Morgunblaðið - 12.01.1997, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 12. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Ur myndasal'ni
TILLAGA borgarfulltrúa gengur út á að finna hæfileikaríka einstaklinga á ýmsum sviðum. „Lítið hefur verið rætt um sérstöðu og
úrræði fyrir börn sem hafa sérstaka hæfileika en flokkast ekki endilega undir afburðagreind," segir í tillögunni.
Eru hæfileikaríku
börnin hornrekur?
Fræðsluráð Reykjavíkur samþykkti fyrir ára-
mót með öllum greiddum atkvæðum að fela
fræðslustjóra að gera áætlun um hvemiff
koma megi til móts við þarfír bama með
sérstaka hæfíleika á einhverju sviði. I umfjöll-
un Hildar Friðríksdóttur kemur fram að
hugmyndaauðgi kennara er lykilatriði í því
að veita þessum nemendum verkefni við hæfi.
ITILLÖGU borgarfulltrúa í
fræðsluráði segir að hér geti
verið um „svokölluð afburða-
greind böm að ræða og börn
með ákveðna sérgáfu. Leitast verði
við að skilgreina hæfileikarík börn
og þarfir þeirra og safna upplýs-
ingum um fjölda slikra bama í
grunnskólum Reykjavíkur."
Í greinargerð með tillögunni seg-
ir að böm sem hafi sérstaka hæfi-
leika á einhveiju sviði eigi oft erfitt
uppdráttar m.a. vegna viðkvæmni,
óróleika og skorts á ein-
beitingu, þó námsgeta
þeirra og sköpunargáfa
sé mjög mikik
Hulda Ólafsdóttir,
sem á sæti í fræðs-
luráði, flutti tillöguna.
Hún segir að málefni þessara
bama hafí verið í umræðunni á
íslandi í um 20 ár en einkum hafi
verið rætt um afburðagreind börn.
„Með þessari tillögu er leitast við
að líta á málið í víðara samhengi
en áður, því lítið hefur verið rætt
um sérstöðu og úrræði þeirra sem
hafa sérstaka hæfileika en flokk-
ast ekki endilega undir afburða-
gp-eind,“ segir hún.
í framhaldi af tillögu fræðslu-
ráðs hefur Iðnnemasambandið lýst
yfir ánægju með tillöguna. „Þeir
skilja hana eins og til var ætlast,
þ.e. að verið er að tala um hæfi-
leika á ýmsum sviðum. Sambandið
vill að því verði fylgt eftir að til
dæmis börnum með sérstaka verk-
lagni verði sinnt,“ segir Hulda. í
þessu sambandi bendir hún á að
gera megi verkefnin. „Segjum að
flestir séu að búa til blaðakörfu í
smíði þá gætu þessir nemendur
verið að búa til mun flóknari hluti.
Markmiðið er að þeir fái tækifæri
til að þróa sína hæfi-
leika. Þetta getur líka
verið á listrænu sviði.“
Engin stefnu-
markandi úrræði
Hulda segir að hingað
til hafi lítið verið um stefnumark-
andi úrræði innan skólanna þó að
leitað hafi verið lausna utan hefð-
bundins skólastarfs. „Reykjavíkur-
borg ásamt menntamálaráðuneyti
tók á þessu 1985 með því að stofna
Námsefnisráðgjöfina fyrir af-
burðagreind börn, en hún var utan
skólakerfisins. Við leggjum mikla
áherslu á að úrræðin verði innan
skólans. Það var ein af þeim ástæð-
um sem lágu til grundvallar því
að við treystum okkur ekki til að
Verið er að
tala um hæfi-
leika á ýmsum
sviðum
Ljóðið um drenginn
Á VEFSÍÐUNNI_ http://
www.mcn. net/ acabrera/
theboy.html má finna ljóðið
Litli drengurinn eftir Helen
Buckley. Ljóðið er í frásögu-
formi og verður sagt frá inni-
haldi þess hér.
Segir þar frá litlum dreng
sem hefur skólagöngu í stórum
skóla. Dag einn segir kennar-
inn að nú skuli allir teikna
mynd. „Fínt!“ hugsaði litli
drengurinn, sem hafði gaman
af því að teikna alls kyns
myndir; af ljónum og tígrisdýr-
um, hænsnfuglum og kúm,
lestum og bátum. Hann dró
fram litina sína og byrjaði að
teikna.
En kennarinn sagði: „Bíddu!
Tími er ekki kominn til að
byrja!“ Og hún beið þar til allir
virtust tilbúnir. „Við ætlum að
teikna blóm,“ sagði kennarinn.
„Fínt!“ hugsaði litli drengurinn.
Honum þótti gaman að búa til
falleg blóm með bleikum, appel-
sínugulum og bláum litum.
En kennarinn sagði:
„Bíddu! Tími er ekki kominn
til að byija!“ Og hún beið þar
til allir virtust tilbúnir. „Ég
ætla að sýna ykkur hvernig.“
Og hún teiknaði rautt blóm
með grænum stilk. „Svona,“
sagði kennarinn. „Nú getið þið
byijað.“
Síðan segir frá hverju verk-
efninu á fætur öðru og þar
kom að drengurinn lærði að
bíða og fylgjast með. Hann
lærði að gera eins og kennar-
inn vildi. Smám saman kom
að þvf að frumkvæði hans
varð ekkert.
Svo kemur að því að
drengurinn skiptir um skóla
vegna flutnings. Og nýi kenn-
arinn sagði: dag ætlum við
að teikna mynd.“ „Fínt!“ hugs-
aði litli drengurinn. Og hann
beið eftir að kennarinn segði
hvað ætti að gera. Kennarinn
sagði ekkert og gekk um her-
bergið.
Síðasta erindið hljóðar svo:
Þegar hún kom að drengnum litla
spurði hún: „Viltu ekki búa til mynd?“
,)ú,“ sagði drengurinn litli.
„Hvað eigum við að búa til?“
„Ég veit það þegar þú býrð hana til,“ svaraði kennarinn.
„Hvemig á ég að hafa hana?“ spurði drengurinn litli
„Alveg eins og þér sýnist," sagði kennarinn.
„Og hvaða lit sem er?“ spurði drengurinn litli.
„Hvaða lit sem er,“ svaraði kennarinn.
„Ef allir búa til sömu mynd
og nota sömu liti,
hvemig á ég að þekkja þær í sundur
og hver gerði hveija?“
„Eg veit ekki,“ svaraði litli drengurinn.
Og hann byijaði á rauðu blómi með grænum stilk.
halda áfram stuðningi við Náms-
efnisráðgjöfina.“
Flestir viðmælendur blaðsins
tóku undir að nauðsynlegt væri að
leita lausna innan veggja skólans.
„Börn vilja að mínu mati helst fá
að vera með félögum sínum. Hitt
er annað mál að mér finnst alvar-
legt ef þau sitja aðgerðarlaus í
skólanum, þeim leiðist og valda
þar af leiðandi truflunum," sagði
Gerður G. Óskarsdóttir fræðslu-
stjóri. Jónas G. Halldórsson sál-
fræðingur tók einnig fram að for-
eldrar yrðu að vera vakandi yfir
því að sinna öðrum þörfum barn-
anna utan skóla og því er Hulda
sammála. „Það má alls ekki taka
ábyrgðina frá foreldrum. Þeir
þurfa að vera vakandi og leggja
sitt af mörkum," segir hún.
Mikil þekking til
Bragi Jósepsson, prófessor í
uppeldisfræði við Kennaraháskóla
íslands (KHÍ), sem var jafnframt
forstöðumaður Námsefnisráð-
gjafarinnar í þau 10 ár sem hún
starfaði, segir að heilmikil reynsla
sé til hér á landi um hvernig leysa
megi mál hæfileikaríkra nemenda.
Aðstandendur Námefnisráðgjafar-
innar hafi farið víða á ráðstefnur
til að kynna sér möguleika þessara
barna og safna alþjóðlegum gögn-
um. „Ein leiðin sem hægt er að
fara til að koma til móts við þau
er innan skólans og ég sé ekkert
því til fyrirstöðu," segir hann.
Hann segir að Námefnisráðgjöfin
hafi upphaflega verið stofnuð með
hliðsjón af því að hafa á einum
stað hugmyndabanka um hvað
verið er að gera og miðla því til
skólanna. „Mér þykir ánægjulegt
að borgaryfirvöld eru farin að taka
við sér í þessum málum, en jafn-
framt ankannalegt að þau eru ný-
búin að leggja niður starfsemi
Námsefnisráðgjafarinnar.“
Mörgum spurn-
ingum ósvarað
Gerður G. Óskarsdóttir fræðslu-
stjóri segir að í kjölfar tillögunnár
þurfi fræðsluráð að taka ákvarðan-
ir meðal annars að hvaða nemend-
um eigi að leita og hvemig. Hún
segir ýmislegt koma til greina og
bendir á að bandaríski fræði-
maðurinn Gardner haldi því fram
að flokka megi greind í sjö tegund-
ir, þ.e. rökhugsun, að kunna að
nýta tungumál, listræna hæfileika
bæði á sviði tónlistar og formskynj-
unar, líkamlega fimi, samskipta-
hæfileika, stærðfræðihæfileika,
stjórnunarhæfileika og hugmynda-
auðgi og frumkvæði.
Hún segir að hægt sé að finna
nemendur sem skari fram úr eftir
mörgum leiðum, til dæmis með því
að skoða einkunnir, leggja greind-
arpróf fyrir heila árganga eða ein-
staka valda nemendur. Kostnaður
við að leggja greindarpróf fyrir öll
grunnskólabörn í Reykjavík kosti
tugi milljóna. Nauðsynlegt sé því
að ákveða hvar setja eigi mörkin.
Jónas G. Halldórsson sálfræð-
ingur segir að samkvæmt meðal-
kúrfu þeirra sem mælast á greind-
arprófi séu 2% barna afburða-
greind, þ.e. með greindarvísitölu
yfir 130. „Slík próf mæla aðeins
ákveðið úrtak af æðri vitsmuna-
starfsemi þannig að hún hefur
mikla fylgni við námsárangur. Af-
burðagreindur einstaklingur getur
haft veikleika á öðrum sviðum sem
greindarpróf nær ekki til,“ segir
hann og bætir við að hugtakið
greind nái einnig yfir félagsþroska,
tilfmningaþroska og siðgæðis-
þroska auk ótal annarra hugtaka.
„Þeir sem mælast afburðagreindir
geta eins og aðrir haft alls kyns
misstyrk í þroskamynstri sínu sem
lýsir sér sem sértækir námsörðug-
leikar í lestri, stærðfræði, fínhreyf-
ingum eða sem erfiðleikar í félags-
legum samskiptum."
Jónas segir að afburðagreindir
finni gjarnan meira fyrir slíkum
veikleikum en hinir og því sé vandi
þeirra að vissu leyti meiri. Þeir fái
síður þjónustu því kennarar átti
sig ekki alltaf á veikleikunum. Það
geti lýst sér í því að kennari skynj-
ar til dæmis ekki að nemandi á í