Alþýðublaðið - 03.01.1934, Qupperneq 3

MIÐVIKUDAGINN 3. JÁN. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAÖBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÓTOFANDI:
ALÞÝÐUFLOK.K JRINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEivIARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 — 10.
ffimar:
4800: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4002 :• Ritstjóri.
4013: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4005: Prentsmiöjan.
Ritstjórnin er til viðtals kl. 6—7.
Stúlka fyrlrfer sér.
Akureyri, FB. 2. jan.
Atján ára stúlka, Sigrún Þorvalds-
dóttir að nafni, drekti sér í nótt,
við innri hafnarbryggjuna.
Óeirðir yfiivofandi
i Tibet.
. V'
BERLÍN í gær. FtJ.
Stjórnjijn í Lndlandi ráðgerir að
víggjrða höfuðborgina i Kasmár
'Og mynda þar nýja hermaðaiv
miðstöð við landamærin, til þess
að verjast innrásum. Aðalástæðáin
til þessarar ráðstöfunar er sú.
að menn eru hræddir urn að ó-
eirðir kunni að brjótast ú'tf í Tur-
kestan, því að ástandið er þar
mjög óróliegt eftir dauða þjóð-
höföingjains (Dalai Lamia) í Tibet.
NÝSTÁRLEG HERSÝN-
ING t INDLANDI
LONDON í gær. FÚ.
Hersýning fór friam í Poona í
Indlandi í dag, með rnjög ein-
kennilégum hætti. Prjú þúsund
hermienn hlýddu sem eiiran maður
fyrirskipunum, sem gefnar voru
í fjarska, en bárust til þeirra um.
hljómilúðra, sem komið hafði ver-
ið fyrir með vissu miliibili, og
tengdir voru mað neðainjarðar-
leiðsium. Þötti þessi sýniing á her.
æiingum mjög merkileg skemtun.
UPPBEISNIN I ARGENTfNlI
Landlð er enn í umsátuis-
ástandi
LONDON. FÚ.
I Argentinu \'ar alt sagt með
kyrrum kjörunr. Landið er
•enn í umsáturástaindi, til vonar og
vara. Ein upprieisnartilraun var
gerð urn helgina, en var briotin
ó bak aftur, og er sagt að stjórn-
in haí'i fullkomið va’d yiir ástand-
inu.
UPPREISN 0« ÖEIRDIB I KÍN4
LONDON. FO.
I fyrra dag brutust út óeirðir á
ný í Fu Kien héraðinu í Kíraa. Óttast
menn að imokkrir útllendingar hafi
beðið leignatjön, og ef til viit
orðið fyrir sárum, og hefir Nan-
kinsstjórrain hvatt bæði Breta og
aðra útlendinga í Fu Kien að
fiorða sér sem skjótast úr hérað1-
inu, þar sem alt útiit sér fyrjr
að baráttan eigi eftir að harðna.
___________ ALÞÝBUBLAÐIÐ-
r
Arið sem leið.
Eftir Jón Balduinsson.
(Frh. af 1. síðu.)
Og er það lenginn sómi fyrir þá | til þess að rétta hlut þeirra
Sjáifstæðismenn, sem nú taka [ manna, sem stunda vinnu hjá rík-
höndum saman viö þá Jón í
Stóradal og Hannes á Hvamms-
tanga, féndur hiranar nýsamþyktu
stjórnarskrár, að hafa orðið til
þess að samþykkja í kosningar
lögunum ákvæði, siem gera flókna,
erfiða og óvinsæla framkvæmd
hinnar mýju stjórnarskrár.
Enginra hefir haft um þetta
harðari orð en foringi Sjálfstæðis-
manraa, sem kaliaði þetta „þing-
svik“ og taldi sér ekki sæmandi
að þræða ómerkiiega lagakróka
til þess að svikjast frá því sami-
komulagi, sem gert hefði verið
um stjórnarskrána á aðalþiragirau
1933, og skildu flestir þetta svo,
að þar ætti hanra við varrair
Magnúsar Guðmundssoraar fyrjr
breytiragartillöguraum við kosinr
ingalögin.
Þetta eins og raunar fieira sýn-
ir, að barátta’n fyrir „réttlætismáil-
ínu“ hefir ekki átt djúpar rætur
hjá fiiestum Sjálfstæðisþingmönin-
unumi, úr því þeir lögðu sig frarn
til þess að spilla því, sem helzt
Var nýtiiegt í hinlni nýju stjórnar-
skrá.
Sú réttmæta óánægja, sem nú
er með kosningaiögin, er auka-
þingið samþykti, á vafalaust eftir
að vaxa, þegar lögin koma til
framkvæmda, og hlýtur að leiða
til þess, að ný barátta verði hafin
ekki einungis til þess að færa
kioisningalögin í samræmi við
stjórraarskrána, beldur máske öllu
fremiur fyrir nýrri stjórnarskTár-
breytingu, sem meðal annars
mundi verða um fækkura þiirig-
inanraa, án þess að niokkuð félli
niður af því, sem unraist hefir í
jafnréttisáttina með nýju stjórnar-
skránni.
Atvinna- ástandið.
Á árinu sem leið hefir atvirarau-
ástandið verið heldur betra en
árið 1932, aðallega.vegraa aukinraa
fiskveiða.
En þó sýna skýrslurnar, sem
teknar eru í kaupstöðunum, að
atvinnuleysiö er orðin föst rnein-
semd í þjóðfélagi okkar, mein-
semd, sem ekki verður læknuð
raema alþýðara sjáif efli svo sam-
tök síra, að húra geti undir forustu
Alþýðuflokksins náð völduinum í
síraar hiendur, ekki eiraungis á lög-
gjafarþinginu, beidur og í stjórn-
um sveita og kaupstaða í land-
inu.
Opinber vinina var og heldur
meiri en áráð 1932, en kaupgjaldið
var mjög lágt og reyndist at-
vinnumálaráðbeirain'n Þorsteinn
Briem hinra erfiðasti í öHum
samningum um þau mál og verða
verkiýösfélögin og Alþýðusam-
baradið að gera frekari ráðstafanir
SKIP FERST
NORMAND1E í gær. FÚ.
Franskt strandferðaskip frá
Bretagne, sem lagði af stað frá
.Cardiff í Wales 10. deziember, er
ekki enn komið fram, og er raú
taiið víst að það muni hafa farist
með allri áhöfn.
iinu.
í svari Alþýðuflokksins við
umleitun Framsóknarflokksi'ns urn
sameiginliega stjórnarmyindura var
það ein áðalkraían, að kaup-
gjaldið í rikissjóðsvinnu yrði
hækkað, því ekkert er fráieitara
een það, að fátækasti hiuti þjóð-
ariinnar gjaldi stórfé til opimberra,
framkvæmda umfram aðra skatt-
þegna liandisims, en það er í raura-
irani gert, þegar þeim er greitt
miklu lægra kaupgjald en greitt
er hjá atvinnurekemdum við
framleiðsluna.
Vlnnndeilnr á árinn.
Járniðmáðarmönm í Reykjavík
hófu verkfal'l um siðast liðin ára-
mót. Aðaldeilan stóð urn hækkun
á tímakaupi nemenda í jármsmiðj-
unum. Félag jámiðnaðarmararaa
var þá utan Alþýðusambandsiins
iog þóttust kommúnistasamtökin
ætia að stjórna deilu þessari og
leiða bana til lykta til þess að
isýna hvort tveggja í senin, hversu
tækist að vinna kaupdeilu uradir
stjórn kommúnista og vanmátt
Alþýðusambandsins. Bn þetta fór
mjög á anraara veg. Kommúlnistum
tókst að vísu að draga vinnudeilu
þesísa á langinm og hiradruðu það
leragi vel, að félag járniðnaðar-
manna genjgi í Alþýðusamba'n/dið
og nyti, aðstoðar þiess. Þegar deil-
an hafði staðið í fulfar þrjár vik-
ur án þess að samara drægi, þótti
' járniðlnaðámönraum það sýnt, að
undir forystu kommúnista væri
ekki unt að vinraa deiluna og
sóttu því um upptöku í Alþýðiuh
sambandfð. Gerði Verkamálaráð
Alþýðusambandsins þá þegar réð-
stafanir ti! stuðnirags járniðnaðar-
mönraum í deilu|rmi og fjórum
dögum síðar voru sættir komnar
á, og fengu járniðnaðarm'enn
framgengt kröfum sí'num að mær
öl'Iu leyti.
Deila um kaupgjald á Hesteyri
milli verkamanna þar og H/F.
Kveldúlfs var jöfnuð fyrir milli-
göngiu Verkamálaráðs Alþýðu-
sambandsiras.
Á Akranesi hafði Lengi verið
dieila við atvinnurekeindur um
tfmakaup karlá og kvenna, seindi
Verkamálaráðið þangað fulltrúa
sinn og tókst þá eftir nokkurt
stapp að koma á samningum um
kaupgjald á Akranesi.
Ýmsar deilur, sem hafa orðið á
árinu, svo sem vinraustöðvanir
vegna vangreiöslu á vinnulaun-
um, útiLokun „hvítliða“ frá vinrau
o. fl. hafa félögin sjálf jafraað, án
þess koma þyrfti til beinna að-
gerða Aiþýðusambandsins. En
Verkamálaráð þess hefir jafnan
fylgst mieð í slíkium deilum.
Kommúnistar hafa eins og áður
verið með ýmsar uppáfinningair,
sem þeir hafa kallað vinnudeilur,
er sú frægust frá Siglufirði, þegar
þeim tókst að koma fram þeirrj
kröfu sinni, að síldarbræðsla rík-
isins greiddi eiraa króinu af hverj-
um fastráðraum verkamanni, þeir
voru alls 36, ekki til verbamann-
anma sjálfra, heldur til ráðraingar-
stofu, er rekira var af foringjum
kommúnista þar í kaupstaðnum,
Ankapingið.
Aö þessu sirani báru þirag-
menn Alþýðuflokksiras eigi frarn
ýms þau stóru stefnumál flokks-
ins, er er undirbúim hafa veri'ð',
svo sem frv. urn alþýðutrygging-
ar og fteira, end;a var eigi við því
búist, að nnkaþingiö stæöi lengi
né starfaði að verulegu leyti að
öðru en samþykt stjórnarskrár og
kosningaiaga, og anhað sem stóð
í sambandi við þau mál.
Auk kjördæmamála, er nokkrir
þingmenln Alþýðuflokksins báru
frarn, voru þó samþykt tvö mái,
sem almenraa þýðiragu hafa, svo
sem lækkun á vöxtum á lánum
úr byggingarsjóðum verkamartna-
bústaða iog tillaga um skipun
nefndar til þess að uindirbúa lög-
gjöf um nýbýlahverfi í sveitum.
Eitt stærsita deiiumálið í þing-
inu var vanalögreglan, sem ríkis-
stjórnin heíir raú haldið uppi ólög-
lega síðan 9. nóv-ember í fyrl'a
og eytt til í heimildarleysi um 400
þús. kr. Fluttu Alþýðuflokksmenn
tilllögu til þingsáiyktunar um að
skiora á stjórnma að leggja haraa
niður, -og stóðu um þetta harðar
umræður, og flutfu íhaldsmenn í
þessu rriáli milli 15 og 20 ræður
roóti 6—7 ræðurn Alþýðufliokks-
manna til þess að verja gerræði
ríkisstjórnarinnar, -og sýnir ræðu-
fjöldinn hjá íhaldinu að þeir hafa
þózt standa hölluni fæfii í þessum
rökræðum, sem von er til, svo
vo.ndan málstað sém þeir þöfðu
áð verja.
Þótt tillagán næði eigi fram að
gang-a, hafðist það þó upp úr;
þessu, að dómsmálaráðherrratm
gaf þá yfirlýsingu, að 100 mararaa
1 varalögreglan skyldi lögð niður
frá áramótum. En í llok dezember-
mánaðar úrskurðaði harara samt
sem áður, að 40 m-anna varalög-
regia skyldi v-era í Reykjavík,
enda þótt fliestum komi samara
um að það sé hreint lagabnot.
Horfar vlð áramótin.
Það má sjálfsagt mörgum get-
um að því leiða, hvaða áhrif
kíofningurinn í Framsóknar-
flokknum hafi á úrslit næstu
kosninga. Af sumdruragu þeirrj,
sem v-erið hefir í flokknum og
samstarfi við íhaldið leiddi það,
að margir kjósendur Framsóknar-
fiokksins sátu heima við kosrairag-
arnar síðast, og flokkurinin tap-
aði sex þingsætum til Sjálfstæð-
isflokksins, Það má sjálfsagt
ganga út frá því sem gefnu, að
hinn raýstofnaði Bændiaflokkur og
Framsóknarfldkkur hafi báðir
frambjóðendur í mörgum kjör-
dæmum, og berjist þannig urn
kjósendur þá, -er áður hafa fylgt
Framsókn. Eðlilegast væri að
geta sér þess til, að Alþýðuflokk-
urinn fengi mikjð af þeim kjós-
endum, er áður hafa kosið Fram-
sóknarmenra, af því þeir töldu þá
frjálslynda umbótamienln, og því
fremur ættu kjósendur þeirra
samleið með Alþýðufliokknum, að
hvorki „vinstri“ né „hægrii“ arm-
ur Framsóknar hefir á undara-
förnum þingum giert mirastu til-
raun til þess að framfylgja þeirri
tiltölulega frjálslyndu stefnuskrá,
sem landssamkomur Fraimsóknar-
marana hafa verið að samþýkkja
undarafarið. Jafnvel eftir kiofir-
inginin er Framsóknarflokkurinn
óhæfur til þess að hafa á hendi
3
fiorystuna í umbótamálum, fyriir
alþýðuna í sveitunum, til þess
eeru þar enra alt of margir sem
hneygjast til samvinnu við íhald-
ið. Sést það bezt á því, að i
bráðabirgðalandsstjórra þeirri, er
nú situr, er siran maður úr hvor-
um hinna þriggja flokka.
Sumir ætia eftir síðustu kosn-
ingum að dæma að Sjálfstæðis-
flokkurijnra murai eflast í sveitura-
um á sundrung Framsók-hár-
manna, -era -ekk ier víst að svo
v-erði. Á það skal bent, að tap á
fulltrúum -og atkvæðum hjá -Fram-
sókn stafaði aðallega af því, að
kjósendur þeirra sátu heima
vegna óáraægju þeirra yfir sam-
starfi Framsóknar við fhaldið, og
að SjálfstæðisfLokkuTinn jók ekki
atkvæðamagn sitt, þótt háíran yrarai
þingsæti. Það er því raokkur ó-
vissa urn hvar hinir óánægðu
Framsóknarmenn lenda, en telja
verður sjálfsagð-ast, að fLestir
þefrra snúist til fylgis við Alþýðu-
flokkinn, eiinkum nú, þ-egar hira
dreifðu atkvæði geta orðið að
gagni til þess að koma að fulltrúa
í uppbótarþingsæti, þótt ekki liáist
þingsæti í einStöku kjördæhii.
Hjá þeim, sem liafa trúað því,'
að Framsóknarflokkurinh myradi
vera fbrystuflokkur í baráttunni
geegn íhaldirau, hlýtur sú trú aö
hafia dofnað, þegar Framsókn
1932 hóf opinbera samvinnu viö
rhaldið, -og dáið með öllu nú,
þegar Framsóknarflbkkurin-n ligg-
lur í briotálömum.
Það flokksbrotið, sem enn beld-
ur nafrairau, vill að visu enn láta
líta svo út, að „alt sé betra en .
íhaidið," en í ríkisstjóminni, sem
nú situr, ier forsætisTáðherrarara,
Ásgeir Ásgeirsson, einra af helztu
mönnum Framsök-nar. Anraar ráð-
hefr,ara.n, Þorsteiinra Briem, er úr
hiraum nýstofraaða Bæradaflokki og
| Magnús Guðmuradssora frá íhald-
■ inu. Bak við þess-a stjórn, sem
kölluð er bráðabirgðiastjórra, af
þvi ekki fékst fbrmleg yfirlýsing
á þingirau um stuðraing eða hlut-
leysi við han-a, standa allir þiing-
menra úr þessum flokkum, 37 að
tölú; en þingmenn Alþýðuflokks-
iras voru og eru yfirlýstir and-
stæðingar samsteypustjórraarinnar.
Framsóknarflokkumra bér á-
samt Bændaflokknum og fhald-
inu sameiginliega ábyrgð á núvef-
andi stjórra og getur ekki losað
sig við þá ábyrgð, hversu iftang-
ar yfirlýsingar seiri hanm gefur út
um ábyrgðarleysi sitt á stjófn-
inui, fyr en flokkurinn annaðhvort
heefir kipt flokksmanni síinum
burt þaða-n eða losað sig við harin
úr flokknum, og hefi ég ástæðu
til þ-ess að ætla, að í raun og
veru vilji Framsókraarflokkurinn
hvorugt.
í eðli sínu er því ástandið . ó-
breytt síðan 1932. Sama sam-
steypustjórnin situr við völd og
sömu flokkar standa að henrai.
Af öllu þessu er ljóst, að fram-
vegis ieins og hiragað til vérður
aðalbaráttan gegn íhaldimu í
landinu uradir m-erkjum Alþýðu-
flokksi-ns og þangað hlýtur að
safnast m-egirahluti þeirra kjós-
jenda í landiinu, sem eru í and-
stöðu við það. Vaxándi áhugi
vinnustéttamna ti' sjávar og sveita
fyiir því, að efls stjómmálasam-
tök sín, gefur von,ir um glæsi-
legan sigur Alþýöuflokksins við
alþingiskosniragarnár á ' kbTttáindi
vori.