Morgunblaðið - 05.01.1997, Blaðsíða 34

34 SUNNUDAGUR 5. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
BREF
TIL BLAÐSINS
'ÍFþÓLÍrVH F&4/HH& VO£TVMUM, \
þ^EfíJ/U WPBAM SNÓTPAB SKEFtJOjyj
■Vú
£6 yEEÐiAÐGBTA
mevsr Þu//
Grettir
Ljóska
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 5691100 • Símbréf 569 1329
• Netfang: lauga@mbl.is
Voru Papar með
klaustur á Svína-
felli í Nesjahreppi?
Frá Elíasi Jóni Jónssyni
ÁRIÐ 1930 er hjónin Sigurbergur
Ámason og Þóra Guðmundsdóttir
frá Hoffelli voru að byrja búskap
í Svínafelli fóru þau að hyggja að
uppbyggingu á jörðinni. Ein fyrsta
framkvæmdin
var bygging
nýrrar hlöðu.
Hlöðunni var
valinn staður
vestan við
gamla íbúðar-
húsið, fast við
hlíðarfætumar.
Fornminjar
finnast
Fljótlega eftir
að byijað var að grafa fyrir grunni
hlöðunnar, eða á rúmlega tveggja
metra dýpi, var komið niður á
vatnsleiðslu, gerða úr gijóti.
Leiðslan virtist vera lögð úr hlíð-
inni þar fyrir ofan, en ekki er vitað
hvaðan. Hún er gerð úr mjúku
bergi, sem að því best er vitað, er
aðeins að finna í svokölluðum Gelti,
efst í Svínafelli. Steinarnir eru
langir og kantaðir, endar þeirra
felldir saman og vatnsrásin högg-
vin í þá hliðina, sem upp sneri, en
yfir vatnsrásina voru felldar hell-
ur. Vatnsleiðslan var tekin upp þar
sem hún lá um hlöðugrunninn,
sumir steinanna vom notaðir til
að mynda þrep niður í hlöðuna, en
aðrir eru aðgengilegir, t.d. við nú-
verandi íbúðarhús.
Nokkm seinna ákvað Sigur-
bergur að útbúa nokkru neðar í
túninu, það sem fyrir austan er
kölluð súrheysgróf (súrheys-
gryfja).
Þegar grafið hafði verið nokkuð
niður var komið niður á leiði.
Frágangur var þannig, að stórir
kantaðir steinar voru felldir saman
og mynduðu flangan ferning, en
yfir vom felldar hellur. Þegar hell-
unum var lyft kom í ljós beinagrind
af manni. Svo vel var frá þessu
gengið, að enginn jarðvegur hafði
komist þama inn og var beina-
grindin alveg hrein. Beinin voru
tekin upp og sett í trékassa. Að
sögn var haft samband við Þjóð-
minjasafnið (Matthías Þórðarson),
en þar á bæ virtist enginn áhugi
vera á beinafundinum eða vatns-
leiðslunni. Einnig var haft sam-
band við umráðamenn kirkjugarða
í nágrenninu og kannaðir mögu-
leikar á að grafa þar beinin, en
undirtektir vom litlar.
Nótt eina dreymdi Þóru hús-
freyju, að til hennar kæmi kona.
Sú kvaðst Droplaug heita og að
það væm bein sonar hennar, sem
grafarar hefðu fundið. Droplaug
bað þess að beinin yrðu ekki flutt
í burtu.
Sigurbergur tók því það til ráða,
að grafa kassann með beinunum
í botninn á gryfjunni og er hann
þar enn.
Á öðrum stað í gryfjunni var
komið niður á stóra hellu, gerð var
tilraun til að lyfta henni með járn-
um, en það tókst ekki. Holt var
undir helluna og töldu þeir menn
heyra málmhljóð, er járnkörlum
var potað þar undir. Til stóð að
víkka súrheysgryfjuna, en fljótlega
eftir að byrjað var á þeirri fram-
kvæmd sást í kantinn á því, sem
menn töldu vera aðra gröf og var
þá hætt við.
Áhugaverðir staðir
Árið 1949 þegar byrjað var að
grafa fyrir núverandi íbúðarhúsi í
Svínafelli komu í ljós miklar hlaðn-
ar rústir. Norðurveggur þeirra
liggur samhliða og við framhlið
íbúðarhússins og er að hluta
ósnertur. Með austurvegg og sam-
hliða liggur vatnsleiðslan, sem
áður er nefnd, en ekki er vitað
hvert.
Vesturvegg þurfti að rífa að
nokkm leyti og var notaður til
þess hertrukkur með krana og
bommu, því sumt af grjótinu var
ekki manntækt.
Þá ber þess að geta, að fleiri
rústir virðast vera þarna því þegar
lögnum var breytt, að íbúðarhúsinu
og frá því fyrir nokkrum ámm,
rakst núverandi ábúandi, Gísli Sig-
urbergsson, á fleiri hlaðna veggi
við þá framkvæmd.
Margir áhugaverðir staðir hvað
varðar fomminjar em í Nesja-
hreppi og í Áustur-Skaftafells-
sýslu. Má þar t.d. nefna dysina
undir Litla Horni, en undir skarð-
inu milli Hornanna telja margir að
Hrollaugur hafi dvalið hinn fyrsta
vetur.
Dr. Kristján Eldjárn forseti
skoðaði dysina m.a. nokkuð, þegar
rannsókn hans í Papey stóð yfir.
Hann hafði á orði, að hann vildi
rannsaka dys þessa, þegar hann
hefði tíma til, en því miður enntst
honum ekki aldur til þess.
ELÍAS JÓN JÓNSSON
aðalvarðstjóri lögreglunnar
á Keflavíkurflugvelli og fyrrum
formaður Byggðasafnsnefndar
Austur-Skaftafellssýslu.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.