Morgunblaðið - 14.02.1997, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 14. FEBRÚAR 1997 17
ÚRVERINU
Richard E. Gutting bandarískur sérfræðingur í fiskveiðistjórnun
„ÆTLI íslendingar sér að hefja
hvalveiðar að nýju, felst í því
geysileg áhætta, sem þið verðið
að gera upp við ykkur hvort sé
þess virði eða ekki. Ég get hvorki
latt né hvatt ykkur til þess þó ég
geti lýst því ástandi, sem ríkir á
mörkuðunum sem þið verðið að
byggja á viðvíkjandi sölu á öllum
ykkur fiskafurðum. Ef þið ákveðið
að stíga skrefið og hefja hvalveið-
ar, þurfið þið að undirbúa jarðveg-
inn mjög vel þannig að sú ákvörð-
un verði vísindalega veijandi og
þið þurfið að fá sem flestar þjóðir
í lið með ykkur. Þetta tekst ekki
ef þið standið einir í baráttunni,"
segir Richard E. Gutting, banda-
rískur sérfræðingur í fískveiði-
stjórnun, en hann er staddur hér
á landi um þessar mundir og flyt-
ur erindi um hvaða áhrif hvalveið-
ar íslendinga gætu haft í för með
sér á ráðstefnu á Akureyri í dag.
Gutting, sem er lögfræðingur
að mennt, hefur áralanga reynslu
af störfum fyrir hið opinbera í
Washington, en starfar nú fyrir
samtök innan einkageirans, sem
samanstanda af um eitt þúsund
stórfyrirtækjum á sviði sjávarút-
vegs á breiðum grunni. Hlutverk
hans þar er að vera einskonar
tengiliður þeirra við ríkisstjórn og
opinberar stofnanir auk þess að
vera ráðgefandi við laga- og reglu-
gerðarvinnu.
Gæti leitt til
viðskiptabanns
„Fyrirtækin, sem ég vinn fyrir,
eiga mikið undir fiskafurðum frá
Islandi. Við þurfum að halda verk-
smiðjum okkar gangandi og við
þurfum að hafa nægar
birgðir til að fullnægja
okkar markaði. Okkar
menn hafa hinsvegar
miklar áhyggjur af því
að ef íslendingar hefja
að nýju umdeildar hvalveiðar, þá
muni viðskiptatengsl við íslend-
inga glutrast niður. Máttur um-
hverfisverndasamtaka, sem beij-
ast m.a. gegn hvalveiðum, er stað-
reynd og hjá því verður ekki litið.
Það er mjög mikilvægt að gera
sér alltaf grein fyrir því hvað við-
skiptavinirnir eru að hugsa og láta
Takið mikla áhættu
með hvalveiðum á ný
Spurningin
um pólitísk-
an vilja
Morgunblaðið/Golli
RICHARD E. Gutting, sér-
fræðingur í fiskveiðistjórnun.
sér annt um þeirra skoðanir. Satt
best að segja tel ég að ykkar við-
skiptavinir í Bandaríkjunum og
Evrópu skilji ekki í dag af hveiju
í ósköpunum þið viljið hefja hval-
veiðar að nýju.
Við viljum afdráttarlaust að ís-
lendingar geti haldið áfram að
stunda sínar fiskveiðar, en við vilj-
um ekki fyrir neinn mun
verða vitni að þeim
hörðu deilum og mót-
mælum, sem munu án
________ nokkurs efa eiga sér
stað í Bandaríkjunum
og í Evrópu ef íslendingar hefja
hvalveiðar að nýju sem jafnvel
gæti leitt til þess að ríkisstjóm
Bandaríkjanna setti viðskiptabann
á íslenskar vörur. Þetta eru ekki
bara hagsmunir Islendinga sem
eru að veði því ef okkar kaupend-
ur, veitingastaðir og verslanir,
verða þvingaðir til þess að snið-
Framtíðarhúsgögn
fyrir ungt fólk
Sífiif sttlirttó
ganga íslenskar vörur munum við
gjalda þess alveg eins og þið,“
segir Gutting.
Vísindaleg úttekt
á aflamarkskerfinu
Hugmyndin að baki aflamarki
á skip er tiltölulega mjög ný af
nálinni og voru íslendingar meðal
frumheija í að taka slíkt kerfi upp
ásamt Nýsjálendingum og
Kanadamönnum. Bandaríkjamenn
tóku þetta kerfi upp í kringum
1991 og hefur það verið mjög
umdeilt þar í landi sem leitt hefur
til þess að ríkisstjórn Bandaríkj-
anna ákvað fyrir fáeinum mánuð-
um að leggja fjögurra ára bann
við frekari útþenslu aflamark-
skerfisins þar til lokið er ítarlegri
rannsókn á kostum og göllum
kvótakerfisins.
Bandaríska vísindaakademían
hefur verið beðin um að taka að
sér þá vinnu og skila um þetta
skýrslu innan tveggja ára sem á
m.a. að svara því hvort halda eigi
áfram á sömu braut eða ekki.
Sjálfur segist Gutting vera á móti
alhæfingum enda telji hann að
aflamarkskerfið geti gengið áfram
við stjórnun á sumum tegundum,
en öðrum ekki.
„Spumingarnar, sem vaknað
hafa um ágæti kerfisins, eru af
ýmsum toga og eiga eflaust við
hjá fleiri þjóðum, sem búa við sams
konar fiskveiðistjómunarkerfi,“
segir Gutting.
„í fyrsta lagi spyija menn á
hvaða grunni útdeila eigi kvótum
og hvort réttlætanlegt sé að út-
deila útgerðarmönnum einum fisk-
veiðikvótum án endurgjalds fyrir
háar ijárfúlgur. Og við hvað ætti
veiðileyfagjald að miðast og
hversu hátt ætti það að vera, sé
á annað borð pólitískur vilji fyrir
þvf?
í öðru lagi hefur framsalsheim-
ildin verið bitbein manna á meðal
og hún talin getað stofnað til
einokunaraðstöðu þegar aflaheim-
ildir safnast á færri og færri hend-
ur. í þriðja lagi tala menn um að
hætta sé fyrir hendi að útlending-
ar eignist hluti í auðlindum lands-
ins með því að kaupa sig inn í
sjávarútvegsfyrirtækin.
Það er jafnframt staðreynd að
um leið og aflamarkskerfi er kom-
ið á, verða kvótarnir allt í einu
mjög verðmætir sem hindrar
venjulegt fólk í því að komast inn
í greinina vegna þess að það hefur
engin ráð á því að kaupa sér kvóta
og gerast útgerðarmaður á meðan
seljandinn hefur fengið kvótann
sinn án endurgjalds. Markmiðið
með þeirri vinnu, sem nú er að
fara í gang, er að sjá hvað við
höfum lært af reynslu aflamarks-
áranna svo við getum betur gert
okkur grein fyrir hvernig best er
að byggja fískveiðistjómunarkerf-
ið upp til að njóta kosta kerfísins
og sneiða hjá göllunum.“
Veiðileyfagjald
á neytendur
Að mati Gutting er framsal afla-
heimilda óhjákvæmilegur fylgi-
fiskur aflamarkskerfisins til að
gefa mönnum svigrúm til hagræð-
ingar í rekstri. Aðspurður um af-
stöðu sína til veiðileyfagjalds,
svaraði Gutting því til að ekki
væri til neitt einhlítt svar við því.
„Við viljum hvetja fólk til að
nýta auðlindirnir og fjárfesta í því
skyni. Eiga þeir, sem það gera,
þá ekki bæði heiður og verðlaun
skilið fyrir það? Sú er afstaða
margra og ég tel að mun væn-
legra væri að útgerðin yrði látin
greiða fyrir alla þá dýru þjónustu,
sem er óhjákvæmileg samfara
fiskveiðistjómuninni. Og þegar ég
segi að þessi kostnaður ætti að
vera á herðum greinarinnar sjálf-
ar, þá vitum við að svo yrði aldrei
í reynd því að í hvert skipti sem
sett er á útveginn nýtt gjald, hef-
ur hann tilhneigingu til þess að
koma því yfír á aðra. Á endanum
eru það auðvitað neytendur vör-
unnar, sem borga brúsann.
Spurningin um veiðileyfagjald
snýst því að mínu viti miklu frem-
ur um það hvort pólitískur vilji
er fyrir því að setja veiðileyfa-
gjald á neytendur, sem í ykkar
tilfelli eru útlendingar í meirihluta
þar sem að þið flytjið svo mikið
út af sjávarfangi."

'’WK -
xlentímmcirdagur
Rós
og grænt
Kr. 395,
Stóra ástin
Kr. 1 990f-
Astarjátning
Kr. 990,-
’ fmmur
i
í
i