Morgunblaðið - 21.12.1996, Blaðsíða 39
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 21. DESEMBER 1996 39
_______AÐSENPAR GREINAR___
Boðskapur jólanna
hvatning til Iðnskólans
BOÐSKAPUR jól-
anna er sígildur og
höfðar til allra þátta
mannlífsins. Hann er
sígildur því hann boð-
ar fæðingu ljóssins í
myrkrinu, hann boðar
fæðingu frelsarans,
Jesús Krists, vinar
okkar og samfylgdar-
manns. Boðskapurinn
á erindi til okkar allra.
Hér ætla ég að fjalla
um það erindi sem hann
á inn í Iðnskólann í
Reykjavík og allar aðr-
ar menntastofnanir
landsins í senn.
Góðan daginn! má
ég fá að sjá skilríki þín? Þakka þér
fyrir - nú eru þér allir vegir færir,
já meira að segja til himnaríkis -
gjörðu svo vel. Þetta er hin gullna
regla skilst mér hjá Iðnskólanum í
Reykjavík í dag. Hér er maður núm-
er á skilríkjum. Persónan, þú, ungl-
ingurinn, námsmaðurinn ert ekkert
annað en númer; það eru skilaboð
skólayfirvalda í þeim skóla. Virð-
ingin fyrir manninum, einstaklingn-
um, að til sé heiðarleiki, að aðrir
innan skólans, t.d. kennari þinn,
geti borið kennsl á þig óspurður,
hefur ekki gildi. Þú ert nefnilega
ekkert án kennitölu þinnar. Hvar
erum við stödd? Hvaða tímaskeið
erum við að tala um? Kæru með-
borgarar, við erum að tala um dag-
inn í dag. Við erum að tala um það
viðmót sem „fullorðnir" sýna unga
fólkinu í ofangreindum skóla hér í
bæ, þar sem reglur eru settar af
réttmætum ástæðum, en þar sem
þeim er framfylgt í blindni og al-
menn skynsemi eða rökhyggja virð-
ast vera óþekkt fyrirbæri; þar sem
lögmálshyggjan ríkir á kostnað
trausts og náungakærleika.
Reglan er að þegar þú mætir í
próf áttu að sýna skilríki og er hún
góð og gild. Reglan er sett vegna
óheiðarleika sem borið hefur á:
nemendur hafa farið í próf í ann-
arra nafni og er þessi skóli ekkert
einsdæmi um það. Erindi mitt hér
er að vekja athygli á hvernig þessi
skóli velur að beita þessari reglu
og sem ég held fram að sé aldeilis
forkastanlegt.
Áður en lengra er haldið skal
gerð grein fyrir því atviki sem er
ástæða þessara skrifa
minna. Unglingur
mætir til prófs í ofan-
greindum skóla, en
uppgötvar þegar þang-
að kemur að hann hef-
ur gleymt persónuskil-
ríkjum sínum heima.
Honum er bent á að
tala við prófstjóra, sem
hann gerir og meðan
hann er á tali við hann
kemur kennari hans
aðvífandi, heilsar ungl-
ingnum með nafni og
spyr hvort hann ætli
ekki í prófið. Ungling-
ur svarar að sam-
kvæmt reglum sé það
ekki hægt því hann hafi gleymt
skilríkjunum. Kennari snýr sér að
prófstjóra og segir að þetta sé nem-
andi sinn og að hún geti staðfest
hver hann sé og spyr hvort hann
geti þá ekki fengið að fara í prófið
þennan dag. Reglur eru reglur! er
svarið frá prófstjóra og þeim á að
Allar reglur, segir
Ragnheiður Jóns-
dóttir, hafa sín
takmörk.
fylgja, nemandinn fær ekki að taka
prófíð heldur verður hann að mæta
í sjúkrapróf með skilríki sín og
borga 900 kr. gjald, segir hann.
Með þessa afstöðu, með þessa
lausn skólayfirvalda, með þessa upp-
lifun af samvinnu milli kennara og
prófstjóra, af þvi hvemig á málum
hans er tekið, gengur unglingur
heim. Hvað skyldi hafa farið um
huga hans? Skyldi þetta viðmót hafa
styrkt réttlætistilfínningu unglings-
ins, eflt traust hans á skólayfirvöld-
unum og aukið virðingu hans gagn-
vart þeim? Ætli honum hafí fundist
að komið hafi verið fram við sig
eins og manneskju, að hann hafí
verið viðurkenndur sem einstakling-
ur í hóp, innan kerfís, í skólasamfé-
lagi þar sem tengsl milli kennara
og nemanda ættu að byggjast á
gagnkvæmu trausti, þar sem maður
mætti ætla að litið væri á einhvem
mann sem fullgildan einstakling,
mennskan? Ég held ekki.
Það er sorgleg staðreynd að
óheiðarleiki þrífst meðal sumra
nemenda innan veggja skólanna og
þeir misbjóða trausti þeirra sem
fyrir málum standa. Það er siðferð-
islega rangt og engum manni til
velferðar á vegi sínum, það er veg-
ur myrkursins. Þessu er mætt, skilj-
anlega, með því að setja reglur til
að sporna á móti siðleysinu. En all-
ar reglur hafa sín takmörk, það var
bara ekki tilfellið í þessum skóla.
Hér eru reglur gerðar að lögum.
Það em til gleðileg tíðindi á okkar
tíma, fagnaðarboðskapur jólanna,
að það er ljós í þessum heimi, að
til eru heiðarlegir og fjölhæfir ungl-
ingar og námsmenn með heilbrigða
skynsemi og að þeir eru í miklum
meirihluta. Þeim ber að gefa tæki-
færi og mæta með almennri skyn-
semi. Ef við einblínum á allt það
sem miður fer í kringum okkur,
sjáum við ekkert annað og það verð-
ur viðmiðun okkar í lokin og lausn-
irnar fundnar eftir því. Er það þetta
gildismat sem lesa má úr ofan-
greindu atviki? Við verðum að geta
treyst á okkar eigin dómgreind og
beitt heilbrigðri skynsemi í sam-
skiptum okkar við annað fólk. Ef
við, þau „fullorðnu“, getum ekki
sýnt unglingum okkar traust vegna
afglapa þeirra fáu sem hafa valið
veg villunnar, þá erum við orðin
forhert í hjarta okkar og skiljanlegt
að ljósið eigi erfítt með að skína
þar. í ofangreindu tilviki var kenn-
ari nemandans reiðubúinn til að
staðfesta nafn hans og það hefði
átt að nægja, skyldi maður ætla.
Traust hennar byggist á reynslu,
hún þekkir nemanda sinn, ekki bara
af skilríkjum heldur úr kennslu-
stundum, en það hafði ekkert gildi
og þau viðbrögð prófstjóra eru sið-
ferðislega forkastanleg. Það er því
við hæfi að spyrja á hvaða gildum
og mannskilningi byggir Iðnskól-
inn? Er ekki ástæða til fyrir það
ágæta kennaralið og stjórnendur
þessa skóla að hugleiða eitt augna-
blik gleðiboðskap jólanna og taka
beitingu ofangreindrar reglu til
endurmats svo að einstaklingurinn
fái notið sín og sé sýnd tilskilin
virðing. Með bestu óskum um gleði-
leg jól.
Höfundur er guðfræðinemi.
Ragnheiður
Jónsdóttir
ALVÖRU SPORTVÖRUVERSLUN
Ótrúlegt vöruúrval
% % *
$
'WA
■ '
Rafmagnsdart
Dartpílur 3 stk.
verðfrá kr. 490
Dartskífur
verðfrá
kr. 990
Dart-
skápar
verðfrá
kr. 3.595
|
|f |U KIV ll^
telur sjálfvirkt með 12 pílumf 220 volt,
plastoddar, 4 leikir með 40 leikafbrigðum
Verð aðeins kr. 9.900, stgr 9.405
Verslunin
Dreifmg:
Háskólaútgáfan.
Hugarfar og hagvöxtur
Menning, þjóðfélag og framfarir á Vesturlöndum
eftir Stefán Ólafsson
í þessari bók er fjallað um hugarfar nútímamanna. Höfundur rekur þætti úr hugmynda-
sögu þjóðfélagsfræðanna frá miðöldum til nútímans og sýnir hvemig veraldleg lífs-
skoðun varð smám saman ríkjandi í menningu Evrópumanna. Þá sýnir höfundur hvemig
breytt hugarfar tengdist þjóðfélagsbreytingum, einkum tilkomu kapítalisma, lýðræðis-
skipulags og iðnvæðingar, sem skapaði vestrænum þjóðum sérstöðu í heiminum. Seinni
hluti bókarinnar veitir athyglisverða innsýn í hugarfar íslendinga og forsendur framfara
„Þetta er grundvallar-
rit sem enginn
hugsandi Islendingur
getur látið fram hjá
sér fara“
(Guðmundur Heiðar
Frímannsson,
ritdómur í Morgun-
16.10.1996).