Alþýðublaðið - 28.12.1933, Page 2

FIMfUDAC-INN 28. " DEZ. 1033.

3
ft4WS FALLADA:
Hvað nú
RITDÓMAR ALÞÝÐUBLAÐSINS:
Fótatak manna.
Þaö er gott að muna Kjötbúð-
ina Skjaldbreið, sími 3416. —
Gleymið ekki að hringja pangað,
ef ykkur vantar eitthvað nýtt og
gott í matinn.
Munið síma Herðubreiðar
4565,. Fiikirkjuvegi 7, Þar fæst
alt i rnatinn.
KJARNABRAUÐIÐ ættu allií
að nota. Pað er 'holl fæða og ó-
dýr. Fæst hjá Kaupfélags-brauð-
gerðinsi í Bankastræti, sími 4562.
Geymsla. Reiðhjól tekin til
geymslú. Örninn, Laugavegi 8 og
20, og Vesturgötu 5. Símar 4161
Stúlka óskast í vist hálfan dag-
inn til sr. Garðats Þorsteinssonar,
Hafnarfirði.
Ódýr, purkaður fiskur í vættar-
knippum fæst hjá Hafliða Bald-
vinssyni, Hverfisgötu 123, sími
1456. Notið tækifærið nú í fisk-
leysinu og byrgið ykkur upp með
ódýrum og gfóðum saltfiski.
Dívanar, dýnur og alls konar
stoppuð húsgögn. — Vandað
efni Vönduð vinna. Vatnsstíg 3.
Húsgagnaverzlun Reykjavíkur.
Verhamannaföt.
Kanpom gamlan kojar.
Vald. Poulsen,
Klapparstíg 29. Simi 3024.
Ð.N.F. Veivakandi.
Jólaskemtunin verður í kaup-
pingssalnum í kvöld (fimtudag)
kl. 8V2 e. h. Félagar mega taka
með sér gestl
HtJSINU LOKAÐ KL. 10.
ungi maður?
Islemk þýöing eftir Magnús Ásgeirsson.
Ágrip at pvf, sem á nndan er kotulðt
Pinneberg, ungur verzlunarmaöur i smábæ í Þýzkalandi, fer ásamt Pússer
vinstúlku sinni til læknis, til pess aö vita, hversu högum hennar sé komið og
fá komið í veg fyrir afleiöingar af samvistunum ef með purfi. Þau fá pær
leiöinlegu 1 pplýsingar,að pau hafi komiö of seint. Það verður úr, að Pinneberg
stingur upp á pví við Pússer að pau skuli gifta sig. Hún lætur sér pað vel líka,
og Pinneberg verður henni samferða heim til fólksins hennar, fátækrar verka-
mannafjölskyldu í P[atz. Þetta er efni „forleiks" sögunnar. Fyrsti páttur hefst á
pví, að pau eru á „brúðkaupsferð" til Ducherov, par sem pau hafa leigt sér íbúð.
Þar á Pinneberg heima. Pússer tekur eftir pví, að Pinneberg gerir ser far um að
leyna pví að pau séu gift. Hún fær pað loksins upp úr honum, að Kleinholz,
kaupmaðurinn, sem hann vinnur hjá, vilji fyrir hvern mun láta hann kvænast
Maríu dóttur sinni, til að losna við hana að’heiman. Kleinholz sjálfur er drykk-
feldur og míslyndur og ktna hans mesta skass og dótti in lika. Pinneb. óitast
að missa atvinnuna, ef paa komist að kvonfangi hans.
Já, þarna kemuT Sohulz mieð ilmandi, smurða lokka yfir fölu
og skarpLeitu andliti með stórum, dökkum skínandi augum. Hann
er kionungur allr.a viinínukvenina, draumur allra afgreiðslustúlkna.
ÞæT bíða eftir bonum fyrir utan búðirnar á kvöldiin og ýjprjast
um hann á hverri danzsikieimtun. Schulz kemur, borfir rannsók.n,-
araugum á féliaga sína. Hanin sér, að þeir vita ekkert ,nú, fremur
en vant er, o,g hanin setur upp vorkimnarsvip. f
„Nei, þið vitið aldnei naitt-------“
„Eins og svo sem hvað? — —“
„Nú — þau voru sairijt í Tivolli í.gær, húsbóndinm og frúin. —
—• Nei, han,n hafði ekki boði'ð hen.ni; pess háttar kemur jnú ekkii
fyrir.-----Hvior ykkar á að senda þessi sýniishorn af smárafræi,
þú eða Lauterbach?“
„Þú!“
„Nei, ég frábið imér aijt smárafræ', það getur Lauterbach séð um,
sjálfur sérfræðingutinin.----— Nú, ég var þarna sjálfur, og rétt
hjá mér stookkar húsbóndinin imeð hana Svörtu-Friðu litlu í verk-
smiðjunmi í femginu, þegar sú gamla svífur aJt í eönu á hann. Frúin
kemur þarna sjáif aisköpuð í inmisloppi og nærklæðum einum
innan undir, eða tæplega það —---------“
„í Tivoli! Bölvuð lygi er þetta! Nú þykir mér þúikríta liðugt,,
Schulz," segja báðir í einu.
„Þetta er eins satt og ég.sit hérna. Það varv fjölskyldu!skepm.t;um
í „Harmomi;u“ í gærkve'Ldi. Þar var hermanimahljómsveit úr Platz-
Landvörni í furium sikrúða og alf( í fínasta lagi. Allit í einu stekkur
blessuð frúin' á húsbónidanin, gefur honum einn á hann og kallár
hann drykkjurút og dóna og öðrum iálíka 'gælunöfnum. —“
Hver sinnir nú um skfrtieiini eða skrjftir? Nú er spenníi)ngar á
skrifstofunmi hjá KLeiinholz.
,„Segðu okkur betur frá þessu, Schulz,“ segir Lauterhach í
bænan’ómi. „Frú KLeinholz feemur i,nn í salimn.------ Hvernjg þá?
Imn u;m hvaða dyr? Haltu áfram. — —“
.„Segja betur frá þiess;u?“ segir Schulz, drýldinn í rómnum.
„Þð er efekiert meira að siegja. ÍKeríingin keimur imn, eldrauð í
framan, dns og hún er vön,, ög verður alveg fjóJublá, jú sfec/,
hún feemur inin--------■
Emil KLeinholz feemiur, já, sfeo, in,n ií skrifstofuna. Þeir rjúka
hver á sinn stól og fara að skrjáfa ijeni ákefast í skjófu.m og
bókum. KLeinholz stendur á miðju gólfi fyrir framan þá og virðír
þá fyrir sér, þar sem þeir grúfa sig hver yfi,r sínar sfet|iftir.
„Nú já; það er ekki mikið að gera, frefear en , fyrri daginn),“
lrvæsir hann út úr sér. „Bara efefeert að gera! Bezt að láta elrnri
fara. Þó að þrír sLæpist, giæt'i ,Vjerið a'ð eitthvert gagn míælll
hafa af tveimur. Hvernig er það með yður, Pinimeberg; þér reruð
víst yngstur?“ Pimmeberg svarar ekki, og hann heldur áfram í
hæðnisrómi; „Nei, nú eru auðvátað aljix mállausir. Öðru visi mér
áður brá! Hvernig var kerlimgin, ha? FjóLublá? Sögðu'ð þér það,
gamli hrókur, ha? Á ég að fleygja yður út? Á Ct; að sparúa
yður út um dyrnar ð stundiinni?"
Hann hefir staðið á hlteri, bölvaður nokfeur, hugsa þeír aildr
þrír ,með sér. „Æ, hvað hefi ég annars sagt?" — „Vjið vio'rutn
ytirlieitt efekert að t,al.a um yður,“ segir Schulz í hálfum 'hijóðum.
„Nei, ekki það? Og þér þarna, kaimnsfei þ(ír v/if'.duð f*á’ reífu,-
passa?" segir Klieinbolz og snýr sér að Lauterbach.
En Lauterbach ct ekki eins hissa á tíðimni og starfsbr.æður hans.
Lauterbach er einn af þeim, sem stendur hjartiainLega á sama hvort
þeir hafa „fasta stöðu“ eða efefei. „Ég?“ segir hann. „Égtþairf
engu að kvíða. Með þessar hírna,“ segir hann 0g sýnir riendurnaiit
á sér, „Ég get alveg eins hirt hesta eða btorið ísekki. Að fara af
skrifstofunni! Það værí þá úr háum söðli að detta!. Já, 'ég segt
það, herra Kleinholz, og meina það líká(,“ segir Lauterbach og
horfir án þ'ess að blikma eða biláína bpint inn í gtóðarauga hús-
bóndans.
KLeinholz slær í borðið, svo a’ð undir tekur:
„Jæja, það er nú ekki um það að taLa, að 'einn ;af yfjkur,
þessum þremur skörfum, skai fá að sigla sinn sjó, og þieir tveiiV
sem eftir verða, skulú ekki halda að þeir séu fastari í sessi fyr)i;r
það. Það er nóg af svona ipiitum á Lausum kjala um ’þepsian
mundir. — Ut í fóðurgeymslu með y'ður, Lauterbach, og hjálpið
Kruse til' áð sekkja hundrað vættir af jar'ðhnetumjöli, — iriei,
það er annars bezt að Schuj'z fari; hajn,n er einu 'sinimi enn iai;ns
og afturganga eftir óMfnaðiimn í gærkveldi og hefir gott af því að
lyfta sekkjum.“ — Schulz slýzt í burt orðalaust og þykist /hafa
slopp/ö vel.
Halldór Kiljan Laxness:
Fótatak manna (183
bis.). Útgefandi: Þor-
steinn M. Jónsson, Akur-
eyri.
Þiessi bók hefir að geyma sjö
smásögur — þætti — eins og
hhöf. kallar það sjálfur. Nokkrar
þeirra hafa áður verið prentað-
ar, en meiri hlutimn er nýr. Þetta
er ekki mikil bók að vöxtumj,
en ég hield að á móti því verði
tæplega mælt, að þetta sé larng-
bezta smásagmasafn, sem hér
hefir komið út í mörg ár. Ég er
ekki alveg viss um að menn séu
al'ment búnir að gera sér þáð
ljóst, að Halldór Kiljan er kunin-
áttusamasti skáldritahöfundurinn,
sem vér höfum mokkru sinpieign-
ast,. Sumum kynni nú að virðast
þetta nokkuð djúpt tekið í ár-
inni. En það er það eiginltega ekki
Það fer ekkert ofboðslega mikið
fyrir listinmi í ísleinzkum smásögum
yfirleitt, og langmestur hlutinn,
se,m því nafni erimefridur, erjekkert
annað etn frómur og veljnneiinamdj
kjaftavaðall, sem er náttúrlega
einstaklega uppbyggilegur fyrir
höfundana sjálfa og námasta
skyl'dulið þeirra, ien iekki
aðra yfirleitt. Og þegar ég
hafði Lokið áð lesa þiessa bók
Halidórs, þá varð ég gripinn
sterkri og hlýrri þakklætiskend
fyrir það, að hér skyldi vera ís-
lenzkt skáldverk, stem gnæfir svo
óendanliega hátt yfir mioðvelluna,
masið og hið fróma bókmentalega
volæði, sem hér ier algengast.
Ungfrúin góða og Húsið er
fyrsta sagan og sú Lengsta, meijst-
aralega sögð, með fíngerðum háð-
blæ iog hátíðleik, sem sterkasta,
einfeenini stilsins. Hún fjallar um
þau ægilegu örlög, a'ð vera fínt
fólk á ti.Itölulega ómerkiiegum
stað, uppstrílað af biorgaraliegu
rembilæti og guðdómliegum hé-
gómaskap. Og vesalings ungfrú
Rannveig hefir beðið það óbætan-
lega böl að fæðast itm í þiennan
helgidóm Hússins. En han,a skorti
ekki nægilega marga þáttu mann-
legs leðlis til þess a'ð geta með
hefð og sóma tilheyrt hástétt
þiessarar vesælu bæjarholu. Þiesís
vegna má hún ,ekki eiga börn sín
óáreitt, eins mörg og hún villl,
sem eru þó augljós forréttindi
hinnar þýðingarlausustu vimnu-
konu á þessum stað. Hún
verður að giftast \ hva'ð
sem tautar og raular, giftiast
sómasamlega, þó að einstaka titla
finnist á brúðgumainium og þeirra
tala er vitanlega legió.
Það er furðuLegur vottur um
fjöihæfni Halldórs Kiljaris Lax-
ness, að þessar sögur eru sín
með hverjum stíl og einkeninum.
„Og Lotosblómið angar“, „Tvær
stúlkur" og „Lilja, sagan um Ne-
bukadniesar Nebukaðnesarsson í
lífi og dauða“ eru hver annari
gerólikar að einkeninum og hver
annari fegurri, og sú síðasttalda
svo afar-vönduð að gerð 0g upp-
Úlfablóð,
Ijóð eftir Álf,frá KLettstíu, heitir
ný ljóðabók. Kvæðin eru mörg á-
gætlega og frumlega kveðin undir
nýjum og sfcemtiLegum iháttum.
Ekki er bókin þó gallalaus, en
setningu, að ég minnist ekki aö
hafa lesið betur gerða smásögu.
Og svo hafa þessar sögur einn
kost, sem er raunar ekki alls ó-
merkiliegur. Þær eru skemtilegar,
— heillandi skemtiLegar. Mér er
ekki grunlaust um, að ýmsum höf-
undium hinnar drepieiðiinjegú
mioðvellu sé kalt til Halldórs fyr-
i!r það, eins og þá uggi, að hin
fróma vesöld þetrra þyki ekki alls
kostar standast samanburð við
vinnubrögð Halldórs. Og þeim er
alveg óhætt að ugga um það.
Grunur hinna fáfróðustu á það
stundium til að rætast:.
Ég hefi undanfarln ár séð Hall-
dór Kiljan verða fyrir margri eitr-
aðri og illigjarnri áilás fyrir það
eitt, að hann er ritsmiMingur. Ég
hefi séð öll máttarvöld himins
og jarðar ákölluð til þess að gera
nú útaf við þennan skaðræðis-
manm, Guð allnáttugan ásamt syni
sínum, Jesú, fjárveitingarvald al-
þingis og stjórn meniningarsjóðs
ásamt öliu hetra fólki í landinu.
Og það sem haft er á oddi, bæði.
við Guð ásamt sínum syni, og al-
þingi, er það, að Halldór Kiijan
sé stundum svo grófur í munin-
inum. Hann nefni t. d. hund þar
sem bietur lrefði fari'ð á a'ð nefna
eitthvert aimað spendýr, auk ó-
fyrirgefanlegs ruddaskapar við
presta, bankastjóra og annað
guði þóknanl'egt fólk. Sá, sem
einna síðast og rækiLegast héfir
gerst til' þess að kitla góðborg-
ara þessa lands bak við eyrun
með þess háttar hugleiðingum, >er
séra Benjamln Kristjáinssion, i
Lesbók Morgunbiaðsins 3. dez. sl.
Er hvorttveggja, að Benjamín vel-
ur sér málgagnið eins og sá nxað-
ur, sem farinn er að skapa meö
sjálfum sér samræmi milli hins
einfaida boðskapar Jesú um hin
æðstu andlegu gæði, og haigs-
muna ómentuðustu og kaldrifjuð-
ustu pólitísku klíkunnar á íslamdi,
enda ieru hugleiðingar hans þar
eftir. OfboðMtið blik af gáfum og
skilningi, þar sem hann heidur
baki sinu beinu með því að rekja
hugsanir Kilajns, en annars myrk-
ur og þoka, huglteysi og tæpi-
tunga við fiordóma og skilnings-
leysi. Það er auðséð, að
hann hefi'r sjálfur haft yndi
af ritverkum Halidórs, en til þess
að kvitta fyrir þá syndsamlegu
gleði 'Og firra sig ölluin grun um
óheil'brigðar afstöður til lista 03
mannféLagsmála, stendur hann nú
! upp og hneygir sig brosandi
1 iog hálf skelfdur framan í 'kristi-
Legt og ólæst útgerðarvelsæmi á
Islandi. Er sjálfsagt að óska því
til hamingju með Benjamín, og er
vonum seinna að það eignist nú
lioks pennafæxan maun, ekki sízt
prest, og skal það hér með gert
af heilum hug. En bækur Kilj,a.ns
munu um langan aldur vérða ljós
á arni hinna fáu hér, sem unna
’fögru og kunna að meta snilli.
Sígurdirr Btnarsaon.
þó er hér maður á ferð, sem
vert er að vekja athygli á. Sér-
lítak'eg aþjkir áslæða til að b nda
á kvæðin „Vísur um voric( ‘,
„Haustsálmur", „Raddir frá
myrfcri og moldu“ og „Úlfablóð".