landsins en
frá því, en árin 1992 til 1995 voru
brottfluttir um 2.600 talsins um-
fram aðflutta.
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi áskorun forsvars-
manna sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu varðandi þjóðvegafram-
kvæmdir á höfuðborgarsvæðinu.
Undir hana rita: Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir, borgarstjóri í Reykja-
vík, Sigurgeir Sigurðsson, bæjar-
stjóri á Seltjarnarnesi, Sigurður
Geirdal, bæjarstjóri í Kópavogi,
Ingimundur Sigurpálsson, bæjar-
stjóri I Garðabæ, Ingvar Viktors-
son, bæjarstjóri í Hafnarfirði, Jó-
hann Sigurjónsson, bæjarstjóri í
Mosfellsbæ, Gunnar Valur Gísla-
son, sveitarstjóri í Bessastaða-
hreppi og Jónas Vigfússon, sveitar-
stjóri í Kjalarneshreppi.
„Að undanförnu hafa sveitarfé-
lögin á höfuðborgarsvæðinu marg-
sinnis vakið athygli á því hversu
mikilvægar framkvæmdir við sam-
göngukerfi svæðisins eru og ekki
síður að í þeim verkum sé samfella
og sem jafnast framkvæmdastig.
Því er harðlega mótmælt þeirri
frestun sem nú er á döfinni. A síð-
ustu árum hafa fjárveitingar til
þjóðvega á þessu svæði verið ónóg-
ar þannig að sveitarfélögin hafa séð
sig knúin til að lána ríkissjóði vegna
nauðsynlegra framkvæmda.
Af þessum sökum á að greiða
Kópavogskaupstað 122 m.kr. á
næsta ári vegna mannvirkja í Fífu-
hvammi. Reykjavíkurborg 87 m.kr.
vegna Suðurlandsvegar og Bæjar-
háls svo og 193 m.kr. vegna fram-
kvæmda á síðasta áratug. Þar sem
skuldagreiðslur ganga fyrir, þýðir
frestun á fjárveitingum, að nánast
engar framkvæmdir verða á þessu
svæði á næsta ári. Þetta mun hafa
þær afleiðingar að framkvæmdir
frestast m.a. við Vesturlandsveg í
Mosfellsbæ, við Reykjanesbraut og
við Vesturlandsveg í Reykjavík. Allt
eru þetta mjög nauðsynlegar fram-
kvæmdir sem bæði eru arðsamar
út frá þjóðhagslegu sjónarhorni,
nauðsynlegar af skipulagsástæðum
og munu draga úr slysatíðni í um-
ferðinni.
Ríkisstjórnin hefur sett sér mark-
mið í umferðaröryggismálum og því
er beint til sveitarstjórna að gera
framkvæmdaáætlun til að fækka
slysum. Um tveir þriðju slysa og
óhappa á höfuðborgarsvæðinu verða
á þjóðvegakerfínu. Varasamt er að
meta þau áhrif sem slys hafa á líf
og hamingju manna einvörðungu í
tölum, en ef tekið er mið af kostnað-
artölum í nýlegri skýrslu Hagfræði-
stofnunar Háskóla íslands má áætla
að heildarkostnaður vegna slysa og
óhappa á höfuðborgarsvæðinu sé
árlega á annan tug milljarða. Þær
framkvæmdir sem allar sveitar-
stjórnir á höfuðborgarsvæðinu hafa
nú nýverið lagt til að komi til fram-
kvæmda á næstu 4 árum eru taldar
spara 2,8 milljarða að núvirði í
slysa- og óhappakostnað þegar litið
er til næstu 25 ára eða u.þ.b. 250
m.kr. á ári.
Á síðustu mánuðum hafa tilboð
í gatnagerð og jarðvinnufram-
kvæmdir hjá sveitarfélögum eins og
undanfarin misseri verið mjög lág
og gætir engra þensluáhrifa í þeim.
Þau verk sem boðin hafa verið út
að undanfömu verða að verulegu
leyti framkvæmd á næsta ári.
Stærsta framkvæmdin, breikkun
Vesturlandsvegar og brú yfír Sæ-
braut, er nú tilbúin til útboðs og
hefði átt að vinnast fyrstu 9 mán-
uði ársins. Á þeim tíma er mjög
ólíklegt að framkvæmdir vegna
nýrra stórverkefna verði komnar á
framkvæmdastig.
Forsvarsmenn sveitarfélaganna á
höfuðborgarsvæðinu skora því á rík-
isstjórnina að halda áfram fram-
kvæmdum við þjóðvegi á höfuðborg-
arsvæðinu og hlutast jafnframt til
um að samþykkt verði á þessu þingi
vegaáætlun til fjögurra ára sem verði
í takt við raunverulega þörf og með
sem jöfnustu framkvæmdastigi. Við
þá áætlun verði síðan staðið."