Alþýðublaðið - 28.12.1933, Blaðsíða 2

FIMf UÖAGINN • 28.
1033.
¦táia..........i r-í-i t'—ff-"' i i iiiííiíiirirfWiMiMiii'iSirÉi ¦
I
Viðskifti ðagsins.
i
Þaö er gott að muna Kjötbúð-
ina Skjaldbreið, sími 3416., —
Gleymið ekki að hringja þangað,
ef ykkur vantar eitthvað nýtt og
gott í ptnatinn,
Munið síma Herð ubreiðar
4565,, Fiíkirkjuyegi 7, Þar fæst
alt i matinn.
'......¦||1^.' i II. n • ' ,
KJARNABRAUÐIÐ ættu allfc
að nota, Það er 'holl fæða og ó-
dýr. Fæst hjá Kaupfélags-brauð-
gerðinHi í Bankastræti, sími 4562.
Geymsla. Reiðhjól tekin til
geymslú. örnínn, Laugavegi 8 og
20, og Vesturgötu 5. Símar 4161
Stúlka öskast i vist hálfan dag-
inn tií sr. Garðats Þorsteinssonar,
Hamarfirðí.
Ódýr, purkaður fiskur í vættar-
knippum fæst hjá Hafliða Bald-
vinssyni, Hverfisgötu 123, sími
1456. Nofið tækifærið nú í fisk-
leysinu og byrgið ykkur upp me1
ódýmm og góðum saltfiski.
Dívanar, dýnur og alls konar
stoppuð húsgögn. — Vandað
efni Vönduð vinna. Vatusstíg 3.
Húsgagnáverzlun Reykjavíkur.
Vertamannaföt,
Kaupnm gamlan kopar.
Vald. Poulsen,
Klapparstíg 29. Sími 3024.
U.N.F. Veivakandi.
Jólaskemturiin vefður í kaup:-
bihgssalnum í kvöld (fimtudag)
kl. %% e. h. Félagar mega tafca
með sér gesti.
HtíSINU LOKAÐ KL. 10.
HANS FALLADA:
Hvað nú
ungi maður?
íslenzk þyðing eftir Magnús Ásgeirsson.
Ágrip aS pvi, sem á nndan er komlði
Pinneberg, ungur verzlunarmaöur I smábæ i Þýzkalandl, fer ásamt Piisser
vinstúlku sinni til Iæknls, til pess að vita, hversu högum hennar sé komið og
fa komið i veg fyrir afleiöingar af samvistunum ef með þurfi. Þau fá pœr
leiðinlegu í pplýsingar.að pau hafi komið of seint. Það verður úr, að Pinneberg
stingur upp á pví við Pússer að pau skuli gifta sig. Hún lætur sér pað vel líka,
og Pinneberg verður henni samferða heim til fólksins hennar, fátækrar verka-
mannafjölskyldu í Piatz. Þetta er efni „forleiks" sögunnar. Fyrsti páttur hefst á
pvi, að pau eru á „brúðkaupsferð" til Ducherov, par sempau hafa leigt sér ibúð.
Þar á Pinneberg heima. Pússer tekur eftir pví, að Pinneberg gerir ser far um að
leyna þvi að pau séu gift. Hún fær það loksins upp úr honum, að Kleinholz,
kaupmaöurinn, seni hann vinimr hjá, vilji fyrir hvern mun láta hann kvænast
Maríu dóttur sinni, til að losna við hana að-helman. Kletnholz sjálfur erdrykk-
feldur og mislyndur og kcna hans mesta skass og dóttl in Hka. Pinneb. óitast
að missa atvinnuna, ef þau komist að kvonfangi hans.
Já, þarna kemur Sohuiz imieð ilmandi, smurða lokka yíir föiu
og skarpleitu andliti með stórum, dökkum skínandi augum. Hann
er konungur allra vininukvienina, draumur allra afgreiðslustúlkna.
Þæf bíða eftir honum fyrir utan búðiraar á kvöldin og ljbiarjast
um hann á hverri danzskemtun. Schulz toemur, horfir rannsókn;-
araugum á féíaga sína, Hatiln sér, að þeir vita ekkert ,nú, freimur
en vant er, og hanm setur upp vorkunnarsvip. [
„Nei, þið vitið aldriei neitt----------" ¦
„Eins og svo sem hvað? — —"
„Nú — þau voru sam(t í Tivolli í.gær, húsbóndinn og frúin. —
— Nei, hann hafði ekki boðiíð henni; þess háttar kemur^nú eklci!
fyrir. ¦------Hvor ykkar á að'senda þessi sýnishorn af ¦smárafræi,
þú eða Lauterbach?"
Þú!" i ' " " ....
„Nei, ég frábið imér al|t simáTafræ, það getur Lauterbach séð um,
sjálfur sérfræðingurinin.------¦¦— Nú, ég var þarna sjálfur, og nétt ;
hjá mér skokkar húsbóndmm með hana Svörtu-Friðu litlu í verk-
smiðjunni í fanginu, þegar sú gamla svífur alt í eqnu á hann. Frúin
kemur þarna sjálf alsköpuð í innisloppi og nærklæðum einum j
innairi undir, eða tæplega það —------"
„í Tivoli! Bölvuð lygi er þetta! Nú þykir mér þíukríta !iðugtb
Schulz," segja báði'r í einu.
„Þetta er eins satt og ég.sit hérna. Það var.ifjölskyldu!skep)t|un
í „Harmoniiu" í gærkweHdi. Þar var hermaniníahljómsveit úr Platz-
Landvörjtij. í fullium síkrúða og- al.t( í fínasta lagi. Aíl:t í einu. stekkur
blessuð frúin'á húsbóndainjn, gefur honum einn á hann og kallár
hann drykkjurút og dóna og öðrum iálíka 'gælunöfnum. —"
Hver sinnir iriú um skfrtieáini eða skriftir? Nú er spennHlngur á
skrifstofunni hjá Klleinholz. ¦ .
.„Segðu okkur betur frá þessu, Schuiz," segir Lauterbach í
bænarrómi. „Frú Kieinholz toemur, inn í saliran.------Hvernig þá?
Inn u;m hvaða dyr? Haltu áfram. --^ —"
.„Segja betur frá þessu?" segiir Schulz, drýldinn í rómnum.
„Þð er ektoert imeira að siegja. IKeríingin kemur inn, eldrauð í
framan, ieins og hún er vön, !og verður alveg fjóiublá,!'— jú skci
hún toemur inin----------." ?
Emil Kleinhoíz toemur, já, sko, inn \\ skrifstofuna. Þeir rjúka
hver á sinn stól og fara að skrjáfa s[em ákafast í skj óíum og
bókum. Kleinholz" stendur á miðju gólfi fyrir framan þá og virðálr
þá fyrir sér, þar sem þeir grúfa sig hver yfi,f sinar skiliftii'r.
„Nú já; það er ekki mikið að gera, frekar en , fyrri daginnl,"
hvæsir hann út úr sér. „Bara etokert að gera! Bezt að láta einih
fara. Þó að þrír slæpist, giæti ,'verið að eiitthvert gagn itíæiii:
hafa af tveimur. Hvernig er það með yður, Pinneberg; þér iaruð
víst yngstur?" Pinimeberg svarar ekki, og hann beldur áfram í
hæðnisrómi; „Nei, nú eru auðvitað alidr mállausir. öðru vísi mér
áður brá! Hvernig var toerlingiin, ha? Fjólublá? Sögðuð þér það,
gamli' hrókur, ha? Á ég að fleygja yður út? Á íg að sparíía
yður út um dyrnar a stundilnni?"
Hann hefir staðið á hlteri, bölvaður nokkur, hugsa þeír allir
þrír með sér. „Æ, hvað hefi ég annars sagt?" — „Vjið víocrtuin
yiirlieitt ekkert að tala um yður," segir Schulz í hálfum 'h'ljóðum.
. „Nei, ekki það? Og þér þarna, kannski pjjr v/ij',duð f'á' reíilUf-
passa?" segir Kleinholz og snýr sér að Lauterbach.
En Lauterbach ier ekki eins hissa á tíðiinmi og starfsbræður hans.
Lauterbach er einn af þeim, sem stendur hjartiamliega á sama hvort
þeir hafa „fasta stöðu" eða ekki. „Ég?" .segir hann. „Ég'í.þairf
engu að kvíða. Með þessar hirna," segir hann og sýnir ihendurnaJJ
á sér. „Ég get alveg eins hirt hasta eða boriðísekki. Að fara aí
skrifstofunni! Það væri þá úr háum söðli að detta!. Já, 'ég segi
það, herra Klieinholz, og meina það lítoa," segir Lauterbach og
horfir án þess að blikna eða bláína bibint inn í gfóðarauga hús-
bóndans.
Kleinholz slær í borðið, svo að undir tekur:
„Jæja, það er nú ekki um það að tala,, að 'eihin af y^i^ur,
þessum þremur skörfum, skai fá að sigla sinn sjó, og .þiair tveiiv
sem eftir wrða, skuM lekki haida að þeir séu fastari í sessi fyr3;r
það. Það er nóg af svona ipiítum á lausum kjala um 'þe^iar
mundir. — út í fóðurgeymslu með yður, Lauterbach, og hjálpið
Kruse tii að sekkja hundrað vættir af jar'ðhnetumjöli, — nei,
það er annars bezt að Schufe fari; hann er einu 'sínlnd enn elns
og afturganga eftir ólifnaðinn í gærkveldá og hefir gott af því að
lyfta sekkjum." — Schulz slýzt í burt orðalaust og þykist fhaía
sloppíð vel.
RITDÓMAR ALÞÝÐUBLAÐSINS:
Fótatak manna.
Hcdidór Kiljaji Laxness:
Fótatak manna (Í83
bls.). Útgefandi: Þor-
steinn M. Jánsson, Akur-
eyri.
Þessi bók hefir að geyma sjö
smásögur — þætti — eins og
hhöf. kallar það sjálfur. Nokkraf
þeirra hafa áður verið prentað-
ar, en meiri hlutinn er nýr, Þetta
er ekki mikil bók að. vöxtumj,'
en ég held að á mótf því verði
tæplega mælt, að þetta sé lang^
bezta smásagnasafn, sem hér
hefir toomið út í mörg ár. Ég er
ekki alveg viss um að menn séu
aiment búnir að gera sér þáð
l'jóst, að Halldór Kiljan er kunn^
áttusamasti skáldritahöfuridurinn,
sem vér höfum nokkru sinnieign-
ast. Sumum kynni nú að virðast
þetta niokkuð djúpt tekið í ár-
inni. En það er það eiginlega ekki
Það fer ekkert ofboðslega mikið
fyrir listinni í isleinzkum smásögum
yfirleitt, og langmestur hlutinn,
sem því nafni erniefndur.eriekkert
annað en frómur og velmeiinandi
kjaftavaðall, sem er náttúrlega
einstaklega uppbyggilegur fyrir
höfundana sjálfa og námasta
skyldulið þeirra, en lekki
aðra yfirleitt. Og þegar ég
hafði lokið áð lesa þessa bók
Halldórs, þá varð ég gripinn
sterkri og hlýrri þakklætiskend
fyiir það, að hér skyldi vera ís^
lenzkt skáldverk, sem gnæfir svo
óendanliega hátt yfir moðvelluna,
masið og hið fróma bókmentalega
volæði, sem hér er algengast.
Ungfrúin góða og Húsið er
fyrsta sagan og sú lengsta, meiist-
aralega sögð, með fíngerðum háð-
blæ og hátíðleik, sém sterkasta
einkenni stíisins. Hún fjallar ,um
þau ægilegu örlög, að vera fínt
fólk á tiltölulega ómerkilegum
stað, uppstrílað- af borganalegu
rembilæti og guðdómiliegum hé-
gómaskap. Og vesalings ungffú
Rannveig hefir beðið það óbætan-
lega böl að fæðast inn í þenlnan
helgidóm Hússins. En hana skorti
ekki nægilega mafga þáttu mann-
legs eðlis til þess að geta með
hefð og sóma tilheyrt hástétt
þessarar vesælu bæjarholu. Þiesls
vegna má hún ekki eiga böfn sín
óáreitt, eins mörg og hún villl,
siem eru þó augljós forréttindi
hinnar þýðingarlaUsustu vinnu-
toonu á þessum stað. Hún
verður að giftast \ hvað
sem tautar og raular, giftast
sómasamlega, þó að einstaka títla
finnist á brúðgumanium og þeirra
tala er vitaulega legió.
Það er furðulegur vottur um
fjöihæfni Halldórs Kiljans Lax-
niess, að þessar sögur eru sín
með hverjum stíí og eintoeninum.
„Og Lotosblómið angar", „Tvær
stúlkur" og „Lilja, sagan um Ne-
bukadruesar Nebukaðnesarsson í
lífi' og dauða" eru hver annari
gerólíkar að eintoennum og hver
annari fegurri, og sú síðasttalda
svo afar-vönduð að gerð og upp-
setningu, að ég minnist ekki að
hafa lesið betur gerða smásögu,
Og svo hafa þessar sögur einn
kost, sem er raunar ekki alls ó-
mierki'legur. Þær eru stoemtilegar,
— heillandi stoemtilegar. Mér er
ekki grunlaust um, að ýmsum höf-
undum hinnar drepleiðinlegU
moðvellu sé kalt til Halldórs fyr-
i!r það, eins og þá uggi, að hin
fróma vesöld þeirra þyki ekki alls
kiostar standast samanburð við
vinnubrögð Halldórs. Og þeim er
aiveg óhætt að ugga um það.
Grunur hinna fáfróðustu á þáð
stundlum til að rætast.
Ég hefi undanfarin ár séð Hall-
dór KHjan verða fyrir margri eitr-
aðri og iilgjarnri áras fyrir það
eitt, að hann: er ritsnillingur. Ég
hefi séð öll máttarvöld himins
og jarðar ákölluð til þess að gera
nú útaf við þennan skaðræðis-
mann, Guð almáttugan ásamt syni
sínum, Jesú, fjárveitingarvaM al-
þingis og stjórn menningarsjóðs
ásamt öl'Iu betra fólki í laridinu,
Og það sem haít er á oddi, bæði
við Guð ásamt sínum syni, og al-
þingi, er það, að Halldór Kiljan
sé stundum svo grófur í muntn-
inum. Hann nefni t. d. hund þar
sem betur hefði farið á a'ð nefna
eitthvert annað spendýr, auk ó-
fyfirgefanlegs ruddaskapar við
presta, bankastjóra og annað
guði þóknanlegt fólk. Sá, sem
einna síðast og rækilegast hefir
gerst tii þess að kitla góðborg-
ara þessa lands bak við eyrun
með þess háttar hugleiðingum, er
séra Benjamín Kristjálnsson, í
Lesbók Morgunblaðsins 3. dez. sl.
Er hvorttveggja, að Benjamín vel-
ur sér málgagnið eins og sá mað-
ur, sem farinn er að skapa meö
sjálfum sér samræmf milli hins
einfalda boðskapar Jesú um hin
æðstu andlegu gæði, og hags-
muna ómentuðustu og kaldrifjuð-
ustu pólitísku klfkunnar á íslandi,
enda ieru hugleiðingar hans þar
eftir. Ofboðlítið blik af gáfum og
skilningl, þar sem hapn heldur
baki sínu beinu með því að rekja
hugsanir Kilajns, en annars myrk-
uf og þoka, hugieysi og tæpi-
tunga við fordóma og skilnings-
leysi. Það er auðséð, að-
hann hefir sjálfur haft yndi
af ritverkum Halldórs, en til þess
að kvitta fyrir þá syndsamliegu,
gleði og firra sig öllum grun uro
óheilbrigðar afstöður til lista 03
mannféliagsmála, stendur hann nú
¦upp og hneygir sig brosandi
og hálf stoelfdur framan í kristi-
legt og ólæst útgerðarvelsæmi á
Islandi. Er sjálfsagt að óska því
til hamingju með Benjamín, og er
vonum seinna að það eignist nú
loks pennafærain mamn, ekki sízt
prest, og skal það hér með gert
af heilum hug. En bækuf Kiljans
munu um langan aldur vérða ljós
á arni hinna fáu hér, sem unna
fögru og kunna að meta sniili.
Sigurðiw Etnarsaon.
Úlfablóð,
Ijóð eftir Álf irá Klettstíu, heitir
ný Ijóðabók. Kvæðin eru mörg á-
gætlega og frumlega kveðin undir
nýjum og skemtiHegum ^háttum.
Ekki er bókin þó gallalaus, en
þó er "hér maður á ferð, sem
vert er að vekja athygli á. Sér-
fstak^eg aþjjkir ástæða ti', a'ð b nda
á kvæðin „Vísur um VloriC,',
„Haustsáimur", „Raddir - frá
myfkri og moldu" og „Úlfablóð".